Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Maliji Akusongo

Maliji Akusongo
  1.  Babilonia Yinene Yika Yinalumbunuka?

  2.  Ha Shimbu Lika Mesaya te Masoloka?

  3.  Uwukiso Uze Wakufupiwa Manyinga

  4.  Kulihandununa mu Ulo

  5.  Matangwa a Kunanga ni Yiwanyino

  6.  Misongo Yize Yakusambuluka

  7.  Mingoso ni Yuma Yize Yinatale ku Shimbi ja Nguvulu

 1. Babilonia Yinene Yika Yinalumbunuka?

Kuchi tunanyingika ngwetu, “Babilonia Yinene,” yinalumbunuka mayingeleja eswe a mahuza? (Usolwelo 17:5) Achinyonga hachino:

  • Babilonia Yinene yikwete ndundo hashi heswe. Mbimbiliya yakwamba ngwo, Babilonia Yinene ‘yatwama helu lia yizavu yinji, ni mavungu.’ Yakuyula nawa “limbo linene lia mianangana ja hashi.”—Usolwelo 17:15, 18.

  • Babilonia Yinene kuyatalile ha yuma ya mafwefwe hanji mingoso. Tunachinyingika mumu, “mianangana a hashi” ni akwa-kulanjisa, kechi kanonga hamuwika ni Babilonia Yinene.—Usolwelo 18:9, 15.

  • Babilonia Yinene yakusosolola atu kuli Zambi. Babilonia Yinene kakuyivuluka ngwo chikoi, mumu yakukalakala hamuwika ni manguvulu a hashi hamukunda wa mbongo ni yuma yikwo nawa. (Usolwelo 17:1, 2) Yakupiangula atu hashi heswe ni kushihisa atu anji.—Usolwelo 18:23, 24.

Hiluka ha longeso 13 chikuma 6

 2. Ha Shimbu Lika Mesaya te Masoloka?

Uprofeto wa mu Mbimbiliya hakutwala ku 69 a poso, wakutukwasa kunyingika shimbu lize Mesaya te masoloka.—Tanga Daniele 9:25.

  • Ha shimbu lika poso 69 japutukile? Poso jacho japutukile ha mwaka 455 K.M.J. Ha mwaka wacho, Mukwa-Kuyula Nehemia yaheta mu Yerusaleme hanga alulieke “ni kutunga” mbonge.—Daniele 9:25; Nehemia 2:1, 5-8.

  • Mashimbu angahi poso 69 jashimbwile? Mu uprofeto umwe wa mu Mbimbiliya, tangwa limuwika mulihasa kulumbunuka mwaka umuwika. (Kwalula 14:34; Ezekiele 4:6) Kashika, poso yimuwika yinalumbunuka miaka shimbiali. Ha uprofeto uno, poso 69 jinalumbunuka miaka 483. (Poso 69 x matangwa 7).

  • Ha shimbu lika poso 69 jahwile? Nyi twalula miaka 483 kuputukila ha 455 K.M.J., mutuheta ha mwaka 29 M.J. a Mwaka wacho we apapachishile Yesu ni kupwa Mesaya!—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Hiluka ha longeso 15 chikuma 5

 3. Uwukiso Uze Wakufupiwa Manyinga

Kwatwama uwukiso umwe uze mandotolo akuzachisa manyinga ja mutu mwene. Uwukiso wacho umwe uli, kuhana manyinga hanji kwatulika mba akaase cheka muli mweji hanyima lia kumupasula. Kashika, uwukiso wa mutapu au, akwa-Kristu keshi kuutayiza.—Shimbi Yamuchiali 15:23.

Alioze, uwukiso ukwo, mutu ni mutu hanji mahasa kulikwachila mwene chiyulo, ngwe kuchiza manyinga amupime, hemodiálise, hemodiluição, recuperação intraoperatória de células hanji kuzachisa máquina avuluka ngwo coração-pulmão. Hita mukwa-Kristu katamba kulikwachila chiyulo mwene hakutwala ku chize manyinga jenyi mapwa kuzachisa muze anamupasula, anamupimi hanji muze anamulingi terepia. Mulali uze akulingilamo yuma yino, muuhasa kulisa kulita ni ndotolo. Kashika, shimbu mukwa-Kristu kanda achitayiza kumupasula, kumupima hanji kumulinga terapia, katamba kunyingika chize maazachisa manyinga jenyi. Nyonga ha yihula yino:

  • Nyi manguchiza manyinga hanga aatulike ha amwe mashimbu, hanji kwakwika ahone kwenda mu mujimba, shina mbunge yami muyitayiza ngwo, manyinga jacho nihindu kali ni ami, nyi katamba kwazujila “hashi”?—Shimbi Yamuchiali 12:23, 24.

  • Shina mbunge yami yakufumba ni Mbimbiliya muyingulema nyi manguchiza manyinga mu mujimba hanga aalulieke mba angusewo cheka?

Hiluka ha longeso 39 chikuma 3

 4. Kulihandununa mu Ulo

Mbimbiliya yakukolweza waze alimbata hanga anunge chimuwika. Liji lia Zambi liakusolola zwalala ngwo, waze malihandununa katambile kumbata hanji kusomboka cheka. (1 A-Korindu 7:10, 11) Alioze, kwakulingiwa yuma yimwe yize muyihasa kulingisa akwa-Kristu waze alimbata hanga alihandunune.

  • Muze lunga keshi kuzanga kulisa akwa-zuwo lienyi: Nyi chino chalingiwa, asoko ku zuwo mahasa kuhona yuma yikehe-yikehe ya kulikwasa nayo.—1 Timoteu 5:8.

  • Muze lunga hanji pwo malamba mukwo ni kusa mwono wenyi mu ponde: Nyi chino muchilingiwa, mwono wa umwe wa kuli ayo muuhasa kupwa mu ponde.—A-Ngalashia 5:19-21.

  • Muze lunga hanji pwo meseka kupihisa usepa wa mukwo ni Yehova, ngwe kumukinda kuwayila Yehova: Nyi chino muchilingiwa muchihasa kusa usepa wa mutu ni Yehova mu ponde.—Yilinga 5:29.

Hiluka ha longeso 42 chikuma 3

 5. Matangwa a Kunanga ni Yiwanyino

Akwa-Kristu keshi kulinga yiwanyino yize yakuvwisa Yehova kupiha. Alioze, ha mashimbu amwe mukuhasa kulingiwa yimwe, kashika hita mukwa-Kristu katamba kukwata chiyulo mwene kulita ni shimbi yenyi ya mbunge yakufumba ni Mbimbiliya. Tala yimwe yilweza.

  • Nyi umwe mutu makulweza ngwenyi, chiwanyino chipema. Muhasa wika kukumbulula ngwe “Twasakwila.” Nyi mutu makuhula mumu liaka kushi kulinga chiwanyino cha Natale hanji yiwanyino yikwo, muhasa kumulumbunwina.

  • Nyi lunga hanji pwo yoze hi Chela cha Yehova ko makusanyika hanga upwe ha tangwa lia kunanga hamwe ni asoko. Nyi shimbi ye ya mbunge muyitayiza kuchilinga, muhasa kulweza mukwenu lunga hanji pwo ngwe, nyi ha chiwanyino chacho muhapwa mianda yize yinatale ha uwayilo wa mahuza, yena kuchi kutayiza kulinga yuma yacho.

  • Nyi mwata we wa ku mulimo makuwezela mbongo ku songo lia mwaka. Shina chili chipi kutambula? Ka, hi chocho ko. Shina mwata we kanakwehe mbongo jacho ni nyonga lia chiwanyino cha kuhwa cha mwaka nyi mumu lia mulimo upema uze wakulinga?

  • Nyi umwe mutu makwaha chawana ku songo lia mwaka. Hanji mutu wacho makulweza ngwenyi: “Ngunanyingika ngwami kushi kulinga yiwanyino yino, alioze ngunazange kukwaha chuma achi.” Hanji mutu wacho kanazange wika kusolola zango, alioze muchipema nawa kulihula ngwe: Shina kanazange wika kweseka ufulielo wami hanji kungunjisa mu chiwanyino chacho? Muze munyonga ha yikuma yino, mba mumona chiyulo chize mukwata. Yiyulo yeswayo mutukwata, tunazange kupwa ni mbunge yitoma ni kushishika kuli Yehova.—Yilinga 23:1.

Hiluka ha longeso 44 chikuma 1

 6. Misongo Yize Yakusambuluka

Etu twakuzanga atu, kashika twakusa tachi hanga tuchine kusambulwisa misongo kuli akwetu. Twakusa tachi jacho, chipwe muze tunayambashana nyi tuli ni umwe musongo uze wakusambuluka nyi ka. Twakulinga chino, mumu Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Zanga mwenyembo we chizechene ngwe wakulizanga yena mwene.”—A-Roma 13:8-10.

Kuchi mutu yoze uli ni musongo wacho mahasa kusolola zango liacho mu yitanga? Mutu yoze uli ni musongo uze wakusambuluka, katambile kulikwata-kwata ni akwo, ngwe kwaha mwoyo mu kwoko, kwakangayika hanji kwaha mbeju. Iye katambile kumona upi hali akwo nyi maalituna kumusanyika ku zuwo lio mumu lia kuzanga kufunga usoko wo. Shimbu kanda achimupapachisa, katamba kulweza kasongo wa chizavu cha makulwana a mu chikungulwila hakutwala ku musongo wenyi. Chino muchikwasa kululieka yuma ni kufunga akwo waze maapapachisa chimuwika. Mba nyi mutu keshi ni shindakenyo nyi kali ni umwe musongo nyi ka? Yika atamba kulinga shimbu kanda achiputuka usendo ni mutu mukwo? Mwene katamba kuya hanga akamupime. Nyi mutu malinga yuma yino masolola ngwenyi, kakulihulumba hali akwo, keshi kutala wika ku yuma yenyi mwene, alioze kakutala “ku yuma ya akwo nawa.”—A-Fwilipu 2:4.

Hiluka ha longeso 56 chikuma 2

 7. Mingoso ni Yuma Yize Yinatale ku Shimbi ja Nguvulu

Nyi twapwa ni kusoneka yuma yize mutulitesa ni akwetu hakutwala ku mingoso, mutwehuka milonga yinji. Chipwe ngwe mutulinga mingoso yacho ni akwa-Kristu ni akwetu. (Jeremia 32:9-12) Chipwe chocho, ha mashimbu amwe akwa-Kristu mahasa kuhona kulivwashana hakumunda wa mbongo hanji yukuma yikwo. Nyi ngwe chino muchilingiwa, muchipema kulivwashana ha chikuma chacho mukachi kenu shimbu yuma kanda yiheta kusuku.

Mba kuchi twatamba kuhwisa kapinda yoze mukalu ngwe, kutuliongela yuma? (Tanga Mateu 18:15-17.) Yesu katulwezele yuma yitatu yize twatamba kulinga:

  1. Kweseka kuhwisa kapinda wacho kwaukawenu.—Tala versu 15.

  2. Nyi ngwe chiyulo chitangu kuchanukwashile, eta kuli mandumbu aali ajama hanga uye no chimuwika kuze mukahanjikila ni ndumbwe.—Tala versu 16.

  3. Mba nyi hiwalinga yino yuma yaali chipwe chocho kapinda kahwile, muchipema kufupa ukwaso wa makulwana a mu chikungulwila.—Tala versu 17.

Nyi mututwala ndumbwetu ku chota cha akwa-kuyula, atu a haze mahasa kunyonga yuma yipi hali Yehova ni ha chikungulwila. (1 A-Korindu 6:1-8) Alioze, kuli yuma yize yatamba kupwa kusopa ku chota cha akwa-kuyula. Ngwe chakutalilaho, kulilakula, kusakula yoze mafunga ana, yoze mapwa ni kwaha kulia, indenização de seguro, falência ni mukanda wa chihinga. Nyi mukwa-Kristu maya ku chota cha akwa-kuyula ni kusa tachi hanga asope yuma ni sambukila, kehukile shimbi ja mu Mbimbiliya.

Mba yika mutwamba hakutwala ku milonga ngwe, kusumbakenya mutu ku tachi, kupihisa twanuke, uswi, wiji hanji kushiha mutu? Ha yikuma ngwe yino, nyi mukwa-Kristu matwala mulonga wacho kuli akwa-kuyula, kehukile shimbi ya Mbimbiliya.

Hiluka ha longeso 56 chikuma 3

a Kukatuka ha mwaka 455 K.M.J. ndo ha mwaka 1 K.M.J. kwapalikile miaka 454. Kukatuka ha mwaka 1 K.M.J. ndo ha mwaka 1 M.J. kwapalikile mwaka umuwika (kukwatwamine mwaka zero). Kashika, kukatuka ha mwaka 1 M.J. ndo mwaka 29 M.J. kwapalikile miaka 28. Chino muchihana unji wa miaka 483.