Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 13

Nyonga lia Zambi Hakutwala ku Mwono

Nyonga lia Zambi Hakutwala ku Mwono
  • Kuchi Zambi akunyonga hakutwala ku mwono?

  • Kuchi Zambi akunyonga hali waze akuchiza ufumba?

  • Kuchi mutuhasa kusolola vumbi ku mwono?

1. Iya watangile yuma yeswe ya mwono?

 ROFETA Jeremia yamba ngwenyi: “Yehova iye Zambi wamwenemwene, iye Zambi ya mwono.” (Jeremia 10:10) Chikwo nawa, Yehova Zambi kali Sakatanga wa yuma yeswe ya mwono. Mu malilu angelo yamwamba ngwo: “Yenu nwatangile yuma yeswe, ni mumu ha upale wenu yapwile, yatangiwile.” (Usolwelo 4:11) Ha kuhalisa Zambi, Mwanangana Ndawichi yamba ngwenyi: “Kuli yena kwatwama lie fuji lia mwono.” (Samu 36:9) Ha chino, mwono uli chawana cha kuli Zambi.

2. Yika Zambi akutwaha hanga afunge mwono wetu?

2 Yehova nawa kakufunga mwono wetu. (Yilinga 17:28) Iye mwe wakutwaha yuma yize twakulia, meya waze twakunwa, mwiku uze twakuhwima ni hano hashi twatwama. (Tanga Yilinga 14:15-17.) Yehova kakutwaha yuma yino hanga tuwahilile ku mwono. Alioze, twatamba kulilongesa shimbi ja Zambi ni kujononokena mba tupwe ni chiseke ku mwono.—Izaia 48:17, 18.

KULEMESA MWONO

3. Kuchi Zambi evwile muze Kene ashihile Abele?

3 Zambi kanazange hanga tulemese mwono wetu—ni wa akwetu. Chakutalilaho, ha mashimbu ja Alama ni Eva, Kene yaputuka kwivwila mwanakwo Abele kole. Yehova yatoweza Kene ngwenyi kole yenyi muyihasa kumutwala ku shili. Alioze, Kene yalengulula utowezo wacho. Iye “yakatukila mwanakwo Abele, yamushiha.” (Uputukilo 4:3-8) Yehova yashinga Kene ha mukunda wa kushiha mwanakwo.—Uputukilo 4:9-11.

4. Mu Shimbi ja Mose, kuchi Zambi asolwele nyonga lingunu hakutwala ku mwono?

4 Hakupalika cha tununu twa miaka, Yehova yahana shimbi kuli A-Izalele hanga ahase kumuwayila kanawa. Shimbi jacho kahelejo muli profeta Mose, kashika akujivuluka ngwo Shimbi ja Mose. Ha Shimbi jacho hali yimwe yinambe ngwo: “Kanda ukashiha mutu.” (Shimbi Yamuchiali 5:17) Yino yasolwele kuli A-Izalele ngwo Zambi kakulemesa mwono wa atu nawa ngwo atu noo kaatamba kulemesa mwono wa akwo.

5. Kuchi twatamba kunyonga hakutwala ku kuchiza ufumba?

5 Kuchi mutwamba hakutwala ku mwono wa mwana yoze uchili mu jimo? Kulita ni Shimbi ja Mose, kushiha mwana yoze uchili mu jimo lia naye chipi chinji. Kashika, chipwe mwono wa mwana yoze uchili mu jimo newo ulemu chinji kumeso ja Yehova. (Tanga Kutuhuka 21:22, 23; Samu 127:3.) Chino chinalumbunuka ngwo kuchiza ufumba chili chipi.

6 Mumu liaka kutwatambile kwivwila akwetu kole?

6 Kulemesa mwono chinalumbunuka nawa kuzanga atu eswe. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Mweswawo mapwa ni kole kuli ndumbwenyi iye chingalwe, mba nunanyingika chingalwe niumwe uli ni mwono wa mutolo muli iye.” (1 Yoano 3:15) Nyi tunazange kupwa ni mwono wa mutulo kutwatambile kuvwila kole atu, mumu kole ye chishina cha upi. (1 Yoano 3:11, 12) Chili chilemu kuzanga akwetu.

7. Yitanga yika yize kuyishi kulemesa mwono?

7 Kuchi mutuhasa kulemesa mwono wetu? Kukushi mutu niumwe yoze wazanga kufwa, alioze amwe kakulinga yuma yize yakusa mwono wo mu utoji. Chakutalilaho, amwe kakunwa makanya ni yuma yisasu hanga avwe chiseke. Yuma yacho yakupihisa mujimba ni kushiha waze akuyinwa. Mutu yoze ukwete uswi wakunwa yuma yacho keshi kulemesa mwono ngwenyi, uli usandu. Yitanga yacho yili yipi ku meso ja Zambi. (Tanga A-Roma 6:19; 12:1; 2 A-Korindu 7:1.) Twatamba kwecha yitanga yacho mba tuwayila kanawa Zambi. Chipwe ngwe chapwa chikalu kwecha yitanga yacho, alioze Yehova mahasa kutukwasa. Nawa kakuwahilila chinji ha tachi jize twakusa hanga tulemese mwono uze atuhele chawana.

8. Mumu liaka twatela kulifunga ku yuma yize muyihasa kuneha ponde?

8 Nyi twakulemesa mwono, twatela kulifunga yetwe ene. Kanda tuhehesa mwono wetu chipwe kuusa muponde ha mukunda wa kufupa chiseke. Nawa twatamba kwendesa kanawa mashinyi hanji moto ni kwehuka yiheho yeswe ya ponde. (Samu 11:5) Shimbi ja Yehova jize ahanyine kuli A-Izalele jimwe te jakwamba ngwo: “Ha kutunga mazuwo aha, munutunga yisakala ha fulumba jenu, kuchina mununeha mulonga wa manyinga ha mazuwo jenu ha kuholokaho mutu.” (Shimbi Yamuchiali 22:8) Kulita ni shimbi yino, ni yena watamba kululieka kanawa yuma yeswe mu zuwo lie yize muyihasa kulemeka mutu, ya kupwa ngwe ndalo. Nyi uli ni mashinyi hanji moto alulieke kanawa. Kanda wecha zuwo hanji mashinyi je ase mwono we hanji wa akwenu mu ponde.

9. Nyi twakulemesa mwono, kuchi mutupwa nikufunga tushitu?

9 Kuchi mutwamba hakutwala ku mwono wa tushitu? Ni mwono wo uli usandu ku meso ja Sakatanga. Zambi kakwecha atu ashihe tushitu hanga alie ni kulinga mazalo hanji alifunge ku upi. (Uputukilo 3:21; 9:3; Kutuhuka 21:28) Alioze, kupwa ni uswi hali tushitu hanji kwaashiha chakamokomoko chili chipi nawa kuchishi kusolola ngwo mwono uli usandu.—Yishima 12:10.

KULEMESA MANYINGA

10. Kuchi Zambi asolwele ngwenyi mwono ni manyinga kalita?

10 Muze Kene ashihile mwanakwo Abele, Yehova yamba kuli Kene ngwenyi: “Liji lia manyinga a mwanakwenu linatete hashi kuli yami.” (Uputukilo 4:10) Hakuvuluka manyinga a Abele, Zambi te kanambe mwono wa Abele. Kene kashihile Abele, kashika te katamba kumumwesa lamba. Chino chapwile ngwe manyinga ja Abele hanji mwono wenyi, unakololoka ndo kuli Yehova hanga ete upatwilo. Yehova kasolwele nawa kulita cha mwono ni manyinga ha matangwa ja Noa muze Sanga lia meya te hiliapalika. Muze Sanga lia meya te kanda lichiza atu te kakulia wika mihuko, mafwo, masangu ni yilimalima yikwo. Muze Sanga lia meya te hiliapalika, Yehova yalweza Noa ni anenyi ngwenyi: “Tushitu eswe akwenda ni mwono kumapwa kulia chenu.” Alioze Zambi yaakanjisa wika, ngwenyi: “Kunuchi kulia yifwo ni manyinga jayo, chinalumbunuka mwono wayo.” (Uputukilo 1:29; 9:3, 4) Ha chino, Yehova yasolola kulita cha mwono ni manyinga a yitangiwa ya mwono.

11. Ukanjiso uka wa manyinga uze Yehova ahanyine kukatuka ha matangwa ja Noa?

11 Twakulemesa manyinga ha kulituna kwaalia. Shimbi yize Yehova ahanyine kuli A-Izalele, yinambe ngwo: “Mutu mweswawo . . . mashiha kashitu, hanji kajila yoze walita ni kulia, chamutamba kuhichisa manyinga jenyi nikuashikila ni mavu. . . . Kashika hingunambe kuli A-Izalele ngwami, Kanda nulia manyinga a mukwa mwono niumwe.” (Ulevi 17:13, 14) Shimbi ya Zambi yakukanjisa kulia manyinga a tushitu yize ahanyine chitangu kuli Noa, te nihindu yili ni ulemu ni muze kwapalikile miaka 800. Nyonga lia Yehova te liashi kunyingika: Tuvumbi twenyi te mahasa kulia yifwo ya tushitu, alioze te kechi kulia manyinga. Ayo te kaatamba kuhichisa manyinga mu mavu—hanga chilumbunuke ngwo kanahilwisa mwono wa kashitu wacho kuli Zambi.

12. Shimbi yika hakutwala ku manyinga ahanyine ha sekulu yitangu ni uhashi wa spiritu yisandu yize yichili ni ulemu ndo musono?

12 Akwa-Kristu noo kaatamba kukaula shimbi yacho. Apostolo ni makulwana waze te akusongwela tumbaji twa Yesu ha sekulu yitangu kalikungulwile hanga atese shimbi yize te atu eswe atamba kuvumbika mu chikungulwila cha akwa-Kristu. Ayo yakwata chiyulo chino: “Spiritu Musandu, ni yetu nawa ngwetu, Kanda tunutwika chiteli chilemu kuhiana yino yuma chanutamba kulinga ngwetu, Kanda nukwata ku yuma yize hanayilambula ku mahamba, ni ku manyinga, ni tushitu a kuhonda, ni utanji.” (Yilinga 15:28, 29; 21:25) Kashika, yetu ‘chatutamba kununga ni kulituna manyinga.’ Ku meso ja Zambi, kulituna manyinga chinapu ngwe kwehuka mahamba ni utanji.

Nyi ndotolo makukanjisa kunwa walwa, shina mulinjisawo mu mijipa?

13. Hana chilweza chize chinasolola ngwo kulia manyinga chili chimuwika ni kwaasa mu mijipa.

13 Shina shimbi ya kulituna kulia manyinga yinalumbunuka nawa kulituna kutusa manyinga mu mujimba? Ewa. Chakutalilaho: Achinyonga nyi ndotolo makukanjisa kunwa walwa. Shina chino chinalumbunuka ngwo yena kuwatambile kunwa walwa alioze muhasa kulinjisawo mu mijipa? Ka! Chizechene nawa, kulituna manyinga chinalumbunuka ngwo kutwatambile kwaanjisa mu mijimba yetu. Shimbi ya kulituna manyinga yinalumbunuka nawa ngwo kutwatambile kwecha mutu niumwe hanga atuse manyinga mu mujimba.

14, 15. Nyi andotolo mamba ngwo mukwa-Kristu kaatamba kutambula manyinga, yika malinga, nawa mumu liaka?

14 Yika mukwa-Kristu malinga nyi malilemeka chikolo chipwe mamba ngwo mamupula? Kuchi nyi andotolo mamba ngwo mutu kumafwa nyi katambwile manyinga. Kuhanjika umwenemwene, niumwe mukwa-Kristu wazanga kufwa wakwihi. Kashika, mahasa kutayiza yitumbo yeka yize kuyishi kumbata manyinga hanga afunge mwono wenyi, uze Zambi amwehele chawana. Ha chino, iye mahasa kufupa uukiso wacho ni kuuli, ni kutayiza yitumbo yeka yize kuyishi kumbata manyinga.

15 Shina mukwa-Kristu katamba kwehuka shimbi ya Zambi hanga afunge mwono wenyi ha mashimbu wano akehe? Yesu kambile ngwenyi: “Mweswawo mazanga kulamwina mwono wenyi kumakautokesa: alioze mweswawo matokesa mwono wenyi mumu hali yami, kumakauwana.” (Mateu 16:25) Yetu kutwazangile kufwa. Alioze nyi twehuka shimbi ya Zambi hanga tulamwine mwono wetu, kutuchi kapwa ni mwono wa mutolo. Mutupwa akwa-mana nyi mutujikijila ku shimbi ya ululi ya Zambi, ni kufuliela ngwetu nyi twafwa, Mukwa-Kuhana mwono makatwiwuluka ha uhindukilo ni kutwaha chawana cha mwono.—Yoano 5:28, 29; A-Hepreu 11:6.

16. Yika tuvumbi twa Zambi anahamuka kulinga hakutwala ku manyinga?

16 Musono, tuvumbi twa Zambi ashishika, kanakaula ni hamu lieswe shimbi ya Zambi hakutwala ku manyinga. Ayo keshi kulia manyinga, chipwe kwaatambula ha mukunda wa uukiso, ka. a Ayo kafuliela ngwo Zambi yoze watangile manyinga kanyingika kanawa yize yinafupiwa ku mwono wo. Shina ni yena che wafuliela nyi?

KUZACHISA MANYINGA CHIZE CHALITA

17. Jila yika yize Yehova Zambi atayijile yakuzachilamo manyinga kuli A-Izalele a ku shakulu?

17 Shimbi ya Mose yasolwele jila yimuwika ya kuzachishilamo manyinga. Hakutwala ku chize te A-Izalele a ku shakulu atamba kumuwayila, Yehova yamba ngwenyi: “Mumu mwono wa musunya watwama mu manyinga mba hinaahana ha chilumbilo hali yenu akunufukila no mwono wenu. Mumu manyinga kapwa a kunufukila no.” (Ulevi 17:11) Muze A-Izalele te akuvulumuna, ayo te kakwakonekena hakuhana mulambu wa kashitu ni kuzujila manyinga ha chilumbilo cha mu tabernakulu, chize kulutwe asele mu Tembele ya Zambi. Kashika, kuhana yitapo ye yapwile wika jila yipema yakuzachishilamo manyinga.

18. Yiwape yika mutuhasa kutambula ha manyinga ja Yesu waze amwanganyine?

18 Akwa-Kristu amwenemwene keshi mushi lia Shimbi ya Mose kashika keshi kuhana yitapo ya tushitu hanji kusa manyinga a tushitu ha chilumbilo. (A-Hepreu 10:1) Alioze, kusa manyinga ha chilumbilo ha matangwa A-Izalele a ku shakulu chapwile ni kutondekeza ku chitapo chilemu cha Mwana wa Zambi, Yesu Kristu. Ngwe chize twalilongesanga mu Kapitulu 5 mu mukanda uno, Yesu kahanyine mwono wenyi hali yetu ha kwecha manyinga jenyi amwangane ngwe chitapo. Muze ahilukile mu malilu, yahana kamuwika kuli Zambi ulemu wa manyinga jenyi waze amwanganyine. (A-Hepreu 9:11, 12) Chino chazulwile jila ya ukonekeno wa shili yetu hanga tukapwe ni mwono wa mutolo. (Mateu 20:28; Yoano 3:16) Ayi ye jila yilemu yakuzachishilamo manyinga! (1 Petulu 1:18, 19) Kufuliela wika ha ulemu wa manyinga a Yesu waze amwanganyine che muchihasa kutukwasa kupwa ni ulamwino.

Kuchi muhasa kulemesa mwono ni manyinga?

19. Yika twatamba kulinga mba ‘tusambe ku manyinga ja atu eswe’?

19 Mutuhasa kusakwilila chinji Yehova Zambi ha zango lienyi ha kutwaha chawana cha mwono! Achi chatamba kutulingisa hanga twambujole kuli akwetu uhashi wa kupwa ni mwono wa mutolo ha kufuliela chitapo cha Yesu. Nyi twapwa ni zango ngwe lize Zambi alinalio hali atu, mutuhasa kuchilinga ni kafuji-fuji ni mbunge yeswe. (Tanga Ezekiele 3:17-21.) Nyi twalinga mulimo wacho ni mbunge yeswe, mutuhasa kwamba ngwe chize ambile postolo Paulu ngwenyi: “Ngunasambe ku manyinga ja atu eswe. Mumu chalitwaminyine kwambujola kuli yenu mana eswe a Zambi.” (Yilinga 20:26, 27) Kwambujola sango ja Zambi ni upale wenyi kuli atu ye jila yipema ya kusolwelamo ngwetu twakulemesa mwono ni manyinga.

a Nyi mufupa kunyingika mutapu wa yitumbo yeka yize kuyishi manyinga, tala ha mafwo 13-17 a kamukanda Como Pode o Sangue Salvar a Sua Vida? wakutuhwisa kuli Yela ja Yehova.