Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 1

Zambi Iya?

Zambi Iya?

1, 2. Yihula yika atu akuhula kanji-kanji?

TWANUKE kakuhula chinji. Muhasa kwaalumbunwina, alioze kanji-kanji kakuhula ngwo, ‘Mumu liaka?’ Muze mwaaha kumbululo, nihindu mahasa kukuhula nawa ngwo, ‘Mba mumu liaka?’

2 Chipwe tuli twanuke hanji makulwana, tulieswe tukwete yihula. Twakuhula hakutwala kuyize mutulia hanji yize mutuzala chipwe mutulanda. Mutuhasa nawa kuhula hakutwala ku mwono ni ku matangwa akulutwe. Mba nyi kutwawanyine kumbululo lipema, mutuhasa kwecha kufupa kumbululo.

3. Mumu liaka atu anji akunyonga ngwo kechi kuhasa kuwana kumbululo lia yihula yo yilemu?

3 Kutala Mbimbiliya yikwete kumbululo lia yihula yilemu yize twakuhula nyi? Atu amwe che akunyonga, alioze nihindu kakumona ngwe Mbimbiliya yili yikalu chinji. Kakunyonga ngwo alongeshi ni asasendote wika e anyingika kumbululo. Mba eka sonyi akwivwa jakwamba ngwo kutwanyingikine kumbululo. Ni yena che wakunyonga, nyi?

4, 5. Yihula yika yilemu yena uli nayo? Mumu liaka watamba kufupa kumbululo lia yihula yacho?

4 Hanji muzanga kwivwa kumbululo lia yihula ngwe ayi: Mumu liaka angutangile? Yika muyikalingiwa kuli yami nyi nafwa? Zambi kuchi apwa? Yesu, Longeshi wa lufuma, yamba ngwenyi: “Etenu, mba kumanwaha; fupenu, mba kumunuwana; ngongwelenu, mba kumanwazulwila.” (Mateu 7:7) Kashika nunga ni kufupa kumbululo lize muhasa kufuliela.

5 Ewa, nyi mununga ni ‘kufupa’ kumbululo, muliwana mu Mbimbiliya. (Yishima 2:1-5) Kumbululo muwana hi likalu ko. Yuma mulilongesa muyikukwasa hanga upwe ni uwahililo ku mwono we haliapwila ni kushimbwila miaka yipema yize muyiza kulutwe. Tuchitalenu ha chihula chize chinapinjisa atu anji.

SHINA ZAMBI KESHI KUTUFUNGA NAWA MBUNGE YIPI AKWETE?

6. Mumu liaka amwe atu akunyonga ngwo Zambi keshi kwaafunga ha lamba lize akumona?

6 Atu anji kakunyonga ngwo Zambi keshi kutufunga. Ayo kakunyonga ngwo, nyi chamwenemwene Zambi kakutufunga kachi hano hashi hanapeme. Tunamono jita, kole ni lamba hashi heswe. Atu kanayiji, kanamono lamba nawa kanafu. Amwe mahasa kulihula ngwo: ‘Nyi Zambi kakutufunga, mba mumu liaka keshi kuhwisa lamba ni yuma yipi yize twakumona?’

7. (a) Kuchi amwe alongeshi a mangeleja akulongesa atu ngwo Zambi mbunge yipi akwete? (b) Mumu liaka mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu hi Zambi ko wakuneha yuma yipi?

7 Alongeshi a mangeleja ha mashimbu amwe kakulongesa atu hanga afuliele ngwo Zambi mbunge yipi akwete. Muze kwakupwa umwe luyinda, o kakwamba ngwo kali upale wa Zambi. Kakwamba nawa ngwo iye mwe wakuzanga hanga yilingiwe. Muze o akwamba chocho, kakuliongelela Zambi. Alioze Mbimbiliya yakutulongesa ngwo Zambi keshi kuneha lamba hali atu. Mukanda wa Tiangu 1:13 unatulweze ngwo Zambi keshi kweseka niumwe ni yuma yipi. Ha kwamba ngwo: “Mutu niumwe muze mamweseka kanda amba ngwenyi, Zambi kananguzeze [unangweseka]; mumu Zambi kechi kuhasa kweseka ni yuma yipi, iye mwene kechi kuzeza niumwe.” Maliji wano kanalumbunuka ngwo chipwe ngwe Zambi keshi kukinda yuma yipi yize yakulingiwa, nihindu, hi iye ko wa kuyineha. (Tanga Yombi 34:10-12.) Tutalenu chimwe chilweza.

8, 9. Mumu liaka chili chipi kulamikiza Zambi ha lamba lietu? Hana chimwe chilweza.

8 Achinyonga kama umwe mukweze watwama ni yisemi jenyi. Tato kakumuzanga chinji nawa kakumulongesa chize atamba kukwata yiyulo yipema. Hi mukweze wacho mapwa chihulia ni kukatuka ku zuwo. Nawa malinga yuma yipi ni kulifupila milonga. Kutala mutuhasa kwamba ngwetu tato mwe wamunehena milonga yacho mumu kamukinjile kutuhuka ku zuwo? Ka, hi chocho ko! (Luka 15:11-13) Chizechene ngwe tata yono, nyi Zambi neye kakakanjishile atu muze asakwile kupwa yihulia ni kulinga yuma yipi. Kashika nyi chimwe chuma chipi muchilingiwa, twatamba kwiwuluka ngwetu hi Zambi ko wachineha. Ha chino, chili chipi chinji kulamikiza Zambi ha lamba lize atu akumona.

9 Zambi kali ni chitela chipema cha kuhona kukinda yuma yipi yize yakulingiwa. Mu Kapitulu 11 mutulilongesa yize Mbimbiliya yinambe hakutwala ku chitela chacho. Alioze mutuhasa kupwa ni ushindakenyo ngwetu Zambi katuzanga nawa hi iye ko wakuneha lamba hali yetu. Kwamba umwenemwene Iye wika mwe mahasa kuhwisa lamba liacho.—Izaia 33:2.

10. Mumu liaka mutuhasa kufuliela ngwetu, Zambi makahwisa lamba lieswe?

10 Zambi kali musandu. (Izaia 6:3) Yuma yeswe akulinga yisandu, yalinanga nawa yipema. Kashika mutuhasa kumufuliela ni mbunge yeswe. Alioze atu hi chocho ko apwa. Ayo ha mashimbu amwe kakulinga yuma yipi. Chipwe manguvulu waze ali ni mbunge yipema, no keshi ni ndundo ja kuhwisa upi uze akuneha kuli atu api. Niumwe uli ni ndundo jinji kuhiana Zambi wakuhi. Zambi makahwisa lamba lieswe lize akuneha kuli atu api. Iye makahwisa upi weswe liakulu.—Tanga Samu 37:9-11.

KUCHI ZAMBI AKWIVWA MUZE ATU AKUMONA LAMBA?

11. Kuchi Zambi akwivwa hakutwala ku lamba?

11 Kuchi Zambi akwivwa muze akumona yuma yipi yinalingiwa hano hashi ni yize ena wakumona? Mbimbiliya yinalongesa ngwo Zambi “kakuzanga chiyulo.” (Samu 37:28) Kashika iye keshi kuzanga uhenge. Kakwivwa lwaji muze akumona lamba lia atu. Mbimbiliya yinambe ngwo wevwile “chinyengo mu mbunge” muze hashi hazalile ni upi kushakulu. (Uputukilo 6:5, 6) Zambi kalumukine. (Malakia 3:6) Mbimbiliya yinambe ngwo, Zambi kakutufunga.—Tanga 1 Petulu 5:7.

Mbimbiliya yinalongesa ngwo Yehova kali Sakatanga wa zango yoze watangile yuma yeswe

12, 13. (a) Mumu liaka twakuzanga, ni kufunga akwetu? Nawa kuchi twakwivwa ha kumona lamba hano hashi? (b) Mumu liaka mutuhasa kufuliela ngwetu Zambi makahwisa lamba ni uhenge weswe?

12 Mbimbiliya yinambe nawa ngwo, Zambi katutangile mu chifwa chenyi. (Uputukilo 1:26) Chino chinalumbunuka ngwo iye katutangile ni yitanga yipema yize akwete. Kashika, nyi twakwivwa chinyengo muze atu anamono lamba chakuhona mulonga, ni Zambi neye kakwivwa chinyengo chinji kuhiana! Kuchi tunachinyingika?

13 Mbimbiliya yakutulongesa ngwo “Zambi iye zango.” (1 Yoano 4:8) Zambi kakulinga yuma yeswe ni zango. Tuli ni zango mumu Zambi kali mukwa-zango. Achi nyonga chino: Nyi te uli ni ndundo, kuchi kuhwisa lamba ni uhenge hano hashi? Ewa, te che mulinga, mumu wakuzanga atu. Kuchi mba mutwamba hali Zambi? Iye kali ni ndundo, nawa kakutuzanga. Kashika, makachiza ho lamba ni uhenge weswe. Muhasa kupwa ni ushindakenyo ngwe yilakenyo ya Zambi yeswe yize atongola ku uputukilo wa mukanda uno muyikamanunuka! Kashika, watamba kunyingika kanawa Zambi mba ufuliele mu yilakenyo yino.

ZAMBI KANAZANGE HANGA UMUNYINGIKE

Nyi unazange kupwa sepa lia mutu, ndo umulweze jina lie. Zambi kanatulweze jina lienyi mu Mbimbiliya

14. Jina lia Zambi iya, nawa kuchi tunanyingika ngwetu twatamba kulizachisa?

14 Nyi unazange kupwa sepa lia umwe mutu, chitangu yika watamba kumulweza? Watamba kumulweza jina lie. Shina Zambi jina akwete? Mangeleja anji kakwamba ngwo jina lienyi iye Zambi hanji Mwene, alioze wano hi majina ko. Kali wika yisanyiko, ngwe “mwata,” hanji “nguvulu.” Zambi kanatulweze ngwenyi jina lienyi iye Yehova. Mukanda wa Samu 83:18 unambe ngwo: “Akanyingike ngwo, Yena wika uli ni jina lia Yehova, uli mwe Chitunda helu lia hashi heswe.” Atu waze asonekene Mbimbiliya, kasonekene jina lia Zambi tununu twa yisuho. Yehova kanazange unyingike jina lienyi ni kulizachisa. Iye kanakulweze jina lienyi hanga uhase kupwa sepa lienyi.

15. Jina Yehova yika linalumbunuka?

15 Jina lia Zambi, Yehova, likwete ulumbunwiso unene. Linalumbunuka ngwo, Zambi mahasa kumanununa yilakenyo yeswe hamwe ni upale wenyi. Kukushi nichimwe chuma muchihasa kumukinda. Yehova wika mwe watamba kupwa ni jina liacho. *

16, 17. Yika chinalumunuka (a) “Mukwa-ndundo-jeswe”? (b) “Mwanangana wa miaka ya mutolo”? (c) “Sakatanga”?

16 Twamona ku uputukilo wa Samu 83:18 kuli maliji anambe hakutwala kuli Yehova ngwo: “Yena wika Chitunda.” Nawa, mukanda wa Usolwelo 15:3, (NM), unambe ngwo: “Yehova Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe! Yitanga yenu yinene ni ya kukomwesa, majila jenu amwenemwene ni a ululi, Mwanangana wa miaka ya mutolo.” Chisanyiko chakwamba ngwo “Mukwa-Ndundo-Jeswe” yika chinalumunuka? Chinalumbunuka ngwo, Yehova kali ni ndundo jinji kuhiana atu eswe hano hashi. Nawa chisanyiko chakwamba ngwo “Mwanangana wa miaka ya mutolo” chinalumbunuka ngwo iye keshi songo. Mukanda wa Samu 90:2 unalumbununa ngwo, Zambi kali wa miaka ya mutolo ndo ku miaka ya mutolo. Maliji wano kakukomwesa chinji!

17 Yehova wika mwe Sakatanga. Mukanda wa Usolwelo 4:11 unambe ngwo: “Yenu kunwatela, Mwene wetu kanda Zambi yetu, kutambula uhenya ni ulemu ni tachi, mumu yenu nwatangile yuma yeswe, ni mumu ha upale wenu yapwile, yatangiwile.” Yuma yeswe yize yatwamako, ngwe—angelo, tutongonoshi, mihuko, mitondo ni yishi, kayitangile kuli Yehova!

SHINA MUHASA KUKUNDAMA KULI YEHOVA?

18. Mumu liaka atu amwe akunyonga ngwo kechi kuhasa kupwa masepa ja Zambi? Yika Mbimbiliya yakwamba hakutwala ku chikuma chacho?

18 Muze amwe atu akutanga hakutwala ku yitanga ya ukomokeso ya Yehova, o kakwivwa woma ni kunyonga ngwo, ‘Zambi kali mukwa-ndundo jeswe, kali ni ulemu unji, nawa katwama kusuku ni yetu, mba kuchi mahasa kutufunga?’ Kutala nyonga lino lie Zambi anazange tupwe nalio nyi? Ka, hi chocho ko. Yehova kanazange hanga akundame kuli yetu. Mbimbiliya yinambe ngwo Zambi “katwamine kusuku ni yetu eswe.” (Yilinga 17:27) Zambi kanazange hanga ukundame kuli iye, nawa kanalakenya ngwenyi, “kumakundama kuli yenu.”—Tiangu 4:8.

19. (a) Kuchi muuhasa kupwa sepa lia Zambi? (b) Yitanga yika ya Yehova yize yena wazanga chinji?

19 Kuchi muhasa kupwa sepa lia Zambi? Yesu kambile ngwenyi: “Uno we mwono wa mutolo, hanga akanyingike yena mwe Zambi wamwenemwene umuwika, ni Yesu Kristu yoze yena watumine.” (Yoano 17:3) Nyi wanunga ni kulilongesa, munyingika kanawa Yehova ni Yesu. Muhasa kupwa ni mwono wa mutolo. Chakutalilaho, hitwalilongesa kulu ngwo “Zambi iye zango.” (1 Yoano 4:16) Alioze iye kali nawa ni yitanga yinji yipema. Mbimbiliya yinatulweze ngwo Yehova kali “Zambi mukwa keke, mukwa vumbi, makoke kutenuka, wakulumbama ni utu wa zango ni umwenemwene.” (Kutuhuka 34:6) Iye kali “mupema,” nawa “mukwa kukonekena.” (Samu 86:5) Zambi kali chihomboloji nawa kashishika. (2 Petulu 3:9; Usolwelo 15:4) Munyingika chinji yitanga yenyi yipema muze mutanga hakutwala kuli iye mu Mbimbiliya.

20-22. (a) Zambi kutushi kumumona, mba kuchi mutuhasa kukundama kuli iye? (b) Nyi atu amwe mazanga kukukinda kulilongesa Mbimbiliya yika watamba kulinga?

20 Zambi kutushi kumumona, mba kuchi mutuhasa kukundama kuli iye? (Yoano 1:18; 4:24; 1 Timoteu 1:17) Muze mutanga hakutwala kuli Yehova mu Mbimbiliya, mumunyingika ngwe kali Mutu wamwenemwene. (Samu 27:4; A-Roma 1:20) Nyi walilongesa chinji hakutwala kuli Yehova mu muzanga, ni kukundama kuli iye.

Chisemi kakuzanga chinji ana jenyi, alioze Tata yetu wa zango wa mu malilu katuzanga chinji kuhiana

21 Mukanyingika ngwe Yehova kali Tata yetu. (Mateu 6:9) Iye watwaha mwono, kashika kakuzanga hanga tutwame kawape. Ayi ye chisemi wa zango akuzanga hali ana jenyi. (Samu 36:9) Chochene, Mbimbiliya yakulongesa ngwo muhasa kupwa sepa lia Yehova. (Tiangu 2:23) Achinyonga ha chikuma chacho. Yehova Sakatanga wa yuma yeswe, kanazange hanga upwe sepa lienyi!

22 Atu amwe mahasa kukukanjisa kulilongesa Mbimbiliya. Ayo mahasa kwivwa woma ngwo mwalumuna uwayilo we. Alioze kanda wecha niumwe hanga akukinde kupwa sepa lia Yehova. Iye kali Sepa mupema yoze watamba kupwa nenyi.

23, 24. (a) Mumu liaka watamba kununga ni kuhula? (b) Chikuma chika mutulilongesa mu kapitulu yoze masulaho?

23 Muze mulilongesa Mbimbiliya, mukusoloka yimwe yuma yize kuchi kunyingika kanawa. Kanda wivwa sonyi ja kuhula hanji kwita ukwaso. Yesu kambile ngwenyi chili chipema kulikehesa ngwe twanuke. (Mateu 18:2-4) Twanuke kakuhula chinji. Zambi kanazange hanga uwane kumbululo. Kashika nyi walilongesa kanawa Mbimbiliya muupwa ni ushindakenyo ngwe yize unalilongesa yili umwenemwene.—Tanga Yilinga 17:11.

24 Kuhengwola Mbimbiliya ye jila yipema ya kulilongesa hakutwala kuli Yehova. Kapitulu masulaho, mutulilongesa chize Mbimbiliya yalisa ni mikanda.

^ kax. 15 Nyi mu Mbimbiliya ye kumushi jina Yehova hanji muzanga kunyingika nawa hakutwala ku ulumbunwiso wa jina lia Zambi ni chize atela kulivuluka, tala Maliji Akusongo 1.