Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 9

“Chinenu Utanji!”

“Chinenu Utanji!”

“Shihenu yihanda yenu yize yili hano hashi; utanji, ni luchisa, ni kusasaminya, ni usolo upi, ni kuzo, yenayo kukombelela mahamba.”—A-KOLOSU 3:5.

1, 2. Kuchi Mbalau esekele kupiangula atu ja Yehova?

MUKWA-KULOWA yishi, kakuya ku chitende kuze malowela yishi waze anafupu. Iye kakusakula nguna jize jalita, ni kukonga kazambu kenyi mu meya. Iye kakushimbwila ni uhomboloji weswe, muze mevwa yishi kanasumu ku nguna, iye machiza kawashi-washi kazambu mu meya hamwe ni yishi.

2 Chizechene nawa, atu mahasa kwakwata ngwe yishi. Chakutalilaho, muze A-Izalele asele chilombo cho ku Chana cha A-Moape, te kali hakamwihi ni Chifuchi cha Chilakenyo. Mwanangana wa A-Moape yalakenya kuhana mbongo kuli lunga avuluka ngwo Mbalau, hanga te ashinge Izalele. Mbalau, kawanyine muheto upema wa kukwachilamo A-Izalele hanga alinehene shingo. Iye kasakwile kanawa nguna yenyi. Yatuma akweze a mapwo A-Moape hanga aye ni kupiangula malunga A-Izalele.—Kwalula 22:1-7; 31:15, 16; Usolwelo 2:14.

3. Kuchi A-Izalele afwile mu muheto wa Mbalau?

3 Shina muheto wa Mbalau unakakalakala? Ewa. Tununu twa malunga A-Izalele yalinga “ukoi ni ana-mapwo a Moape.” Nawa, yaputuka kuwayila tuzambi A-Moape, hamwe ni yuma yauzelwokeso ya “Mbale-Peore,” zambi wa utanji. Ha chino, makumi aali a tununu ni tununu awana (24,000) A-Izalele yafwa, yahona kunjila mu Chifuchi cha Chilakenyo.—Kwalula 25:1-9.

4. Mumu liaka A-Izalele anji alingile utanji?

4 Mumu liaka A-Izalele afwile mu muheto wa Mbalau? Mumu ayo kanyongene wika ha usolo wo upi, ni kuvulama yuma yeswe yize Yehova aalingilile. A-Izalele te kali ni yitela yinji ya kushishika kuli Zambi. Iye kaatuswile mu undungo ku Engitu, yaalisa mu puya, yaafunga mu jila ndo ni muze ahetele hakamwihi ni Chifuchi cha Chilakenyo. (A-Hepreu 3:12) Chipwe chocho, ayo yafwa mu muheto wa utanji. Paulu kasonekene ngwenyi: “Kanda tulinga utanji ngwe ayo alingile, mba alimbukile.”—1 A-Korindu 10:8.

5, 6. Yika mutuhasa kulilongesa ha yize yalingiwile mu Puya ya A-Moape?

5 Chifuchi chaha chili ha kamwihi. Kashika, tuli ngwe A-Izalele waze apwile hakamwihi ni Chifuchi cha Chilakenyo. (1 A-Korindu 10:11) Musono, atu kakuzanga chinji kulinga utanji, kuhiana A-Moape. Nawa zango liacho lia kulinga utanji mulihasa kukwata hali atu ja Yehova. Kwamba pundu, utanji uli umwe muheto unene uze Ndiapu akuzachisa.—Kwalula 25:6, 14; 2 A-Korindu 2:11; Yundase 4.

6 Lihule ngwe, ‘Shina ngunazange wika kuhwisa usolo wami wa mashimbu akehe, nyi ngunazange kutwama ku miaka yeswe ni kuwahilila hashi haha?’ Hi chipema ko kusa tachi hanga ngwononokene shimbi ya Yehova yinambe ngwo: “Chinenu utanji?”—1 A-Korindu 6:18.

UTANJI YIKA?

7, 8. “Utanji” yika? Mumu liaka chili chikuma chilemu?

7 Atu anji musono keshi sonyi, nawa keshi kusa vumbi ha shimbi ya Yehova hakutwala ku utanji. Mu Mbimbiliya, liji “utanji” linalumbunuka kulisumbakenya cha atu waze kalimbachile. Ni kulisumbakenya cha lunga ni lunga, pwo ni pwo, hanji atu ni tushitu. Kulisumbakenya muchihasa kupwa nawa mu mitapu yinji, ngwe kupalikila mu kanwa hanji mu uhambukilo, ni kupinya-pinya mujimba wa mutu yoze kuwalimbachile nenyi.—Tala Maliji Akusongo 23.

8 Mbimbiliya yakwamba pundu ngwo, waze akununga ni kulinga utanji, katambile kulinga chihanda mu chikungulwila. (1 A-Korindu 6:9; Usolwelo 22:15) Chikwo nawa, chitanji kakulilelesa mwene, nawa keshi kumufuliela kuli akwo. Utanji wakuneha lamba linji. Wakuneha yikola yinji ku mbunge, kapinda mu ulo, ufumba wa hashi, yikola hanji kufwa. (Tanga A-Ngalashia 6:7, 8.) Nyi mutu manyonga ha kapinda yoze utanji wakuneha, iye kechi kutayiza kupwa chitanji. Alioze, atu anji kakunyonga wika kuhwisa usolo wo, kashika akusakula jila yitangu yize yakwaatwala ku utanji. Kanjika-kanji jila yitangu yili, kutala yizulie ya sonyi.

YIZULIE YA SONYI YE JILA YITANGU

9. Mumu liaka yizulie ya sonyi yili yipi?

9 Yizulie ya sonyi kakuyilinga hanga yivwise atu usolo wakulinga utanji. Musono, yizulie ya sonyi yili kweswe, yakusoloka ha mikanda, ha miaso, ha TV ni ha internet. Atu anji kakunyonga ngwo, kutala yizulie yacho hi chipi ko. Alioze, kwamba umwenemwene yili yipi chinji. Muyihasa kutwala mutu hanga apwe ni usolo wa kulinga utanji mashimbu eswe, ni kupwa ni manyonga a ukoi. Muze mutu mapwa ni ndako yakutala yizulie ya sonyi, ndako yacho muyihasa kumulingisa hanga apinye-pinye ku mujimba wenyi, kupwa ni kapinda mu ulo hanji kulilakula ni yoze alimbata nenyi.—A-Roma 1:24-27; A-Efwesu 4:19; tala Maliji Akusongo 24.

Chili chipema kukeya muze tunanjila ha Internet

10. Kuchi shimbi yili ha Tiangu 1:14, 15 muyihasa kutukwasa kwehuka utanji?

10 Chili chilemu kunyingika ngwetu, utanji muuhasa kutupiangula. Achitala utowezo uze uli ha Tiangu 1:14, 15, unambe ngwo: “Alioze mutu ni mutu mamweseka, muze mamusongojola. Mba usolo muze hiwakola, muusema shili: ni shili muze muyimanunuka, muyineha kufwa.” Nyi usolo upi muunjila mu mbunge yetu, twatamba kuuchiza kafuji-fuji! Nyi twamona yimwe yizulie ya sonyi, twatamba kutewulula kawashi-washi meso jetu! Nawa twatamba kujima chisaji, hanji kwalumuna sango. Kutwatambile kwecha usolo upi hanga upihise mwono wetu. Mumu nyi kutwehukile usolo upi, usolo wacho muupwa ni tachi jinji ku mwono wetu, nawa kutuchi kuhasa kuwehuka!—Tanga Mateu 5:29, 30.

11. Kuchi Yehova mahasa kutukwasa nyi tunapinji ni manyonga api?

11 Yehova kanatunyingika kanawa kuhiana yetu ene. Iye kananyingika ngwenyi tuli yihenge. Alioze, kananyingika nawa ngwenyi, mutuhasa kukumba usolo upi. Yehova kanatulweza ngwenyi: “Shihenu yihanda yenu yize yili hano hashi; utanji, ni luchisa, ni kusasaminya, ni usolo upi, ni kuzo, yenayo kukombelela mahamba.” (A-Kolosu 3:5) Chipwe ngwe chino muchihasa kupwa chikalu, Yehova kali chihomboloji, iye kumatukwasa. (Samu 68:19) Umwe ndumbu mukweze yafwa mu muheto wa kutala yizulie ya sonyi ni kulipinya-pinya ku mujimba wenyi. Masepa jenyi a ku shikola te kakumona ngwo, ndako yacho te hi yipi ko, alioze iye mwene yamba ngwenyi: “Chino changuhele chinji yikola ku mbunge, nawa changutwalile kupwa ni ndako ya kulinga utanji.” Aye yanyingika ngwenyi, te katamba kwecha ndako yacho, mba ni ukwaso wa Yehova yahasa kuyecha. Nyi unapinji ni manyonga api, eta kuli Yehova hanga akwehe ‘tachi jahiana’ uhase kukumba manyonga jacho, mba upwe ni mbunge yitoma.—2 A-Korindu 4:7; 1 A-Korindu 9:27.

12. Mumu liaka twatamba kufunga “mbunge” jetu?

12 Solomone kasonekene ngwenyi: “Funga mbunge ye kuhiana yuma yeswe, mumu kwe kuuto ya mwono kwenako.” (Yishima 4:23) “Mbunge” yetu yakusolola chize twapwa muchima hanji chize Yehova akutumona. Yuma yize twakumona muyihasa kupwa ni tachi jinji ku mwono wetu. Yombi lunga washishika kambile ngwenyi: “Nakolesele shingo ni meso jami; mba kuchi munguhasa kusa meso jami hali mwana-pwo?” (Yombi 31:1) Chizechene ngwe Yombi, ni yetu twatamba kusakula yize mututala ni yize mutunyonga. Ngwe mukwa-kwimba masamu, ni yetu mutuhasa kulemba ngwetu: “Tewulula kama meso jami, kanda atala yuma yamokomoko.”—Samu 119:37.

NDINA KAKWACHILE CHIYULO CHIPI

13. Masepa amutapu uka Ndina asakwile?

13 Masepa jetu kali ni tachi jinji hali yetu, mahasa kututwala kulinga yuma yipema hanji yipi. Nyi twasakula masepa waze akukaula shimbi ja Yehova, mahasa kutukwasa kujikaula. (Yishima 13:20; tanga 1 A-Korindu 15:33.) Muze mutushimutwina ha yize yalingiwile kuli Ndina, mutumona ngwetu, chili chilemu kusakula kanawa masepa jetu. Ndina kapwile mwana wa Yakomba, chino chinasolola ngwo, iye kakolele mu usoko uze te wakuwayila Yehova. Ndina te keshi kulinga yuma ya utanji, alioze iye yalikata ni ana mapwo A-Kanana, waze te keshi kuwayila Yehova. A-Kanana te keshi kumona utanji ngwe chize atu ja Zambi te akuumona, nawa ndako jo te ja luchisa. (Ulevi 18:6-25) Muze Ndina te akuya kuli masepa jenyi, yanyingika umwe mukweze wa A-Kanana yoze te avuluka ngwo, Shekeme. Iye yazanga chinji Ndina. Shekeme kapwile ni “ulemu” unji mu usoko wenyi. Alioze te keshi kuzanga Yehova.—Uputukilo 34:18, 19.

14. Yika yalingiwile kuli Ndina?

14 Shekeme yalinga chuma chize te anamono ngwenyi, chinamupemena. Mumu te kakuzanga Ndina, kashika “yamwanda, yapomba nenyi nikumukolesa sonyi.” (Tanga Uputukilo 34:1-4.) Yuma yize Shekeme alingile yanehene lamba linji hali Ndina ni mu usoko wenyi.—Uputukilo 34:7, 25-31; A-Ngalashia 6:7, 8.

15, 16. Kuchi mutuhasa kupwa ni mana?

15 Kutwatambile kulinga uhenge ngwe uze Ndina alingile mba tunyingike ngwetu, Yehova kasele shimbi hanga jitufunge. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Nyi muwenda ni akwa mana ni yena nawa muopwa ni mana; alioze mweswe malikata ni yihepuke kumakevwa kusasaminya.” (Yishima 13:20) Nyi wasa tachi hanga unyingike “jila yeswe yipema,” muwehuka yipikalo ni lamba.—Yishima 2:6-9; Samu 1:1-3.

16 Mutuhasa kupwa ni mana ha kulilongesa Liji lia Zambi, kulemba shimbu kanda tuchikwata chiyulo, ni kukaula usongwelo wa Ndungo wamwenemwene, wa kanyama. (Mateu 24:45; Tiangu 1:5) Tunanyingika ngwetu, tuli yihenge nawa tuli ni ulelu. (Jeremia 17:9) Mba yika mutuhasa kulinga nyi umwe ndumbu matutoweza ngwenyi, tuli mu ponde yakulinga utanji? Shina mutumuvwila kupiha, nyi mututayiza ukwaso ni kulikehesa cheswe?—2 Mianangana 22:18, 19.

17. Hana chilweza cha chize utowezo wa umwe ndumbu muuhasa kutukwasa.

17 Chakutalilaho, achinyonga ha chino. Umwe ndumbu wa pwo ku mulimo, maputuka kumuzanga kuli umwe lunga yoze akalakala nenyi, nawa mamusanyika hanga atuhuke nenyi. Lunga wacho keshi kuwayila Yehova, alioze kakusolola ndako jipema. Mba umwe ndumbu mukwo wa pwo maamona, nawa meseka kumutoweza ha kutwala kuli lunga wacho. Yika iye malinga ha utowezo wacho? Shina malikalila, nyi mamona mana a utowezo wacho? Ndumbu wacho nyi kakuzanga Yehova mazanga kulinga yize yinalite. Alioze, nyi matuhuka ni lunga wacho, shina kanachina utanji nyi kanafuliela ha “mbunge” yenyi mwene?—Yishima 22:3; 28:26; Mateu 6:13; 26:41.

LILONGESE HA CHILWEZA CHA YOSEFWE

18, 19. Lumbununa chize Yosefwe achinyine utanji.

18 Muze te uchili mukweze, Yosefwe kapwile ndungo ku Engitu. Ha hita tangwa pwo lia mwata wenyi te kakumwita hanga alisumbakenye nenyi, alioze Yosefwe te kananyingika ngwenyi, kulinga chuma chacho te shili yinene. Amu Yosefwe te ali ndungo, iye te kechi kuhasa kuhichika mwata wenyi. Alioze Yosefwe te kakuzanga chinji Yehova nawa te kanazange kumuvwisa kuwaha. Kashika iye te akulituna muze pwo wacho te akumwita mashimbu eswe hanga alisumbakenye nenyi. Alioze limwe tangwa muze pwo lia mwata wenyi esekele kumushinjila hanga alisumbakenye nenyi, iye yachina.—Tanga Uputukilo 39:7-12.

19 Nyi Yosefwe te kakunyonga chinji yuma ya utanji hanji kulota ngwe kanalingi utanji ni pwo wacho, kachi iye kakahashile kwehuka ponde yacho. Alioze kuli Yosefwe usepa wenyi ni Yehova wapwile chuma chilemu chinji, kuhiana yuma yeswayo. Iye yalweza pwo lia mwata wenyi ngwenyi: “Mwata wami . . . kanguminyine nichimwe chuma shina yena wika, se uli pwo lienyi. Kuchi munguhasa kulinga ungulungulu upwahaha nikuvulumuna Zambi?”—Uputukilo 39:8, 9.

20. Kuchi tunanyingika ngwetu, Yehova kevwile kuwaha hali Yosefwe?

20 Chipwe ngwe te kali kusuku ni asoko jenyi, nihindu Yosefwe kashishikile kuli Yehova nawa Yehova yawahisa mwono wenyi. (Uputukilo 41:39-49) Yehova kevwile kuwaha chinji ha ushishiko wa Yosefwe. (Yishima 27:11) Muchihasa kupwa chikalu kuchina utanji. Alioze, iwuluka maliji wano: “Yenu eswe nwakuzanga Yehova vwilenu lwaji yuma yipi. Kakufunga mwono wa asandu jenyi, kakuapulula ku kwoko lia chingulungulu!”—Samu 97:10.

21. Kuchi umwe ndumbu mukweze embulwile chilweza cha Yosefwe?

21 Hita tangwa atu ja Yehova kakusolola hamu ha ‘kuvwila lwaji yuma yipi’ hanga ‘azange yuma yipema.’ (Amose 5:15) Chipwe ngwe tuli makulwana hanji twanuke, nihindu mutuhasa kushishika kuli Yehova. Umwe ndumbu mukweze, ufulielo wenyi kawesekele ku shikola. Umwe mwana-pwo ku shikola yamulweza ngwenyi, nyi te mamukwasa ha cheseko cha matemática, malisumbakenya nenyi. Yika ndumbwetu alingile? Iye kembulwile chilweza cha Yosefwe. Yamba ngwenyi: “Yingulituna kawashi-washi chawana chenyi. Ushishiko wami, wangukwashile kulilemesa ni kulivumbika yami mwene.” ‘Uwahililo wa shimbu likepe’ uze wakwiza ha kulisumbakenya, wakuneha yikola ni lamba. (A-Hepreu 11:25) Nyi twononokena Yehova mutupwa ni uwahililo ungunu nawa wa miaka yeswe.—Yishima 10:22.

TAYIZA UKWASO WA YEHOVA

22, 23. Kuchi Yehova mahasa kutukwasa nyi twalinga shili yinene?

22 Satana kakuzachisa utanji hanga tufwe mu muheto wenyi, nawa muheto wacho muuhasa kutupinjisa. Yetu eswe ha mashimbu amwe twakupwa ni manyonga api. (A-Roma 7:21-25) Yehova kanatunyingika kanawa, nawa kananyingika ngwenyi, tuli “fufuta.” (Samu 103:14) Mba nyi umwe mukwa-Kristu malinga shili yinene ngwe utanji? Shina chino muchilumbunuka ngwo iye keshi nawa ni kutalatala? Ka. Nyi mutu malikonyeka ni mbunge yeswe, Yehova mamukwasa. Zambi kali “mukwa kukonekena.”—Samu 86:5; Tiangu 5:16; tanga Yishima 28:13.

23 Yehova nawa hanatwehe atu ngwe “yawana,” makulwana a mu chikungulwila, waze mahasa kutukwasa. (A-Efwesu 4:8, 12; Tiangu 5:14, 15) Makulwana wano, mahasa kutukwasa hanga tupwe nawa ni usepa upema ni Zambi.—Yishima 15:32.

PWAKO NI “MANA”

24, 25. Kuchi mana mahasa kutukwasa hanga twehuke utanji?

24 Mba tukwate yiyulo yipema, chitangu twatamba kunyika chize shimbi ja Yehova mujihasa kutuyukisa. Yetu kutwazangile kupwa ngwe mukweze yoze anasoneka mu mukanda wa Yishima 7:6-23. Aye yahona “mbunge,” kashika afwile mu muheto wa kulinga utanji. Kupwa ni mbunge chinatale ha yuma yinji, hi wika ko kukanyama. Nyi tuli ni mbunge, mutweseka kunyingika manyonga a Zambi ni kwaakaula ku mwono wetu. Iwuluka maliji wano anambe ngwo: “Mukwa kuzuka mana kakuzanga mwono wenyi; yoze mafunga malinjekela mawana yuma yipema.”—Yishima 19:8.

25 Shina wakutayiza pundu ngwe, shimbi ja Zambi jili jingunu? Shina wakutayiza ngwe, kukaula shimbi jacho muchikunehena uwahililo? (Samu 19:7-10; Izaia 48:17, 18) Nyi unakakajana, iwuluka yuma yeswe yipema yize Yehova hanakulingila. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Panjikenu nukambe ngwenu, Yehova iye mupema.” (Samu 34:8) Nyi wanunga ni kulinga chino, zango lie hali Zambi mulioka chinji. Zanga yize Zambi akuzanga, nawa evwila lwaji yize iye akwivwila lwaji. Zalisa mbunge ye ni yuma yize yili yamwenemwene, ya ululi, ya lufuma mupema nawa ya uhaliso. (A-Fwilipu 4:8, 9) Mutuhasa kupwa ngwe Yosefwe, yoze wayukile ha mana a Yehova.—Izaia 64:8.

26. Yika mutulilongesa mu tupitulu waze makaulaho?

26 Nyi uchili twamishi chipwe hiwasomboka hanji hiwambata, Yehova kanazange hanga uwahilile ku mwono we. Tupitulu aali waze makaulaho kali ni sango jize mujihasa kutukwasa kuwahilila mu ulo.