Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 17

“Waakwashile Kupalikila Mu Yisoneko”

“Waakwashile Kupalikila Mu Yisoneko”

Chize mutuhasa kulongesa akwetu; chilweza chipema cha A-Mberea

Lusango yono kanakatuka ha Yilinga 17:1-15

1, 2. Aya te anayi wenyi kukatuka ku Fwilipu ni kuya ku Tesalonika, chikwo nawa, yika te ananyongo?

 TAPALO lize atu akupalikila kalitungile kanawa kuli A-Roma. Muma muze linapalikila muli milundu. Ha mashimbu amwe mwakupwa zungo lieka ni lieka ngwe: Zungo lia yimbulu, zungo lia maroda, zungo lia waze anayi wenyi, zungo lia maswalale, zungo lia akwa-kulanjisa ni zungo lia yilangaji. Paulu, Saila ni Timoteu kanayi wenyi mu tapalo liacho, lize kota lili ni 130 quilômetros, kukatuka ku Fwilipu ndo ku Tesalonika. Wenyi wacho uli ukalu chinji, chipi-chipi kuli Paulu ni Saila mumu ayo achili ni yilonda mumu lia kwalamba mu Fwilipu.—Yili. 16:22, 23.

2 Yika malunga wano atatu analingi hanga achine kunyonga mu wenyi uze anayi? Kulihanjikisa che chinaakwasa. O machiwuluka chize kafunga hamwe ni asoko jenyi apwa Akwa-Kristu ku Fwilipu. Chino chaha tachi hanga ambujole Liji lia Zambi. Alioze, amu anayi ni kukundama ku Tesalonika, ayo kananyongo ha chize A-Yunda maatambula mu mbonge yacho. Shina maakwata ni kwalamba ngwe chize chalingiwa ku Fwilipu?

3. Kuchi chilweza cha hamu lia Paulu muchihasa kutukwasa kwambujola sango jipema?

3 Kulutwe, Paulu yasonekena mandumbu Akwa-Kristu mu Tesalonika hakutwala ku chize evwile ha mashimbu jacho ngwenyi: “Ngwe chize nunanyingika, chipwe ngwe twamwene lamba linji ni kutuhungumiona mu Fwilipu, ni ukwaso wa Zambi twapwile ni hamu hanga tunwambulwile sango jipema ja Zambi chipwe ni kulimika chinji.” (1 Tesa. 2:2) Maliji wano kanasolola ngwo, Paulu kota kevwile woma wa kunjila mu Tesalonika, chipi-chipi mumu lia yize yalingiwile ku Fwilipu. Shina hiunalivu kama ngwe Paulu? Kutala chakukupwila chikalu kwambujola sango jipema? Paulu kapwile ni kujikijila muli Yehova hanga amukwase kupwa cheka ni hamu lize ananfupiwa. Kulilongesa chilweza cha Paulu muchihasa kukukwasa ni yena uchilinge.—1 Kori. 4:16.

Paulu “Waakwashile Kupalikila mu Yisoneko” (Yilinga 17:1-3)

4. Yika yinasolola ngwo Paulu kota katwamine mu Tesalonika ha poso kuhiana jitatu?

4 Lusango kanambe ngwo, muze Paulu te uchili mu Tesalonika, yambujola mu sunangonga ha Sambata jitatu. Shina chino chinalumbunuka ngwo, Paulu kamenekene mbonge yacho wika ha poso jitatu? Ka. Kutwanyingikine ha shimbu lize Paulu ayile mu sunangonga ha chisuho chitangu muze ahetele mu mbonge yacho. Chikwo nawa, mikanda yize Paulu asonekene muze te achili ku Tesalonika, yinasolola ngwo iye ni masepa jenyi kakalakalile hanga awane yakulikwasa nayo. (1 Tesa. 2:9; 2 Tesa. 3:7, 8) Ha mashimbu waze Paulu apwile mu mbonge yacho ha yisuho yaali, yatambula ukwaso wa mandumbu a mu Fwilipu. (Fwili. 4:16) Chino chinasolola ngwo iye katwamine mu Tesalonika ha poso kuhiana jitatu.

5. Kuchi Paulu apwile ni kukwasa atu?

5 Muze te hapwa ni hamu lia kwambujola, Paulu yahanjika kuli waze te analikungulula mu sunangonga. Kulita ni ndako yenyi, Paulu yaakwasa kupalikila mu Yisoneko, ni kwalumbunwina ngwenyi: ‘Kristu te chamutamba kumona lamba ni kumuhindwisa hakachi ka afu. Yono Yesu ngunanwambulwila, iye mwe Kristu.’” (Yili. 17:2, 3) Hano, Paulu te kasolo kuhanjika ha chize anevu, alioze te kanahanjika ha chikuma chamwenemwene. Iye te kananyingika ngwenyi, waze te akuya mu sunangonga kananyingika ni kuvumbika Yisoneko. Chipwe chocho o te kanyingikine kanawa ulumbunwiso wa Yisoneko. Kashika Paulu azachishile Yisoneko hanga aakwase, ni kwalumbunwina pundu ngwo, Yesu Ka-Nazere mwe Mesaya yoze alakenyene, hanji ngwetu Kristu.

6. Kuchi Yesu apwile ni kukwasa atu kulita ni Yisoneko, mba yika yalingiwile?

6 Paulu kembulwile chilweza chize Yesu ahichikile cha kuzachisa Yisoneko hanga ambulwile atu. Ngwe chilweza, muze Yesu apwile ni kwambujola, iye kalongesele tumbaji twenyi ngwenyi, kulita ni Yisoneko, Mwana mutu te mamona lamba, kufwa ni kumuhindwisa. (Mateu 16:21) Muze Yesu amuhindwishile, yasoloka kuli tumbaji twenyi. Kwamba pundu chikuma chino te muchihana shindakenyo ni kusolola ngwo te kahanjikile umwenemwene. Alioze Yesu kalingile yuma yinji kuhiana yino, ‘Yaputuka kwalumbunwina yisoneko yize yahanjikile hakutwala kuli iye, kukatuka kuli Mose ndo kuli Aprofeta eswe.’ Hachino tumbaji yamba ngwo: “Ngwami mbunge jetu te jinasasaminya muze te anahanjika ni yetu mu jila ha kutulumbunwina kanawa yisoneko?”—Luka 24:13, 27, 32.

7. Mumu liaka chili chilemu kulongesa yuma yize yinakatuka mu Mbimbiliya?

7 Sango ja mu Liji lia Zambi jikwete ndundo. (Hepre. 4:12) Kashika, Akwa-Kristu musono, kakulongesa atu kulita ni Liji lia Zambi, chizechene ngwe Yesu, Paulu, ni tumbaji. Ni yetu twakuhanjika ni atu ni kwalumbunwina Yisoneko ni kwasolwela ngwo yuma yize twakwalongesa yinakatuka mu Mbimbiliya. Mumu sango jize twakuya ni kwalweza hi ja yetu ko. Muze twakuzachisa Mbimbiliya mu munda twakusolola ngwetu, yuma yize tunahanjika hi manyonga jetu ko, alioze jili sango ja Zambi. Mashimbu eswe ni yetu kakutukwasa kumona ngwo sango jize tunambujola, jinakatuka mu Liji lia Zambi, kashika mutuhasa kujifuliela. Kutala, kunyingika chino, kuchishi kukwaha shindakenyo ya kununga ni kwambujola ni hamu, chizechene ngwe Paulu?

“Amwe Hakachi ko Yafuliela” (Yilinga 17:4-9)

8-10. (a) Yika atu mu Tesalonika alingile muze evwile sango jipema? (b) Mumu liaka A-Yunda evwilile Paulu ukwa? (c) Yika akwa-kole jacho alingile?

8 Paulu te hanamono kulu umanunuko wa maliji a Yesu waze ambile ngwo: “Ndungo keshi kuhiana mwene wenyi. Nyi hananguhungumiona yami, ni yenu nawa makanuhungumiona. Nyi kachi afungile liji liami, kachi makafunga liji lienu nawa.” (Yoa. 15:20) Yino ye Paulu amwene mu Tesalonika. Amwe yatayiza sango jipema, akwo yalimika najo. Hakutwala kuli waze atayijile sango jipema, Luka yasoneka ngwenyi: “Mumu lia chino, amwe hakachi ko yafuliela, yalichinga ni Paulu ni Saila. Chikwo nawa, mbunga yinene ya A-Ngresia akwa-kuwayila Zambi ni mapwo anji a lufuma, no yafuliela.” (Yili. 17:4) Tumbaji jacho aha, kanakawahilila chinji ha ukwaso uze anakatambula hanga anyingike kanawa Yisoneko.

9 Chipwe ngwe amwe kazangile yize Paulu ambile, akwo yamuvwila uli unji. A-Yunda anji mu Tesalonika, yevwila Paulu ukwa mumu lia kukwasa A-Ngregu anji kutayiza sango jipema. Amu A-Yunda jacho azangile kupwisa A-Ngregu amwe A-Yunda, yaaputuka kwalongesa Yisoneko ya Hepreu. Ayo kapwile ni kwamona ngwe atu jo. Kashika, kuli ayo, chapwile ngwe te Paulu kaneyi atu jacho! Kashika evwile uli unji.

Ayo yafupa “Paulu ni Saila hanga aakunjike ku mbunga.” —Yilinga 17:5

10 Luka kanatulumbunwina yize yalingiwile kulutwe ngwenyi: “Alioze A-Yunda yevwa ukwa, yatambika amwe yingulungulu waze te akwendangana wika ha yitanda ni kukungulula mbunga, yaneha vunda yinji mu mbonge. Yajingilika zuwo lia Yasone ni kufupa Paulu ni Saila hanga aakunjike ku mbunga ya mu mbonge. Alioze kaawanyineko. Kashika yambulumuna Yasone ni mandumbu amwe ndo kumeso ja akwa-kuyula a mu mbonge ni kukololoka ngwo: “Malunga waze akuvundula yifuchi yeswe ya hashi haliapwila muno mwali, ku zuwo lia Yasone anakatulila. Malunga wano eswe kakulimika ni shimbi ja Sezare ni kwamba ngwo, kuli mwanangana mukwo, iye Yesu.’” (Yili. 17:5-7) Kuchi kulimika chino te muchikwata hali Paulu ni apostolo akwo?

11. Yika akwa-kole anakalamikiza Paulu ni apostolo akwo? (Tala maliji a mushi.)

11 Yingulungulu jacho, kapwile api chinji. Kapwile ngwe mihuji ya meya, yize yakuhungumuna yuma yeswe yilimo. Yino ye A-Yunda alingile kuli postolo Paulu ni Saila. Hachino muze anehene vunda, yaahanjika mahuza kuli akwa-kuyula ngwo, tumbaji kalinga yuma yipi chinji. Chitangu, ayo yalamikiza Paulu ni tumbaji akwo ngwo, kali malunga waze akuvundula “yifuchi yeswe ya hashi,” chipwe ngwe hi tumbaji ko anehene vunda mu Tesalonika. Chuma chamuchiali chize anakaalamikiza, chapwile chipi chinji. A-Yunda yamba ngwo, ayo te kanalimika ni shimbi ya Sesare ha kwambujola hakutwala kuli mwanangana mukwo, Yesu. a

12. Yika yinasolola ngwo, yuma yize Akwa-Kristu aalamikijile te muyihasa kwanehena lamba linji?

12 Iwuluka ngwe, yuma yino ye mangana a mayingeleja alamikijine Yesu. O kambile kuli Pilatu ngwo: “Twawana lunga yono kanapiangula vungu lietu. . . ni kwamba ngwenyi iye mwe Kristu mwanangana.” (Luka 23:2) Pilatu kevwile woma ngwenyi nguvulu kota te manyonga ngwe iye kakulengulula waze akulimika nenyi, kashika akunjikile Yesu ku kufwa. Yuma yize anakalamikiza Akwa-Kristu mu Tesalonika, te muyihasa kwanehena lamba linji. Umwe mukanda unambe ngwo, Akwa-Kristu kapwile mu ponde mumu lia yuma yize aalamikijine. Mumu nyi umwe mamulamikiza ngwenyi kanalimika ni nguvulu te mahasa kumumwesa lamba linji. Shina akwa-kole wano mahasa kulinga yize ananyongo?

13, 14. (a) Mumu liaka yingulungulu kakahashile kukwika mulimo wa kwambujola mu Tesalonika? (b) Kuchi Paulu akawile chiyulo cha Kristu hakutwala ku kukanyama, mba kuchi mutuhasa kwimbulula chilweza chenyi?

13 Yingulungulu jacho kakahashile kukwika mulimo wa kwambujola sango jipema mu Tesalonika. Mumu liaka? Chikuma chimwe, chili ngwo, mumu Paulu ni Saila kakahashile kwawana mu mbonge yacho. Chikwo nawa, kwakapwile niyimwe yize te muyilingisa manguvulu kutayiza yuma yize aalamikijine. Muze te heta mbongo, yaatusula Yasone ni mandumbu akwo. (Yili. 17:8, 9) Paulu kakawile chiyulo cha Yesu chakwamba ngwo, Akwa-Kristu kaatamba kukanyama ngwe tupela ni kusamba ngwe tutele. Kashika achinyine ponde yacho, ni kuya ku chihela chikwo, kuze anungine ni kwambujola. (Mateu 10:16) Mutuhasa kwamba ngwetu, Paulu kapwile mukwa-hamu, chikwo nawa chikanyame. Kuchi Akwa-Kristu musono mahasa kwimbulula chilweza chenyi?

14 Musono, mangana a mayingeleja kakushinjila atu hanga alimike ni Yela ja Yehova. Atu jacho kakukaujola Yela ja Yehova ni kushinjila manguvulu hanga alimike no. Chizechene ngwe akwa-kole a ku sekulu yitangu, ni musono akwa-kole jetu, kakutuhungumiona mumu lia ukwa. Chipwe chocho Akwa-Kristu amwenemwene, keshi kulinjisa mu mbwanja. Ayo kakwehuka mashimbu eswe kuneha mbwanja ni atu waze akwete ufwatulo unji, ha kusolola sambukila ni kufupa kwambujola muze yuma muyipwa kanawa.

Ayo “Kazangile Chinji Kulilongesa” (Yilinga 17:10-15)

15. Yika A-Mberea alingile muze evwile sango jipema?

15 Paulu ni Saila, yaatuma ku Mberea, kuze kota endele 65 quilômetros hanga aafunge. Muze aheteleko, Paulu yaya mu sunangonga ahanjike ni atu waze apwilemo. Chapwile chipema chinji kuwana mbunga ya atu waze te anapanjika! Luka kasonekene ngwenyi: “A-Yunda a ku Mberea kazangile chinji kulilongesa kuhiana a ku Tesalonika, mumu o katayijile Liji lia Zambi ni mbunge yimuwika ni kuhengwola kanawa Yisoneko matangwa eswe hanga apwe ni shindakenyo nyi yuma yize evwile yapwile lume yamwenemwene.” (Yili. 17:10, 11) Shina maliji wano kanasolola ngwo, A-Mberea te katelele kwivwa sango jipema? Ka. Kulutwe, Paulu yaasonekena ngwenyi: “Kashika ha chikuma chino, kutushi kulitwamina kusakwilila Zambi, mumu muze twanwambujolwele liji lia Zambi, nwalivwile ni kulitayiza hi ngwe liji lia atu ko, alioze ngwe chize liapwa, lie liji lia Zambi, lienalio liakukwasa yenu akwa-kufuliela.” (1 Tesa. 2:13) Yika yakwashile A-Yunda a ku Mberea kuzanga chinji kulilongesa?

16. Mumu liaka A-Mberea aavulukile ngwo, “atu waze alilongesele chinji”?

16 A-Mberea chipwe ngwe sango jize evwile japwile jaha kuli ayo, nihindu kakajanyine hanji kuhangulula. Chipwe chocho, o kakapwile yihepuke. Chitangu, yapanjika kanawa sango jize Paulu ambulwile, mba yahengwola mu Yisoneko hanga awane ulumbunwiso wa yize aalongesele. Ayo kalilongesele Liji lia Zambi, hi wika ko ha Sambata, alioze matangwa eswe. Kachilingile ni mbunge yimuwika, kasele mashimbu hanga awane ulumbunwiso kulita ni yize evwile. Kasolwele nawa kulikehesa ha kwalumuna yitanga yo, chocho anji a kuli ayo yafuliela. (Yili. 17:12) Kashika, kutushi kukomoka muze twakutanga ngwetu, Luka kaavulukile ngwenyi, “atu waze alilongesele chinji”!

17. (a) Mumu liaka chilweza cha A-Mberea chili chipema? (b) Mumu liaka chili chilemu kwimbulula chilweza cho chipwe ngwe twakulingila Yehova ha miaka yinji?

17 A-Mberea kakanyingikine ngwo, yuma yize alingile hakutwala ku sango jipema, te mayifunga mu Liji lia Zambi ngwe chilweza cha atu waze alilongesele chinji ku spiritu. Ayo kaalingile yize Paulu te anashimbwila, ni yize te Yehova Zambi anashimbwila hanga o alinge. Ni yetu twakukolweza atu hanga no achilinge: Ahengwole Mbimbiliya kanawa hanga apwe ni ufulielo ukolo unakatuka ha Liji lia Zambi. Shina twatamba kwecha kulilongesa mumu ngwo hi twapwa Akwa-Kristu? Ka. Chili chilemu chinji kununga ni kulilongesa hakutwala kuli Yehova ni kusa mu yitanga yize mutulilongesa. Muze twakuchilinga, twakwecha hanga Yehova atusongwele ni kutufumba kulita ni upale wenyi. (Iza. 64:8) Hachino, mutununga ni kwivwisa Tata yetu wa mu malilu kuwaha ni kulinga kanawa mulimo wenyi.

18, 19. (a) Mumu liaka Paulu akatukile mu Mberea, mba kuchi anyongonwene? (b) Kuli aya Paulu te mambujola, chikwo nawa kulihi?

18 Paulu kakatwamine mashimbu anji mu Mberea. Twakutanga ngwetu: “Muze A-Yunda a ku Tesalonika evwile ngwo, Paulu kanambujola nawa Liji lia Zambi ku Mberea, yayako hanga apinjise ni kuvundula mbunga. Hohene, mandumbu yatuma Paulu mu jila ya kuya ku kalunga-lwiji, alioze Saila ni Timoteu yaasala ku Mberea. Alioze, waze apwile ni Paulu yamuhetesa ku Atene. Ha kuhiluka ku Mberea, Paulu yaashika hanga alweze Saila ni Timoteu ngwo, nyi muchilita amuwane ni kawashi.” (Yili. 17:13-15) Akwa-kole kazangile chinji kununga ni kukinda kwambujola sango jipema! Ayo kakahongele, chipwe muze te hahuma Paulu mu Tesalonika, yaya wenyi ndo ku Mberea, yeseka nawa kuneha mbwanja, alioze kakahashile. Paulu kanyingikine ngwenyi, njiza yenyi yapwile yinene. Chocho yaya ni kwambujola ku chihela chikwo. Ni yetu twatamba kusa tachi hanga tukinde tachi ja waze akuzanga kukinda mulimo wetu wa kwambujola!

19 Amu ambujolele kanawa kuli A-Yunda ku Tesalonika ni ku Mberea, Paulu kamwene mumu liaka chili chilemu kwambujola ni hamu ni kuhanjika ni atu hakutwala ku Yisoneko. Chino necho twakuchimona musono. Alioze, haliapwila Paulu te mambujola kuli atu eka: Akwa-Mavungu a ku Atene. Shina iye te mambujola kanawa mu mbonge yacho? Yino ye mutumona ha kapitulu mahataho.

a Kulita ni umwe mukwa-mana, Sesare kasele shimbi yimwe yakwamba ngwo: “Niumwe katambile kwambujola hakutwala kuli umwe mwanangana hanji wanangana, chipi-chipi nyi wanangana wacho, uli ni chiyulo cha kusopesa nguvulu.” Akwa-kole kalumwine sango jize Paulu apwile ni kwambujola hanga asolole ngwe te jinalimika ni shimbi ja nguvulu. Tala mushete unambe ngwo, “ Manguvulu ja A-Roma ni Mukanda wa Yilinga.”