Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 10

“Liji Lia Yehova Liafumanyine”

“Liji Lia Yehova Liafumanyine”

Petulu mamutusula mu zuwo lia ususu, yihungumiona kuyichi kukinda apostolo kwambujola sango jipema

Lusango yono kanakatuka ha Yilinga 12:1-25

1-4. Mu kapinda muka Petulu apalikile, mba kuchi te mulivwa nyi wapwile ha chihela chenyi?

 MASWALALE mayika chikolo cha zuwo lia ususu muze Petulu ali. Iye kota halingamo matangwa anji ni kushimbwila yize muyilingiwa kuli iye. Muma muze ali, kanahase kumona wika tufunga, malenge, yikalakala ni chikolo chinene cha utale.

2 Lusango yoze Petulu evwile hi mupema ko. Mwanangana Heronde Akripa I, hatesa kumushiha. a Nyonga lienyi lili kukunjika Petulu kuli mbunga muze Chizomboka muchipalika. Kumushiha muchipwa ngwe chawana kuli mbunga. Mwanangana Heronde kasolo kuseseka, mumu te hashiha kulu postolo mukwo, Tiangu.

3 Yika Petulu anyongene muze anyingikine ngwenyi, Heronde kanafupu kumushiha? Shina kanyongene ha maliji a Yesu waze ambile ngwenyi, te mamutwala kuma kuze kazangile kuya hanga amushihileko? (Yoa. 21:18, 19) Petulu kota kanyongene ngwe mashimbu jacho haheta.

4 Nyi wapwile ha chihela cha Petulu kachi kuchi walivwile? Atu anji te mahasa kutokesa kutalatala cho. Kuli Akwa-Kristu amwenemwene, kukushi chuma nichimwe chize muchihasa kutokesa kutalatala cho. Yika mutuhasa kulilongesa ha chize Petulu ni mandumbu akwo akumbile yihungumiona? Tutalenu.

“Chikungulwila Cheswe Chalembele” (Yilinga 12:1-5)

5, 6. (a) Mumu liaka Mwanangana Heronde Akripa I aputukile kuhungumiona chikungulwila? (b) Mumu liaka kufwa cha Tiangu chapwile cheseko mu chikungulwila?

5 Ha mutwe wapalika twalilongesa ngwetu, mandumbu mu chikungulwila kawahililile chinji muze Koneliu ni usoko wenyi apwile Akwa-Kristu. Atu kota kakomokene muze amwene A-Yunda waze alipwishile Akwa-Kristu ni akwa-mavungu, kanakunguluka hamuwika mu chikungulwila cha Akwa-Kristu.

6 Mwanangana Heronde yamona chikuma chino ngwe jila yakupwilamo ni utayizo wa A-Yunda. Chocho yaputuka kuhungumiona Akwa-Kristu. Kwamba pundu, Heronde kanyingikine ngwenyi postolo Tiangu kendele hamuwika ni Yesu. Kashika, “yatuma kushiha Tiangu yayo ya Yoano ni katana.” (Yili. 12:2) Chino chapwile cheseko mu chikungulwila! Mumu Tiangu kamwene kwalumuka cha Yesu ni yikomokeso yize apostolo akwo kamwene. (Mateu 17:1, 2; Marku 5:37-42) Mumu lia kulihana cha Tiangu ni ndumbwenyi Yoano, Yesu yaavuluka ngwo: “Akwa-Kukulunguza.” (Marku 3:17) Kufwa cha Tiangu chanehene lamba linji mu chikungulwila mumu iye kapwile lunga wa hamu, chikwo nawa kapwile ni kumuzanga chinji kuli mandumbu.

7, 8. Yika mandumbu alingile muze anyingikine ngwo, Petulu kali mu zuwo lia ususu?

7 A-Yunda kawahililile chinji muze anyingikine ngwo, Tiangu kamushiha. Muze Heronde anyingikine ngwenyi A-Yunda kawahilila ni yize alingile, yazanga nawa kushiha Petulu. Ngwe chize hitwamona ku uputukilo wa kapitulu yono, iye kasele Petulu mu zuwo lia ususu. Heronde kanyingikine kanawa ngwenyi, apostolo waze asele mu zuwo lia ususu ku mashimbu a kunyima, kahashile kutuhukamo. Kapitulu 5 wa mukunda uno kanasolola ngwo, muze Heronde ewulukile lusango wacho, yevwa woma. Kashika, yatuma kukasa Petulu ni malenge, yamusela tulayi aali mukamwihi hanga amutale-tale ni tulayi 16 amutale-tale mwalwa ni ufuku. Tulayi jacho te mahasa kwashiha nyi Petulu machina. Ha shimbu liacho, yika te mandumbu mahasa kulinga hanga akwase Petulu?

8 Mandumbu a mu chikungulwila te kananyingika yize atamba kulinga. Yilinga 12:5 unambe ngwo: “Chocho Petulu yanunga mu zuwo lia ususu, alioze chikungulwila cheswe chalembele chikolo kuli Zambi mumu hali iye.” Kwamba pundu, mandumbu kaliumbile kuli Yehova ni mbunge yo yeswe. Kufwa cha Tiangu kuchakaahongesele hanji kwanyongesa ngwo, kulemba kuchatwamine ni ulemu. Yehova kakulemesa chinji yilemba yetu. Kashika, nyi muyilita ni upale wenyi, iye mayikumbulula. (Hepre. 13:18, 19; Tia. 5:16) Chilweza chino muchihasa kukwasa Akwa-Kristu musono.

9. Kuchi mutuhasa kwimbulula chilweza cha Akwa-Kristu a ku sekulu yitangu?

9 Shina unanyingika mandumbu waze anapalika mu yeseko? Muchihasa kupwa hanji kanaahungumiona, kanaakanjisa kwambujola hanji kanapinda ni luyinda wa chisemewa. Shina muchilita kutongola mandumbu jacho mu yilemba? Hanji, muchihasa kupwa mandumbu amwe kali ni kapinda mu usoko, kananenganyana hanji kali ni kapinda mweka. Nyi walianga kupukuna shimbu kanda uchilemba, mwiwuluka majina anji a mandumbu ni mapangi muze mulemba kuli Zambi yoze “wakwivwa kulemba.” (Samu 65:2) Kwamba pundu, tulieswe twakufupa ukwaso wa mandumbu jetu.

Twakulembela mandumbu jetu waze ali mu mazuwo a ususu mumu lia ufulielo wo

‘Ngukaule’ (Yilinga 12:6-11)

10, 11. Lumbununa chize mungelo atuswile Petulu mu zuwo lia ususu.

10 Shina Petulu kalihulumbile chinji ha yize te muyihasa kulingiwa? Kutwanyingikine. Alioze, ha ufuku wa kasula muze apwile mu zuwo lia ususu, iye kapombele chinji chipwe ngwe tulayi aali kapwile ni kumutala-tala. Petulu kanyingikine ngwenyi, chipwe ngwe mukulingiwa chuma cheswacho, nihindu Yehova te manunga ni kumufunga. (Roma 14:7, 8) Kwamba umwenemwene, Petulu te kanyingikine yuma yakukomwesa yize muyilingiwa. Susumuku, pangu yilipeyima mu zuwo lia ususu muze Petulu apwile, chocho mungelo yamuhindwisa. Malenge waze apwile ku moko ja Petulu yaaholoka!

“Yaheta ku chajilo cha utale chize chatwala mu mbonge. Mba chene chaliazulwile.”—Yilinga 12:10

11 Mungelo yalweza Petulu ngwenyi: “Katuka ni kawashi! . . . Zala mazalo ni sapato je.” Petulu yalinga yize amutuma, mba mungelo mamulweza nawa ngwenyi: ‘Ngukaule.’ Cheka nawa Petulu mononoka. Eswe ni aali makatuka mu chipatulo chacho, mahiana tulayi a zuwo lia ususu ni kuheta ku chikolo chinene cha utale. Shina te mahasa kupalika? Muze akundamine ku chajilo, ‘chene yichiazuluka.’ Kawashi-washi o yapalika, yaaheta mu tapalo. Petulu masala ukawenyi, hachino mamona ngwenyi, keshi nawa mu zuwo lia ususu!—Yili. 12:7-11.

12. Mumu liaka kupukuna ha chize Yehova atuswile Petulu mu zuwo lia ususu chakututakamisa?

12 Chili utakamiso unene kunyingika ngwetu, ndundo ja Yehova ja kulamwina tuvumbi twenyi kujatwamine ni musulo. Petulu kamusele mu zuwo lia ususu kuli mwanangana wa hashi heswe ha mashimbu jacho. Chipwe chocho, Petulu kakatukile mu zuwo lia ususu chakuhona kapinda. Tunanyingika ngwetu, musono Yehova keshi kulinga yikomokeso yamutapu au kuli tuvumbi twenyi. Iye kakachilingile muze ashihile Tiangu, chipwe muze ashihile Petulu. Musono, Akwa-Kristu keshi kushimbwila hanga aatusule mu zuwo lia ususu kupalikila mu yikomokeso. Chipwe chocho, tunanyingika ngwetu, Yehova kalumukine. (Mala. 3:6) Kashika, kulutwe lia matangwa iye makazachisa Mwanenyi Yesu hanga akahindwise tununu a tununu twa atu waze hanafu. (Yoa. 5:28, 29) Kunyingika chino, chakutwaha hamu lia kununga ni kukumba yeseko.

“Yamumona, Yakomoka Chinji” (Yilinga 12:12-17)

13-15. (a) Yika mandumbu alingile muze Petulu ahetele? (b) Ha yika mukanda wa Yilinga waputukile kuhanjika chinji? (c) Yika Petulu anungine ni kulingila mandumbu jenyi?

13 Mu tapalo muze apwile, Petulu te kananyongo kuze matalikisa. Hazehene yewuluka ngwenyi, zuwo lia ndumbwenyi wa ku ufulielo avuluka ngwo, Maria, liapwile hakamwihi. Chinasoloka ngwe pwo wacho kapwile tuliwa, chikwo nawa kapwile pichi. Zuwo lienyi liapwile linene chinji, kashika mandumbu apwile ni kukungulukilamo. Maria kapwile naye ya Yoano Marku. Ha kupalika cha mashimbu, Marku yapwa ngwe mwana kuli Petulu. (1 Petu. 5:13) Ha ufuku wacho, mandumbu te kanakunguluka ni kulemba chinji chipwe ngwe te hikwatoka. O te kanalembe hanga Petulu amutusule, alioze te kanyingikine chize Yehova maakumbulula!

14 Muze Petulu ahetele ku zuwo liacho, yangongwela ku chikolo. Kavumbi avuluka ngwo “Ronda,” yeza hanga azulule. Muze evwile liji lia Petulu, yakomoka chinji, kashika yazomboka hanga alweze mandumbu ngwo, Petulu haze ali. Alioze mandumbu yamumona ngwe hazaluka. Chipwe chocho, kavumbi wacho yanunga ni kwalweza yize evwile. Iye yanunga ni kushindakenya lusango wacho mumu kanyingikine ngwenyi yize te anahanjika yili yamwenemwene. Muze mandumbu amwene ngwo, kota kavumbi wacho kevwa lume yimwe, o yamba ngwo liji lia lunga wacho lili lia mungelo yoze te unamanyinako Petulu. (Yili. 12:12-15) Ha shimbu liacho, Petulu te machinunga ni kungongwela ku chikolo ndo muze achazulwile.

15 Muze mandumbu ahetele ku chikolo, “yamumona, yakomoka chinji”! (Yili. 12:16) O yakomoka chinji ni kuneha zungo, kashika Petulu aaholesele ni kwalweza yize yalingiwile. Chikwo nawa, yaatuma hanga ahetese lusango wacho kuli Tiangu ni kuli mandumbu akwo. Chocho Petulu yaya kwenyi mumu te mahasa kumuwana kuli maswalale ja Heronde. Kukatuka haze, mukanda wa Yilinga yiuputuka kuhanjika chinji ha wenyi ni milimo ya postolo Paulu. Petulu kanamutongola wika ha kapitulu 15 muze akwashile kusopa mulonga wa ungalami. Nihindu mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, kweswako kuze Petulu anakachinyina kanungine ni kukolesa ufulielo wa mandumbu jenyi. Mandumbu waze apwile ku zuwo lia Maria kawahililile chinji ha kumona Petulu.

16. Mumu liaka mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, kulutwe lia matangwa mutukawahilila chinji?

16 Ha mashimbu amwe, Yehova kakulingila yuma yinji tuvumbi twenyi kuhiana yize akushimbwila, kashika o kakuwahilila chinji. Ayi ye yalingiwile kuli mandumbu a Petulu ha ufuku uze. Ni yetu musono che twakwivwa muze twakutambula yiwape ya Yehova. (Yishi. 10:22) Kulutwe lia matangwa yiwape ya Yehova muyikamanunuka hashi heswe. Mukukalingiwa yuma yinji kuhiana yize twakushimbwila. Kashika, nyi twanunga ni kushishika kuli iye, mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, kulutwe lia matangwa mutukawahilila chinji.

“Mungelo wa Yehova Yamulamba” (Yilinga 12:18-25)

17, 18. Yika yalingiwile muze Heronde te anahanjika ha mbunga?

17 Kutusula Petulu mu zuwo lia ususu chakomwesene Heronde, kashika evwile uli unji. Hachino yatuma kufupa-fupa Petulu ni kwihujola tulayi a zuwo lia ususu. Tulayi jacho yaatwala hanga “aamwese lamba,” chinasoloka ngwe malunga jacho kaashihile. (Yili. 12:19) Heronde kapwile lunga mukalu yoze te keshi kusolola keke. Mba yika yalingiwile kuli lunga yono?

18 Heronde Akripa kota kevwile sonyi jinji mumu kakahashile kushiha Petulu, chipwe chocho yawana jila yakwokeselamo kuzo yenyi. Akwa-kole jenyi yeza ni kumwita sambukila. Luka kasonekene ngwenyi, muze Heronde te analilulieka hanga ahanjike ni mbunga, “yazala mazalo jenyi a wanangana.” Mukwa-kuhengwola sango avuluka ngwo, Josefo, kasonekene ngwenyi: Mazalo waze Heronde azalile kapwile a prata, kapwile ni kupeyima ni uhenya. Hachino, mwanangana Heronde yaputuka kuhanjika. Amu mbunga azangile wika kumuvwisa kuwaha, yaakololoka ni liji mwilu ngwo: “Ali lili liji lia umwe zambi hi lia mutu ko!”—Yili. 12:20-22.

19, 20. (a) Mumu liaka Yehova ashihile Heronde? (b) Kufwa cha Heronde yika chinatulongesa?

19 Uchichimieko wacho wapwile wambala wa Zambi. Iye te kanamono yuma yeswe yize yinalingiwa! Heronde kachi kakanjishile mbunga hanji kulituna uchichimieko uze amuhele. Yuma yize yalingiwile kuli iye yinalite ni chishima chakwamba ngwo: “Kulengumuka kuchakutetekela kunonga.” (Yishi. 16:18) Chocho “mungelo wa Yehova yamulamba.” Mwanangana Heronde kafwile chipi, kamulile kuli mavuno. (Yili. 12:23) Josefo kasonekene nawa ha kufwa cha mwanangana Heronde ngwenyi: Heronde kanyingikine kanawa ngwenyi te kanafu mumu lia kutayiza uchichimieko wa mbunga. Kasonekene nawa ngwenyi, iye kayijile ha matangwa atano mba yafwa. b

20 Ha mashimbu amwe, chakusoloka ngwe atu waze akulinga yuma yipi keshi kumona lamba. Chino kuchishi kutukomwesa mumu “hashi heswe kakuyulaho kuli mwe mupi.” (1 Yoa. 5:19) Chipwe chocho, ha mashimbu amwe tuvumbi twa Zambi kakunenganyana muze akumona atu api kananungu ni kulinga yuma yipi chakuhona kwamwesa lamba. Kashika, kunyingika lusango ngwe yono chakututakamisa. Lusango yono kanatwiwulula ngwetu, Yehova kakuzanga ululi. (Samu 33:5) Chipwe ngwe mukupalika mashimbu anji hanji ka, nihindu iye manunga ni kusolola ululi.

21. Longeso lika lilemu lili ha Yilinga kapitulu 12, mba mumu liaka chino chakututakamisa?

21 Lusango yono kanahu ni maliji akwamba ngwo: “Liji lia Yehova liafumanyine.” (Yili. 12:24) Maliji wano kanatwiwulula chize Yehova akuwahisa mulimo wetu wa kwambujola musono. Chinasoloka zwalala ngwo, kapitulu 12 wa Yilinga keshi kuhanjika wika ha kufwa ni kutusula apostolo mu zuwo lia ususu. Alioze kakuhanjika nawa hakutwala kuli Yehova ni yize akulinga hanga akwike miheto ya Satana. Miheto yacho kuyishi kulinga chuma nichimwe. Chikwo nawa, chipwe miheto yize makazachisa kulutwe lia matangwa kuyichi kakalakala. (Iza. 54:17) Kashika, waze ali sali lia Yehova ni Yesu Kristu kakulinga mulimo wamwenemwene. Chino chakututakamisa chinji! Kashika, chili chiwape chinene kukalakala mu mulimo wa kukwasa ‘liji lia Yehova hanga lifumane!’

a Tala mushete unambe ngwo, “ Mwanangana Heronde Akripa I.”

b Ndotolo umwe kasonekene ngwenyi, mwanangana Heronde kafwile hamukunda wa mavuno waze atuwile mijingwa yenyi. Mutu mahasa kutuhuka mavuno jacho hanji kwasaza muze anafu. Mukanda umwe unambe ngwo: “Mana aze Luka apwile no ngwe ndotolo e amukwashile kusoneka kanawa yize yashihile [Heronde].”