Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 22

Lulieka Uhashi we Wakulilongesa!

Lulieka Uhashi we Wakulilongesa!

Senu “shindakenyo ha yuma yahiana” ulemu.—FWILI. 1:10.

MWASO 35 “Shindakenya ha Yuma Yahiana Kupema”

CHIKUMA CHILEMU *

1. Mumu liaka atu amwe keshi kuhasa kulilongesa?

MUSONO, atu anji kakuhondangana chinji hanga azuke mbongo jinakumbana jize mujaakwasa ku mwono. Mandumbu jetu anji, no kakukalakala maola anji hanga ahase kulanjila asoko jo kulia, mazalo ni chihela cha kutwama. Akwo, mba aye ku mulimo wo kakwenda maola anji, che chimuwika nawa ha kufuna ku mazuwo jo. Eka, mba awane mbongo jakukwasa najo asoko jo, kakukalakala chinji milimo ya moko. Muze mahwisa milimo yo ha kutoka cha tangwa, mandumbu wano kakuhonga chinji! Hachino, keshi kupwa nawa ni nyonga lia kulilongesa.

2. Ha shimbu lika wa kuzanga kulilongesa?

2 Kwamba pundu, twatamba kuwana mashimbu akulilongesa—kulilongesa lume kanawa Liji lia Zambi ni mikanda yetu. Nyi tunazange lume kupwa ni usepa upema ni Yehova ni kuzuka mwono wa mutolo, chili chilemu kulilongesa! (1 Timo. 4:15) Amwe, kakuhinduka hita tangwa ha chimene-mene hanga alilongese muze ku zuwo kunachihola nawa manyonga jo anachikekema. Akwo, kakusa amwe mashimbu ha kutoka cha tangwa, muze kushi zungo hanga alilongese ni kupukuna ha Mbimbiliya ni mikanda yetu.

3-4. Kwalumuka chika alingile hakutwala ku sango jize tunafupiwa kutanga ni kutala, nawa mumu liaka?

3 Kota, muhasa kwamba ngwo chili chilemu kusa mashimbu akulilongesa. Alioze, yika twatamba kulilongesa? Muhasa kwamba ngwenyi, ‘kuli yuma yinji ya kutanga. Kuchishi kuhasa kuyitanga yeswe.’ Mandumbu jetu amwe kakuhasa kutanga mikanda ni kutala yinema yeswe yize twakutuhwisa, alioze, akwo chakwakalila kuwana mashimbu akuchilinga. Chizavu cha Tusongo kananyingika chikuma chino. Kashika, ayo akwachile chiyulo cha kutepulula sango jize te twakutambula ha mikanda ni ha internet.

4 Chakutalilaho, kutushi kutuhwisa nawa Mukanda wa Mwaka wa Yela ja Yehova (Anuário), mumu mutuhasa kuwana yakulitakana nayo yinji ya utakamiso mu site yetu jw.org® ni ha programa ya hita kakweji ha JW Broadcasting®. Mukanda Kaposhi wa Kutalila wa mbunga ni Lawola (Despertai!), haliapwila hita umwe kakuutuhwisa katatu ha mwaka. Kwalumuka chino, kakachilingile ngwo hanga tupwe ni mashimbu anji akulinga yuma yize kuyalingile chihanda ku uwayilo wetu. Alioze, kachilingile hanga tupwe ni mashimbu anji akulihulikila “ha yuma yahiana” ulemu. (Fwili. 1:10) Tutalenu yize watamba kusa kulutwe ni chize muyuka ha kulinga longeso lia wika lia Mbimbiliya.

NYINGIKA YIZE WATAMBA KULILONGESA CHITANGU

5-6. Mikanda yika yize twatamba kutanga kanawa?

5 Yika twatamba kulilongesa chitangu? Kwamba pundu, twatamba kusa shimbu hita tangwa hanga tulilongese Liji lia Zambi. Yisoneko ya Mbimbiliya yize twakutanga ha kukunguluka cha hakachi ka poso, haliapwila hayitepulula. Chino chinatwehe mashimbu anji akupukuna ha yize twakutanga ni kuhengwola nawa yikuma yikwo. Hachino, nyonga lietu kuliatambile kupwa wika lia kutanga yisoneko ya ha poso, alioze, twatamba kwecha hanga sango ja Mbimbiliya jikwate ku mbunge yetu ni kutukundamisa kuli Yehova.—Samu 19:14.

6 Ha yika nawa twatamba kulihulikila muze tunalilongesa? Chochene, tunafupiwa kululieka kanawa Longeso lia Kaposhi wa Kutalila, Longeso lia Mbimbilia lia Chikungulwila ni yihanda yikwo nawa ya kukunguluka cha hakachi ka poso. Twatamba nawa kutanga hita chikuma cha Kaposhi wa Kutalila wa mbunga ni Lawola (Despertai!), ni yikuma yikwo yize yakwiza ha Kaposhi wakulilongesa.

7. Shina twatamba kuhonga nyi kutushi ni uhashi wa kutanga mikanda ni kutala yinema yize yili ha site yetu jw.org ni ha JW Broadcasting?

7 ‘Hanji,’ muhasa kulihula ngwe, ‘mba kuchi muchipwa ha yikuma yize yakwiza ha site yetu jw.org, ni yinema ya ha JW Broadcasting? Site jino, jili ni malongeso anji!’ Tutalenu chilweza chino: Mu zuwo lize akulanjishila kulia, kakutelekamo kulia cheka ni cheka. Atu waze akwizamo ni kulanda kulia, kechi kuhasa kulia yuma yeswe yize atelekamo. Ayo kakulia wika kulia chize mahasa. Chizechene nawa, nyi kuushi ni uhashi wa kutanga malongeso ni kutala yinema yeswe yize yakwiza ha site jetu kanda uhonga. Yena tanga hanji tala yize muhasa, kulita ni uhashi we. Haliapwila, tushimutwinenu chize kulilongesa chinalumbunuka ni yize mutuhasa kulinga mba tuyuke ha yize tunalilongesa.

KULILONGESA CHAKUFUPIWA KUSA TACHI!

8. Yika watamba kulinga muze unalulieka Longeso lia Kaposhi wa Kutalila, nawa kuchi muyuka ha kulinga chino?

8 Muze unalilongesa, lihulikile ha yize unatange hanga uwane longeso lilemu. Kulilongesa kuchalumbunukine wika kutanga kawashi-washi malongeso ni kufunjeka makumbululo. Chakutalilaho, muze unalulieka Longeso lia Kaposhi wa Kutalila, chitangu tanga chikuma chilemu chize chili ku uputukilo wa mutwe. Kusulaho, tanga ni kunyonga ha mutwe wa longeso, mitwe yikehe-yikehe ni yihula ya kuhituluka mu longeso. Mba hi mutanga hakehe-hakehe longeso liacho ni uhumikizo weswe. Sako shindakenyo ha maliji alemu a paragrafu waze makukwasa kunyingika yize paragrafu yinashimutwina. Maliji jacho, kanji-kanji kapwa atangu ha hita paragrafu. Maliji alemu makukwasa kunyingika chikuma chize analumbununa ha paragrafu. Muze unatange longeso liacho, nyonga ha chize hita paragrafu yinakwate ha mutwe ukehe ni ha chikuma chilemu cha mutwe wa longeso. Maliji ni malongeso waze kuwanyingikine asoneke, nawa soneka yize unazange kunyingika ha yikuma yacho.

9. (a) Mumu liaka nawa kuchi twatamba kulihulikila chinji ha yisoneko muze tunalilongesa Kaposhi wa Kutalila? (b) Ngwe chize twamona ha Yoshua 1:8, kuchizako kutanga yisoneko, yika nawa twatamba kulinga?

9 Muze twakulilongesa Kaposhi wa Kutalila mu chikungulwila, chakutukwasa hanga tunyingike kanawa Mbimbiliya. Kashika, lihulikile chinji ha yisoneko, chipi-chipi yize munukatanga ha longeso muze munukalilongesalio mu chikungulwila. Lihulikile nawa chinji ha chize maliji waze ali ha versu jacho anakwate chikuma chilemu ha paragrafu. Chikwo nawa, muze unatange, sako shimbu hanga upukune ha yisoneko ni kunyingika chize muhasa kuyikaula ku mwono we.—Tanga Yoshua 1:8.

Yisemi, longesenu ana jenu chize malilongesa (Tala paragrafu 10) *

10. Kulita ni yize twamona ha A-Hepreu 5:14, mumu liaka yisemi atamba kusa mashimbu ha uwayilo wa mu usoko hanga alongese ana jo chize malilongesa ni kuhengwola?

10 Yisemi kakuzanga chinji hanga ana jo awahilile muze ali ha Uwayilo wo wa mu Usoko hita poso. Hachino, chipwe ngwe yisemi katamba kulinga katalilo wa yize malilongesa ha uwayilo wo wa mu usoko, nihindu ayo kafupiwile kulilongesa wika yuma ya ngunda hita poso. Ha Uwayilo wo wa mu Usoko, ayo mahasa kutala programa ya JW Broadcasting, ha mashimbu amwe kulinga yuma ya ngunda ngwe, kutunga ulungu wa Noa, nawa chili chilemu kulongesa ana chize atamba kulilongesa. Chakutalilaho, ana katamba kulilongesa chize malulieka malongeso a kukunguluka hanji chize mahengwola chikuma chize evwanga ku shikola. (Tanga A-Hepreu 5:14.) Nyi ana masa shimbu hanga alilongese chimwe chikuma cha mu Mbimbiliya ku zuwo, muchipwa chashi kulihulikila ha malongeso a kukunguluka cha chikungulwila, cha mbonge ni cha mambonge, waze kanji-kanji keshi kupwa ni yinema. Chipwe chocho, mashimbu waze yisemi matesa hanga alilongese ni ana jo kanatale ha miaka ni utu wa hita mwana.

11. Mumu liaka chili chilemu kulongesa alongi jetu a Mbimbiliya chize ene malinga longeso liamwenemwene?

11 Alongi jetu a Mbimbiliya no kanafupiwa kunyingika chize malilongesa. Muze ayo akuputuka kulilongesa Mbimbiliya, twakuwahilila kwamona chize akufunjeka makumbululo a longeso lio lia Mbimbiliya hanji malongeso a ha kukunguluka. Alioze, tunafupiwa kulongesa alongi jetu a Mbimbiliya chize mahengwola ni chize ene mahasa kulinga longeso liamwenemwene. Hachino, muze mapwa ni yipikalo, shimbu aye ni kufupa ukwaso kuli mandumbu akwo mu chikungulwila, ene manyingika chize mawana yiyulo yalita ha kuhengwola mu mikanda yetu.

NYINGIKA CHIKUMA CHIZE UNALILONGESELA

12. Yikuma yika yize twatamba kulilongesela?

12 Nyi kuushi kuzanga kulilongesa, kanda unyonga ngwo kuuchi kuhasa kuchilinga. Kumuhasa kuchilinga. Putuka kulilongesa ha mashimbu akehe, mba hi kulutwe muya ni kwokesa mashimbu. Nyingika chikuma chize unalilongesela. Tunanyingika ngwetu, chikuma chilemu chize twatamba kulilongesela chili kununga ni kukundama kuli Yehova. Alioze, mutuhasa nawa kulilongesa hanga tukumbulule chihula chize umwe mutu atuhulanga hanji kuhengwola hakutwala ku umwe kapinda yoze tunapalika ku mwono.

13. (a) Lumbununa yize mukweze umwe mahasa kulinga mba akalile ufulielo wenyi ku shikola. (b) Kuchi muhasa kukaula chiyulo chili ha A-Kolosu 4:6?

13 Tutalenu chimwe chilweza. Nyi uchili ku shikola, kota, alongi-ni-akwenu kakulinga yiwanyino ya matangwa a kusemuka. Yena hanji muzanga kwalumbunwina kulita ni Mbimbiliya, mumu liaka kuushi kulichinga no ha yiwanyino yacho, alioze muhasa kulivwa ngwe kuushi ni uhashi wa kuchilinga. Hachino, unafupiwa kulinga longeso ha chikuma chacho! Mukuhasa kupwa yitela yaali yize mulingila longeso liacho: (1) hanga unyingike ngwo yiwanyino ya matangwa a kusemuka kuyishi kuvwisa Zambi kuwaha, nawa (2) hanga ululieke uhashi we wakukalila umwenemwene wa Mbimbiliya. (Mateu 14:6-11; 1 Petulu 3:15) Muhasa kulihula ngwe, ‘Mumu liaka alongi-ni-akwetu akulinga yiwanyino yacho?’ Kusulaho, hengwola kanawa chikuma chacho mu mikanda yetu. Kukalila ufulielo we hanji kuchichi kukaliwa ngwe chize wakunyonga. Atu amwe kakulinga yiwanyino ya matangwa a kusemuka, mumu kakunyonga ngwe atu eswe kakuyilinga. Nyi walilongesa kanawa chikuma chacho, muhasa kukwasa umwe yoze unazange kunyingika umwenemwene.—Tanga A-Kolosu 4:6.

KOLESA ZANGO LIE HA YIZE UNALILONGESA

14-16. (a) Yika muhasa kulinga mba unyingike kanawa mikanda yikwo ya Mbimbiliya yize kuwanyingikine? (b) Kulita ni yisoneko yili ha paragrafu, lumbununa chize muhasa kunyingika kanawa mukanda wa Amose. (Tala nawa mushete (“ Nyingika Kanawa Atu Waze Anatongwola mu Mbimbiliya.”)

14 Tunyongenu ngwetu, ha kukunguluka cha mu chikungulwila, mututanga ni kushimutwina umwe wa ku mikanda ya Mbimbiliya yize avuluka ngwo Aprofeta akehe, uze hanji kuwaunyingikine kanawa. Chuma chitangu chize watamba kulinga, chili kuzanga kunyingika yuma yinji yize profeta wacho asonekene. Mba kuchi muhasa kuchilinga?

15 Chitangu, lihule ngwe: ‘Yika ngunanyingika hakutwala kuli yoze wasonekene uno mukanda? Iye te iya, kulihi te atwama, mulimo uka te akulinga?’ Muze mutulilongesa chinji hakutwala kuli yoze wasonekene mukanda wacho, mutunyingika nawa mumu liaka azachishile maliji ni yilweza yimwe. Muze unatange Mbimbiliya, fupa maliji waze anasolola utu wa yoze wasonekene mukanda wacho.

16 Kusulaho, mba hi muzanga kunyingika mashimbu waze asonekene mukanda wacho. Muhasa kuchilinga ha kuhengwola “Katalilo wa majina a mikanda ya Mbimbiliya” (“Tabela dos Livros da Bíblia”), kunyima lia Mbimbiliya (Tradução do Novo Mundo). Chikwo nawa, muhasa kutala ha chikuma aprofeta ni mianangana ha Apendice A6 (Profetas e Reis Apêndice A6). Nyi mukanda wa Mbimbiliya uze unalilongesa uli wa uprofeto, muchilita kunyingika chize mwono wa atu wapwile ha mashimbu waze ausonekene. Yitanga yika yipi atu apwile nayo, yize Zambi atuminyine profeta wacho hanga aakwase kuyecha? Aya waze atwamine nenyi ha mashimbu amuwika? Mba unyingike kanawa lusango wacho, muchilita kuhengwola mikanda yikwo ya Mbimbiliya. Chakutalilaho, mba unyingike kanawa yuma yize yalingiwile ha mashimbu a profeta Amose, tanga versu jikwo mu 2 Mianangana ni 2 Sango ja Mianangana, yize yinasoloka ha referencia marginale ya mukanda wa Amose 1:1. Chikwo nawa, muhasa kuhengwola yisoneko ya Hozeia, yoze kota watwamine ha mashimbu amuwika ni Amose. Nyi muhengwola mikanda yino yikwo ya Mbimbiliya, munyingika kanawa chize mwono wapwile ha mashimbu jacho.—2 Mia. 14:25-28; 2 Sango 26:1-15; Hoze. 1:1-11; Amo. 1:1.

SAKO SHINDAKENYO HA YIKUMA YIKEHE-YIKEHE

17-18. Zachisa yilweza yili ha maparagrafu hanji ya yena mwene hanga usolole chize sango jize jinasoloka ngwe kujishi ulemu mujihasa kukukwasa kuzanga chinji longeso lie lia wika.

17 Muze tunatange Mbimbiliya, muchilita nyi twapwa ni usona wakulilongesa chinji. Chakutalilaho, nyonga ngwe, unatange kapitulu 12 wa uprofeto wa Zekaria, uze wahanjikile hakutwala ku kufwa cha Mesaya. (Zeka. 12:10) Nyi waheta ha versu 12, mutangaho ngwo, “usoko wa munyachi wa Natane” te muulila mbimbi kufwa cha Mesaya. Shimbu upalikeho fuji-fuji, hwimaho, nawa lihule ngwe: ‘Kulita chika chili hakachi ka usoko wa Natane ni Mesaya?’ Shina kuli mutapu umwe wakuwanyinamo sango jinji ha chikuma chacho? Acheseka kuwanaho sango jinji. Nyi unazachisa Mbimbiliya (Tradução do Novo Mundo), referencia marginale yize yiliho, muyikutwala ha 2 Samuele 5:13, 14, haze muhakukwasa kunyingika ngwo, Natane kuma te umwe wa kuli ana ja Mwanangana Ndawichi. Referencia marginale yamuchiali yili ha Luke 3:23, 31, haze anasolola ngwo, Yesu kapwile wa ku munyachi wa Natane kupalikila muli Maria. (Tala “Yosefwe, mwana wa Heli,” ha Kaposhi wa Kutalila wa Agosto 2017, lifwo 32 paragrafu 4.) Hachino, mukomoka! Mumu, hi wanyingika ngwo, uno uli umwe uprofeto uze wahanjikile ngwo, Yesu te masemukina ku munyachi wa Ndawichi. (Mateu 22:42) Alioze Ndawichi kapwile ni ana kuhiana 20. Chipwe chocho, Zekaria yaprofeteza ngwenyi, usoko wa munyachi wa Natane e te malila mbimbi ha kufwa cha Yesu.

18 Tala nawa chilweza chikwo. Kapitulu mutangu wa mukanda wa Luka, twakutangamo chize mungelo Gabriele ayile kuli Maria ni kumulweza hakutwala kuli mwana yoze te masema ngwo: “Iye kumakapwa munene, makamuvuluka ngwo, Mwana wa Mwe Chitunda; Mwene Zambi kumakamwaha nguja ya tato Ndawichi; iye kumakayula akwa zuwo lia Yakomba ndo ku miaka ya mutolo.” (Luka 1:32, 33) Muchihasa kupwa chashi kuli yetu, kumona wika chuma chitangu chize Gabriele ambile ngwenyi, Yesu te mamuvuluka ngwo, “Mwana wa Mwe Chitunda.” Alioze, Gabriele kaprofetizalile nawa ngwenyi, Yesu te ‘mayula ngwe Mwanangana.’ Hachino, mutuhasa kulihula ngwetu, shina Maria kawanyine lume ulumbunwiso ha maliji wano a Gabriele? Kutala Maria kanyongene ngwenyi, Gabriele te kanambe ngwo, Yesu te matambula chihela cha Mwanangana Heronde, nyi hanji cha umwe yoze te mamusalakana ngwe mwanangana mu Izalele? Nyi Yesu te mapwa mwanangana, Maria te mapwa mwazovu, naye ya mwanangana, nawa asoko jenyi te maya ni kutwama mu zuwo lia wanangana. Alioze Mbimbiliya kuyambile ni hamwe ngwo, Maria ketele yuma yacho kuli Gabriele; nawa kukushi ni hamwe haze twakutanga ngwetu, Maria kafupile kupwa ni chihela chilemu mu Wanangana; ngwe chize alingile tumbaji aali a Yesu. (Mateu 20:20-23) Yikuma yino yatukwasa kunyingika ngwetu, Maria kapwile umwe pwo walikehesa.

19-20. Ngwe chize anasoneka ha Tiangu 1:22-25 ni 4:8, yikuma yika twakulilongesela?

19 Twiwulukenu ngwetu, chikuma chilemu chize twakulilongesela Mbimbiliya ni mikanda yetu, chili kutukwasa hanga tukundame kuli Yehova. Nawa twakuzanga kunyingika kanawa “chize” twapwa ni yize twatamba kwalumuna ku mwono wetu hanga tuvwise Zambi kuwaha. (Tanga Tiangu 1:22-25; 4:8.) Ha kuputuka cha hita longeso, twatamba kwita spiritu ya Yehova hanga yitukwase. Muze tunalembe, tumwitenu hanga atukwase tuyuke ha yize tunalilongesa ni kutukwasa tumone yize tunafupiwa kwalumuna ku mwono wetu.

20 Tulieswe mutuhasa kupwa ngwe kavumbi ka Zambi washishika yoze anatongola kuli mukwa-kwimba masamu ngwo: “Kuwahilila chenyi chili mu shimbi ja Yehova. Kakupukuna mu shimbi jenyi mwalwa ni ufuku. . . . Cheswacho malinga muchiwaha.”—Samu 1:2, 3.

MWASO 88 Ngulweze Kama Majila Je

^ kax. 5 Amu Yehova apwa chihanyi, kakutwaha yuma yinji yize mutuhasa kutala, kutanga ni kulilongesa. Mutwe uno mutukwasa hanga tunyingike yuma yize twatamba kulilongesa, nawa muutwaha yiyulo yipema yize muyitukwasa hanga tupwe ni kuyuka chinji muze tunalingi longeso lietu lia wika.

^ kax. 61 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Yisemi kanalweze ana jo chize akululieka Longeso lia Kaposhi wa Kutalila.

^ kax. 63 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe ndumbu kanahengwola hakutwala kuli Amose, umwe wa kuli waze asonekene Mbimbiliya. Yizulie yize yiliho yinasolola yize ndumbu wacho ananyongo ha yize anatange mu Mbimbiliya ni kuyipukuna.