Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 4

Yesu Kristu Iya?

Yesu Kristu Iya?
  • Mulimo uka ulemu Yesu ali nawo?

  • Kuli akatukile?

  • Iye te kuchi apwa?

1, 2. (a) Mumu liaka kunyingika jina lia mutu wa lufuma kuchalumbunukine ngwo mutu wacho wamunyingika kanawa? (b) Kalumbanganyiso muka uliko hakutwala kuli Yesu?

 ULI atu anji alufuma hano hashi. Amwe kaanyingika kanawa mu chihunda cho, mu mbonge yo chipwe mu chifuchi cho. Eka kaanyingika hashi heswe. Alioze, kunyingika wika jina lia mutu wa lufuma kuchalumbunukine ngwo mutu wacho wamunyingika kanawa. Kuchalumbunukine ngwo wanyingika yuma yeswe hakutwala kuli iye ni ku yitanga yenyi.

2 Atu anji hano hashi hanevu hakutwala kuli Yesu Kristu, chipwe ngwe hikwapalika miaka 2,000 chize muze apwile hano hashi. Nihindu atu anji kamunyingikine kanawa. Amwe kakwamba ngwo kapwile wika lunga mupema. Eka ngwo kapwile profeta. Mba akwo kakufuliela ngwo Yesu iye Zambi, kashika chatamba kumuwayila. Shina chatamba lume kumuwayila?

3. Mumu liaka chili chilemu kunyingika Yehova Zambi ni Yesu Kristu?

3 Chili chilemu kunyingika umwenemwene hakutwala kuli Yesu. Mumu liaka? Mumu Mbimbiliya yinambe ngwo: ‘Uno we mwono wa mutolo, hanga akanyingike yena mwe Zambi wamwenemwene umuwika, ni Yesu Kristu yoze yena watumine.’ (Yoano 17:3) Ewa, kunyingika hakutwala kuli Yehova Zambi ni kuli Yesu Kristu muchihasa kusongwela mutu ku mwono wa miaka yeswe mu paraisu. (Yoano 14:6) Nawa, Yesu kasolwele chize chatamba kutwama ni kufunga kanawa akwetu. (Yoano 13:34, 35) Mu kapitulu mutangu wa mukanda uno, twalilongesanga umwenemwene hakutwala kuli Zambi. Haliapwila mutunyingika yize chamwenemwene Mbimbiliya yakulongesa hakutwala kuli Yesu Kristu.

MESAYA YOZE ALAKENYENE

4. Yisanyiko yakwamba ngwo “Mesaya” ni “Kristu” yika yinalumbunuka?

4 Muze Yesu te kanda achisemuka, Mbimbiliya te hiyinambe ngwo Zambi makatuma Mesaya, mwe Kristu. Yisanyiko “Mesaya” (mu limi lia Hepreu) ni “Kristu” (mu limi lia Ngregu) yeswe yinalumbunuka ngwo “Wakuwayisa.” Mesaya wacho te mamuwayisa, chekwamba ngwo, mamusakula kuli Zambi hanga amwehe chimwe chiyulo chilemu. Mu tupitulu akwo a mukanda uno, mutukalilongesa chinji hakutwala kuli Mesaya ni mulimo unene uze alinawo wa kumanununa yilakenyo ya Zambi. Mutukalilongesa nawa yiwape yize Yesu mahasa kutwaha haliapwila. Muze Yesu te kanda achisemuka, atu anji te kakulihula ngwo: ‘Iya makapwa Mesaya?’

5. Ushindakenyo uka tumbaji twa Yesu apwile nawo hakutwala kuli iye?

5 Ha sekulu yitangu ha M.J., tumbaji twa Yesu Ka-Nazare kafulielele ngwo iye te mwe Mesaya yoze ambile mu uprofeto. (Yoano 1:41) Umwe wa kuli tumbaji twenyi, yoze te avuluka ngwo Semone Petulu, yamba pundu kuli Yesu ngwenyi: “Yenu nuli mwe Kristu.” (Mateu 16:16) Kuchi te tumbaji twenyi atangu ni yetu mutuhasa kupwa ni ushindakenyo ngwo chamwenemwene Yesu mwe Mesaya yoze alakenyene?

6. Lumbununa chize Yehova akwashile akwa-ufulielo mba anyingike kanawa Mesaya.

6 Aprofeta ja Zambi waze apwileko muze Yesu te kanda achisemuka, kambile yuma yinji hakutwala kuli Mesaya. Yuma yacho te muyikwasa atu hanga anyingike Mesaya. Chakutalilaho: Nyi makutuma hanga uye kuze atu akunyinyina mashinyi hanji ndeke hanga ukapatwize mutu yoze kanda uchimona kama. Muchipwa chipema kukulweza chize mutu wacho apwa, nyi ngwami? Chimuwika nawa, ni ukwaso wa aprofeta a mu Mbimbiliya, Yehova yahana sango ja yuma yize te Mesaya makalinga ni yize te muyikalingiwa ku mwono wenyi. Umanunuko wa uprofeto wacho we wakwashile akwa-ufulielo mba amunyingike kanawa.

7. Uprofeto uka waali uze wamanunukine hali Yesu?

7 Tala yakutalilaho yaali. Chitangu, miaka 700 kunyima muze Yesu te kanda achisemuka, profeta Mika yamba ngwenyi, yoze alakenyene makasemukina mu Mbeteleme, yimwe mbonge yikehe ya mu Yunda. (Mika 5:2) Kulihi Yesu asemukinyine? Kasemukinyine mu mbonge yize yene ambile! (Mateu 2:1, 3-9) Chamuchiali, tununu anji a miaka kunyima uprofeto wa Daniele 9:25 te hiunambe kulu mwaka uze Mesaya makasoloka—mu 29 M.J. a Umanunuko wa uprofeto uno waali ni ukwo unasolola pundu ngwo Yesu mwe Mesaya alakenyene.

AYesu kapwile ni kwambujola sango lipema kweswako apwile ni kuwana atu

8, 9. Yika yasolwele ngwo Yesu mwe Mesaya ha upapachiso wenyi?

8 Ushindakenyo ukwo uze unasolola ngwo Yesu te Mesaya wasolokele ku songo lia mwaka 29 M.J. Ha mwaka wacho we Yesu ayile kuli Yoano Chipapachisa hanga amupapachise mu Lwiji Yordau. Yehova te hanalakenya chimwe chilayi kuli Yoano chize te muchimukwasa kunyingika Mesaya. Yoano yamona chilayi chacho ha kupapachisa Yesu. Mbimbiliya yinalumbununa yize yalingiwile ngwo: “Muze te hamupapachisa, Yesu machitutuka mu meya, kumanyi malilu yazuluka kuli iye, yamona spiritu wa Zambi kanahulumuka ngwe katele, nikwiza hali iye. Liji yilituhuka mu malilu ngwo, Yono mwe Mwanami, ngunamuzange chikolo, muli iye ngunawahilila.” (Mateu 3:16, 17) Muze evwile, nawa amwene yuma yacho, Yoano yafuliela pundu ngwenyi kumana Zambi mwe watumine Yesu. (Yoano 1:32-34) Ha shimbu lize spiritu ya Zambi hanji tachi jenyi jatwamine hali Yesu, hazehene iye yapwa Mesaya, hanji Kristu, yoze asakwile hanga apwe Kasongo nawa Mwanangana.—Izaia 55:4.

9 Umanunuko wa uprofeto wa Mbimbiliya ni ushindakenyo wa mwene Zambi wasolwele ngwo Yesu mwe Mesaya yoze alakenyene. Alioze Mbimbiliya yinakumbulula nawa yihula yikwo yaali yilemu hakutwala kuli Yesu Kristu: Kulihi akatukile, nawa kapwile mutu wamutapu uka?

YESU KULI AKATUKILE?

10. Yika Mbimbiliya yakulongesa hakutwala kuli Yesu muze te kanda achiza hano hashi?

10 Mbimbiliya yakulongesa ngwo Yesu te katwama mu malilu muze te kanda achiza hano hashi. Mika kambile ngwenyi Mesaya makasemukina ku Mbeteleme ni kwamba nawa ngwenyi “chikota chenyi cha ku miaka, kwe ku miakulwila.” (Mika 5:2) Ha mashimbu anji, Yesu te kakwamba mwene ngwo mu malilu apwile muze te kanda achisemuka hano hashi. (Tanga Yoano 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Muze Yesu apwile mu malilu ni mujimba wa spiritu, iye te kakwete usepa upema ni Yehova.

11. Kuchi Mbimbiliya yinasolola ngwo Yesu kali Mwana wa Yehova yoze azanga chinji?

11 Yesu kali Mwana wa Yehova yoze azanga chinji—nawa kuli chitela chipema chize akumuzangila. Kamuvuluka ngwo ‘swana wa yitangiwa yeswe,’ mumu iye mwe chitangiwa chitangu cha Zambi. b (A-Kolosu 1:15) Kuli nawa chuma chikwo chalingisa Mwana apwe mulemu chinji. Iye kali “Mwanenyi wa wika.” (Yoano 3:16) Achi chinalumbunuka ngwo Yesu mwe atangile wika kuli mwene Zambi. Yesu iye wika nawa azachishile kuli Zambi hakutanga yuma yikwo yeswe. (A-Kolosu 1:16) Yesu kanamuvuluka nawa ngwo “Liji.” (Yoano 1:14) Achi chinatulongesa ngwo iye te kakuhanjikila ko Zambi, te kakulumbununa sango ni shimbi ja Tato kuli yitangiwa yikwo, angelo ni atu.

12. Kuchi tunanyingika ngwetu Mwana mutangu kalitele ni Zambi?

12 Kutala au Mwana mutangu kalita ni Zambi, ngwe chize amwe afuliela nyi? Mbimbiliya kuyishi kulongesa chocho. Ngwe chize hi twalilongesa kulu, Mwana kamutangile. Kashika, iye kali ni uputukilo, alioze Yehova Zambi keshi ni uputukilo hanji songo. (Samu 90:2) Mwana wa wika wa Zambi ni limwe tangwa alipwishile ngwe Zambi liakwihi. Mbimbiliya yakulongesa pundu ngwo Tata kali munene kuhiana Mwana. (Tanga Yoano 14:28; 1 A-Korindu 11:3) Yehova wika mwe “Mukwa-Ndundo-Jeswe.” (Uputukilo 17:1) Kashika, kukushi niumwe walita ni iye. c

13. Yika Mbimbiliya yakulongesa hakwamba Mwana ngwo “che kulifwa cha Zambi yoze keshi kumoneka”?

13 Yehova ni Mwanenyi mutangu kapwile hamuwika ha tununu a tununu a miaka—muze te malilu ni hashi kanda achiatanga. Te zango linji akwete mukachi ko! (Yoano 3:35; 14:31) Mwana yono wa zango te kakwete yitanga yalifwa ni ya Tato. Kashika Mbimbiliya yakumuvuluka ngwo “che kulifwa cha Zambi yoze keshi kumoneka.” (A-Kolosu 1:15) Chizechene ngwe mwana mutu mahasa kulifwa ni tato ha yimwe yitanga, ni Mwana wa Zambi te kakusolola ndako ni utu wa Tato.

14. Kuchi Mwana wa wika wa Yehova asemukine ngwe mutu?

14 Mwana wa wika wa Yehova yatayiza mwene kuhichika malilu yeza atwame ngwe mutu wa musunya hano hashi. Muhasa kulihula ngwe, ‘Kuchi mutu wa spiritu mahasa kusemuka ngwe mutu wa musunya?’ Yehova yalinga chikomokeso hanga chino chilingiwe. Iye yatutulula mwono wa Mwanenyi mutangu mu malilu ni kuusa mu jimo lia Ka-Yunda Maria yoze te kanda achilimona ni lunga. Iye kakalimwene ni lunga mba apwe kafumba. Kashika Maria yasema mwana mungunu ni kumuluka jina ngwo Yesu.—Luka 1:30-35.

YESU TE KUCHI APWA?

15. Mumu liaka mutuhasa kwamba ngwetu twanyingika kanawa Yehova muli Yesu?

15 Yuma yize Yesu apwile ni kwamba ni kulinga muze te uchili hano hashi muyitukwasa kumunyingika kanawa. Chikwo nawa, mutuhasa kunyingika kanawa Yehova muli Yesu. Kuchi chino muchihasa kupwa? Iwuluka ngwe Mwana wacho kakusolola utu ungunu wa Tato. Kashika Yesu wambile kuli umwe kambaji kenyi ngwenyi: “Yoze wangumona, hamona mwe Tata.” (Yoano 14:9) Mikanda yiwana—Mateu, Marku, Luka, ni Yoano—yize akuvuluka ngwo Evangelu, yakutulongesa chinji hakutwala ku mwono, milimo ni utu wa Yesu Kristu.

16. Mujimbu uka utangu te Yesu akwambujola, nawa sango jacho te jaya?

16 Yesu kamunyingikine chinji ngwo “Longeshi.” (Yoano 1:38; 13:13) Yuma yika te akulongesa? Mujimbu wenyi utangu apwile ni kwambujola te “sango lipema lia wanangana”—au we Wanangana wa Zambi, unguvulu wa mu malilu uze muukayula hashi heswe ni kuneha yiwape ya mutolo kuli atu waze akwononoka. (Mateu 4:23) Sango jacho te jaya? Mwene Yesu ngwenyi: ‘Yuma yize nakulongesa hi ni yami ko, alioze ya yoze wangutumine,’ mwe Yehova. (Yoano 7:16) Yesu te kananyingika ngwenyi Tato kanazange hanga atu evwe sango lipema lia Wanangana. Mu Kapitulu 8, mutukalilongesa nawa hakutwala ku Wanangana wa Zambi ni yize muukalinga.

17. Kulihi Yesu te akulongesela, nawa mumu liaka wakalakalile chinji alongese akwo?

17 Kulihi Yesu te akulongesela? Kweswako apwile ni kuwana atu—mu minda, mu mbonge, mu yihunda, ha yitanda ni ku mazuwo. Yesu te keshi kushimbwila hanga atu eze kuli iye, ka. Iye mwe wapwile ni kuya kuli ayo. (Marku 6:56; Luka 19:5, 6) Mumu liaka Yesu wakalakalile chikolo mu mulimo wakwambujola sango lipema ni kulongesa atu? Mumu che Zambi te akuzanga hanga iye alinge. Yesu kapwile ni kulinga upale wa Tato shimbu lieswe. (Yoano 8:28, 29) Alioze kwapwile chuma chikwo chize chalingishile Yesu hanga ambujole sango lipema. Iye te keke akwivwila atu waze apwile ni kumufupa. (Tanga Mateu 9:35, 36.) Ayo te keshi kwaasa mbunge kuli tetekeli ja mangeleja jo, waze te atambile kwalongesa hakutwala kuli Zambi ni upale wenyi. Yesu kanyingikine ngwenyi atu te kanafupu kwivwa sango ja Wanangana.

18. Ndako jika ja Yesu jize yena wazanga chinji?

18 Yesu te chihomboloji nawa kapwile ni mbunge yipema. Atu te kakundama kuli iye ha mukunda wa umbovu ni keke yenyi. Chipwe twanuke no kapwile ni kukundama kuli iye. (Marku 10:13-16) Yesu te keshi katonde. Iye te keshi kuzanga kalimbalimba ni uhenge. (Mateu 21:12, 13) Ha shimbu lize te mapwo keshi kwavumbika ni kwalemesa, Yesu kaalemesene. (Yoano 4:9, 27) Yesu kapwile mukwa-kulikehesa. Limwe tangwa, iye yakosa molu ja apostolo jenyi. Au mulimo te tupinji akuulinga.

Yesu te kakwambujola kweswe kuze kuli atu

19. Chakutalilaho chika chinasolola ngwo Yesu te kakwivwa keke ha lamba lia akwo?

19 Yesu keke evwile hakumona lamba lia akwo. Keke yenyi yasolokele chinji muze alingile yikomokeso ya kuwuka atu, mu tachi ja spiritu ya Zambi. (Mateu 14:14) Chakutalilaho, umwe lunga mukwa-mbumba yakundama kuli iye ni kwamba ngwenyi: “Nyi mupala, muhasa kungupemesa.” Yesu yamuvwila keke ha kumona lamba lienyi. Ha mukunda wa keke, Yesu yolola kwoko lienyi, yamukwata, nawa yamba ngwenyi: “Ngunapale; pwako mupema.” Hazehene mukwa-mbumba yapema! (Marku 1:40-42) Muhasa kunyonga chiseke chize lunga wacho evwile!

YASHISHIKA NDO KU SONGO

20, 21. Chakutalilaho chika Yesu asolwele ha kwononokena Zambi ni ushishiko?

20 Yesu kahichikile chilweza chipema cha kwononokena Zambi. Iye yanyongonona ni ushishiko weswe ni kuzeyela kuli Tato wa mu malilu ha mashimbu a lamba ni yihungumiona. Iye yakumba kanawa yeseko ya Satana. (Mateu 4:1-11) Ha mashimbu amwe, asoko jenyi kakamufulielele, nawa yamwamba ngwo, “kanazaluka.” (Marku 3:21) Alioze, Yesu kakechele hanga ayo amupiangule; iye yanyongonona mu mulimo wa Zambi. Chipwe tuhu amusungile ni kumutuka, nihindu Yesu yalihumikiza, kakalingile upi kuli akwa-kole jenyi.—1 Petulu 2:21-23.

21 Yesu yashishika muze amumwesene lamba ni kumushiha chipi kuli akwa-kole jenyi. (Tanga A-Fwilipu 2:8.) Tala yize amulingile ha tangwa lia kufwa chenyi. Yamusa mu zuwo lia ususu, yamulamikiza yuma ya mahuza, yamuhisa kuli ngaji a kalimbalimba, yamuchoka kuli mbunga, nawa yamulamba shikote kuli maswalale. Yamuhata ha mutondo, mba ha kusutuka chenyi yateta ngwenyi: “Chinamanunuka!” (Yoano 19:30) Ha tangwa liamuchitatu muze te Yesu hafwa, Tato wa mu malilu yamuhindwisa ni mwono wa spiritu. (1 Petulu 3:18) Ha kupalika cha jimwe poso, iye yafuna mu malilu. Mu malilu, iye ‘yatwama ku kwoko lia chindume lia Zambi’ ni kutwaminyina hanga amupwise mwanangana.—A-Hepreu 10:12, 13.

22.Ushishiko wa Yesu ndo ha kufwa chenyi yika waneha?

22 Ushishiko wa Yesu ndo ha kufwa chenyi yika waneha? Kufwa cha Yesu chinatwehe kutalatala cha mwono wa mutolo mu paraisu hano hashi, nikulita ni upale utangu wa Yehova. Kapitulu yoze masulaho matulongesa chize kufwa cha Yesu chatwaha kutalatala chacho.

a Nyi mufupa ulumbunwiso wa uprofeto wa Daniele uze wamanunukine hali Yesu, tala Apendice, mafwo 197-199.

b Yehova kaamuvuluka ngwo Tata mumu iye mwe Sakatanga. (Izaia 64:8) Yesu, Zambi wamutangile, kashika amuvuluka ngwo Mwana wa Zambi. Chimuwika ni yitangiwa yikwo ya spiritu hamwe ni Alama nawa kakwavuluka ngwo ana ja Zambi.—Yombi 1:6; Luka 3:38.

c Nyi mufupa kunyingika ushindakenyo ukwo uze unasolola ngwo Mwana mutangu kalitele ni Zambi, tala Apendice, mafwo 201-204.