Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Yehova Makanutakamisa

Yehova Makanutakamisa

‘Yehova mamutakamisa ha muu wenyi wa kuyiza.’—MASAMU 41:3.

MIASO: 23, 138

1, 2. Yika Zambi alingile kushakulu, nawa yika atu amwe musono muze anayiza mahasa kulihula?

NYI hiunayiza chinji, kota walihulile ngwenyi: “Shina kumunguhinduka kama ku yikola yami?” Hanji unalihulumba hali umwe usoko we, hanji sepa lie yoze wayiza hanga ahinduke. Chili chipema kuzanga kutwama kawape hamwe ni atu waze twazanga. Mu Mbimbiliya tunawanemo sango ja atu waze azangile kunyingika nyi te mahinduka ku yikola yo. Chakutalilaho, Mwanangana Ahazia, mwana wa Ahabe ni Jezebele, yalihula nyi te mahinduka ku yikola yenyi. Nawa kulutwe lia matangwa, Mben-hadade Mwanangana wa Seria yayiza nawa yalihula nyi te mahinduka ku yikola yenyi.—2 Mianangana 1:2; 8:7, 8.

2 Mbimbiliya yinatulweze nawa ngwo kushakulu, Yehova ha mashimbu amwe te kakuwuka atu ha kulinga yikomokeso nawa kazachishile maprofeta jenyi hanga ahindwise amwe atu waze te hanafu. (1 Mianangana 17:17-24; 2 Mianangana 4:17-20, 32-35) Musono, atu amwe waze anayiji mahasa kulihula ngwo, shina Zambi malinga nawa chimwe chuma hanga awuke yikola yo.

3-5. Yika Yehova ni Yesu mahasa kulinga, nawa yihula yika mutushimutwina?

3 Yehova kali ni ndundo jize mujihasa kutwa ku mwono wa atu. Iye kalambile atu amwe ni yikola, ngwe Falau ha mashimbu a Apalahama, hi kulutwe lia matangwa yichilingiwa kuli pangi ya Mose, Miriame. (Uputukilo 12:17; Kwalula 12:9, 10; 2 Samuele 24:15) Nawa iye kalambile A-Izalele ni “weji weswe ni lamba” muze o ahonene kukaula shimbi jenyi. (Shimbi Yamuchiali 28:58-61) Ha mashimbu akwo, Yehova yafunga atu jenyi hanga ayo ehuke yimwe yikola. (Kutuhuka 23:25; Shimbi Yamuchiali 7:15) Amwe kaawukile ku yikola yo. Chakutalilaho, iye yawuka Yombi muze apwile ni kuyiza chikolo, nawa te kanazange kufwa.—Yombi 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.

4 Tuli ni shindakenyo ngwetu Yehova kali ni ndundo ja kuwuka atu waze ayiza. Yesu ni neye mahasa kuwuka waze ayiza. Muze apwile hano, iye kaukile atu waze apwile ni misongo ngwe ya, mbumba ni chikonya. Iye kawukile tupuputa ni yilema. (Tanga Mateu 4:23, 24; Yoano 9:1-7) Yikomokeso yacho yakutukwasa hanga tushimbwile yuma yipema yize Yesu makalinga hashi haha. Ha mashimbu jacho “niumwe watungako mamba ngwenyi, ngunayiji.”—Izaia 33:24.

5 Ha chino, nyi mutuyiza chinji, shina twatamba kushimbwila hanga Yehova hanji Yesu atuwuke haliapwila lume kupalikila mu yikomokeso nyi? Nawa yika twatamba kunyonga muze tunasakula uwukiso?

JIKIJILA MULI YEHOVA MUZE UNAYIZA

6. Yika Mbimbiliya yinambe hakutwala ku yikomokeso yize akwa-Kristu alingile ku sekulu yitangu?

6 Ku sekulu yitanga, Yehova yawayisa akwa-Kristu ni spiritu yisandu nawa yaha uhashi wa kulinga yimwe yikomokeso. (Yilinga 3:2-7; 9:36-42) Chakutalilaho, ayo te kakuwuka atu ni kuhanjika mu malimi eka ni eka. (1 A-Korindu 12:4-11) Alioze yikomokeso yacho kulutwe lia matangwa yiyihwa, ngwe chize Mbimbiliya yambile kulu. (1 A-Korindu 13:8) Kashika, musono kutwatambile kushimbwila yikomokeso kuli Zambi hanga atuwuke hanji awuke asoko jetu.

7. Kuchi mukanda wa Masamu 41:3, muuhasa kututakamisa?

7 Alioze nyi unayiji, Yehova makutakamisa ni kukukwasa, ngwe chize alingile kuli tuvumbi twenyi a kushakulu. Mwanangana Ndawichi yasoneka ngwenyi: “Kawaha yoze wakunyonga yiswale. Yehova kumakamupulula ha tangwa lipi. Yehova mamufunga, mamwaha mwono.” (Samu 41:1, 2) Chochene, Ndawichi kakambile ngwenyi, mutu mupema yoze te wakusolola zango kuli chiswale kechi keza kafwa. Mba kuchi Yehova te mahasa kukwasa mutu wacho mupema? Ndawichi yalumbununa ngwenyi: “Yehova mamutakamisa ha muu wenyi wa kukokoloka. Yena wakwala muhela wenyi weswe ha kuyiza chenyi.” (Samu 41:3) Yehova kanyingika kanawa lamba lize tuvumbi twenyi akumona, nawa keshi kwaavulama. Iye mahasa kwaakolweza ni kwaaha malinjekela. Yehova nawa kalingile mujimba wa mutu ni uhashi wakuliwuka wene.

8. Kulita ni Masamu 41:4, yika Ndawichi etele kuli Yehova hanga amulingile muze ayijile?

8 Mu Masamu 41, Ndawichi nawa kanatulweza ha mashimbu waze iye apwile ni kuyiza chinji ni chize ahongele ku mbunge hamwe ni yipikalo. Yino yasolokele ha mashimbu waze mwanenyi Absalome azangile kumuchiza ha wata. Ndawichi te kanevu yikola ku mbunge kashika kakahashile kukwika Absalome ha yize te analingi. Nawa iye te kananyingika ngwenyi, kapalia wacho mweswe kanakatuka ku shili yize iye alingile ni Bate-Shipa. (2 Samuele 12:7-14) Ha chino, yika iye alingile? Aye yalemba ngwenyi: “Yehova, nguvwile kama vumbi; wuka mbunge yami mumu nakuvulumwine.” (Samu 41:4) Ndawichi te kananyingika ngwenyi Yehova kanakamukonekena ha shili yize alingile, nawa iye kafulielele muli iye hanga amukwase ha mashimbu waze te anayiji. Shina Ndawichi te kakushimbwila hanga Yehova amuwuke ni chikomokeso?

9. (a) Yika Yehova alingile kuli Mwanangana Hezekia? (b) Yika Ndawichi ashimbwilile kuli Yehova?

9 Chochene, ha mashimbu amwe Zambi te kakuwuka atu. Chakutalilaho, muze Mwanangana Hezekia ambile kufwa, Yehova yamuwuka. Chino chakwashile Hezekia kutwama nawa miaka kuhiana 15. (2 Mianangana 20:1-6) Alioze Ndawichi kakashimbwile hanga amuwuke ni chikomokeso. Ha chino, aye yashimbwila kuli Zambi hanga amukwase ngwe chize te Zambi makwasa mutu “yoze wakunyonga yiswale.” Ndawichi kapwile ni usepa upema ni Yehova, kashika ahashile kwita kuli Yehova hanga amutakamise ni kumufunga ha mashimbu waze te anayiji. Iye nawa ketele hanga mujimba wenyi upeme nawa ahinduke ku misongo yenyi. Ni yetu mutuhasa kwita kuli Yehova hanga atukwase mu jila yoyene.—Samu 103:3.

10. Yika yalingiwile kuli Trofwimu ni Epafwonditu, nawa yika yino yinatulongesa?

10 Ku sekulu yitangu, hi ko ngwo akwa-Kristu eswe waze apwile ni kuyiza kawawukile kupalikila mu yikomokeso, chipwe ngwe postolo Paulu ni akwa-Kristu akwo te kakuwuka misongo. (Tanga Yilinga 14:8-10.) Postolo Paulu kawukile tato ya Pupiliu yoze te wayiza kachiki ni misongo yimwe yipi chinji. Paulu “yalemba, nikusayika moko jenyi hali iye, yamuhindwisa.” (Yilinga 28:8) Alioze Paulu kakawukile mutu mweswe yoze te iye anyingika. Umwe sepa lienyi, avuluka ngwo, Trofwimu kalingile umwe wenyi mu mulimo wa mishionaliu hamwe ni Paulu. (Yilinga 20:3-5, 22; 21:29) Muze Trofwimu ayijile, Paulu kakamuwukile. Ha chino, Trofwimu yecha kulinga wenyi ni Paulu yasala mu Miletu hanga amuwuke. (2 Timoteu 4:20) Epafwonditu, sepa mukwo wa Paulu, kayijile nawa yafwa. Alioze Mbimbiliya kuyishi kwamba ngwo kamuwukile kuli Paulu.—A-Fwilipu 2:25-27, 30.

CHIYULO CHIKA WATAMBA KUTAYIZA?

11, 12. Yika tunanyingika hali Luka, nawa kuchi iye akwashile Paulu?

11 Luka kapwile ndotolo, nawa kapwile ni kuya mu wenyi hamwe ni Paulu. (Yilinga 16:10-12; 20:5, 6; A-Kolosu 4:14) Iye kota kakwashile Paulu ni atu akwo waze te akuyiza mu milimo yo ya mishionaliu. (A-Ngalashia 4:13) Ngwe chize Yesu ambile, “akwa kuyiza” e akufupa mbuki.—Luka 5:31.

12 Luka kakapwile wika mukwa-kuhana yiyulo hakutwala ku uwukiso. Iye kalilongesele undotolo. Mbimbiliya kuyishi kwamba mashimbu ni chihela kuze iye alilongesele undotolo wacho. Alioze yinambe ngwo Paulu katumine moyo kuli Luka muze apwile mu Kolosu. Kota ha shimbu liacho Luka te kanalilongesa undotolo ku shikola ya Laotisea, yimwe mbonge hakamwihi ni Kolosu. Kashika, muze Luka asonekene Evangelu yenyi ni mukanda wa Yilinga, aye yazachisa maliji a undotolo. Amu aye te ndotolo, kasonekene sango jinji hakutwala ku chize Yesu awukile atu ha mashimbu eka ni eka.

13. Yika twatamba kwiwuluka shimbu kanda tuchihana hanji kutayiza chiyulo cha uwukiso?

13 Musono, kukushi ndumbu niumwe yoze mahasa kulinga yikomokeso hanga atuwuke. Alioze amu ayo anazange kutukwasa, umwe mahasa kutwaha chiyulo chipwe ngwe kutwamwichile cho. Chochene, yiyulo yimwe hi yipi ko. Chakutalilaho, Paulu kahanyine chiyulo kuli Timoteu hanga anwe kamwe ka-vinyu. Timoteu kapwile ni musongo wa lufu, kota ha mukunda wa meya waze apwile ni kunwa. * (Tanga 1 Timoteu 5:23.) Alioze yetu twatamba kukanyama. Ndumbu umwe mahasa kutukolweza hanga tunwe yimwe yitumbo hanji amwe mafwo ni kutulweza nawa hanga twalumune kulia chetu hanji kwecha chimwe kulia. Iye mahasa kutulweza ngwo yino yakwashile umwe usoko wenyi yoze wapwile ni yikola ya mutapu wacho. Alioze chino kuchiso kulumbunuka ngwo, ni yetu muyitukwasa. Twatamba kwiwuluka ngwetu, chipwe ngwe atu anji no kakuzachisa yimwe yitumbo hanji uwukiso, nihindu yino muyihasa kuneha kapalia kuli atu akwo.—Tanga Yishima 27:12.

PWAKO NI NYONGA LIPEMA

14, 15. (a) Atu amutapu uka waze twatamba kukanyama no? (b) Yika mutuhasa kulilongesa ha Yishima 14:15?

14 Yetweswe tunazange kutwama kawape, hanga tuhase kuwahilila ku mwono ni kuhondangana mulimo wa Yehova. Alioze amu tuli yihenge, tuchi kuhasa kwehuka misongo yeswe. Muze mutuyiza, mukuhasa kusoloka uwukiso unji, alioze yetu e tuli ni ulite wa kutayiza uwukiso uze tunazange. Alioze, amwe atu kakwamba ngwo hanawane uwukiso uze muhwisa misongo yetu. Ayo kakwamba chocho, mumu kanafupu kupwa ni mbonge jinji. Ayo mahasa kwamba ngwo atu anji waze alingile uwukiso wacho kahindukile ku yikola yo. Kashika, muze mutuyiza, nyi kutwakeyele, mutuhasa kwesweka kulinga chuma cheswacho chize muchitukwasa hanga tuhinduke ni kutwama ndambo ku mwono. Alioze kutwatambile kuvulama chiyulo chize chili ha Liji lia Zambi, ngwo: “Chizuzuke kakufuliela maliji eswe, alioze chikanyame kakutala kanawa ku kwenda chenyi.”—Yishima 14:15.

15 Nyi mutupwa ni mana, mutukanyama ku yize twafuliela chipi-chipi nyi umwe mutu yoze keshi chinyingi cha undotolo matwaha chiyulo. Mutulihula ngwetu: ‘Iye kamba ngwenyi vitamina, yitumbo ya mafwo, hanji dieta yakukwasa atu, shina ami ngunanyingika lume ngwetu, chamwenemwene yaakwashile? Chipwe ngwe yaakwashile, kuchi ngunanyingika ngwetu ni yami muyingukwasa? Kutala natamba kuhengula chinji ni kuhanjika ni amwe mandotolo hanga awuke musongo wami?’—Shimbi Yamuchiali 17:6.

16. Yika twatamba kunyonga muze mutukwata yiyulo hakutwala ku uwukiso wetu?

16 Muze mutukwata chiyulo cha uwukiso uze tunazange, twatamba kupwa “ni mana,” hanji nyonga lipema. (Titu 2:12) Chino chili ni ulemu chipi-chipi nyi uwukiso wacho kuwalitelele ni uze akulinga. Kashika mutuhasa kulihula ngwetu: Shina mutuhasa kuhula mutu wacho hanga atulumbunwine chize uwukiso wacho wapwa? Shina ulumbunwiso wacho kuuso kutulumbunukina kanawa nyi? Kutala mandotolo anji kakutayiza ngwo uwukiso hanji yitumbo yacho muyihasa kuwuka atu? (Yishima 22:29) Hanji umwe mutu matulweza ngwo kwatuhuka yimwe yitumbo yaha ku chimwe chihela kusuku, alioze mandotolo kanda achiyinyingika. Shina kuli jimwe sango jize jinasolola ngwo yitumbo yacho kuyili? Amwe mahasa kutwaha yimwe yitumbo yize kutwanyingike hanji yamahamba. Chino muchihasa kuneha ponde. Twiwulukenu ngwetu, Zambi kanatutoweza ngwo kutwatambile kuzachisa yuma ya yipupu hanji ya wanga.— Shimbi Yamuchiali 18:10-12; Izaia 1:13.

“TWAMENU KANAWA”

17. Nyonga lika lipema lize tukwete?

17 Chizavu cha tusongwelo ku sekulu yitangu katumine mukanda kuli mandumbu mu yikungulwila ni kwaalweza hakutwala ku yimwe yuma yize te atamba kwehuka. Hi kusongo lia mukanda wacho, chizavu cha tusongwelo yasoneka ngwo “nyi munulifunga ku yino yuma, munulinga kanawa. Twamenu kanawa.” (Yilinga 15:29) Kashika maliji akusongo lia mukanda wacho kali wika moyo, ayo kanatwiwulula ngwo chili chipema kuzanga kupwa ni mwono upema.

Chipwe ngwe tunazange kupwa kawape nihindu tunalihumikiza ha kuwayila Yehova (Tala paragrafu 17)

18, 19. Yika tunashimbwila hanga yilingiwe kulutwe lia matangwa?

18 Amu tuli yihenge, kutuchi kuhasa kwehuka misongo yeswe. Nawa muze mutuyiza, kutwatambile kushimbwila chikomokeso kuli Yehova hanga atuwuke. Alioze mutuhasa kushimbwila ngwetu kulutwe lia matangwa, Zambi makatuwuka misongo yeswe. Mu mukanda wa Usolwelo 22:1, 2, postolo Yoano yamba hakutwala ku “meya a mwono,” ni “mutondo wa mwono” yize muyikawuka atu eswe. Yuma yacho kuyalumbunukine yitumbo ya mitondo yize twakunwa haliapwila hanji yize muyikatuwuka muze mutukapwa hashi haha, ka. Alioze, yinalumbunuka yuma yeswe yize Yehova ni Yesu makalinga hanga tukatwame ni mwono wa mutolo.—Izaia 35:5, 6.

19 Tunashimbwila hanga tukatwame ha shimbu liacho lipema. Alioze haliapwila tuli ni ushindakenyo ngwetu, Yehova kakutuzanga, nawa iye kananyingika yize twakwivwa muze mutumona lamba. Ngwe Ndawichi, tuli ni ujikijilo ngwetu ni mutuyiza Yehova kechi katwombeka. Iye makafunga mashimbu eswe atu waze akumuwayila ni ushishiko eswe.—Samu 41:12.

^ kax. 13 Mukanda Uputukilo wa Sango Jikulu ja Vinyu (The Origins and Ancient History of Wine) unambe ngwo, akwa-ciência hananyingika ngwo febre tifóide ni amwe tututu api amu jimo kakufwa kawashi nyi mutu manwa vinyu.