Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 3

Mumu Liaka Zambi Atangile Hano Hashi?

Mumu Liaka Zambi Atangile Hano Hashi?
  • Mumu liaka Zambi atangile atu?

  • Kuchi Zambi akulimika nenyi?

  • Kuchi mwono muukapwa hano hashi ku matangwa a kulutwe?

1. Mumu liaka Zambi atangile hano hashi?

 AMBI kanazange hanga hano hashi hapwe hapema. Yehova kanazange hashi hatwame atu a uwahililo, a mijimba yingunu. Mbimbiliya yinambe ngwo “Yehova Zambi yatumba munda ku chivumbuko, mu Endene” nawa “yasokesa mitondo . . . yeswe yipema ha kuyitala, ni yize yipema ya kulia.” Mba Zambi yatanga lunga ni pwo mutangu, Alama ni Eva, ni kwaasa mu munda upema ni kwaamba ngwenyi: “Semenu nukaliokese, nukazalise hashi, ni kuyulaho.” (Uputukilo 1:28; 2:8, 9, 15) Kashika upale wa Zambi wapwile ngwo atu apwe ni ana, ni kutohesa munda wo hanga hashi heswe hapwe paraisu ni kufunga tushitu.

2. (a) Kuchi tunanyingika ngwetu hano hashi muhakapwa ngwe chize Zambi azangile ku uputukilo? (b) Mbimbiliya yinambe ngwo atu makatwama miaka yingahi?

2 Shina atu makatwama mu paraisu hano hashi nikulita ni upale wa Yehova Zambi nyi? Zambi mwene yamba ngwenyi, “hinahanjika,” nawa “munguchilinga.” (Izaia 46:9-11; 55:11) Chochene, Zambi makamanununa upale wenyi! Iye yamba ngwenyi, ‘kakatangile hashi hanga hapwe hahululu’ alioze katangileho “hanga atu akatwameho.” (Izaia 45:18) Atu a yitanga yika waze Zambi azangile hanga akatwame hano hashi? Nawa miaka yingahi Zambi azangile hanga atu atwame hano hashi? Mbimbiliya yinakumbulula ngwo: ‘Akwa ululi kumakazuka chifuchi; kumakatwamamo ku miaka ya mutolo.’—Samu 37:29; Usolwelo 21:3, 4.

3. Lamba lika lili hano hashi musono, nawa yihula yika linatuhwisa?

3 Kuhanjika umwenemwene, ayino yeswe kanda yichilingiwa. Musono atu kakuyiza nawa kakufwa; kakulilamba ni kulishiha umwe ni mukwo. Ayino yeswe yinasolola ngwo kuli chimwe chuma chapihile. Alioze Zambi te kazangile ngwenyi hashi hapwe chize hali musono! Chuma chika chapihile? Mumu liaka yuma kuyishi ngwe chize Zambi azangile? Kukushi niumwe mukanda asoneka kuli atu uze muuhasa kutwaha kumbululo, mumu mulonga wacho waputukilile mu malilu.

UPUTUKILO WA MUKWA-KOLE

4, 5. Iya wahanjikile ni Eva muli kapela? (b) Kuchi mutu yoze washishika nawa ukwete yitanga yipema mahasa kupwa mwiji?

4 Mukanda utangu wa Mbimbiliya unatulweze ngwo mukwa-kole wa Zambi kasolokele mu munda wa Endene. Iye kakumuvuluka ngwo “kapela,” alioze te hi kapela ko. Mukanda wakusula wakumuvuluka ngwo “Ndiapu kanda Satana, mwe mukwa kupiangula yifuchi yeswe ya hashi.” Iye kakumuvuluka nawa ngwo “kapela wa shakulu.” (Uputukilo 3:1; Usolwelo 12:9) Mungelo wacho wa ndundo, chitangiwa cha spiritu yoze keshi kumoneka, kazachishile kapela hakuhanjika ni Eva. Iye yamwesa ngwe kapela mwe wapwile ni kuhanjika, kumana iye mwe wapwile ni kuhanjika ngwe chize mutu wa mana mahasa kulinga hanga atu anyonge ngwo boneco yoze unasoloka mwe unahanjika kumana ka. Mungelo wacho te hwali muze Zambi apwile ni kululiekela hashi.—Yombi 38:4, 7.

5 Tunanyingika ngwetu yitangiwa yeswe ya Zambi yili yingunu, mba iya watangile “Ndiapu,” chipwe ngwetu “Satana”? Ha maliji akehe, umwe wa kuli ana ja Zambi a spiritu a ndundo, yalipwisa mwene Ndiapu. Kuchi chino chapwile? Chipwe musono mutu yoze washishika nawa ukwete yitanga yipema mahasa kupwa mwiji. Kuchi chino muchihasa kupwa? Mutu mahasa kwokesa umwe usolo mu mbunge yenyi. Nyi manunga ni kuunyonga, usolo wacho muuhasa kukola. Mba hi kulutwe lia matangwa nyi muchipwa chashi, iye mahasa kulinga yize ananyongo.—Tanga Tiangu 1:13-15.

6. Kuchi chapwile mba umwe mwana wa Zambi wa spiritu wa ndundo alipwise Satana Ndiapu?

6 Achi che chalingiwile kuli Satana Ndiapu. Iye kota kevwile muze Zambi te analweze Alama ni Eva ngwo apwe ni ana, akazalise hashi heswe. (Uputukilo 1:27, 28) Mba Satana yanyonga ngwenyi: ‘Atu eswe katamba kuwayila yami hi kuwayila Zambi ko’! Kashika nyonga lipi yiliputuka mu mbunge yenyi. Mba yonga Eva ha kuliongela Zambi. (Tanga Uputukilo 3:1-5.) Kashika iye yalipwisa “Ndiapu,” linalumbunuka ngwo “Chilamikiji.” Ha mashimbu waze ene yalipwisa nawa “Satana” linalumbunuka ngwo “Chimika.”

7. (a) Mumu liaka Alama ni Eva afwile? (b) Mumu liaka ana ja Alama akupwa tushinakaji ni kufwa?

7 Ha kuhanjika mahuza hamwe ni kalimbalimba, Satana Ndiapu yapiangula Alama ni Eva hanga ahone kwononokena Zambi. (Uputukilo 2:17; 3:6) Ha kulinga chocho ayo yafwa, ngwe chize Zambi ambile nyi kononokene ku shimbi jenyi. (Uputukilo 3:17-19) Muze alingile shili, Alama yapwa mukwa-uhenge, ni kunjisa ana jenyi eswe mu shili. (Tanga A-Roma 5:12.) Yino mutuhasa kuyitesa ngwe chikombola chize akukumina ndopi. Kuchi ndopi jeswe jakupwa nyi chikombola chacho chinahenge? Ndopi jeswe jakutuhukamo jakuhenga nawa jakupiha. Chimuwika nawa, atu eswe no kakusemuka ni “uhenge” ha mukunda wa shili ya Alama. Kashika atu eswe akupwa tushinakaji ni kufwa.—A-Roma 3:23.

8, 9. (a) Luchoko muka ahanjikile Satana? (b) Mumu liaka Zambi wahonene kushiha yitanguke jacho haze hene?

8 Muze Satana apiangwile Alama ni Eva alinge shili kuli Zambi, iye yaputuka ni ndako yakulimika ni Zambi. Iye yahamika chiyulo cha Yehova. Ha chino, Satana kapwile nikwamba ngwenyi: ‘Zambi kali mukwa kuyula mupi. Zambi kakulionga nawa keshi kuhana yuma yipema kuli atu jenyi. Atu keshi kufupa hanga Zambi ayule. Ayo mahasa kunyingika ene upeme ni upi. Nawa ayo mahasa kupwa kanawa nyi yami mungwaayula.’ Kuchi te Zambi mahwisa luchoko wacho? Atu amwe kakunyonga ngwo kachi Zambi kashihile yitanguke jacho haze hene. Mba kachi kuchi te makumbulula luchoko wa Satana? Shina chino te chasolwele ngwo Zambi kakuyula kanawa nyi?

9 Ululi ungunu wa Yehova te kuuchi kuhasa kumwecha hanga ashihe yitanguke jacho haze hene. Iye yamona ngwo chatamba kwecha shimbu mba akahwise kanawa luchoko wa Satana ni kusolola pundu ngwo Ndiapu mukwa-mahuza. Kashika Zambi yecha atu aliyule ene ha amwe mashimbu ni ukwaso wa Satana. Kapitulu 11 wa mukanda uno makasolola yize Yehova echela mashimbu anji, mba akahwise luchoko wacho. Haliapwila, muchipema kunyonga ha yihula yino: Kutala Alama ni Eva kalingile kanawa ha kutayiza Satana, yoze te kanda achaalingila kama nichimwe chuma chipema nyi? Kutala kalingile kanawa hakutayiza ngwo Yehova, yoze wahele yuma yeswe yize apwile nayo kapwa mukwa-mahuza? Nyi yena kachi yika walingile?

10. Kuchi muhasa kupwa sali lia Yehova hanga ukwase kukumbulula ha luchoko wa Satana?

10 Chili chipema kunyonga ha yihula yino, mumu ni yetu eswe twakupwa nayo. Ewa, ni yena muhasa kupwa sali lia Yehova hanga uhane kumbululo ha luchoko wa Satana. Muhasa kutayiza Yehova apwe Mwata we ni ku mukwasa hanga usolole ngwe Satana kali mukwa-mahuza. (Samu 73:28; tanga Yishima 27:11.) Alioze, atu akehe wika akulinga chocho mukachi ka tununu a tununu twa atu hano hashi. Chino chinaneha chihula chilemu chakwamba ngwo: Kutala chamwenemwene Mbimbiliya yakulongesa ngwo Satana mwe unayulu hano hashi nyi?

IYA UNAYULU HANO HASHI?

Kuchi Satana te mahasa kuhana kuli Yesu mawanangana eswe a hano hashi nyi te hi ni enyi ko?

11, 12. (a) Kuchi cheseko chize Satana esekele Yesu chinasolola ngwo Satana mwe wakuyula hano hashi? (b) Yikwo yika yize yakusolola ngwo Satana iye wakuyula hano hashi?

11 Yesu kanyingikine pundu ngwenyi Satana mwe wakuyula hano hashi. Limwe tangwa, Satana yasolwela Yesu “mawanangana eswe a hano hashi ni uhenya wo.” Mba Satana yamba kuli Yesu ngwenyi: “Yino yuma yeswe mungukwahayo, nyi kachi mufulamana unguwayile.” (Mateu 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Nyonga ha chino. Kuchi te Satana mahasa kuhana kuli Yesu mawanangana eswe a hashi nyi te hi ni enyi ko? Yesu kakahamikine ngwenyi mawanangana eswe a hano hashi kali a Satana. Chochene, Satana nyi te hi iye ko wakuyula hano hashi kachi Yesu kahamikine maliji jenyi.

12 Yehova iye Zambi mukwa-ndundo-jeswe, Sakatanga wa malilu ni hashi. (Usolwelo 4:11) Alioze kukushi ni hamwe haze Mbimbiliya yasolola ngwo Yehova Zambi hanji Yesu Kristu e akuyula hano hashi. Yesu ngwenyi Satana mwe “wayula hashi.” (Yoano 12:31; 14:30; 16:11) Mbimbiliya yinambe ngwo Satana Ndiapu iye “zambi ya mwakono.” (2 A-Korindu 4:3, 4) Hakutwala kuli mukwa-kulimika wacho mwe Satana, postolo Yoano yasoneka ngwenyi: “Hashi heswe lukombo kuhakupomba mu chiyulo cha mwe chingulungulu.”—1 Yoano 5:19.

CHIZE HASHI HA SATANA MANONGESAHO

13. Mumu liaka tunafupu hashi haha?

13 Ha miaka yeswe, yuma yipi yinaliwezela hano hashi. Hanazala to ni yizavu ya maswalale, kalimbalimba wa akwa-mafwefwe, ulembekese wa atetekeli a mangeleja ni yingulungulu. Hashi heswe hanapiha. Mbimbiliya yinasolola ngwo kwasala hakehe Zambi anehe jita yenyi ya Armagedone hanga anongese yuma yeswe yipi hano hashi. Hi kulutwe mba mukupwa hashi haha ha ululi.—Usolwelo 16:14-16.

14. Iya Zambi asakwile hanga apwe Mwanangana mu Wanangana wenyi, nawa kuchi yino ayambile?

14 Yehova Zambi hanasakula Yesu Kristu apwe Mwanangana mu Wanangana Wenyi, hanji unguvulu wa mu malilu. Ku mashimbu akunyima uprofweto wa Mbimbiliya wambile ngwo: “Kuli yetu hikwasemuka umwe kemba, kuli yetu hahana umwe mwana wa lunga. Chiyulo kumuchikapwa ha chipaya chenyi, jina lienyi mamuluka ngwo, . . . Mwanangana wa sambukila. Kutanda cha chiyulo chenyi ni cha sambukila kuchichi kusula.” (Izaia 9:6, 7) Hakutwala ku wanangana wacho, Yesu yalongesa tumbaji twenyi apwe ni kulemba ngwo: “Wanangana wenu wize. Upale wenu ulingiwe hashi ngwe chizechene unalingiwa mwilu.” (Mateu 6:10) Ngwe chize mutumona mu mukanda uno, kwasala hakehe hanga Wanangana wa Zambi unongese manguvulu eswe a hano hashi, ni kusalakana ha yihela yo. (Tanga Daniele 2:44.) Mba Wanangana wa Zambi ukapwise hashi heswe paraisu.

HASHI HAHA HANAKUNDAMA!

15. “Hashi haha” yika hanalumbunuka?

15 Mbimbiliya yinatulweze ngwo: “Nikulita ni chilakenyo chenyi [Zambi], yetu twakutalatala malilu aha ni hashi haha, haze hakutwama ululi.” (2 Petulu 3:13; Izaia 65:17) Ha mashimbu amwe Mbimbiliya nyi yinavuluka “hashi” yinalumbununa atu waze atwamaho. (Uputukilo 11:1) Kashika “hashi haha” ha ululi hanalumbunuka atu waze Zambi makatayiza.

16. Chawana chika chilemu chinji Zambi makahana kuli waze iye makatayiza, nawa yika twatamba kulinga hanga tukachizuke?

16 Yesu kalakenyene ngwenyi waze Zambi makatayiza e makazuka chawana cha “mwono wa mutolo” hashi haha. (Marku 10:30) Azulula Mbimbiliya ye mu Yoano 3:16 ni 17:3, hanga utange yize Yesu ambile ngwenyi twatamba kulinga mba tukazuke mwono wa mutolo. Tala yiwape ya mu Mbimbiliya yize makazuka atu waze makatambula chino chawana chipema kuli Zambi mu paraisu hano hashi.

17, 18. Kuchi mutuhasa kufuliela ngwetu mukukapwa sambukila ni kutwama kawape hano hashi?

17 Ungulungulu, jita, upi ni upupilo kuuchikapwako nawa. “Kwasala hakehe mba yingulungulu hi akuhi. . . . Alioze yimbovu kumahinga chifuchi.” (Samu 37:10, 11) Mukukapwa sambukila mumu ‘Zambi makahwisa jita ndo ku songo lia hashi.’ (Samu 46:9; Izaia 2:4) Mba, “akwa ululi kumakawaha kulumbama cha sambukila ndo kakweji wakuhi nawa”—chekwamba ngwo ku miaka yeswe!—Samu 72:7.

18 Akwa-kuwayila Yehova kumakatwama kawape. Ku mashimbu akunyima, muze A-Izalele apwile ni kwononokena Zambi, ayo te kakutwama kawape. (Ulevi 25:18, 19) Muchikawaha chinji muze ni yetu mutukatwama kawape mu paraisu!—Tanga Izaia 32:18; Mika 4:4.

19. Kuchi tunanyingika ngwetu hashi haha ha Zambi muhakalumbama kulia?

19 Mukukapwa kulia chinji. Mukwa-kwimba masamu yemba ngwenyi: “Kumukukapwa kulumbama cha mbuto mu mavu helu lia milundu.” (Samu 72:16) Yehova Zambi makapala akwa-ululi, nawa ‘mavu makema’ mbuto yinji.— Samu 67:6.

20. Mumu liaka mutuhasa kufuliela ngwetu hashi heswe muhakapwa paraisu?

20 Hashi heswe muhakapwa paraisu. Yihela yeswe yize atu akwa-shili anapihisa musono, muyikazala to ni mazuwo ni minda yipema. (Tanga Izaia 65:21-24; Usolwelo 11:18) Ha kupalika cha shimbu, hashi heswe muhakapema nawa muhakema mihuko yinji ngwe chize mwapwile mu munda wa Endene. Mba Zambi ‘makafukula kwoko lienyi nikuyukisa usona wa waze eswe atwama ni mwono.’—Samu 145:16.

21. Yika yinasolola ngwo mukukapwa sambukila mukachi ka atu ni tushitu?

21 Mukukapwa sambukila mukachi ka atu ni tushitu. Tushitu amuyambu ni yimuna kumakalia yambu hamuwika. Chipwe kanuke kechi kevwa nawa woma wa tushitu waze twakwivwila woma musono.—Tanga Izaia 11:6-9; 65:25.

22. Shina yikola kumuyikapwako nawa nyi?

22 Yikola kuyichikapwako nawa. Ngwe Mwanangana mu Wanangana wa Zambi wa mu malilu, Yesu makawuka atu anji kuhiana waze awukile muze apwile hano hashi. (Mateu 9:35; Marku 1:40-42; Yoano 5:5-9) Kashika ‘niumwe makaamba ngwenyi, Ngunayiji’ wakuhi.—Izaia 33:24; 35:5, 6.

23. Mumu liaka uhindukilo muukaneha chiseke ku mbunge jetu?

23 Asoko ni masepa jetu eswe waze hanafu makaahindwisa, mba kechi kafwa nawa. Atu eswe anapombo mu ufwe, waze ali mu manyonga ja Zambi kumakaahindwisa. Chochene, “kumukukapwa uhindukilo wa akwa ululi ni wa yihenge.”—Yilinga 24:15; tanga Yoano 5:28, 29.

24. Kuchi wanyonga hakutwala ku kutwama mu Paraisu hano hashi?

24 Chochene, wano makapwa mashimbu apema kuli waze analilongesa hakutwala kuli Sakatanga Munene, Yehova Zambi, ni kumuwayila! Yesu katongwele Paraisu yize muyiza hano hashi hakulakenya chingulungulu yoze wafwilile sali lienyi ngwenyi: “Kumukapwa hamwe ni yami mu Paraisu.” (Luka 23:43) Chili chilemu chinji kulilongesa hakutwala kuli Yesu Kristu, mumu muli iye mwe mutukatambwila yiwape yeswe ayi.