1. Kuchi mutuhasa kuyuka nyi twawayila Zambi kanawa?

 YEHOVA ZAMBI katuzanga chinji mba kanazange hanga tuyuke ha usongwelo wenyi upema. Nyi twamuwayila kanawa, mutuwahilila ni kwehuka yipikalo yinji ku mwono. Mutupwa nawa ni yiwape hamwe ni ukwaso wenyi. (Izaia 48:17) Kuli uwayilo unji hano hashi uze wakusoloka ngwe wakulongesa umwenemwene wa Zambi. Alioze, malongeso jo hakutwala kuli Zambi ni yize iye akuzanga hali yetu kalisa chinji.

2. Kuchi mutuhasa kunyingika chize chatamba kuwayila kanawa Yehova, nawa chilweza chika muchitukwasa hanga tuchinyingike?

² Kuchi muhasa kunyingika jila yamwenemwene ya kuwayilamo Yehova? Kuwatambile kulilongesa ni kutesa malongeso a uwayilo weswe. Watamba wika kulilongesa yize chamwenemwene Mbimbiliya yakulongesa hakutwala ku uwayilo wamwenemwene. Chakutalilaho: Yifuchi yinji yakupinda ni mbongo ja mahuza. Nyi makwaha mulimo wa kusakula mbongo jacho, kuchi muhasa kujinyingika? Shina ndo unyingike mbongo jeswe ja mahuza nyi? Ka. Muchipema nyi wanyingika mbongo jamwenemwene. Muze chitangu hiwanyingika kanawa mbongo jamwenemwene, mba himunyingika ja mahuza. Chizechene nawa, nyi twalilongesa chize chatamba kunyingika uwayilo wamwenemwene, mba mutuhasa kunyingika uwayilo wa mahuza.

3. Kulita ni Yesu, yika twatamba kulinga hanga tupwe ni utayizo wa Zambi?

 ³ Chili chilemu kuwayila Yehova nikulita ni chize iye akuzanga. Atu anji kakutayiza ngwo uwayilo weswe wakuvwisa Zambi kuwaha, alioze Mbimbiliya kuyalongesele chocho. Nawa mutu katambile kwamba wika ngwenyi nguli mukwa-Kristu. Yesu kambile ngwenyi: “Hi mweswe ko mamba kuli yami ngwenyi, Mwene, Mwene, makanjila mu wanangana wa malilu, alioze yoze wakulinga upale wa Tata yoze uli mu malilu.” Twatamba kunyingika yize Zambi anazange hali yetu ni kuyilinga, mba tupwe ni utayizo wenyi. Yesu yavuluka waze te keshi kulinga upale wa Zambi ngwenyi ‘akwa-kulinga uhulia.’ (Mateu 7:21-23) Chizechene ngwe mbongo jize jamahuza, uwayilo wa mahuza kuushi ni ulemu niumwe. Chikwo nawa uwayilo wacho wakuneha ponde.

4. Maliji a Yesu hakutwala ku majila aali yika analumbunuka, nawa jila ni jila kulihi yakutwala?

⁴ Yehova kanakwase atu eswe hanga akazuke mwono wa mutolo. Twatamba kuwayila kanawa Zambi ni kupwa ni yitanga yize iye akuzanga mba tukapwe ni mwono wa mutolo mu Paraisu hano hashi. Alioze atu anji keshi kuchilinga. Kashika Yesu wambile ngwenyi: “Njilenu ku chikolo chikehe: mumu chikolo chize chatwala ku kwonwona, chinene, ni ye jila kuyatoha, ni waze akunjilamo anji. Alioze chikolo chize chatwala ku mwono, chikehe, ni ye jila yikehe, ni waze akuyiwana akehe.” (Mateu 7:13, 14) Uwayilo wamwenemwene wakutwala ku mwono wa mutolo. Uwayilo wa mahuza wakutwala ku kwonwona. Yehova kazangile kwonwona atu, kashika anahana shimbu kuli atu eswe hanga amunyingike. (2 Petulu 3:9) Chochene, chize twakuwayila Zambi muchihasa kulumbunuka mwono hanji kufwa.

5. Kuchi mutuhasa kunyingika waze ali mu uwayilo wamwenemwene?

⁵ Kuchi mutuhasa kuwana ‘jila ya mwono’? Yesu kambile  ngwenyi uwayilo wamwenemwene muukasoloka ku yitanga ya atu waze akuyamo. Iye ngwenyi: “Ku mihuko yo kumunukanyingika. Mitondo yeswe yipema kuyakwima mihuko yipema.” (Mateu 7:16, 17) Chino chinalumbunuka ngwo, waze ali mu uwayilo wamwenemwene kumakaanyingika ha ufulielo ni yitanga yo. Chipwe ngwe ayo kali yihenge nawa kakuvulumuna, nihindu tuvumbi eswe amwenemwene kakusa tachi hanga alinge upale wa Zambi. Tutalenu yuma yisambano yize yakukwasa kunyingika waze ali mu uwayilo wamwenemwene.

6, 7. Kuchi tuvumbi twa Zambi akunyonga hakutwala ku Mbimbiliya, nawa chilweza chika Yesu ahichikile?

⁶ Tuvumbi twa Zambi kakulongesa yize yili mu Mbimbiliya. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Yisoneko yeswe yapwa we mwiku wa Zambi, neyo kuyafumbuka ha kulongesa, ni ha kukumika, ni ha kululamisa, ni ha kufumba mu ululi: hanga mutu wa Zambi akapwe mukwa kujama wakutela liakulu yitanga yeswe yipema.” (2 Timoteu 3:16, 17) Paulu ha kusoneka kuli mandumbu jenyi akwa-Kristu, yamba ngwenyi: “Muze nwatambwile liji lia Sango lia Zambi kuli yetu, nwalitambwile ngwenu, Chamwenemwene liji lia Zambi, hi lia atu ko; mumu chocho liapwa.” (1 A-Tesalonika 2:13) Ha chino, malongeso ni yitanga ya uwayilo wamwenemwene kuyishi kukatuka ku manyonga ja atu chipwe ku mianda yo. Alioze malongeso jacho kakukatuka mu Liji lia kuhwima kuli Zambi, ye Mbimbiliya.

⁷ Yesu kahichikile chilweza chipema ha kulongesa yize yili mu Liji lia Zambi. Ha kulemba kuli Tato wa mu malilu, aye yamba ngwenyi: “Liji lie we umwenemwene.” (Yoano 17:17) Yesu te kakufuliela Liji lia Zambi, nawa yuma yeswe yize apwile ni kulongesa te yalita ni Yisoneko. Kashika te akwamba ngwenyi: “Chinasonewa ngwo.” (Mateu 4:4, 7, 10) Muze apwile ni kwamba chocho, hi matongola maliji a mu chisoneko. Ni atu ja Zambi nawa musono keshi kulongesa manyonga jo. Ayo kafuliela ngwo Mbimbiliya yili Liji lia Zambi, nawa kakulongesa yize yilimo.

8. Kuwayila Yehova yika chinalumbunuka?

 ⁸ Waze ali mu uwayilo wamwenemwene kakuwayila wika Yehova ni kwambujola jina lienyi. Yesu kambile ngwenyi: “Ukawayile Mwene Zambi ye. Iye wika ukamulingile.” (Mateu 4:10) Kashika, tuvumbi twa Zambi kakuwayila wika Yehova. Kuwayila chino chinalumbunuka nawa kwambujola kuli atu jina lia Zambi wamwenemwene ni yize iye akuzanga. Mukanda wa Samu 83:18 unambe ngwo: “Yena wika uli ni jina lia Yehova, uli mwe Chitunda helu lia hashi heswe.” Yesu kahichikile chilweza ha kukwasa akwo hanga anyingike Zambi, nikulita ni chize ambile mu yilemba yenyi ngwenyi: “Hinasolola jina lie kuli atu aze wanguhele a kuli akwa hashi.” (Yoano 17:6) Ni musono nawa tuvumbi amwenemwene kakulongesa akwo jina lia Zambi, upale wenyi ni yitanga yenyi.

9, 10. Kuchi akwa-Kristu amwenemwene akusolola zango kuli umwe ni mukwo?

⁹ Tuvumbi twa Zambi kakusolola zango liamwenemwene kuli umwe ni mukwo. Yesu kambile ngwenyi: “Ku chino eswe makanyingika yenu nuli tumbaji twami, nyi munupwa ni zango umwe kuli mukwo ni mukwo.” (Yoano 13:35) Akwa-Kristu atangu te kakwete zango liacho kuli umwe ni mukwo. Zango lia Zambi liakukumba katonde mukachi ka minyachi, pichi ni yiswale, ni kapinjiso wa yifuchi, nawa liakununga atu mu undumbu wamwenemwene. (Tanga A-Kolosu 3:14.) Akwa-uwayilo wa mahuza keshi ni zango liacho. Kuchi tunachinyingika? Ayo kakulishiha ene ha mukunda wa kulisa cha mavungu ni minyachi. Akwa-Kristu amwenemwene keshi kukwata mata hanga ashihe mandumbu jo akwa-Kristu chipwe atu eka. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Ana a Zambi ni ana a Ndiapu kanasoloka. Mweswawo keshi kulinga ululi hi wa kuli Zambi ko, ni yoze keshi kuzanga ndumbwenyi. . . . Chatutamba kulizanga umwe ni mukwo ni mukwo. Hi ngwe Kene ko se iye wapwile wa kuli mwe chingulungulu, washihile mwanakwo.”—1 Yoano 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ Ewa, kulizanga chamwenemwene hi kulituna wika  kushiha mutu ko. Ni zango lieswe, akwa-Kristu amwenemwene kakuzachisa shimbu lio, tachi jo ni upite wo hanga alikwase ni kulitakamisa umwe ni mukwo. (A-Hepreu 10:24, 25) Ayo kakulikwasa ha mashimbu a lamba, ni kusolola ungunu wo kuli akwo. Ayo kakukaula shimbi ja mu Mbimbiliya hanga alinge yuma “yipema kuli atu eswe.”—A-Ngalishia 6:10.

11. Mumu liaka chili chilemu kutayiza ngwo Yesu mwe chilamwina yoze Zambi atumine?

¹¹ Akwa-Kristu amwenemwene kakutayiza Yesu Kristu ngwo kali chilamwina yoze Zambi atumine. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Ulamwino wakuhi muli mukwo niumwe: mumu chipwe jina lieka liakuhi kushi lia lilu, nilimwe, lize hanalihana hakachi ka atu; atulamwine nalio.” (Yilinga 4:12) Ngwe chize twamonanga mu Kapitulu 5, Yesu kahanyine mwono wenyi ngwe ukuule kuli atu waze akwononoka. (Mateu 20:28) Nawa, Zambi hanase Yesu apwe Mwanangana mu Wanangana wa mu malilu hanga akayule hano hashi. Zambi kanazange nawa hanga twononokene Yesu ni kukaula malongeso jenyi, nyi tunazange tukapwe ni mwono wa mutolo. Kashika Mbimbiliya yinambe ngwo: “Yoze mafuliela mwe Mwana, mwono wa mutolo ali nawo. Yoze keshi kwononoka kuli mwe Mwana, kechi kamona mwono, alioze utenu wa Zambi kuwatwama hali iye.”—Yoano 3:36.

12. Kwecha kulinga yitanga ya mafwefwe a hano hashi yika chinalumbunuka?

¹² Akwa-kuwayila Zambi amwenemwene keshi kulinjisa mu mafwefwe a hano hashi. Muze Yesu amusopesele kuli Pilatu, mwanangana wa A-Roma, iye yamba ngwenyi: “Wanangana wami hi wa hashi ko.” (Yoano 18:36) Kweswako atwama, tumbaji twa Yesu amwenemwene kali atu a Wanangana wenyi wa mu malilu, kashika akuhona kulinjisa mu mafwefwe a hano hashi. Ayo keshi kulinjisa mu mbwanja ja hano hashi. Nawa, tuvumbi twa Yehova keshi kulimika ni waze akulichinga mu mafwefwe, ni waze akuzanga kupwa miata ni waze akuvotala. Chipwe ngwe ayo keshi kulinga yuma ya mafwefwe, nihindu kakwononokena shimbi ja manguvulu. Mumu  liaka? Mumu Liji lia Zambi linambe ngwo, mutu mweswe “akazeye” kuli manguvulu “waze ali ni poko ya kuyula.” (A-Roma 13:1) Nyi shimbi ja manguvulu jinalimika ni ja Zambi, akwa-kuwayila amwenemwene kakukaula chilweza cha apostolo, waze ambile ngwo: “Chatutamba kwononoka kuli Zambi, hi kuli atu ko.”—Yilinga 5:29; Marku 12:17.

13. Kuchi tumbaji amwenemwene a Yesu akunyonga hakutwala ku Wanangana wa Zambi, nawa yika ayo akulinga?

¹³ Tumbaji amwenemwene a Yesu kakwambujola ngwo  Wanangana wa Zambi we wika muukaneha yiwape hali atu. Yesu kambile ngwenyi: “Sango lino lipema lia wanangana kumakaliambujola mu yifuchi yeswe ya hashi mukukapwa shindakenyo ku mavungu eswe, mba hohene songo kumulikeza.” (Mateu 24:14) Tumbaji twa Yesu Kristu keshi kukolweza atu hanga afuliele ngwo manguvulu e mahwisa lamba lia atu, alioze ayo kakwambujola Wanangana wa mu malilu uze muukaneha yiwape hali atu eswe. (Samu 146:3) Yesu katulongesele kulemba hakutwala ku wanangana wacho wa ululi muze ambile ngwenyi: “Wanangana wenu wize. Upale wenu ulingiwe hashi chizechene ngwe unalingiwa mwilu.” (Mateu 6:10) Liji lia Zambi hilinambe ngwo Wanangana uno wa mu malilu “muukafwenya mawanangana ano akwo [anayula haliapwila] ni kuasulisa, alioze wene muukakola wa mutolo.”—Daniele 2:44; Usolwelo 16:14; 19:19-21.

14. Chizavu chika cha uwayilo chize wanyingika chakulinga yuma yize yafupiwa mu uwayilo wamwenemwene?

¹⁴ Kulita ni yize hitwalilongesa, achi lihule kama: ‘Chizavu chika cha uwayilo chize malongeso jo eswe akatuka mu Mbimbiliya, chize nawa chakwambujola jina lia Yehova? Chizavu chika chakusolola zango lingunu ni ufulielo muli Yesu, chize kuchishi kulinjisa mu mafwefwe a hano hashi, chize nawa chakwambujola ngwo Wanangana wa Zambi wika we muukaneha yiwape hali atu? Ha yizavu yeswe ya uwayilo ya hano hashi, chizavu chika chakulinga yuma yeswe ayi?’ Kuhanjika umwenemwenene, chizavu cha Yela ja Yehova che chakulinga yeswe ayi.—Tanga Izaia 43:10-12.

15. Chipwe ngwe twakufuliela ngwo Zambi kwali yika nawa twatamba kulinga?

¹⁵ Kutayiza Zambi hi che wika ko chakumuvwisa kuwaha. Mbimbiliya yinambe ngwo ni andemoniu noo kakutayiza ngwo Zambi kwali. (Tiangu 2:19) Alioze, ayo keshi kulinga upale wa Zambi nawa keshi ni utayizo wenyi. Twatamba kufuliela ngwetu Zambi kwali ni kulinga upale wenyi, mba  atutayize. Twatamba nawa kwecha uwayilo wa mahuza hanga tunjile mu uwayilo wamwenemwene.

16. Yika chatamba kulinga hakutwala ku uwayilo wa mahuza?

¹⁶ Postolo Paulu kasolwele ngwenyi kutwatambile kupwa sali lia uwayilo wa mahuza. Iye yasoneka ngwenyi: “Tuhukenu mukachi ko, lihandununenu no, chocho anambe Mwene [Yehova]. Kanda nukwata ku chuma cha luchisa; mba mungukanutambula.” (2 A-Korindu 6:17; Izaia 52:11) Akwa-Kristu amwenemwene kakwehuka yuma yeswe ya uwayilo wa mahuza.

17, 18. “Babilonya Yinene” yika, nawa mumu liaka chatamba ‘kutuhukamo’ kawashi?

¹⁷ Mbimbiliya yinasolola ngwo mutapu weswe wa uwayilo wa mahuza uli mu “Babilonya Yinene.” a (Usolwelo 17:5) Jina lino linatwiwulula mbonge yikulu ya Babilonya, muze mwaputukile uwayilo wa mahuza muze te Sanga lia Meya lia ha matangwa ja Noa hiliapalika. Malongeso ni yitanga yinji ya uwayilo wa mahuza yize yinasoloka musono yaputukilile mu Babilonya. Chakutalilaho, akwa-Babilonya te kakuwayila tuzambi atatu, waze avuluka ngwo trindade. Musono, longeso lia Trindade lie lilemu chinji mu uwayilo wa mahuza. Alioze Mbimbiliya yakulongesa pundu ngwo kuli wika Zambi umuwika wamwenemwene, Yehova, nawa ngwo Yesu Kristu kali Mwanenyi. (Yoano 17:3) Akwa-Babilonya te kakufuliela nawa ngwo atu kali ni alma yize kuyishi kufwa nawa ngwo afu kakumona lamba. Musono, mu uwayilo unji kakulongesa ngwo alma hanji ngwo spiritu yize kuyishi kufwa, muyihasa kupinda mu chitende cha kahia.

¹⁸ Babilonya Yinene ya musono yili yizavu yeswe ya uwayilo wa mahuza hano hashi ngwe chize uwayilo wa Babilonya yikulu walitanjile hashi heswe. Zambi hanambe ngwenyi yizavu yeswe ya ulembelo wa mahuza kumakayinongesa susumuku.  Hiwamona yize watamba kutuhukila mu Babilonya Yinene, nyi? Yehova Zambi kanazange hanga ‘utuhukemo’ kawashi muze kuchili shimbu.—Tanga Usolwelo 18:4, 8.

19. Yika yena mupwa nayo ha kuwayila Yehova?

¹⁹ Muze mufupa kutuhuka mu uwayilo wa mahuza, amwe kechi kuzanga kulikata ni yena. Alioze, nyi muwayila Yehova hamuwika ni atu jenyi, muzuka yuma yinji kuhiana yize hanji mutokesa. Mwopwa ni mandumbu anji a mu ufulielo ngwe chize chapwile kuli tumbaji atangu a Yesu waze ahichikile yuma yinji hanga amukaule. Muwopwa mu chizavu chinene cha akwa-Kristu amwenemwene a hashi heswe, waze ali ni zango liamwenemwene hali yena. Nawa yena mupwa ni kutalatala cha mwono wa mutolo “ha mwaka uze muwizaho.” (Tanga Marku 10:28-30.) Hakupalika cha matangwa, atu waze hanji malihandununa ni yena mahasa kumona yize Mbimbiliya yakulongesa ni kupwa akwa-kuwayila Yehova.

20. Yika anashimbwila waze ali mu uwayilo wamwenemwene?

²⁰ Mbimbiliya yinalongesa ngwo kwasala hakehe Zambi ahwise upi weswe hano hashi hanga hapwe paraisu, yize Wanangana wenyi muukayula. (2 Petulu 3:9, 13) Hashi haha muhakapema chinji! Hashi haha ha ululi, muhakapwa wika uwayilo umuwika wamwenemwene. Kutala kuchichi chipema nyi yena mulikata haliapwila ni akwa-Kristu amwenemwene?