1. Mukanda uka muuhasa kutukwasa kunyingika yuma ya ku matangwa a kulutwe?

 YENA hiunatala kama jimwe sango ha televizau mba yiulihula ngwe, ‘Shina hashi muheza kapema kama?’ Yuma yipi yakulingiwa susumuku nawa kushi niumwe mutu yoze mahasa kwamba yuma yize muyikalingiwa hamene. (Tiangu 4:14) Alioze, Yehova kananyingika yuma yize muyikalingiwa kulutwe lia matangwa. (Izaia 46:10) Liji lienyi, Mbimbiliya, kuyakambile wika yuma yipi yize yinalingiwa ha matangwa jetu, alioze yambile nawa hakutwala ku yuma yipema ya kulutwe lia matangwa.

2, 3. Chihula chika tumbaji ahulile kuli Yesu, nawa kuchi iye aakumbulwile?

² Yesu Kristu kahanjikile hakutwala ku Wanangana wa Zambi, uze muukahwisa upi ni kupwisa hashi heswe paraisu. (Luka 4:43) Atu kazangile kunyingika mashimbu waze Wanangana wacho te muwiza. Kashika, tumbaji twenyi amuhulile ngwo: “Chilayi cha kuheta che chika, ni cha kumanunuka cha miaka?” (Mateu 24:3) Yesu yakumbulula ngwenyi, Yehova wika mwe unanyingika songo lia yuma  eswe. (Mateu 24:36) Chipwe chocho, Yesu yamba yuma yize te muyilingiwa chitangu hano hashi, muze Wanangana wa Zambi kanda uchineha sambukila ni ukulungunga wamwenemwene kuli atu. Yuma yize ambile yinalingiwa musono!

³ Muze kanda tuchililongesa yilayi yacho yize yinasolola ngwo tuli ha “kumanunuka cha miaka,” chitangu mutulilongesa yimwe jita yize niumwe mutu unakahasa kuyimona wakwihi. Jita yacho yinakapwa mu malilu, nawa yuma yize jita yacho yinakaneha yinatukwata.

4, 5. (a) Yika yapwile mu malilu muze Yesu amuhele Wanangana? (b) Kulita ni Usolwelo 12:12, yika jita ya mu malilu te muyineha?

⁴ Kapitulu yoze twahichika wa mukanda uno twalilongesanga ngwo Yesu Kristu kanakaputuka kuyula ha mwaka wa 1914. (Tanga Daniele 7:13, 14.) Ha mashimbu waze ene Yesu amuhele ndundo ja Wanangana, iye yaputuka jita yacho. Mbimbiliya yinambe ngwo: ‘Mu malilu mwapwile jita.’ “Mikele [jina likwo lia Yesu] ni angelo jenyi ashile jita ni ndragau [Ndiapu, Satana] ni angelo jenyi.” a Mwomwene, ayo yakumba Satana ni angelo jenyi, andemoniu, ni kwaanyasa hashi. Angelo ja Zambi ashishika yawahilila chinji ha kuhanga Satana ni andemoniu jenyi. Alioze, hano hashi atu te kechi kupwa ni uwahililo wacho. Mumu Mbimbiliya yinambe ngwo: “Lamba kuli akwa hashi . . . mumu Ndiapu hanahulumuka kuli yenu, kali ni ufwatulo wunji mumu kananyingika mwaka ukepe wika ali nawo.”—Usolwelo 12:7, 9, 12.

⁵ Tala yuma yize jita yacho ya mu malilu te muyineha. Ha mukunda wa ufwatulo wenyi, Satana te maneha lamba hali atu hano hashi. Ngwe chize mutulilongesa, yetwe tuli ha mashimbu a lamba liacho. Alioze kali mashimbu akehe —chochene ‘akehe wika.’ Chipwe Satana neye kanachinyingika. Mbimbiliya yinavuluka mashimbu jacho ngwo, “matangwa a kusula.” (2 Timoteu 3:1) Mutuhasa kuwahilila chinji hakunyingika ngwetu Zambi makahwisa lamba lieswe lize Satana akuneha hano hashi! Haliapwila mutulilongesa yimwe yuma yize Mbimbiliya hiyinambe yize yinalingiwa musono. Yuma yacho ye yinasolola ngwo tuli ha matangwa a kusula, nawa ngwo kwasala hakehe hanga Wanangana wa Zambi unehe yiwape ya mutolo hali waze akuzanga Yehova. Chitangu mutulilongesa yilayi yiwana yize Yesu ambile ngwenyi muyikasoloka ha matangwa jetu.

6, 7. Kuchi maliji a Yesu hakutwala ku jita ni tupunga anamanunuka musono?

⁶ “Akwa vungu limwe makakatukila akwa vungu likwo, ni akwa wanangana umwe makakatukila akwa wanangana ukwo.” (Mateu 24:7) Ha sekulu ya 20 jita yashihile tununu twa atu. Umwe lunga mukwa-kwambujola sango wa chifuchi cha Grâ-Britânia yasoneka ngwenyi: “Ha sekulu ya 20 atu kafwile chinji ku jita kuhiana sekulu jikwo jeswe. . . . Yapwile sekulu ya jita yinji, te kuyishi ukwiko, hashi heswe hapwile jita.” Jimwe sango jinambe ngwo: “Atu waze afwile mu jita ya sekulu 20  anji chinji kuhiana waze afwile mu jita ya sekulu yitangu ndo ha mwaka wa 1899.” (Worldwatch Institute) Kuhiana 100 wa tununu twa atu hanafu mu jita kukatuka ha mwaka wa 1914. Chipwe ngwe hitunevu kama yinyengo hakufwisa mutu yoze twazanga chinji mu jita, alioze tunyongenu ha lamba ni yikola yinji yize atu evwile ha kufwisa asoko jo anji mu jita.

⁷ “Kumukukapwa tupunga.” (Mateu 24:7) Kulita ni akwa-kuhengwola, ayo kanambe ngwo, miaka 30 yize hiyapalika kulia choka chinji. Chipwe chocho, atu kanahono kulia mumu keshi ni mbongo hanji mavu akulima minda. Chipwe mu yifuchi yize yinatatuka ni upite, nihindu tununu twa atu jamo kakuzuka dolar yimuwika hanji chihanda ha tangwa hanga alikwase nacho. Anji a kuli ayo kakufwa ni zala. Chizavu chatala ha mwono wa atu chinambe ngwo, yikola ya katota yili chitela chikwo chize chinashiha tununu atano atwanuke ha mwaka. (World Health Organization)

8, 9. Yika yinasolola ngwo uprofeto wa Yesu hakutwala ku minyiko ni yilungo unamanunuka?

⁸ “Kumukukapwa minyiko yinene kweka ni kweka.” (Luka 21:11) Akwa-kuhengwola mavu ngwo, ha mwaka kwakupwa 19 ya minyiko yinene-yinene, yize yakupula hashi. (U.S. Geological Survey) Nawa  ha miaka yeswe kwakupwa minyiko yinene-yinene yize yakupuzula mazuwo. Sango jikwo jinasolola ngwo chize ha mwaka wa 1900 minyiko yinashihe tununu 2 a atu. Chizavu chikwo chinambe ngwo: “Akwa-yinyingi kanatepululako ndambu kufwa chacho.”

⁹ “Kumukukapwa . . . yilungo.” (Luka 21:11) Chipwe ngwe yinyingi ya mandotolo hiyoka, nihindu yikola yikulu ni yaha yakupinjisa chinji atu. Jimwe sango jinambe ngwo kuli yikola 20 yize atu ananyingika chinji ngwe—mukaka, kachiki ni kulokoka mujimo—yikola yacho yakusoloka chinji ha miaka yino, nawa yikwo yinakaliwa chinji kuyiwuka ni yitumbo yize yiliko. Nawa hikwasoloka 30 a yikola yikwo yaha. Yikola yikwo kuyishi yitumbo ya kuyiwuka nawa yinashiha chitaka.

10. Yitanga yika yize ambile mu mukanda wa 2 Timoteu 3:1-5 yize yena wakumona kuli atu anji musono?

¹⁰ Mbimbiliya kuyahanjikile wika ha yuma yize yinalingiwa hano hashi, alioze yahanjikile nawa ha chize atu mapwa ha matangwa a kusula. Postolo Paulu kasolwele yitanga yize atu anji mapwa nayo. “Ha matangwa a kusula kumukukapwa miaka yikalu.” (Tanga 2 Timoteu 3:1-5.) Ha chino, Paulu yamba ngwenyi, atu mapwa

•   akwa kulifwila ene

• akwa kufwila mbongo

• keshi kwononokena yisemi

• akwa kaleleso

• keshi zango lia atu

• keshi kusuula

• asasu

• kakuzanga kuheha, kazangile Zambi

• uwayilo wa kumeso kali nawo, alioze kakulikala tachi jawo

11. Kuchi mukanda wa Samu 92:7 unasolola yize muyikapwa kuli yingulungulu?

¹¹ Shina ha chihunda che atu kakwete yitanga yacho? Kota kayikwete. Kwe kweswe atu anji kali ni yitanga yipi. Yino yinasolola ngwo kwasala hakehe hanga Zambi ayihwise, mumu Mbimbiliya yinambe ngwo: “Muze yingulungulu masoka ngwe mwambu ni akwa kulinga uhenge mawaha, muchipwa chocho hanga akaonwone cha mutolo.”—Samu 92:7.

12, 13. Kuchi “yinyingi yamwenemwene” yinoko “ku mwaka wa ku songo”?

¹² Chochone matangwa wano a kusula kali a too ni lamba, ngwe chize Mbimbiliya hiyinambe. Chipwe ngwe hano hashi ha too ni lamba, nihindu  yuma yipema yinalingiwa mukachi ka akwa-kuwayila Yehova.

¹³ “Yinyingi [yamwenemwene] muyikaliwezela,” ngwe chize mukanda wa Daniele hiunambe. Ha mashimbu aka yino te muyipwa? “Ku mwaka wa kusongo.” (Daniele 12:4) Chize ha mwaka wa 1914, Yehova kakukwasa atu waze akuzanga kumulingila hanga anyingike kanawa Mbimbiliya. Ayo kakuwahilila chinji hakunyingika umwenemwene wa jina lia Zambi, ni upale wenyi, ni ukuule wa Yesu Kristu, ni chize afu apwa ni kutalatala cha uhindukilo. Nawa, akwa-kuwayila Yehova kakulilongesa chize chatamba kutwama ku mwono ni kuhalisa Zambi. Ayo nawa, kakunyingika kanawa Wanangana wa Zambi ni chize muukalulieka yuma yeswe hano hashi. Yika ayo akulinga ni yinyingi yacho? Chihula chino muchitutwala ku uprofeto ukwo uze unamanunuka ha matangwa wano a kusula.

14. Sango lipema lia Wanangana kanaliambujola ndo kulihi musono, nawa aya analiambujola?

¹⁴ “Sango lino lipema lia wanangana kumakaliambujola mu yifuchi yeswe ya hashi,” che Yesu ambile mu umwe uprofeto wenyi wa “kumanunuka cha miaka.” (Tanga Mateu 24:3, 14.) Hashi heswe, sango lipema lia Wanangana wa Zambi kanaliambujola kuhiana yifuchi 230 ni makulakaji a malimi. Sango lipema liakulumbununa Wanangana, yize muukalinga ni chize mutuhasa kuzuka yiwape yawo. Tununu twa Yela ja Yehova kakwambujola ni mbunge yeswe sango lipema lia Wanangana. Ayo kali “a ku mavungu eswe, ni ku minyachi yeswe, ni kuli atu eswe, ni ku malimi eswe.” (Usolwelo 7:9) Yela ja Yehova kakusongwela malongeso a mu Mbimbiliya awana kuli tununu twa atu waze anazange kunyingika yize chamwenemwene Mbimbiliya yakulongesa. Chili chikomokeso ha kumona umanunuko wa uprofeto uno, chipi-chipi nyi twewuluka maliji a Yesu muze ambile ngwenyi akwa-Kristu amwenemwene ‘kumakevwila kole kuli eswe’!—Luka 21:17.

15. (a) Yena unatayiza ngwo tuli ha matangwa a kusula, nawa mumu liaka? (b) “Songo” yika mulikalumbunuka kuli waze akulimika ni Yehova, ni waze anatayiza chiyulo cha Wanangana wenyi?

¹⁵ Uprofeto unji wa Mbimbiliya unamanunuka musono, shina yena kuusolo kutayiza ngwe tuli ha matangwa a kusula nyi? Muze sango lipema maliambujola kulita ni chize Yehova anazange, mba “songo” muliza. (Mateu 24:14) “Songo” linalumbunuka mashimbu waze Zambi makanongesa yuma yeswe yipi hano hashi. Yehova makatuma Yesu ni angelo jenyi a tachi hanga akanongese waze akulimika nenyi. (2 A-Tesalonika 1:6-9) Satana ni andemoniu jenyi kechi kapiangula nawa atu. Kulutwe, Wanangana wa Zambi muukahana yiwape kuli waze eswe akwononokena ku chiyulo chenyi cha ululi.—Usolwelo 20:1-3; 21:3-5.

16. Yika yena chakutamba kulinga?

¹⁶ Amu songo lia mashimbu a yuma ya Satana hiliakundama, mutu ni mutu chamutamba kulihula ngwenyi: ‘Yika changutamba kulinga?’ Chili chilemu kulilongesa hakutwala kuli Yehova ni kulinga yuma yize iye anatwite. (Yoano 17:3) Likolweze kulilongesa Mbimbiliya. Pwako ni ndako ya kulikungulula mashimbu eswe ni waze akulinga upale wa Yehova. (Tanga A-Hepreu 10:24, 25.) Lilongese Liji lia Yehova Zambi hanga umunyingike kanawa ni kwalumuna yitanga ye hanga upwe ni utayizo wenyi.—Tiangu 4:8.

17. Mumu liaka unongeso wa yingulungulu muukatungumuna atu anji?

¹⁷ Yesu kambile ngwenyi atu anji makalengulula yilayi yize yinasolola ngwo tuli ha matangwa a kusula. Unongeso wa yingulungulu muukeza susumuku. Ngwe chize mwiji akwiza ha ufuku, nawa ni unongeso muukatungumuna atu anji. (Tanga 1 A-Tesalonika 5:2.) Yesu katowezele ngwenyi: “Chizechene ngwe ha matangwa ja Noa, chocho muchikapwa ha kuheta cha mwe Mwana Mutu. Mumu chizechene ngwe ha matangwa [waze], shimbu te sanga lia meya kanda  liza, apwile nikulia, nikunwa, nikumbata, nikuhangisa malo, ndo tangwa lize Noa hanjila mu ulungu. Kanyingikine ndo sanga lia meya liejile likahungumune eswe; chocho nawa muchikapwa ha kuheta cha mwe Mwana Mutu.”—Mateu 24:37-39.

18. Utowezo uka wa Yesu yetu chatutamba kukaula?

¹⁸ Kashika, Yesu wambile kuli tumbaji twenyi ngwenyi: “Keyelenu hali yenwene kuchina hanji mbunge jenu mujilema ni upulutu, ni kuzengewa, ni yipikalo ya mwono uno, ni tangwa lize mulitulumuka hali yenu ngwe muheto susumuku hiliasoloka. Mumu chocho mulikeza hali waze eswe akutwama ha kuzazuluka cha hashi heswe. Alioze [kanyamenu] ha shimbu lieswe, nikuliumba, hanga nukakumbe, nukapuluke ku yino yuma yeswe muyikapwa, nukamane [ni utayizo] kumeso ja mwe Mwana Mutu.” (Luka 21:34-36) Chili chipema kupwa ni maliji wano a Yesu mu mbunge. Mumu liaka? Mumu atu waze anatayiza kuli Yehova Zambi ni kuli “Mwana mutu,” Yesu Kristu, kumakaalamwina ku songo lia yuma ya Satana ni kupwa ni mwono wa mutolo hashi haha!—Yoano 3:16; 2 Petulu 3:13.