Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

“Chizuzuke Kakufuliela Maliji Eswe”

“Chizuzuke Kakufuliela Maliji Eswe”

“Chihepuke kali lunga yoze kanda achitanga kama sango ja jornal; alioze chihepuke wahiana chinji kali yoze wakutayiza yuma yeswe yize matanga mumu ngwo yili ha jornal.”—August von Schlözer, German mukwa-sango nawa mukwa-kusoneka (1735-1809).

MIAKA 200 kunyima atu te keshi kutayiza yuma yeswe yize te akusoneka ha ma jornal. Musono kutuchikuhasa kufuliela yuma yeswe yize twakutanga hanji twakumona ha internet. Kuli sango jinji mu internet, haliapwilia tecnologia yinapwisa chashi kupwa ni sango jacho. Sango jacho jinji jili jamwenemwene, jipema, alioze nawa jinji ja mahuza, jipi hanji ja ponde. Kashika twatamba kusakula ni mana yuma yize mututanga. Nyi umwe mutu maputuka kuzachisa internet, iye mahasa kunyonga ngwe sango jeswe jize anatange jili jamwenemwene ha mukunda wakujiwana ha internet hanji ha mukunda wa kumutuminajo kuli umwe sepa lienyi mu mesage. Aye mahasa kutayiza jimwe sango chipwe ngwe hi jamwenemwene ko. Alioze, Mbimbiliya yinatutoweza ngwo: “Chizuzuke kakufuliela maliji eswe, alioze chikanyame kakutala kanawa ku kwenda chenyi.”​—Yishima 14:15.

Chizuzuke hanji chihepuke kalisa chinji ni chikanyame mumu chizuzuke kakufuliela yuma yeswe yize akwiva, alioze chikanyame keshi kulinga chocho. Nyi tuli yikanyame, etu mutupwa ni mana nawa mututayiza wika sango jize tunanyingika ngwetu jili jamwenemwene. Nyi twapwa chocho, kechi kutwonga nawa kutuchi katayiza sango ja mahuza jize mututanga ha internet chipwe ngwe jinafumana chinji. Yika muyihasa kutukwasa hanga tukanyame? Chitangu, tuchilihulenu ngwetu: ‘Shina sango jacho jinakatuka mu site yize atu anji ananyingika ngwo yipema? Nyi hanji jinakatuka mu site yize yakutayiza mutu mweswe hanga asemo sango jenyi hanji jineza kuma kuze atu kanyingikineko? Site yize atu anji akutayiza ngwo yipema hiyinasalola jimwe sango jili ja mahuza nyi? a Ha chino, ‘tupwenu ni mbunge yipema.’ (Yishima 7:7) Nyi yimwe site muyisoloka ngwe kuyishi ya ushindakenyo muchihasa kupwa chochene. Nawa, muze mututanga sango jize kujalitele hakutwala kuli akwetu, tunyongenu hakutwala kuli yoze te mayuka nyi sango jacho majimwanga nawa mumu liaka umwe mutu mazanga hanga sango jacho jilimwange.

NYI MAKUTUMINA MESSAGE SHINA YENA WAKUMWANGA-MWANGA SANGO JACHO?

Atu amwe nyi matambula amwe mesage o kakwatumina kuli atu eswe waze alikatano chakuhona kwaahengula hanga anyingike nyi mesage jacho kali amwenemwene hanji kuhona kunyonga hakutwala ku yuma yize muyihasa kulingiwa kuli akwo muze matuma mesage jacho. Hanji ayo kakulinga chocho mumu kanji-kanji kakuzanga hanga atu aanyingike nawa kakuzanga kupwa atu atangu kumwanga sango jaha. (2 Samuele 13:28-33) Alioze chikanyame kakunyonga hakutwala ku upi uze muhasa kusolokako. Chakutalilaho, chino muchihasa kupihisa lufuma wa mutu hanji wa umwe ululikiso.

Amwe atu kakutuma-tuma message chakuhona kwaahengula hanga anyingikine nyi apema, mumu chakwaambata mashimbu ni tachi. Ayo kakunyonga ngwe waze akutambula mesage jo mahasa kuchilinga. Alioze mashimbu ja atu jacho no kali alemu chinji. (A-Efwesu 5:15, 16) Kashika muze kanda uchituma yimwe yuma yize kuushi ni ushindakenyo, chili chipema kunyonga chino, “Nyi kuchishi ni ushindakenyo wa yuma yino, ami changutamba kuyijimuna!”

Achilihule ngwe: ‘Shina mashimbu eswe nakutuma-tuma mesage waze nakutambula? Shina hingunete ukonekeno kuli atu ha mukunda wakutuma mesage yize te kuyalitele hanji yamahuza? Shina kuli mutu yoze hanangwambe hanga ngweche kumutumina mesage?’ Iwuluka ngwe masepa je nyi kali ni mesage, no mahasa kwaatuma ha kuzachisa internet, nawa keshi kufupa ukwaso we hanga atale yuma yize ayo anazange. Ayo keshi kuzanga kutambula mesage anji, ngwe sango jakusehesa, yiheho, hanji foto. Nawa chili kuhona mana kutuma-tuma maliji a pande jakugravwala hanji sango ja pande ja mu Mbimbiliya jize twasonekanga. b Nawa iwuluka ngwe nyi mutu mahengula mwene, matala ma versu a mu Mbimbiliya, hanji malulieka ma kumbululo jenyi a kukunguluka, aye mayuka chinji kuhiana nyi yena wamutumina ma kumbululo jacho.

Yika watamba kulinga nyi wamona ha internet jimwe sango ja mahuza hakutwala ku ululikiso wa Yehova? Litune kawashi-washi mahuza jacho! Kanda waatayiza. Hi kupwa ni mana ko, kuhanjika kuli akwetu sango jize twatanga ni kuhula manyonga jo mumu chino muchilingisa hanga sango jipi jimwangane chinji. Nyi wamona chimwe chuma ha internet chinakupikalisa, eta kuli Yehova hanga akwehe mana ni kuhanjika ni mandumbu waze akola mu ufulielo. (Tiangu 1:5, 6; Yundase 22, 23) Kanda ukomoka nyi wamona atu kanambe yuma ya mahuza hali yetu. Atu kambile mahuza hali Yesu, nawa iye katowezele tumbaji twenyi ngwo, akwa-kole te mahungumiona ni “kwalamikiza ungulungulu.” (Mateu 5:11; 11:19; Yoano 10:19-21) Kashika nyi uli mukwa-mana nawa wakunyonga kanawa, ena muhasa kunyingika nyi umwe mutu kanahanjika mahuza ni kweseka kupiangula akwo.​—Yishima 2:10-16.

SOLOLA VUMBI KULI AKWENU

Yetu nawa twatamba kukeya hakutwala ku sango ja yuma yize yakulingiwa kuli mandumbu jetu hanji ku yuma yakulitakana nayo. Ha mashimbu akwo hi chipema ko kumwanga-mwanga sango chipwe ngwe sango jacho jili jamwenemwene nawa chino hi kusolola zango ko. (Mateu 7:12)Chakutalilaho, hi kusolola zango ko kutuma-tuma sango jipi hakutwala kuli akwenu nawa chino kuchishi kukwasa ni he hamwe.(2 A-Tesalonika 3:11; 1 Timoteu 5:13) Nawa jimwe sango katambile kujinyingika kuli atu eswe. Atu mahasa kuzanga kulishimutwina sango ha mashimbu akwo hanji kulituminayo mu jila yalipwila. Kashika twatamba kuvumbika nyonga lia akwetu ha kukwata chiyulo cha shimbu lize mazanga kusolola sango jacho. Kwamba umwenemwene, nyi twalianga kwamba sango jacho kuli akwetu, mutuhasa kuneha upi unji.

Musono, sango mujihasa kulimwangashana kawashi-washi, chipwe jipwe jamwenemwene hanji ja mahuza, jipema hanji jangwaza, jipi hanji ja ponde. Nyi mututuma mesage kuli umwe mutu, mutu wacho ha shimbu likehe wika mahasa kwaatuma kuli atu anji hano hashi. Kashika twehukenu usolo wa kutuma kawashi-washi yimwe mesage kuli mutu mweswao twanyingika. Chipwe ngwe zango “kuliakufuliela yuma yeswe” nihindu hi chipi ko nyi kutwatayijile jimwe sango, nawa kutwatambile kupwa yizuzuke ha kutayiza sango jeswe jaha. (1 A-Korindu 13:7) Nawa kutwambile kutayiza yuma ya saki hanji yipi yize akuhanjika kuli atu hakutwala kuli Yela ja Yehova ni kuli mandumbu jetu, azango. Iwuluka ngwe waze akuzanga kumwanga sango jacho ja mahuza kakwivwisa Satana kuwaha, “tato ya mahuza.” (Yoano 8:44) Kashika mutuhasa kupwa yikanyame ni mashimbu eswe mutunyonga hakutwala ku chize twakuzachisa sango jinji jize twakupwa najo matangwa eswe. Ngwe chize Mbimbiliya yinambe: “Yizuzuke kakuhinga uhepuke; yikanyame kakuasela chipangula cha yinyingi.”​—Yishima 14:18.

a Chipwe haliapwila, sango mahasa kujifunyina chipwe ngwe ku mashimbu akunyima kajambulwile ngwo te jili ja mahuza. Hanji mahasa kujalumuna hakehe ni kujipemesa hanga jipwe ngwe jambwende.

b Tala Mulimo Wetu wa Wanangana, Abril 2010, “Kasha ya Chihula.”