Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 21

Kanda Wecha ‘Mana a Hano Hashi’ Akupiangule

Kanda Wecha ‘Mana a Hano Hashi’ Akupiangule

‘Mana a hano hashi kapwa uhepuke kuli Zambi.’—1 KORI. 3:19.

MWASO 98 Yisoneko—Kayihwima Kuli Zambi

CHIKUMA CHILEMU *

1. Liji lia Zambi yika liakutwaha?

MUTUHASA kukumba kapinda mweswawo mutumona, mumu Yehova kali Longeshi yetu Munene. (Iza. 30:20, 21) Liji lienyi liakutwaha yuma yeswayo tunafupiwa hanga ‘tujame’ ni “kutela liakulu yitanga yeswe yipema.” (2 Timo. 3:17) Muze twakukaula malongeso a Mbimbiliya, twakupwa ni mana kuhiana atu waze akwamba ngwo kakwete mana a ‘hano hashi.’—1 Kori. 3:19; Samu 119:97-100.

2. Yika mutulilongesa ha mutwe uno?

2 Ngwe chize mutumona ha mutwe uno, mana a hano hashi kanji-kanji kakututwala ku yitanga yetu ya musunya. Kashika muchihasa kupwa chikalu kwehuka manyonga ni yitanga ya atu waze akukaula shimbi ja hano hashi. Hachino, Mbimbiliya yinambe ngwo: “Kanyamenu kuchina umwe manuhupa ni mana jenyi a kwonga ni kulembejeka chamokomoko, nikulita ni ndongo ja atu, nikulita ni shimbi ja hano hashi, hi ja Kristu ko.” (Kolo. 2:8) Ha mutwe uno, mutulilongesaho, chize atu aputukile kufuliela ha mahuza aali waze Satana akulongesa. Ha hita chikuma, mutumona mumu liaka mana a hano hashi kapwa a uhepuke nawa mutumona chize mana a Liji lia Zambi anahiane chuma cheswacho akwa-hashi matwaha.

MANYONGA JA ATU HAKUTWALA KU KULISUMBAKENYA YALUMUKA

3-4. Ku uputukilo wa sekulu 20, kuchi manyonga ja atu mu America alumukine hakutwala ku kulisumbakenya?

3 Ku uputukilo wa sekulu 20 mu America (E.U.A), atu kalumwine chinji nyonga lio hakutwala ku kulisumbakenya. Chitangu, atu anji te kakutayiza ngwo, kulisumbakenya chakupwa wika mukachi ka atu waze alimbata kulita ni shimbi, nawa te keshi kuchihanjika hakachi ka atu. Alioze yitanga yacho yipema yiyitoka, chocho atu yaputuka kulinga cheswacho mazanga.

4 Kukatuka ha mwaka 1920 ndo 1929, yitanga ya atu ni nyonga lio hakutwala ku kulisumbakenya yalumukine chinji ha kuhwa cha Jita Yitangu ya Hashi Heswe. Umwe mukwa-kuhengwola yamba ngwenyi: “Yinema, yiheho, miaso, mikanda, ni mitambi hanji mapapilo waze akusa hanga alanjise yuma, yiyiputuka kusolola yuma yinji ya upangala.” Ha miaka yacho, atu yaputuka kuhangana wino uze wakusolola yuma ya upangala. Chikwo nawa, atu yaputuka kuzala mazalo waze kahombokele. Yino yeswe yinamanununa uprofeto wa Mbimbiliya wakwamba ngwo, ha matangwa akusula atu makapwa ‘akwa-kuzanga kuheha.’—2 Timo. 3:4.

Tuvumbi twa Yehova kakaapiangwile ku yitanga yipi ya hano hashi (Tala paragrafu 5) *

5. Kukatuka ha mwaka 1960 ndo 1969, yika atu aputukile kulinga?

5 Kukatuka ha mwaka 1960 ndo 1969 yuma yimwe yiyiputuka kulingiwa ngwe, kutwama cha lunga ni pwo hamuwika chakuhona kulimbata, utumwa ni kulilakula yichipwa chashi. Yiheho yinji yiyiputuka kusolola yuma ya upangala. Mba yuma yeswayi yika yakuneha? Umwe mukwa-mana yasoneka ngwo: Muze atu echele kukaula shimbi jipema kwalingiwile yuma yinji yipi. Chakutalilaho, mu usoko yisemi yaputuka kulihandunduna hanji umwe kuhichika asoko, atu yapukutuka kuyiza musongo wa kulema ku mbunge ni kupwa ni usolo wa kutala yizulie ya sonyi. Kwatuhukile nawa lamba likwo, mumu lia kwoka cha upangala, atu anji yapwa ni musongo wa SIDA. Yino yeswe yinasolola ngwo, yuma yize akwa-hashi akwamba ngwo yipema yapwa ya uhepuke.—2 Petu. 2:19.

6. Kuchi mutapu uze akwa-hashi akumwenamo kulisumbakenya wakusolola yize Satana akuzanga?

6 Mutapu uze akwa-hashi akumwenamo kulisumbakenya unasolola yize Satana akuzanga. Kwamba pundu, Satana kakuzanga kumona atu malisumbakenya mu mulali uze Zambi kautesele, hachino, ayo kakulelesa chawana cha ulo chize Zambi ahanyine kuli atu. (Efwe. 2:2) Nyi atu malinga upangala, acho kanasolola ngwo keshi kulemesa chawana cha kusema chize Yehova ahanyine kuli atu. Ayo nawa mahasa kuhona mwono wa mutolo.—1 Kori. 6:9, 10.

NYONGA LIA MBIMBILIYA HAKUTWALA KU KULISUMBAKENYA

7-8. Mumu liaka nyonga lia Mbimbiliya hakutwala ku kulisumbakenya linapeme kuhiana lia hano hashi?

7 Atu waze akukaula mana a hano hashi kakulelesa shimbi ja Mbimbiliya, ni kwamba ngwo kujishi jamwenemwene. Atu jacho mahasa kulihula ngwo, ‘Mumu liaka Zambi atutangile ni usolo wa kulisumbakenya, mba hi matulweza nawa ngwo twatamba kulihumikiza?’ Ayo kakulihula chocho, mumu kakwete nyonga lipi ngwo, mutu nyi mazanga kulinga chimwe, katamba kuchilinga. Alioze Mbimbiliya kuyishi kwamba chocho. Yiyo yakwamba ngwo, kutwatambile kwononokena usolo weswe uze twakwivwa, alioze twatamba kusa tachi hanga twehuke kulinga yuma yipi. (Kolo. 3:5) Chikwo nawa, Yehova hanatwehe chawana cha ulo hanga chitukwase kuhwisa usolo wetu wa kulisumbakenya mu jila yize yalita. (1 Kori. 7:8, 9) Hachino, lunga ni pwo mahasa kulivwisa kuwaha ha kulisumbakenya chakuhona kuliseha hanji kwivwa woma wa yize yakwiza ku utanji.

8 Kulisa ni mana a hashi, Mbimbiliya yakutulongesa mutapu upema wa chize atu atamba kulisumbakenya, uze kuushi kuneha lamba ni limwe. Yakwamba nawa ngwo, kulisumbakenya muchihasa kuneha uwahililo mu ulo. (Yishi. 5:18, 19) Kashika, Mbimbiliya yakutoweza ngwo: “Mweswe wa kuli yenu akanyingike kufunga mujimba wenyi mwene ni usandu ni ulemu. Hi ni kusasaminya cha usolo ko, chizechene ngwe akwa mavungu waze kanyingikine Zambi.”—1 Tesa. 4:4, 5.

9. (a) Kuchi tuvumbi twa Yehova ku uputukilo wa sekulu 20, aakwashile hanga akaule mana ahiana ulemu amu Liji lia Zambi? (b) Chiyulo chika cha mana chili ha 1 Yoano 2:15, 16? (c) Kulita ni A-Roma 1:24-27, yitanga yika ya kulisumbakenya yize twatamba kwehuka?

9 Ku uputukilo wa sekulu 20, tuvumbi twa Yehova kakaapiangwile ku yuma yipi yize apwile ni kulinga atu waze te keshi “kwivwa nawa sonyi.” (Efwe. 4:19, MW 1991.) Ayo te kakusa tachi hanga akaule shimbi ja Yehova. Kaposhi wa Kutalila wa 15 ya Maio 1926, yamba ngwo: “Lunga hanji pwo katamba kulinanga mu manyonga ni ku yitanga, chipi-chipi nyi kali hamwe ni mutu yoze kalimbachile nenyi.” Chipwe ngwe kwalingiwile yeswayo haze ayo apwile, nihindu tuvumbi twa Yehova kakawile mana ahiana ulemu amu Liji lia Zambi. (Tanga 1 Yoano 2:15, 16.) Hachino, twakusakwilila chinji ha kupwa ni Liji lia Zambi! Twakusakwilila nawa chinji ha chize Yehova akutwaha kulia cha ku spiritu ha shimbu lialita, hanga chitukwase kwehuka mana a hano hashi hakutwala ku kulisumbakenya. *Tanga A-Roma 1:24-27.

NYONGA LIA ATU HAKUTWALA KU KULIZANGA ENE YILIALUMUKA

10-11. Yika Mbimbiliya yambile ha yize te muyilingiwa ha matangwa akusula?

10 Mbimbiliya yambile ngwo ha matangwa akusula, atu te mapwa ‘akwa kulizanga ene.’ (2 Timo. 3:1, 2) Kashika kutushi kukomoka, muze twakumona akwa-hashi masolola chitanga chino cha musunya. Umwe mukanda unambe ngwo, kukatuka ha mwaka 1970 ndo 1979 “mikanda yize yakushinjila atu hanga afumbuke ku mwono yiyiputuka kutuhuka.” Mikanda yimwe “yakolwezele waze te akuyitanga hanga alinyingike ni kulitayiza ene hamwe ni kulifumanyisa ha chize apwa.” Chakutalilaho, mikanda yacho umwe wambile ngwo: “Watamba kulizanga yena mwene mumu uli mupema nawa mulemu chinji kuhiana akwenu.” Mukanda ukwo wambile ngwo, “mutu mwene katamba kulikwachila chiyulo ha yize malinga ni ha yeswayo mamona ngwo yalita nawa yipema kuli mwene.”

11 Shina hiunevu kama yuma yacho? Satana kalwezele Eva hanga alinge chuma cha mutapu au. Iye yamba ngwenyi, Eva te mapwa “ngwe Zambi, nikunyingika chipema ni chipi.” (Uputu. 3:5) Musono, atu anji kakunyonga chinji hali ene, ni kwamba ngwo kuli ayo kukushi niumwe, chipwe Zambi kechi kuhasa kwaha chiyulo cha chipema ni chipi. Chakutalilaho, musono ndako yacho yinasoloka chinji mu mutapu uze atu akumwenamo ulo.

Umwe mukwa-Kristu kanase kulutwe yize yinafupiwa kuli akwo, chipi-chipi yoze alimbata nenyi (Tala paragrafu 12) *

12. Yika akwa-hashi akunyonga hakutwala ku ulo?

12 Mbimbiliya yakulongesa alunga ni pwo hanga alilemese umwe ni mukwo ni kufunga chilakenyo cha ulo wo. Yakukolweza nawa alunga ni pwo hanga ase tachi anunge hamuwika ha kwamba ngwo: ‘Lunga mahichika tato ni naye akalalaminye kuli mukwo-pwo, mba kumapwa musunya umuwika.’ (Uputu. 2:24) Alioze, waze akusongwela ku mana a hano hashi kakwete nyonga lieka, ayo kakwamba ngwo, hita mutu mu ulo, katamba kutala wika ha yuma yenyi mwene. Umwe mukanda wa kuhanjika yuma ya kulilakula unambe ngwo, “chilakenyo chize atu akulinga muze analimbata ‘chili ngwo mutununga hamuwika ku mwono wetu weswe,’ alioze ku yihela yimwe halumuna chilakenyo chacho, ngwo, ‘mutununga hamuwika ndo haze zango lietu mulihwila.’” Amu atu akunyonga ngwo ulo kuwatambile kununga, malo anji kakulihandununa nawa atu anji kakumona lamba. Kwamba pundu, nyonga lia akwa-hashi hakutwala ku ulo lili lia uhepuke.

13. Mumu liaka Yehova keshi kuzanga atu waze akulizata?

13 Mbimbiliya yinambe ngwo: ‘Mweswe mukwa kulizata mu mbunge kapwa chizelwokeso kuli Yehova.’ (Yishi. 16:5) Mumu liaka Yehova keshi kuzanga atu waze akulizata? Mumu, atu eswe waze akulizata ha kulimona ngwe kanahiane akwo, kakwimbulula kulisuta cha Satana. Achinyonga kulizata cha Satana, iye kanyingikine ngwenyi Yesu kali mutu yoze Zambi azachishile hanga atange yuma yeswe, chipwe chocho yamwamba hanga afulamane ni kumuwayila. (Mateu 4:8, 9; Kolo. 1:15, 16) Atu waze akulinangamisa ene, kakusolola pundu ngwo mana a hano hashi kapwa uhepuke kumeso ja Zambi.

NYONGA LIA MBIMBILIYA HAKUTWALA HA CHIZE MUTU MALIZANGA MWENE

14. Kuchi mukanda wa A-Roma 12:3, unatukwase kupwa ni nyonga lialita hali yetwene?

14 Mbimbiliya yakutukwasa hanga tupwe ni nyonga lialita hali yetwene. Yakwamba ngwo, kupwa ni limwe zango hali yetwene hi chipi ko. Yesu yamba ngwenyi: ‘Zanga mwenyembo we, ngwe chizechene wakulizanga yena mwene.’ (Mateu 19:19) Chipwe chocho, Mbimbiliya yinatulweze ngwo, kutwatambile kunyonga ngwetu, tuli alemu kuhiana akwetu. Alioze yinambe ngwo: ‘Kanda nulinga nichimwe mu spiritu ya kulitachika, hanji ya ulemu wamokomoko, alioze ni mbunge ya kulikehesa, mweswe anyonge ngwenyi, mukwetu kanguhiana.’—Fwili. 2:3; tanga A-Roma 12:3.

15. Yika wakumona yize yinakwehe shindakenyo ngwo, chiyulo cha Mbimbiliya hakutwala ku chize twakulimona yetwene chili chipema?

15 Atu anji musono, chipwe waze akulimona ngwo akwa-mana, kakulelesa yiyulo ya Mbimbiliya ngwo yili ya uhepuke. Ayo kakwamba ngwo, mutu nyi malemesa chinji akwo kuhiana kakumupwisa chihepuke, nawa ngwo akwo mamujingalisa. Mba, yika yakulingiwako hamukunda wa ndako yino ya hashi ha Satana? Yika wakumona kama? Shina atu waze akwete kuzo kakuwahilila? Kutala kali ni uwahililo mu usoko? Kakwete masepa apema? Shina kakwete usepa upema ni Zambi? Kulita ni chize wakumona, mana aka akuneha mihuko yipema—shina mana a hano hashi nyi mana waze ali mu Liji lia Zambi?

16-17. Ha yika twatamba kusakwilila, nawa mumu liaka?

16 Atu waze akukaula yiyulo yize akwa-hashi akumona ngwe ya mana, kapwa ngwe mutu yoze watoka jila, alioze meta usongwelo kuli mutu mukwo yoze neye watoka. Yesu kahanjikile hakutwala ku “mana” ja atu ha mashimbu jenyi ngwenyi: “Nyi kachi kapuputa masongwela kapuputa, eswe aali ku makalimbukila mu wina.” (Mateu 15:14) Chochene, mana a hano hashi kapwa uhepuke kumeso ja Zambi.

Tuvumbi twa Zambi kanatale yuma yipema yize alingile mu mulimo wa Yehova (Tala paragrafu 17) *

17 Yiyulo ya mana ya mu Mbimbiliya nihindu “kuyafumbuka ha kulongesa, ni ha kukumika, ni ha kululamisa, ni ha kufumba mu ululi.” (2 Timo. 3:16) Twakusakwilila chinji hakunyingika ngwetu, Yehova kanazachisa ululikiso wenyi hanga atufunge ku mana a hano hashi! (Efwe. 4:14) Kulia cha ku spiritu chize akutwaha, chakutukwasa hanga tukaule kanawa shimbi ja mu Liji lienyi. Chili kuyuka chinene hakunyingika ngwo, Yehova kakutwaha mana waze keshi kuhwa ni usongwelo wa Mbimbiliya!

MWASO 54 “Ye Jila, Yino”

^ kax. 5 Mutwe uno muutukwasa hanga tupwe ni shindakenyo ngwetu, Yehova kali Chishina cha usongwelo wamwenemwene. Chikwo nawa, muusolola ngwo kukaula mana a hano hashi chakutwala wika ku lamba, alioze kukaula mana a Liji lia Zambi chakuyukisa.

^ kax. 9 Chakutalilaho, tala mukanda (Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas), Kumbululo Lia Yihula Yize—Akweze Akulihula, Volume 1, tupitulu 24-26, ni Volume 2, tupitulu 4-5.

^ kax. 50 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Tunamono yimwe yize yalingiwa ku mwono wa alunga ni pwo Yela ja Yehova hakupalika cha mashimbu. Mandumbu kanambujola sango lipema mukachi ka mwaka 1960 ndo 1969.

^ kax. 52 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Mukachi ka mwaka 1980 ndo 1989, umwe lunga kanafungu mukwo-pwo yoze unayiji, mwano wa pwo kanatale.

^ kax. 54 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Musono, alunga ni pwo jacho kanewuluka mashimbu apema waze apalikishile mu mulimo wa Yehova. Mwano wa pwo ni usoko wenyi kanalivwisa kuwaha hamwe ni yisemi jenyi.