Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 15

“Kutakamisa Yikungulwila”

“Kutakamisa Yikungulwila”

Tuvumbi twa Yehova matakamisa yikungulwila ku ufulielo

Lusango yono kanakatuka ha Yilinga 15:36–16:5

1-3. (a) Iya Paulu asakwile aye nenyi mu wenyi, mba kuchi mutu wacho apwile? (b) Yika mutulilongesa mu kapitulu yono?

 MUZE anayi wenyi ni kupalika mu matapalo a mena ni kuhichika mbonge ni mbonge, postolo Paulu kananyongo muze anatale kuli mukweze yoze uli sali lienyi. Jina lia mukweze wacho Timoteu. Timoteu kota halinga miaka 20. Wenyi uze anayi unamutwala kusuku chinji ni zuwo lienyi. Mbonge ya Lisetra ni Ikoniu yinasala kunyima chinji muze tangwa linayi ni kunjila. Yika muyilingiwa kuli ayo? Paulu kananyingika kanawa, mumu uno uli wenyi wamuchiali wa umishionaliu uze anayi. Paulu kananyingika ngwenyi, mu wenyi mamona lamba. Mba mukweze uli sali lienyi, shina mahasa kukumba yipikalo yacho?

2 Paulu kakujikijila chinji Timoteu. Yuma yize apalika yamwaha shindakenyo ngwenyi, katamba kupwa ni mutu mukwo muze maya wenyi. Paulu kananyingika ngwenyi, mulimo wa kutakamisa yikungulwila ku ufulielo muufupiwa kusa tachi jinji. Mba mumu liaka kota ananyongo chocho? Kota mumu lia kuhona kulivwashana ni Mbarnabe.

3 Mu kapitulu yono, mutulilongesa jila yipema ya kuhwishilamo kapinda, mutulilongesa nawa mumu liaka Paulu asakwile Timoteu hanga aye nenyi mu wenyi wa umishionaliu, mutumona nawa mulimo unene uze tulayi a mambonge akulinga musono.

“Tuhilukenu Tukameneke Mandumbu Jetu” (Yilinga 15:36)

4. Mumu liaka Paulu azangile kuya wenyi wamuchiali wa umishionaliu?

4 Mu kapitulu wapalika twamona chize Paulu, Mbarnabe, Yundase ni Saila atakamishine mandumbu mu Andiakia ni chiyulo chize Chizavu cha Tusongo chatumine hakutwala ku ungalami. Haliapwila yika Paulu malinga? Malweza Mbarnabe mulimo ukwo uze atamba kulinga, ngwenyi: “Haliapwila tuhilukenu tukameneke mandumbu jetu mu mambonge eswe kuze twambujolwele liji lia Yehova hanga tumone chize ali.” (Yili. 15:36) Kumeneka chacho te chinalise chinji. Mukanda wa Yilinga unasolola mumu liaka Paulu ayile wenyi wamuchiali wa umishionaliu. Chitangu, Paulu te manunga ni kuhana usongwelo wa Chizavu cha Tusongo. (Yili. 16:4) Chamuchiali, amu apwile kalayi wa mbonge, iye katesele kutakamisa mandumbu ku ufulielo ni kwakwasa hanga amane nguu. (Roma 1:11, 12) Kuchi musono Yela ja Yehova akukaula chilweza chino cha apostolo?

5. Kuchi Chizavu cha Tusongo musono chakuhana usongwelo ni utakamiso mu yikungulwila?

5 Musono, Kristu kakukalakala hamuwika ni Chizavu cha Tusongo hanga ahane usongwelo mu yikungulwila. Kupalikila mu mikanda, kukunguluka ni majila akwo akutuminamo sango, mandumbu wano akuwayisa ashishika kakuhana usongwelo ni kutakamisa mandumbu mu yikungulwila ya hashi heswe. Chizavu cha Tusongo chakutakamisa yikungulwila kupalikila muli tulayi a mambonge. Chizavu cha Tusongo che chakutongola tununu a tununu twa makulwana mu yikungulwila ya hashi heswe hanga akalakale ngwe tulayi a mambonge.

6, 7. Yiteli yimwe yika tulayi a mambonge akwete?

6 Tulayi a mambonge musono kakupanjika ni kutakamisa mandumbu eswe waze akumeneka. Kuchi ayo akuchilinga? Kakuchinga ha kukaula chilweza cha Akwa-Kristu a ku sekulu yitangu. Paulu kakolwezele tulayi akwo ngwenyi: “Ambujola lie Liji, hondangana nalio ha mwaka upema, ni uze hi mwaka upema ko; kumika, aambila, shinjila ni uhomboloji weswe ni longeso lieswe. . . . linga milimo ya mukwa kwambujola, manununa uvumbiko we.”—2 Timo. 4:2, 5.

7 Kulita ni maliji wano, kalayi wa mbonge yoze uli twamishi hanji yoze hanambata, kakukalakala hamuwika ni akwa-kwambujola mu majila anji akwambulwilamo. Mandumbu wano ni mapangi kakuzanga chinji mulimo wa kwambujola, chikwo nawa kakulongesa kanawa. Chino chakukwasa chinji mandumbu mu chikungulwila. (Roma 12:11; 2 Timo. 2:15) Mandumbu waze akukalakala ngwe tulayi a mambonge kakulihana hanga alingile akwo. Ene kakulihana hanga akwase mandumbu chipwe muze kwilu kushi kanawa hanji chipwe muze anayi wenyi ku yihela yikalu chinji. (Fwili. 2:3, 4) Tulayi a mambonge no kakutakamisa, kakulongesa, kakuhana yiyulo kuli mandumbu mu chikungulwila kupalikila mu pande jize jinakatuka mu Mbimbiliya. Mandumbu eswe mu chikungulwila kakuyuka chinji ha kufupa kwimbulula ufulielo wa mandumbu wano ni yitanga yo yipema.—Hepre. 13:7.

“Yalihamika Kuhiana” (Yilinga 15:37-41)

8. Kuchi Mbarnabe evwile muze amulwezele hanga aye ni kumeneka mandumbu?

8 Mbarnabe yazanga chiyulo cha Paulu cha ‘kumeneka mandumbu.’ (Yili. 15:36) Eswe ni aali te haanayi wenyi chimuwika, chikwo nawa kaanyingikine kanawa kuma kuze te maya ni kumeneka. (Yili. 13:2–14:28) Kashika, liapwile nyonga lipema kulinga mulimo wacho chimuwika. Alioze kwapwile umwe kapinda. Mukanda wa Yilinga 15:37 unambe ngwo: “Mbarnabe kazangile kuya ni Yoano yoze te avuluka ngwo Marku.” Mbarnabe kakechile chiyulo kuli Paulu. Mwene kazangile kuya ni musonyenyi Marku mu wenyi wa umishionaliu.

9. Mumu liaka Paulu alipinjishile ni Mbarnabe?

9 Paulu kakatayijile nyonga lia Mbarnabe. Lusango kanambe ngwo: “Paulu katayijile kuya ni Yoano mumu iye kalihandunwine no mu Pamafwilia. Chikwo nawa kakwashile mu mulimo wa kwambujola.” (Yili. 15:38) Marku kayile chimuwika ni Paulu ni Mbarnabe mu wenyi utangu wa umishionaliu, alioze kakanungine no. (Yili. 12:25; 13:13) Muze ahetele mu Pamafwilia, yahichika chiteli chenyi ni kuhiluka ku zuwo mu Yerusaleme. Mbimbiliya kuyishi kulumbununa mumu liaka Marku achilingile. Nihindu, Paulu kakawahililile ni yize Marku alingile. Ha shimbu liacho, kota Paulu te kanayambashana hali Marku ni kumumona ngwe mutu yoze katambile nawa kujikijila.

10. Yika yalingiwile muze Paulu ni Mbarnabe alipinjishile?

10 Chipwe chocho, Mbarnabe yazanga kuya chimuwika ni Marku, alioze Paulu kakatayijile kuya nenyi chimuwika. Kashika, Mbimbiliya ha mukanda wa Yilinga 15:39 yinambe ngwo: “Chocho yalihamika kuhiana, kashika yalihandununa umwe ni mukwo.” Mbarnabe yaya chimuwika ni Marku ku tungu lia Shipre kuze anakasemukina. Paulu yanunga ni kulinga yize atesele. Lusango kananungu ngwo: “Paulu yasakula Saila, mba muze mandumbu te halemba kuli Yehova hanga amufunge, Paulu ni Saila yaya.” (Yili. 15:40) Eswe ni aali yaya ku “Seria ni Selishia ni kutakamisa yikungulwila.”—Yili. 15:41.

11. Yitanga yika muyihasa kutukwasa kulivwashana cheka ni mutu yoze twalipinjisa nenyi?

11 Lusango yono kanatwiwulula ngwetu, tuli yihenge. Paulu ni Mbarnabe kaatongwele kuli Chizavu cha Tusongo hanga alinge mulimo walipwila. Chinasoloka ngwe ha kupalika cha mashimbu, Paulu neye yapwa mu chizavu chacho. Alioze uhenge wenyi wasolokele zwalala muze alipinjishile ni Mbarnabe. Shina o te mecha hanga kapinda wacho anunge ni kwahandununa? Chipwe ngwe kapwile yihenge, nihindu Paulu ni Mbarnabe kapwile atu alikehesa waze te akusa tachi hanga embulule kunyonga cha Kristu. Kwamba pundu, ha kupalika cha mashimbu o yalikonekena ni kulisolwela zango lia Ukristu. (Efwe. 4:1-3) Kulutwe, Paulu ni Marku yakalakala hamuwika mu milimo yikwo ya Zambi. aKolo. 4:10.

12. Kuchi tulayi a musono mahasa kwimbulula Paulu ni Mbarnabe?

12 Ewa, Mbarnabe ni Paulu kalipinjishile, alioze chino kuchakapwile ndako yo. Mbarnabe kapwile mukwa-zango, chikwo nawa chihanyi, kashika atu apwile ni kumusanyika ngwo, “Mukwa-Kutakamisa Akwo,” shimbu amusanyike ha jina lienyi ngwo, Yosefwe. (Yili. 4:36) Paulu neye kapwile ni kusolola zango ni keke. (1 Tesa. 2:7, 8) Ni musono, Akwa-Kristu eswe, chipi-chipi tulayi a mambonge mahasa kwimbulula Paulu ni Mbarnabe ha kusa tachi hanga apwe akwa-kulikehesa ni kuzanga makulwana a mu chikungulwila ni mapanga eswe.—1 Petu. 5:2, 3.

“Kapwile ni Kuhanjika Kanawa Hakutwala Kuli iye” (Yilinga 16:1-3)

13, 14. (a) Timoteu kapwile iya, mba kuchi Paulu amunyingikine? (b) Yika yakwashile Paulu kumona ngwenyi, Timoteu hajama? (c) Chiteli chika Timoteu amuhele?

13 Muze apwile mu wenyi wamuchiali wa umishionaliu, Paulu yapalikila mu mbonge ya Ngalashia kuze awanyine yimwe yikungulwila. Chocho “yaheta ku Ndervwe ni ku Lisetra. Yawanako umwe kambaji jina lienyi Timoteu mwana wa umwe pwo Ka-Yunda mukwa-kufuliela, alioze tato Ka-Ngresia.”—Yili. 16:1. b

14 Chinasoloka ngwe Paulu kanyingikine asoko ja Timoteu muze ayile wenyi utangu ha mwaka 47 M.J. Ha kupalika cha miaka yaali hanji yitatu, Paulu yamona ngwenyi, Timoteu te hajama, hakola, chikwo nawa mandumbu “kapwile ni kuhanjika kanawa hakutwala kuli iye.” Ni mandumbu a ku yihela yikwo no kapwile ni kuhanjika yuma yacho. (Yili. 16:2) Chocho makulwana, kupalikila mu usongwelo wa spiritu yisandu, yahana chimwe chiteli chilemu chinji kuli Timoteu: Kupwa kalayi hanji kukwasa Paulu ni Saila mu mulimo wa kumeneka yikungulwila.—Yili. 16:3.

15, 16. Yika yakwashile Timoteu kupwa ni lufuma mupema?

15 Yika yakwashile Timoteu kupwa ni lufuma mupema chipwe ngwe kapwile mukweze? Shina chapwile mana, kusoloka chenyi hanji utotombo wenyi? Kwamba umwenemwene, yuma ayi ye yakukomwesa chinji atu. Chipwe profeta Samuele ha shimbu limwe kakwachile chiyulo chipi, mumu lia kulihulikila ha chize mutu akusoloka. Alioze Yehova yamwiwulula ngwenyi: “Yehova kamwene ngwe atu akumona. Mumu atu kakutala ku kusoloka cha haze, alioze Yehova kakutala ku mbunge.” (1 Samue. 16:7) Kashika, chuma chize chakwashile Timoteu kupwa ni lufuma mupema kuli mandumbu, kuchakapwile chize apwile ni kusoloka hanji mana jenyi, alioze chapwile yitanga yipema.

16 Ha kupalika cha mashimbu, postolo Paulu yatongola yimwe yitanga yipema chinji yize Timoteu apwile ni kusolola, ngwe kulihana hanga akwase mandumbu, zango ni kulinga kanawa milimo ya Zambi. (Fwili. 2:20-22) Timoteu kapwile lunga yoze wapwile ni “ufulielo kuushi ulembekese.”—2 Timo. 1:5.

17. Kuchi akweze mahasa kwimbulula Timoteu?

17 Chipwe musono tukwete akweze anji waze akwimbulula Timoteu, ha kupwa ni yitanga yipema yize Zambi akuzanga. Chino chakwakwasa kupwa ni lufuma mupema kuli Zambi ni kuli atu jenyi chipwe ngwe achili akweze. (Yishi. 22:1; 1 Timo. 4:15) Ayo kakusolola ufulielo uze kuushi ulembekese ha kulituna kumbata mwono wa nongwena. (Samu 26:4) Chino chakukwasa chinji hanga akweze jacho aazachise mu chikungulwila ngwe chize azachishile Timoteu. Muze akupwa akwa-kwambujola sango jipema ni kulihana hanga aapapachise, masepa jo eswe ni asoko waze akuzanga Yehova, no kakutakama!

“Yatakamine mu Ufulielo” (Yilinga 16:4, 5)

18. (a) Yiwape yika Paulu ni Timoteu apwile nayo mu mulimo wa kumeneka yikungulwila? (b) Kuchi mandumbu mu yikungulwila ayukile?

18 Paulu ni Timoteu kakalakalile chimuwika ha miaka yinji. O kapwile ni kumanyinako Chizavu cha Tusongo ha kulinga milimo yinji. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Ha kwendangana mu mambonge, yambulwila mandumbu yiyulo yize apostolo ni makulwana akwachile mu Yerusaleme.” (Yili. 16:4) Chinasoloka ngwe mandumbu mu yikungulwila kapwile lume ni kukaula usongwelo wa apostolo ni makulwana a mu Yerusaleme. Mumu lia kwononoka cho, “yikungulwila yatakamine mu ufulielo, yokele tangwa ha tangwa.”—Yili. 16:5.

19, 20. Mumu liaka Akwa-Kristu atamba kwononokena waze akwasongwela?

19 Ni musono nawa, Yela ja Yehova kakuyuka chinji muze akukaula usongwelo wa waze ‘akwasongwela.’ (Hepre. 13:17) Amu chifuchi chino chinanungu ni kupiha, chili chilemu chinji Akwa-Kristu kununga ni kulia ku ufulielo chize Yehova akutwaha kupalikila kuli “ndungo washishika, wakanyama.” (Mateu 24:45; 1 Kori. 7:29-31) Kulinga chino muchitukwasa kuhona kuzeya ku ufulielo ni kununga ni kulingila Zambi, chipwe ngwe tuli mu chifuchi chino chipi.—Tia. 1:27.

20 Tunanyingika ngwetu, tulayi a musono chipwe waze ali mu Chizavu cha Tusongo no kali yihenge, ngwe chizechene apwile Paulu, Mbarnabe, Marku ni makulwana akwo akuwayisa a ku sekulu yitangu. (Roma 5:12; Tia. 3:2) Twatamba kujikijila mandumbu a mu Chizavu cha Tusongo, mumu o kakulikwachilila ku Liji lia Zambi ni kukaula chilweza cha apostolo chize ayo ahichikile. (2 Timo. 1:13, 14) Kashika, chino chakukwasa hanga yikungulwila yinunge ni kukola ku ufulielo.

a Tala mushete unambe ngwo, “ Marku Yamwaha Yiteli Yinji.”

b Tala mushete unambe ngwo, “ Timoteu Malihana mu Mulimo wa Kwambujola Sango Jipema.”