1. Kuchi atu anji akumona mana a mu Mbimbiliya musono? (Yishima 1:20, 21)

 MU YIFUCHI yinji, chakupwa chashi kumona mandumbu jetu mawahilila ha kwambujola ku yihela yize atu anji akupalika ni kwaha mikanda. Shina ni yena hiunambujola mu mutapu au? Nyi chenacho, kota hiunewuluka chikuma chize chili mu mukanda wa Yishima, chinambe ngwo, mana kakukololoka mu matapalo hanga atu aapanjike. (Tanga Yishima 1:20, 21.) Mu Mbimbiliya ni mu mikanda yetu twakuwanamo ‘mana amwenemwene’ waze akukatuka kuli Yehova. Yino ye atu anafupiwa mba azuke mwono wa mutolo. Twakuwahilila chinji muze umwe mutu akutayiza mikanda yetu. Alioze amwe keshi kuzanga kunyingika yize Mbimbiliya yakwamba. Akwo kakutuseha mumu kakunyonga ngwo, Mbimbiliya yili mukanda ukulu. Eka kakwamba yuma yipi ha malongeso a mu Mbimbiliya hakutwala ku yitanga yipema, ni kwamba ngwo waze akukaula malongeso jacho kapwa akalu nawa akulimona ngwo kanahiane akwo. Chipwe chocho, Yehova kananungu ni kuhana mana jenyi kuli atu eswe nawa kanachilingi ni zango.

2. Kulihi mutuhasa kuwana mana amwenemwene musono?

² Jila yimwe yize Yehova akukwashilamo atu kuwana mana amwenemwene yili Liji lienyi, Mbimbiliya. Kwamba pundu, atu eswe kali ni yimwe Mbimbiliya. Mba yika mutwamba ha mikanda yetu yize yakukatuka mu Mbimbiliya? Mumu lia ukwaso wa Yehova mikanda yacho yili mu unji wa malimi kuhiana  1.000. Waze akutanga sango jamo ni kujikaula ku mwono wo, kakuyuka chinji. Alioze atu anji keshi kuzanga kupanjika liji lia mana amwenemwene. Muze akukwata yiyulo, kakuzanga kujikijila hali ene hanji hali atu akwo. Atu anji kakunyonga ngwo yetu kutwanyingikine yuma yinji, mumu lia kukaula yize Mbimbiliya yakwamba. Ha mutwe uno, mutumonaho mumu liaka atu akusolola yitanga yacho. Alioze chitangu tutalenu chize mutuhasa kupwa ni mana a kuli Yehova.

3. Kusolola mana amwenemwene yika chinalumbunuka?

³ Mbimbiliya yinambe ngwo: “Woma wa Yehova we uputukilo wa mana; kunyingika mwe Musandu chapwa malinjekela.” (Yishi. 9:10) Mana kanalumbunuka kuzachisa yuma yize tunanyingika hanga tukwate yiyulo yipema. Alioze mutusolola ngwetu tukwete mana, nyi twanyingika kanawa “mwe Musandu,” chekwamba kufupa kunyingika yize Yehova akunyonga shimbu kanda tukwata chiyulo chilemu. Mutuhasa kuchilinga, ha kuhengwola Mbimbiliya ni mikanda yetu. Nyi mutulinga chino, mutusolola mana amwenemwene.—Yishi. 2:5-7.

4. Mumu liaka Yehova wika mwe mahasa kutwaha mana amwenemwene?

⁴ Yehova wika mwe mahasa kutwaha mana amwenemwene. (Roma 16:27) Mumu liaka tunambe chocho? Chitangu, mumu Yehova iye Sakatanga, kananyingika kanawa yuma yize atangile. (Samu 104:24) Chamuchiali, yuma yeswe yize Yehova akulinga yakusolola ngwo kakwete mana. (Roma 11:33) Chamuchitatu, mutu yoze wakukaula yiyulo ya mana ya Yehova kakuyuka chinji. (Yishi. 2:10-12) Nyi tunazange kupwa ni mana amwenemwene, twatamba kutayiza umwenemwene uno ni kwecha hanga usongwele yiyulo ni yitanga yetu.

5. Yika yakulingiwa muze atu keshi kufupa mana a Yehova?

⁵ Atu anji waze twakuwana mu mulimo wa kwambujola, kakutayiza ngwo yuma hano hashi kayiluliekele kanawa. Alioze keshi kutayiza ngwo kayitangile, o kakunyonga ngwo yene yalitangile. Akwo kakutayiza ngwo Zambi kwali, alioze kakunyonga ngwo shimbi ja mu Mbimbiliya kujishi ulemu musono, nawa kakulinga yuma yeswayo anazange. Mba songo liacho kuchi lia kupwa? Shina hashi hanapeme mumu atu kakufuliela mu mana jo shimbu afuliele mu mana ja Zambi? Shina kanawane uwahililo wamwenemwene ni kutalatala cha kulutwe lia matangwa? Yize twakumona kuze twatwama yakutukwasa kupwa ni shindakenyo ha umwenemwene uno: “Mana a kulimika ni Yehova, hanji malinjekela, hanji yiyulo yakuhi.” (Yishi. 21:30) Yino yakutukolweza tununge ni kufupa mana a Yehova! Chaluyinda, atu anji keshi kunyonga chocho. Mumu liaka?

6. Kulita ni Yishima 1:22-25, aya waze akulituna mana amwenemwene?

⁶ Atu anji keshi kupanjika mana amwenemwene muze ‘akukololoka mu matapalo.’ Kulita ni Mbimbiliya, kuli yizavu yitatu ya atu waze akulituna mana a Zambi. Atu jacho kali, “yizuzuke,” “akwa kulenya” ni “yihepuke.” (Tanga Yishima 1:22-25.) Tuhengwolenu yitanga yize yakutwala atu wano kulituna mana a Zambi ni yize twatamba kulinga hanga tuchine kulifwa no.

7. Mumu liaka atu amwe akuzanga kununga kupwa “yizuzuke”?

 ⁷ Chizavu chitangu cha “yizuzuke,” waze akutayiza yuma yeswayo hanji waze apwa ashi kwonga. (Yishi. 14:15) Kanji-kanji atu a mutapu au twakwawana mu mulimo wa kwambujola. Chakutalilaho, achinyonga ha unji wa atu waze akwonga kuli mangana a mayingeleja ni kuli manguvulu. Atu amwe kakupihilila muze akunyingika ngwo, kawonga kuli miata jacho. Alioze wano anatongola ha Yishima 1:22, kakuzanga kununga kupwa yizuzuke hanji kulituna kunyingika umwenemwene. (Jere. 5:31) Ayo kakulinga yize ene akuzanga, keshi kukaula yize Mbimbiliya ya kulongesa chipwe kwononokena shimbi jamo. Atu anji kakunyonga ngwe umwe pwo mu Quebec, Canadá, yoze te wakulihana chinji ku yingeleja yenyi, walwezele umwe Chela cha Yehova ngwenyi: “Nyi pastor wetu kakutwonga, mulonga ni wenyi hi wa yetu ko!” Ewa, kutwatambile kupwa ngwe atu wano anazange kununga ni kwalajala.—Yishi. 1:32; 27:12.

8. Yika muyitukwasa mba tujame ku ufulielo?

⁸ Hi chamokomoko ko Mbimbiliya ya kutukolweza hanga tupwe ‘makulwana mu kunyonga chetu.’ (1 Kori. 14:20) Yetu twakujama ku ufulielo muze twakukaula shimbi ja mu Mbimbiliya ku mwono wetu. Hakehe-hakehe, twakumona chize shimbi jacho jakutukwasa kwehuka milonga ni kukwata yiyulo ya mana. Kuchi tunende ha chikuma chino? Nyi twaputukile kulu kulilongesa Mbimbiliya ni kukunguluka muchipema kulihula ngwo, mumu liaka kanda tuchilihana kuli Yehova ni kutupapachisa? Nyi hanatupapachisa, shina tunalulieka utotombo wetu wa kwambujola ni kulongesa? Shina yiyulo yize twakukwata yinasolola ngwo, twakukaula shimbi ja mu Mbimbiliya? Kutala twakusolola yitanga ya Ukristu ha kutwama ni akwetu? Nyi mutumona ngwetu kuli yimwe yize twatamba kululieka, ndo tuse tachi hanga tukaule shimbi ja Yehova jize ‘jakukanyamisa yizuzuke.’—Samu 19:7.

9. Kuchi “akwa kulenya” akusolola ngwo kanalitunu mana ja Zambi?

⁹ Chizavu chamuchiali cha atu waze akulituna mana ja Zambi chili cha “akwa kulenya.” Ha mashimbu amwe, twakuwana atu jacho mu mulimo wa kwambujola. Ayo kakuzanga kulenya akwo. (Samu 123:4) Mbimbiliya hiyinatutoweza ngwo, ha matangwa a kusula kumukukapwa akwa-kulenya anji. (2 Petu. 3:3, 4) Chizechene ngwe atato-weno ja Lote, atu amwe musono keshi kupanjika utowezo wa Zambi. (Uputu. 19:14) Atu anji kakukekuna waze akutwama kulita ni shimbi ja mu Mbimbiliya. Ayo kakulinga yuma kulita ‘ni usolo wo wa utanganyanyi.’ (Yunda. 7, 17, 18) Mutapu uze Mbimbiliya ya kuhanjika hali akwa-kulenya unalite ni yitanganyanyi ni waze hanehuka Yehova!

10. Kulita ni Samu 1:1, kuchi mutuhasa kwehuka yitanga ya akwa-kulenya?

¹⁰ Nyi kutwakanyamine mutuhasa kupwa ni yitanga yipi ngwe ya akwa-kulenya. Kuchi mutuhasa kwehuka yitanga yacho? Jila yimwe yili kecha kulikata ni atu waze akuyenga-yenga akwo. (Tanga Samu 1:1.) Kashika, kutwatambile kupanjika chipwe kutanga sango jize jakukatuka kuli yitanganyanyi. Twatamba kukeya hanga tuhone kulinyenyeta hanji kuyambashana hakutwala ku usongwelo uze twakutambula mu ululikiso wa Yehova. Mba twehuke yuma yino, tulihulenu ngwetu: ‘Shina nakwamba yuma yize kuyalitele muze twakutambula usongwelo  hanji ulumbunwiso waha? Ngukwete chako cha kumona tupalia muli mandumbu waze akusongwela?’ Nyi twehuka ndako jino jipi, mutuvwisa Yehova kuwaha.—Yishi. 3:34, 35.

11. Yika “yihepuke” akunyonga ha shimbi ja Zambi?

¹¹ Chizavu chamuchitatu cha atu waze akulituna mana ja Zambi chili cha “yihepuke.” O kahepuka mumu kakulituna kutwama kulita ni shimbi ja Yehova. Kakuzanga kulinga yuma yize yaapemena. (Yishi. 12:15) Muze akulinga chino, o kakulituna Yehova, Chishina cha mana. (Samu 53:1) Muze twakuya ni kwambujola, ayo kakutukekuna mumu lia kukaula shimbi ja mu Mbimbiliya. Alioze keshi ni chuma chipema chize matwaha. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Mana asuha naye hali chihepuke; keshi kupakula kanwa lienyi mu chota.” (Yishi. 24:7) Versu yino yinasoloka pundu ngwo, yihepuke keshi kuhana yiyulo ya mana. Kashika, Yehova anatutoweza hanga tweche kulikata ni “yihepuke”!—Yishi. 14:7.

12. Yika muyitukwasa mba tuchine kupwa ngwe yihepuke?

¹² Kulisa ni atu waze keshi kuzanga yiyulo ya Yehova, yetu twakulilongesa kuzanga mutapu uze Yehova akulingilamo yuma hamwe ni shimbi jenyi. Twakukolesa zango liacho muze twakumona kalisa hali atu waze akwononokena Yehova ni waze keshi kumwononokena. Tala yipikalo yize atu anji ali nenyi mumu lia kulituna shimbi ja Zambi. Hanyima tesa ni mwono upema uze uli nawo mumu lia kwononokena Zambi.—Samu 32:8, 10.

13. Shina Yehova kakutushinjila kutayiza mana jenyi?

¹³ Atu eswe mahasa kuwana mana ja Yehova, alioze iye keshi kushinjila niumwe hanga aatayize. Chipwe chocho, kanatulweze yize muyilingiwa kuli waze malituna kupanjika mana jenyi. (Yishi. 1:29-32) Waze akulituna kwononokena Yehova “kumakalia mihuko ya kwenda cho.” Mwono uze o akusakula, wakwanehena wika lamba, yinyengo, kusongo Yehova makaanongesa. Alioze waze akupanjika yiyulo ya Yehova ni kuyikaula kanaalakenya ngwo: “Mweswawo mangwivwa matwama kanawa; kumakahwima ni woma wa yipi wakuhi.”—Yishi. 1:33.

14-15. Yika twalilongesa ha Yishima 4:23?

¹⁴ Kukaula mana ja Yehova ku mwono wetu, chakutuyukisa chinji. Ngwe chize twamona, atu eswe mahasa kupwa ni mana ja Yehova. Chakutalilaho, mu mukanda wa Yishima, Yehova kanatwehe yiyulo yipema yize yakutuyukisa. Tutalenu wika yilweza yiwana.

¹⁵ Funga mbunge ye. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Funga mbunge ye kuhiana yuma yeswe, mumu kwe kuuto ya mwono kwenako.”  (Yishi. 4:23) Tutalenu yize twakufupiwa kulinga mba tufunge mbunge yetu. Twakufupiwa kulia kanawa, kwolola mujimba ni kwehuka yuma yize muyihasa kutuyijisa. Chino che twatamba kulinga ni mbunge yetu ya muchima. Hita tangwa twakulilongesa Liji lia Zambi. Twakuya ku kukunguluka ni kulilulieka hanga tuhane makumbululo. Twakwambujola mashimbu eswe. Twakusa tachi hanga tuhone kupwa ni yitanga yize muyipihisa ufulielo wetu ha kwehuka yuma ngwe, yiheho yize kuyalitele ni masepa api.

16. Mumu liaka Yishima 23:4, 5 uli ni ulemu kuli yetu musono?

¹⁶ Wahilila ni yize uli nayo. Mbimbiliya yinahane chiyulo chino ngwo: “Kanda ulikatalisa ha upite. . . . Musela meso je ku chuma chize kuchishiko, nyi? Mumu chamwenemwene upite wakulisokela mapulwa. Wapwa ngwe pupa yoze wakuhumuka kwilu.” (Yishi. 23:4, 5) Kukushi niyimwe yize yakuhana shindakenyo ngwo, mbongo jize mutu ali najo mujinunga ku mwono wenyi weswe. Chipwe chocho, musono twakumona pichi ni yiswale malikatalisa ni kufupa mbongo. Kanji-kanji, kakulinga yuma yize yakuhipisa lufuma wo, usepa wo, chipwe lume mwono wo. (Yishi. 28:20; 1 Timo. 6:9, 10) Alioze, mana kakutukwasa kupwa ni nyonga lialita hakutwala ku mbongo. Yino yakutufunga ku kuzo ni kutukwasa tuwahilile ni yize tuli nayo.—Chilu. 7:12.

17. Kuchi mutuhasa kupwa ni “limi lia mukwa mana” anatongola ha Yishima 12:18?

¹⁷ Nyonga shimbu kanda uchihanjika. Nyi kutwakeyele, yuma yize mutuhanjika muyihasa kuneha lamba linji. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Kwali mukwa kuhanjika kalusulusu ngwe kutuwa cha katana; alioze limi lia mukwa mana kuliakuwuka.” (Yishi. 12:18) Twakufunga sambukila muze twakwehuka kuhanjika kusesa hakutwala ku upi wa akwetu. (Yishi. 20:19) Mba maliji jetu awuke akwetu chakuhona kwalemeka, twatamba kuzalisa mbunge yetu ni yinyingi ya Liji lia Zambi. (Luka 6:45) Nyi twapukuna ha yize Mbimbiliya yakwamba, maliji yetu mahasa  kupwa ngwe “kuuto ya mana” waze matakamisa akwetu.—Yishi. 18:4.

18. Kuchi Yishima 24:6 unatukwase kufumbuka mu mulimo wetu wa kwambujola?

¹⁸ Kaula usongwelo wa mu ululikiso wa Yehova. Mba tufumbuke ku mwono, Mbimbiliya yinatwehe chiyulo chino ngwo: “Ku yiyulo ya mana mukasa jita ye; alioze . . . ku wunji wa akwa yiyulo kwatwama kuwaha.” (Yishi. 24:6) Tutalenu chize chiyulo chino muchitukwasa kufumbuka mu mulimo wetu wa kwambujola ni kulongesa. Shimbu twambujole kulita ni yize twakunyonga, muchilita kukaula usongwelo uze twakutambula ha kukunguluka. Ha kukunguluka chacho, kakutufumba kuli mandumbu ajama kupalikila mu pande ni ha yihanda yikwo. Chikwo nawa, ululikiso wa Yehova wakutwaha mikanda ni yinema yize muyihasa kukwasa atu anyingike umwenemwene. Shina twakuzachisa kanawa yikwata yino?

19. Kuchi wakwivwa hakutwala ku mana waze Yehova akutwaha? (Yishima 3:13-18)

¹⁹ Tanga Yishima 3:13-18. Twakusakwilila chinji ha yiyulo ya mana yize twakuwana mu Mbimbiliya! Nyi te kutushi ni yiyulo yacho kachi mwono wetu kuchi uli? Ha mutwe uno, twamonaho yilweza yipema ya mana mu mukanda wa Yishima. Chochene, Mbimbiliya yinazale too ni yiyulo ya mana ya Yehova. Kashika, tunazange kukaula yiyulo yenyi ha yuma yeswayo mutulinga ku mwono wetu. Atu anji hano hashi keshi kulemesa mana a Zambi, alioze yetu tunanyingika ngwetu, “kawaha waze akulalaminya [ku mana jacho].”