Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 12

Lihulumbe Hali Akwenu

Lihulumbe Hali Akwenu

“Pwenu eswe . . . nikulivwila vumbi.”1 PETU. 3:8.

MWASO 90 Tulikolwezenu Umwe ni Mukwo

CHIKUMA CHILEMU *

1. Kulita ni 1 Petulu 3:8, mumu liaka twakuzanga kupwa hamwe ni atu waze akulihulumba hali yetu ni ha mwono wetu?

TULIESWE twakuzanga kupwa hamwe ni atu waze akulihulumba hali yetu ni ha mwono wetu. Ayo kakusa tachi hanga alise mu chihela chetu, ni kuzanga kunyingika manyonga jetu ni chize tunevu. Ayo kakulianga kunyingika yize tunafupiwa ni kutukwasa—ha mashimbu amwe kakuchilinga chipwe muze kanda tweeta ukwaso wacho. Twakusakwilila atu waze akulihulumba hali yetu hanji ‘kutuvwila vumbi.’ *Tanga 1 Petulu 3:8.

2. Mumu liaka twatamba kusa tachi mba tusolwele akwetu keke?

2 Ngwe akwa-Kristu, tulieswe tunazange kusolola keke, hanji kulisa mu chihela cha akwetu. Alioze, hi chashi ko kusolola keke mashimbu eswe. Mumu liaka? Mumu tuli yihenge. (Roma 3:23) Kashika, twatamba kusa tachi hanga twehuke ndako yize twakusemuka nayo ya kunyonga wika hali yetwene. Chikwo nawa, amwe a kuli yetu muchihasa kupwa chikalu kusolola keke, mumu lia chize atulelele hanji ha yize yalingiwile ku mwono wetu. Hachino, nyi kutwakeyele mutuhasa kukaula ndako ja atu waze twatunga no. Ha matangwa wano a kusula, atu anji keshi kulihulumbula hali akwo. Alioze, kakulihulumba hali ene wika. (2 Timo. 3:1, 2) Yika muyihasa kutukwasa mba twehuke ndako yino yakuhona kulihulumba hali akwetu?

3. (a) Yika muyitukwasa mba tulihulumbe hali akwetu? (b) Yika mutulilongesa ha mutwe uno?

3 Nyi twembulula chilweza cha Yehova Zambi, ni cha Mwanenyi, Yesu Kristu, chino muchitukwasa kulihulumba hali akwetu. Yehova kali Zambi ya zango, nawa hanase chilweza chipema cha chize mutulihulumba hali akwetu. (1 Yoa. 4:8) Yesu kembulwila utu wa Tato ni ungunu weswe. (Yoa. 14:9) Muze apwile hano hashi, iye kasolwele chize mutu mahasa kusolola keke. Ha mutwe uno, chitangu mutulilongesa chize Yehova ni Yesu akulihulumba hali atu. Mba hi mutulilongesa nawa chize mutuhasa kwimbulula yilweza yo.

YEHOVA KAKULIHULUMBA HALI ATU JENYI

4. Kuchi mukanda wa Izaia 63:7-9 unasolola ngwo Yehova kakulihulumba hali tuvumbi twenyi?

4 Mbimbiliya yakutulongesa ngwo, Yehova kakulihulumba hali tuvumbi twenyi. Chakutalilaho, tutalenu chize Yehova evwile muze A-Izalele apwile ni kumona lamba. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Mu huli lio lieswe iye wamwene huli.” (Tanga Izaia 63:7-9.) Kulutwe, kupalikila muli profeta Zekaria, Yehova yasolola ngwenyi, muze atu jenyi te akwamwesa lamba, chino chapwile ni kumuvwisa yikola. Yehova yalweza tuvumbi twenyi ngwenyi: “Yoze manusunga chapwa ngwe kunguchoka mu katumba ka liso.” (Zeka. 2:8) Chino chinasolola kulihulumba cha Yehova hali atu jenyi.

Yehova kalihulumbile hali A-Izalele, chocho yaatusula mu undungo mu Engitu (Tala paragrafu 5)

5. Hana chilweza chinasolola chize Yehova apwile ni kukwasa tuvumbi twenyi waze te akumona lamba.

5 Yehova keshi kwivwa wika keke hali tuvumbi twenyi waze anamono lamba, alioze neye kakwivwa yikola. Kashika akulinga chimwe hanga aakwase. Chakutalilaho, muze A-Izalele apwile ni kwamwesa lamba mu undungo mu Engitu, Yehova yamona lamba lio, chino yichimutwala hanga aapulule. Yehova yalweza Mose ngwenyi: “Chamwenemwene hinamona luyinda wa atu jami . . . , hinevwa muteto wo . . . Ngunanyingika yinyengo yo. Hinahulumuka mukuapulula ku moko ja A-Engitu.” (Kutuhu. 3:7, 8) Amu Yehova evwile keke hali atu jenyi, chocho yaatusula mu undungo. Hakupalika cha mashimbu, mu Chifuchi cha Chilakenyo, A-Izalele yaalukukila kuli akwa-kole jo. Mba kuchi Yehova evwile? Mbimbiliya yinambe ngwo: “Chavwishile Yehova keke kwivwa mikuma yize atwile mumu hali waze aapinjishile nikuahungumiona.” Yehova kevwilile nawa atu jenyi keke, chocho yalinga chimwe hanga aakwase. Iye yatuma akwa-kuyula hanga alamwine A-Izalele ku moko ja akwa-kole jo.—Kuyu. 2:16, 18.

6. Hana chilweza chize chinasolola ngwo, Yehova kakulihulumba chipwe hali mutu yoze keshi ni nyonga lialita.

6 Yehova kakulihulumba hali atu jenyi chipwe muze keshi ni manyonga alita. Tutalenu chilweza cha Yona. Zambi katumine profeta yono hanga ambujole sango ja upatwilo kuli A-Ninive. Muze ayo alikonyekene, Zambi yazanga kwakonekena. Alioze Yona kakawahilile ni chiyulo chino. Iye “yevwa kupiha chinji yatenuka” mumu uprofeto wenyi wa upatwilo kuwakamanunukine. Alioze, Yehova yalihumikiza ni kukwasa Yona hanga alumune nyonga lienyi. (Yona 3:10–4:11) Kulutwe, Yona yanyingika yize Yehova te anazange, nawa yamuzachisa asoneke yuma yacho hanga yituyukise.—Roma 15:4. *

7. Shindakenyo yika Yehova akutwaha ha mutapu uze iye akutwama ni tuvumbi twenyi?

7 Mutapu uze Yehova akutwama ni tuvumbi twenyi wakutwaha shindakenyo ngwo, iye kakwevwila keke. Iye kananyingika yikola ni lamba lize hita umwe wa kuli yetu akumona. Yehova ‘kananyingika mbunge ja atu.’ (2 Sango 6:30) Iye kananyingika manyonga jetu aku mbunge, chize twakwivwa, yize mutulinga ni yize kutuchi kuhasa kulinga. Iye “kechi katayiza [akatweseke], kuhiana chize [mutuhasa].” (1 Kori. 10:13) Chilakenyo chino, chakututakamisa chinji!

YESU KAKULIHULUMBA HALI AKWO

8-10. Yikuma yika yakwashile Yesu mba alihulumbe hali akwo?

8 Muze apwile hano hashi, Yesu te kakulihulumba chinji hali akwo. Mukuhasa kupwa yikuma yitatu yize yatwalile Yesu hanga alihulumbe hali akwo. Chitangu, ngwe chize twamona ku uputukilo, Yesu kembulwile utu wa Tato ni ungunu weswe. Ngwe Tato, Yesu neye kazangile chinji atu. Chipwe ngwe, Yesu kawahililile ha yuma yeswe yize Yehova alingile, alioze ‘kuwahilila chenyi chapwile kuli ana ja atu.’ (Yishi. 8:31) Zango liatwalile Yesu hanga alihulumbe hali akwo.

9 Chamuchiali, ngwe Yehova, Yesu te kakumona yize yili ku mbunge ya mutu. Iye te kakumona manyonga ni kutaka cha ku mbunge ja atu. (Mateu 9:4; Yo 13:10, 11) Hachino, muze Yesu amwene ngwenyi atu kanamakuka ku mbunge, chocho keke yiyimutwala hanga aatakamise.—Iza. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

10 Chamuchitatu, Yesu kamwene lamba ngwe lize atu amwene. Chakutalilaho, Yesu kakolele mu usoko uze te ukwete uswale. Kupalikila mu mulimo uze te akulinga ni tato wa katumba, Yosefwe, Yesu yalilongesa kulinga mulimo wa moko. (Mateu 13:55; Marku 6:3) Chinasoloka ngwe Yosefwe kafwile ku uputukilo wa kwambujola cha Yesu. Hachino, Yesu kota kevwile yikola ya kufwisa mutu yoze azanga. Nawa Yesu kamwene ukalu uze wapwa ha kutwama mu usoko uze ukwete uwayilo walisa. (Yoa. 7:5) Mashimbu jacho ni akwo nawa kakwashile Yesu kunyingika yipikalo ni chize te akwivwa atu waze keshi ukwaso.

Muze hahichika mbunga, ni keke yeswe Yesu mba yawuka umwe lunga te kanaye (Tala paragrafu 11)

11. Ha shimbu lika Yesu te akulihulumba chinji? Lumbununa. (Tala chizulie ha chifukilo.)

11 Kulihulumba cha Yesu chasolokele chinji muze alingile yikomokeso. Yesu kakalingile yikomokeso chamulingila. Iye kayilingile mumu lia “keke” yize te akuvwila atu waze anamono lamba. (Mateu 20:29-34; Marku 1:40-42) Chakutalilaho, Yesu kalihulumbile hali lunga yoze te wafwa-matwi, chocho yamutwala ku tenga lia mbunga ni kumuwukilako nawa yahindwisa mwana wa wika wa umwe tuliwa. (Marku 7:32-35; Luka 7:12-15) Yesu kevwilile atu jacho keke kashika akwashile.

12. Kuchi mukanda wa Yoano 11:32-35 unasolola ngwo Yesu kalihulumbile hali Marta ni Maria?

12 Yesu kalihulumbile hali Marta ni Maria. Muze amwene yinyengo yo ha kufwa cha ndumbwo, Lazaru, “Yesu walilile.” (Tanga Yoano 11:32-35.) Iye kakalilile wika hamukunda wa kufwisa sepa lienyi yoze te azanga chinji. Mumu te kananyingika ngwenyi mahindwisa Lazaru. Alioze Yesu kalilile, mumu kamwene chize masepa jenyi te anevu hamukunda wa kufwa cha Lazaru.

13. Mumu liaka twakuwana utakamiso ha kunyingika ngwetu Yesu kakuvwila atu keke?

13 Kunyingika ngwetu Yesu te kakuvwila atu keke chakutukolweza chinji. Chipwe ngwe hi tuli angunu ko ngwe iye. Nihindu, twakumuzanga mumu lia chize te akutwama ni atu ni kwasolwela keke. (1 Petu. 1:8) Tuli ni utakamiso ha kunyingika ngwetu haliapwila iye kanayulu ngwe Mwanangana mu Wanangana wa Zambi. Kwasala hakehe mahwisa lamba lieswe. Amu Yesu atwamine kanawa ni atu hano hashi, kashika iye mahasa kwawuka yilonda ni kuhwisa yikola yize Satana akwanehena ha kuyula chenyi. Kwamba umwenemwene, yetu twayuka chinji kupwa ni Mukwa-Kuyula yoze mahasa “kwivwa keke ha kukokoloka chetu.”—Hepre. 2:17, 18; 4:15, 16.

IMBULULA CHILWEZA CHA YEHOVA NI YESU

14. Kulita ni mukanda wa A-Efwesu 5:1, 2 yika anatukolweza kulinga?

14 Nyi mutwimbulula chilweza cha Yehova ni cha Yesu, muchitukwasa hanga tulihulumbe chinji hali akwetu. (Tanga A-Efwesu 5:1, 2.) Yetu kutuchi kuhasa kunyingika yize yili ku mbunge ya mutu, ngwe chize apwa Yehova ni Yesu. Chipwe chocho, mutuhasa kunyingika yize akwetu anevu ni yize anafupiwa. (2 Kori. 11:29) Kulisa ni atu a kuzo waze twatunga no, yetu twakusa tachi hanga ‘tuhone kutala mweswe wa kuli yetu ku yuma yenyi mwene, alioze mweswe wa kuli yetu akatale ku yuma ya akwo nawa.’—Fwili. 2:4.

(Tala maparagrafu 15-19) *

15. Aya atamba kulihulumba chinji hali akwo?

15 Makulwana amu chikungulwila katamba kulihulumba chinji hali akwo. Ayo kananyingika ngwo, makalumbununa kuli Yehova hakutwala ku chize akufunga mapanga jenyi. (Hepre. 13:17) Mba akwase mandumbu jo mu ufulielo, makulwana amu chikungulwila katamba kwasolwela keke. Mba kuchi makulwana mahasa kusolola keke?

16. Yika akulinga mukulwana yoze wakulihulumba hali akwo, nawa mumu liaka chino chikwete ulemu?

16 Mukulwana wa mu chikungulwila yoze wakulihulumba hali akwo kakupalikisa mashimbu ni mandumbu jenyi akwa-Kristu. Iye maahula ni kwapanjika kanawa ni uhumikizo weswe. Chino chikwete ulemu nyi umwe wa kuli mapanga jacho mazanga kumulweza yize anevu ku mbunge, alioze kanapinji kuwana maliji alita waze malumbunwinamo nyonga lienyi. (Yishi. 20:5) Mukulwana nyi mapalikisa mashimbu jenyi hamwe ni mandumbu makolesa usepa wo nawa mazanga chinji mandumbu jenyi.—Yili. 20:37.

17. Chitanga chika mandumbu anji akuzanga kumona kuli makulwana amu chikungulwila? Hana chilweza.

17 Mandumbu anji kakwamba ngwo, chitanga akuzanga chinji kuli makulwana amu chikungulwila chili kulihulumba hali mandumbu jo. Mumu liaka? Adelaide yamba ngwenyi: “Chino chakwashiwisa kuhanjika no, mumu unanyingika ngwo o makupanjika.” Yawezela nawa ngwenyi: “Muhasa kumona ngwo ayo kakulihulumba hali yena muze muhanjika no.” Umwe ndumbu yoze wa kusakwilila ha chize amukwashile kuli mukulwana yamba ngwenyi: “Namwene masoji mu meso ja mukulwana muze namulwezele hakutwala ku yize te ngunapalika. Yuma yacho nihindu nakuyiwuluka mashimbu eswe ku mwono wami.”—Roma 12:15.

18. Kuchi mutuhasa kulihulumba hali akwetu?

18 Kwamba pundu, hi makulwana amu chikungulwila wika ko atamba kulihulumba hali akwo. Yetweswe twatamba kulihulumba hali akwetu. Kuchi mutuhasa kuchilinga? Eseka kulihulumba ha yipikalo ya asoko je ni ya mandumbu je mu chikungulwila. Lihulumbe hali akweze amu chikungulwila ni hali waze anayiza, tushinakaji ni waze afwisa asoko jo. Ahule chize anevu. Apanjike kanawa muze ayo anahanjika. Solola ngwo unalise mu chihela cho ha yize ayo anapalika ku mwono. Akwase kulita ni uhashi we. Nyi twachilinga, mutusolola zango liamwenemwene mu yitanga.—1 Yoa. 3:18.

19. Mumu liaka twatamba kupwa atu ashi muze tunakwase akwetu?

19 Twatamba kupwa atu ashi muze tunafupu kukwasa akwetu. Mumu liaka? Mumu atu kalisa. Amwe kakuzanga kuhanjika hakutwala ku yipikalo yo, eka keshi kuzanga kuyihanjika. Chipwe ngwe tunazange kwakwasa, alioze kutwatambile kwahula chinji yuma yize muyevwisa sonyi. (1 Tesa. 4:11) Chipwe muze amwe matulweza chize anevu, nihindu kutwatambile kutayiza yuma yeswayo matulweza. Alioze twatamba kunyingika ngwetu, acho che ayo akwivwa. Tunazange kulipupwisa kwivwa, alioze makoke kuhanjika.—Mateu 7:1; Tia. 1:19.

20. Yika mutushimutwina ha mutwe uze muusulaho?

20 Tunazange kulihulumba hali mandumbu jetu mu chikungulwila, alioze tunazange nawa kusolola chitanga chino chipema mu mulimo wa kwambujola. Kuchi mutuhasa kulihulumba ha kutayisa tumbaji? Mutushimutwina chikuma chino ha mutwe uze muusulaho.

MWASO 130 Pwenu ni Kukonekena Akwenu

^ kax. 5 Yehova ni Yesu kakulihulumba hali akwo. Ha mutwe uno mutumonaho yize mutuhasa kulilongesa ha yilweza yo. Mutumona nawa mumu liaka twatamba kulihulumba hali akwetu.

^ kax. 1 ULUMBUNWISO WA AMWE MALIJI: “Kulivwila vumbi” chinalumbunuka kunyingika yize akwetu anevu ni kulisa mu chihela cho. (Roma 12:15) Kashika ha mutwe uno, liji “kulivwila vumbi” hanji keke, ni liji “kulihulumba” kanalumbunuka chuma chimuwika.

^ kax. 6 Yehova nawa kalihulumbile hali tuvumbi twenyi ashishika waze ahonene utakamiso ni waze apwile ni kwivwa woma. Ngwe Hana (1 Samue. 1:10-20), Eliya (1 Mia. 19:1-18), ni Ebede-meleke (Jere. 38:7-13; 39:15-18).

^ kax. 65 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Kukunguluka mu Zuwo lia Wanangana chakukwasa mandumbu hanga alise mu chihela cha akwo. Tala (1) umwe mukulwana wa mu chikungulwila ni zango lieswe kanahanjika ni umwe mukwa-kwambujola hamwe ni naye, (2) umwe chisemi ni mwanenyi wa pwo kanakwase umwe pangi kashinakaji hanga anjile mu mashinyi, ni (3) makulwana aali amu chikungulwila kanapanjika kanawa umwe pangi yoze unafupu usongwelo.