1, 2. (a) Shina ku shakulu, kwapwile tuvumbi waze te akuwayila Yehova? (b) Kuchi Yesu evwile hakutwala ku tembele ya Yehova mu Yerusaleme? (c) Yika mutulilongesa mu mutwe uno?

  TUVUMBI twa Zambi chize ku matangwa a kunyima ndo musono, kakupwa ni yihela yize akuwayila Zambi. Chakutalilaho, muze Abele ahanyine chitapo kuli Yehova, iye kota katungile chimwe chilumbilo. (Uputukilo 4:3, 4) Noa, Apalahama, Izake, Yakomba ni Mose, wano eswe kalingile chilumbilo. (Uputukilo 8:20; 12:7; 26:25; 35:1; Kutuhuka 17:15) Yehova kalwezele A-Izalele hanga atunge tabernakulu. (Kutuhuka 25:8) Ha kupalika cha matangwa, mba hi yahaa shimbi hanga atunge tembele. (1 Mianangana 8:27, 29) Muze atu ja Zambi atuhukile mu undungo mu Babilonia, ayo mashimbu eswe te kakulikungulula mu ma sunangonga. (Marku 6:2; Yoano 18:20; Yilinga 15:21) Nawa akwa-Kristu atangu te kakulikungulula mu mazuwo. (Yilinga 12:12; 1 A-Korindu 16:19) Musono, Yela ja Yehova hashi heswe kakulikungulula mu tununu a tununu a mazuwo a Wanangana, muze twakulilongesa hakutwala kuli Yehova ni kumuwayila.

² Yesu kapwile ni kuvumbika chinji tembele ya Yehova mu Yerusaleme. Zango lia Yesu ha tembele yewulwile tumbaji twenyi  maliji a mukwa-masamu ngwenyi: “Zango lia zuwo lie hilinanguli” (Samu 69:9; Yoano 2:17) Zuwo lia Wanangana hi “zuwo lia Yehova ko” ngwe chizechene yapwile tembele mu Yerusaleme. (2 Sango ja Mianangana 5:13; 33:4) Alioze twatamba kuvumbika chinji yihela yetu ya uwayilo. Mu mutwe uno, mutulilongesa shimbi ja mu Mbimbiliya jize mujitulongesa chize twatamba kupwa muze tuli mu Zuwo lia Wanangana, ni chize twatamba kulilulieka kanawa, ni chize mutuhasa kulisela ushindakenyo. a

3-5. Zuwo lia Wanangana yika, nawa kuchi twatamba kunyonga hakutwala ku kukunguluka chetu?

³ Zuwo lia Wanangana chili chihela kuze atu mahasa kulikungulula hanga awayile Yehova. Yikungululo yili yawana ya Zambi, nawa yakukwasa hanga tukolese usepa wetu ni iye. Mu kukunguluka chetu, ululikiso wenyi wakutukolweza ni kutusongwela ha yize tunafupu. Chili uhenya unene kutusanyika kuli Yehova ni Mwanenyi hanga tulie ku “Mesa ya Mwene” ha poso jeswe. (1 A-Korindu 10:21) Kanda tukeza kavulama usanyiko uno ulemu.

⁴ Yehova kanatulweze pundu ngwo iye kanazange hanga tulikungulule ni kumuwayila ni kulikolweza umwe ni mukwo. (Tanga A-Hepreu 10:24, 25.) Nyi twakuvumbika pundu Yehova, kutuchikuhona kuya ku kukunguluka, amba ngwo nyi mukusoloka chimwe chuma chilemu. Mutusolola ngwetu twakuzanga kukunguluka muze mutululieka malongeso ni nyonga lia kuhana kumbululo.​—Samu 22:22.

⁵ Yitanga yize twakusolola ku kukunguluka, ni chize twakufunga Mazuwo a Wanangana muchisolola chinji vumbi lietu kuli Yehova. Tunazange hanga yitanga yetu yinangamise jina lia Yehova, lize liakusoloka ku Zuwo lia Wanangana.​—1 Mianangana 8:17.

6. Yika atu akwamba hakutwala ku Mazuwo a Wanangana nawa ni waze akupwa ku kukunguluka? (Tala chizulie chili hauputukilo.)

⁶ Nyi mutusolola vumbi ku Mazuwo jetu a Wanangana, atu akwo machimona. Chakutalilaho, umwe lunga mu Turquia yamba ngwenyi: “Kupema ni kululieka chize nakumona ku Zuwo lia Wanangana chakungukomwesa. Atu jamo kakuzala kanawa, kakusehejela, nawa kangutambwile kanawa. Chino changukomwesene chinji.” Lunga wacho yaputuka kwiza ku kukunguluka cheswe nawa ha shimbu likepe yamupapachisa. Mu mbonge yimwe ya Indonésia, mandumbu kasanyikine enyembo jo, mwata wa mu mbonge ni miata akwo hanga atale Zuwo lio liaha lia Wanangana. Mwata wacho yakomoka hakumona kupema cha zuwo, ni chize alitungile ni kuwaha cha kashinde. Aye yamba ngwenyi: “Kupema cha zuwo lino chinasolola ufulielo wenu wamwenemwene.”

7, 8. Kuchi mutusolola ngwetu twakusa vumbi Yehova muze tuli ku Zuwo lia Wanangana?

⁷ Amu Yehova mwe wakutusanyika ku kukunguluka, aye kakutala ndako jize twakusolola hakulikungulula. Kashika twehukenu ndako jize kujalitele. Nawa yetu kutushi kuzala chamuzalila hanji ni kalengululo. Ewa, pundu lume Yehova kanatuzange nawa kanazange hanga atu waze twakusanyika evwe kuwaha ku Zuwo lia Wanangana. Alioze kutwazangile kuhona vumbi kukunguluka chetu. Kashika kutushi kuzala mazalo waze keshi kulita hanji api chinji, nawa kutushi kusoneka  mesage, kuhanjika, kulia hanji kunwa ha kukunguluka. Yisemi katamba kulongesa ana jo achine kuzomboka hanji kuheha mu Zuwo lia Wanangana.​—Chilumbununyi 3:1.

⁸ Muze Yesu amwene atu kanalanjisa mu tembele ya Zambi, iye yevwa uli unji hi yahanga. (Yoano 2:13-17) Ku Mazuwo a Wanangana, twakuwayila Yehova ni kulilongesa hakutwala kuli iye. Kashika kuchichi kupema nyi twalinga mingoso muze tuli ku Zuwo lia Wanangana.​—Tesa ni Nehemia 13:7, 8.

9, 10. Kuchi atu ja Yehova atunga Mazuwo a Wanangana nawa yika azukako?

⁹ Atu ja Yehova hashi heswe kakusa tachi jinji hanga atunge Mazuwo a Wanangana. Akwa-kulihana waze keshi kuwafweta kakusoneka, kutunga ni kululieka mazuwo a wanangana. Ha chino, hakupalika cha miaka 15, twakutunga Mazuwo a Wanangana 28,000, hanji 5 ha tangwa.

¹⁰ Ululikiso wa Yehova wakutuma akwa-kulihana ni kuzachisa milambu hanga akwase kutunga Mazuwo a Wanangana kweswako kuze kunafupiwa ukwaso. Twakukaula shimbi ja Mbimbiliya jize jakusolola ngwo waze ali ni uhashi unji mahasa kukwasa waze keshi nawo. (Tanga 2 A-Korindu 8:13-15.) Yika twazukako? Mazuwo a Wanangana anji atunga ku yikungulwila yize kuyishi uhashi wa kutunga ko Mazuwo a Wanangana.

11. Yika amwe mandumbu amba hakutwala ku Zuwo lio liaha lia Wanangana, nawa kuchi wevwa ha chino?

¹¹ Amwe mandumbu a ku chimwe chikungulwila cha ku Costa Rica yasoneka chino: “Muze twakupwa ku Zuwo lia Wanangana, twakukomoka chinji! Kafwa twakulishimwoka chinji. Zuwo lietu lipema chinji tunakahwisa kulitunga ha matangwa nake! Twahasa kulitunga ni ukwaso wa Yehova, kupalikila ku ululikiso wenyi uze wakululieka milimo yacho, nawa ni ukwaso wa mandumbu jetu. Chihela chino cha uwayilo chili chawana chilemu, limwe liwe lia ndando lize Yehova akutwaha. Twakuwahilila chinji hakutwala ku chihela chino.” Chino chakutwaha chiseke ha kwivwa mandumbu ni mapangi ha kusakwilila Yehova ha yize iye akulinga hali ayo. Twakuwahilila nawa chize mandumbu a hashi heswe akupwa ni Mazuwo jo a Wanangana. Chino chakusolola ngwo Yehova kanawahisa mulimo wa kutunga Mazuwo a Wanangana, mumu nyi haatunga, atu anji mayamo ni kulikungulula, hanga alongese hakutwala kuli Yehova.​—Samu 127:1.

12. Kuchi mutuhasa kukwasa kutunga Mazuwo a Wanangana?

¹² Kuchi mutuhasa kukwasa kutunga  Mazuwo a Wanangana? Yena muhasa kulihana hanga ukwase mulimo wacho. Nawa yetu eswe mutuhasa kulambula mbongo hanga tukwase kutunga Mazuwo a Wanangana. Muze mutulinga chize mutuhasa hanga tukwase mulimo uno, twakwivwa chiseke cha kuhana, nawa twakuvwisa Yehova kuwaha. Twakukaula chilweza cha atu ja Zambi a ku mashimbu a kunyima waze apwile ni zango linji lia kuhana milambu hanga akwase kutunga yihela ya uwayilo wa Zambi.​—Kutuhuka 25:2; 2 A-Korindu 9:7.

13, 14. Yika twalilongesa mu Mbimbiliya yize yasolola ngwetu twatamba kupemesa Zuwo lietu lia Wanangana?

¹³ Yehova kali Zambi walinanga nawa musandu. Iye kali Zambi wa sambukila. Kashika twatamba kupemesa ni kululieka Zuwo lietu lia Wanangana. (Tanga 1 A-Korindu 14:33, 40.) Mba tupwe atu alinanga nawa asandu ngwe Yehova, yetu kutwatambile kupemesa wika uwayilo wetu ni manyonga jetu ni yitanga yetu, alioze twatamba nawa kupwa atu alinanga ku mijimba.​—Usolwelo 19:8.

¹⁴ Muze mutupemesa Zuwo lietu lia Wanangana ni kulilulieka, twakwivwa kuwaha ha kutambika atu hanga eze ku kukunguluka chetu. Nawa ni atu mamona ngwetu kuma twakulinga yize twakwambulwila hakutwala hashi haha hapema. Ayo mamona nawa ngwetu twakuwayila Zambi yoze makapwisa hashi hano paraisu yipema.​—Izaia 6:1-3; Usolwelo 11:18.

15, 16. (a) Mumu liaka ha mashimbu akwo hi chashi ko kupemesa Zuwo lia Wanangana? Mumu liaka twatamba kulipemesa? (b) Kuchi apwa katalilo wa kupemesa Zuwo lienu lia Wanangana, nawa uhashi uka tulinawo?

¹⁵ Atu amwe kali ni manyonga alisa hakutwala ku chikuma cha kulinanga. Mumu liaka? Kota ha mukunda wa yitanga ya kuze akolele. Nawa amwe katwama ku yihela yize yikwete fufuta hanji kuze matapalo hanapihia. Akwo katwama ku yihela kuze kushi meya anji hanji yuma ya kukosa nayo. Alioze kweswako twatwama, chipwe atu jako kalinanga hanji ka, nihindu twatamba kupemesa ni kululieka Zuwo lietu lia Wanangana. Chili chihela kuze twakuwayila Yehova.​—Shimbi Yamuchiali 23:14.

¹⁶ Nyi tunazange hanga Zuwo lietu lia Wanangana lipeme, twatamba kupwa atu waze akwete katalilo mupema. Makulwana a chikungulwila kakulinga katalilo wa kupemesa Zuwo lia Wanangana ni kusela shindakenyo ngwetu yuma ya kukosa nayo ni yikumba ya kukalakala nayo yinakumbana. Makulwana nawa kakusongwela mulimo wacho hanga wende kanawa. Yuma yimwe katamba kuyilulieka muze kukunguluka hichahwa, alioze yikwo ka, ndo ha mashimbu eka. Yetu eswe tuli ni uhashi wa kukwasa kupemesa Zuwo lietu lia Wanangana.

17, 18. (a) Yika mutuhasa kulilongesa ha chize atu ja Yehova ku shakulu aluliekele tembele? (b) Mumu liaka twatamba kululieka Zuwo lietu lia Wanangana?

¹⁷ Twakupemesa nawa Zuwo lietu lia Wanangana ha kulinga cheswe chize mutuhasa hanga tulilulieke. Tuvumbi twa Yehova aku shakulu ni no che alingile. Chakutalilaho, ha kuyula cha Mwanangana Njoashe mu Yunda; atu kakungile mbongo mu tembele. Mwanangana yahana shimbi kuli asasendote hanga azachise mbongo jacho hanga alulieke najo yuma yize te yinapihi mu tembele. (2 Mianangana 12:4, 5) Ha kupalika cha miaka 200, Mwanangana Josia ni iye kakungile mbongo hanga afwete mulimo wakululieka tembele.​—Tanga 2 Sango ja Mianangana 34:9-11.

¹⁸ Yimwe Yizavu ya makulwana ku Mitangu hanamono ngwo atu a mu yifuchi yo kaso kululieka hanji kupemesa kanawa mazuwo a wanangana. Kota mu yifuchi yacho atu akehe anyingika mulimo wacho. Hanji ayo keshi ni mbongo jinakumbana hanga afwete atu waze malulieka zuwo lia wanangana. Chino muchihasa kupihisa zuwo lia wanangana, nawa atu maputuka kuchimona. Chino kuchishi kuhana chilweza chipema. Kashika nyi mutulinga cheswacho mutuhasa hanga tululieke Zuwo lia Wanangana, mutuhalisa Yehova nawa kutushi kupihisa mbongo jize mandumbu jetu akulambula.

19. Yika watamba kulinga hanga usolole vumbi ku chihela kuze twakuya ni kuwayila Yehova?

¹⁹ Zuwo lia Wanangana kakulihana kuli Yehova. Zuwo lia Wanangana kulishi lia mutu niumwe hanji chikungulwila, ka. Ngwe chize twalilongesa mu mutwe uno, shimbi ja mu Mbimbiliya mujitukwasa hanga tupwe ni nyonga lingunu ku chihela kuze twakuya ni kuwayila Zambi. Amu twakuvumbika Yehova, kashika twakusolola vumbi ku kukunguluka chetu hamwe ni Zuwo lia Wanangana. Tunawahilila chinji ha kuhana milambu ya mbongo hanga tutunge Mazuwo anji a Wanangana, ni kukalakala chinji hanga tupemese ni kululieka kanawa mazuwo jacho. Ngwe Yesu, mutusolola zango ni vumbi lietu ku yihela yize twakuya ni kuwayila Yehova.​—Yoano 2:17.