Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 4

Mumu Liaka Twatamba Kuvumbika Waze ali ni Chiyulo?

Mumu Liaka Twatamba Kuvumbika Waze ali ni Chiyulo?

“Lemesenu atu eswe, zangenu mandumbu, ivwenu woma kuli Zambi, lemesenu mwe mwanangana.”—1 PETULU 2:17.

1, 2. (a) Usongwelo uka twatamba kukaula? (b) Yihula yika mutushimutwina mu kapitulu yono?

MUZE te uchili kanuke, ha mashimbu amwe yisemi je te kakukwita hanga ulinge chuma chize yena kuwazangile kulinga. Yena wakuzanga chinji yisemi je, nawa unanyingika ngwe watamba kwononokena. Chipwe chocho, yena kuushi kuzanga kwononokena mashimbu eswe.

2 Tunanyingika ngwetu, Tata yetu Yehova, kakutuzanga. Iye kakutufunga ni kutwaha yuma yeswe yize twakufupa hanga tuwahilile ku mwono. Iye kakutwaha nawa usongwelo uze tunafupu hanga tuwahilile. Ha mashimbu amwe, iye kakuzachisa atu akwo hanga atwehe usongwelo wacho. Kashika, twatamba kuvumbika chiyulo cha Yehova. (Yishima 24:21) Mba, mumu liaka ha mashimbu amwe chakupwa chikalu kutayiza usongwelo? Mumu liaka Yehova akutwita hanga tukaule usongwelo? Nawa kuchi mutusolola ngwetu, twakuvumbika chiyulo chenyi?—Tala Maliji Akusongo 9.

MUMU LIAKA CHILI CHIKALU?

3, 4. Kuchi chapwile mba atu ahinge shili? Mumu liaka chakupwa chikalu kutayiza usongwelo wa atu?

3 Atu kakwete ndako ya kupwa yihulia. Chino chasolokele kuli atu atangu, Alama ni Eva muze alingile shili. Chipwe ngwe kaatangile angunu, alioze ayo yalimika ni chiyulo cha Zambi. Kashika, atu eswe kakusemuka yihenge ha mukunda wa shili yacho. Uhenge wetu we wakupwisa chikalu kutayiza usongwelo wa Yehova ni wa atu. Chitela chikwo, mumu atu waze Yehova akuzachisa hanga atwehe chiyulo no kali yihenge.—Uputukilo 2:15-17; 3:1-7; Samu 51:5; A-Roma 5:12.

4 Ha mukunda wa uhenge, twakupwa ni ndako yakulizata. Kulizata chakupwisa chikalu kutayiza usongwelo. Chakutalilaho, ku Izalele ya ku shakulu, Yehova kasakwile Mose hanga asongwele atu Jenyi. Alioze Kora, lunga yoze te wakulingila Yehova ha miaka yinji, yaputuka kulizata ni kuhona Mose vumbi. Mose, chipwe ngwe te kakusongwela atu ja Zambi, nihindu iye te keshi kulizata. Kashika akumusolola ngwo, kapwile lunga mukwa-kulikehesa chinji. Alioze Kora, kakatayijile usongwelo wa Mose. Iye yakunga mbunga ya atu hanga apwe sali lienyi nawa yalimika ni Mose. Mba yika yalingiwile kuli Kora ni yihulia akwo? Kaanongesene. (Kwalula 12:3; 16:1-3, 31-35) Mu Mbimbiliya muli yilweza yinji yize yinasolola ngwo, kulizata chili chipi.—2 Sango ja Mianangana 26:16-21; tala Maliji Akusongo 10.

5. Kuchi atu amwe akuzachisa chipi ndundo jo?

5 Hanji hiunevu kama maliji akwamba ngwo, “Kuzachisa chipi ndundo.” Sango jinasolola ngwo, ha miaka yinji, atu kakuzachisa chipi ndundo jo. (Tanga Chilumbununyi 8:9.) Chakutalilaho, Saulu kapwile mutu mupema nawa mukwa-kulikehesa muze Yehova amusakwile hanga apwe mwanangana wa A-Izalele. Alioze yecha kuzo ni ukwa yikole mu mbunge yenyi, mba yaputuka kukaujola Ndawichi, lunga washishika. (1 Samuele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Kulutwe lia matangwa, Ndawichi yapwa mwanangana mupema wa A-Izalele. Chipwe chocho, ha mashimbu amwe Ndawichi neye kazachishile chipi ndundo jenyi. Iye yalisumbakenya ni Bate-Shipa, pwo liambala lia Uriya, nawa yafupa kusweka shili yenyi ha kutuma Uriya hanga apwe kulutwe lia jita hanga amushihe.—2 Samuele 11:1-17.

MUMU LIAKA TWAKUVUMBIKA CHIYULO CHA YEHOVA

6, 7. (a) Yika zango lietu hali Yehova mulihasa kutukwasa kulinga? (b) Yika muyitukwasa kwononoka chipwe muze muchipwa chikalu kuchilinga?

6 Twakuvumbika usongwelo wa Yehova, mumu twakumuzanga. Twakuzanga chinji Yehova kuhiana chuma cheswacho, kashika twakuzanga kumuvwisa kuwaha. (Tanga Yishima 27:11; Marku 12:29, 30.) Chize mu munda wa Endene, Satana kakuzanga hanga atu alimike ni chiyulo cha Yehova. Ndiapu kakuzanga hanga tunyonge ngwo, Yehova keshi ni ulite wakutulweza yize twatamba kulinga. Alioze tunanyingika ngwetu, yino yili ya mahuza. Tunatayiza maliji wano anambe ngwo: “Yenu kunwatela, Mwene wetu kanda Zambi yetu, kutambula uhenya ni ulemu ni tachi, mumu yenu nwatangile yuma yeswe, ni mumu ha upale wenu yapwile, yatangiwile.”—Usolwelo 4:11.

7 Muze te uchili kanuke, yisemi je kota kakufumbile hanga upwe ni kwononokena, chipwe muze te kuwazangile. Chizechene nawa, yetu tuvumbi a Yehova, ha mashimbu amwe muchihasa kupwa chikalu kumwononokena. Alioze twakuzanga Yehova ni kumuvumbika, kashika twakumwononokena. Yesu hanatuhichikila chilweza. Iye kanakononokena Yehova, chipwe muze te chakupwa chikalu kuchilinga. Kashika ambile chino hakwatwala kuli tato: “Upale we ulingiwe, hi upale wa yami ko.”—Luka 22:42; tala Maliji Akusongo 11.

8. Mu majila aka Yehova akutusongwela? (Tala mushete “ Panjika Yiyulo.”)

8 Musono, Yehova kakutusongwela mu majila alisa. Chakutalilaho, iye hanatwehe Mbimbiliya. Hanatwehe nawa makulwana a mu yikungulwila. Mutusolola ngwetu, twakukaula usongwelo wa Yehova ha kwononokena waze iye anazachisa hanga atusongwele. Nyi twalituna ukwaso wo, tunalitunu Yehova mwene. Muze A-Izalele alitunyine Mose, Yehova kevwile kupiha chinji. Iye yachimona ngwe iye analitunu.—Kwalula 14:26, 27. tala Maliji Akusongo 12.

9. Kuchi zango mulihasa kutukwasa kukaula usongwelo?

9 Nyi twasolola vumbi hali akwa-chiyulo, mutusolola ngwetu, twakuzanga mandumbu jetu. Achinyonga hachino. Nyi kwapwa umwe luyinda, hakupalika cha luyinda wacho, akwa-kuhana ukwaso kakukalakala hamuwika hanga alamwine atu anji nyi muchilita. Mba chizavu chacho chikalakale kanawa, ndo kupwe yoze machisongwela, nawa hita mutu wa mu chizavu katamba kukaula usongwelo. Alioze, yika muyilingiwa nyi mutu wa mu chizavu chacho malengulula usongwelo ni kulinga yize anazange mwene? Chipwe ngwe yuma yize anazange kulinga yinapeme, nihindu kulengulula usongwelo muchihasa kuneha kapinda mu chizavu, muchihasa kusa chizavu mu kapinda munji. Chizechene nawa, nyi twalitwamina kukaula usongwele wa Yehova ni wa waze iye akuhana chiyulo, akwetu mahasa kumona lamba. Alioze, nyi twononokena Yehova, mutusolola ngwetu, twakuzanga mandumbu jetu ni kusolola vumbi ha usongwelo wa Yehova.—1 A-Korindu 12:14, 25, 26.

10, 11. Yika mutulilongesa haliapwila?

10 Yuma yeswe yize Yehova akutwita hanga tulinge yakutuyukisa. Nyi twavumbika waze ali ni chiyulo mu usoko, ni mu chikungulwila, ni kuli manguvulu, mutuyuka chinji.—Shimbi Yamuchiali 5:16; A-Roma 13:4; A-Efwesu 6:2, 3; A-Hepreu 13:17.

11 Nyi twanyingika mumu liaka Yehova anazange hanga tusolole vumbi kuli akwetu, chino muchitukwasa hanga tusolole vumbi liacho. Tulilongesenu mu yimako chize mutuhasa kusolola vumbi ha yihela yitatu ku mwono.

KUSOLOLA VUMBI MU USOKO

12. Kuchi lunga mahasa kusolola ngwenyi kakuvumbika chiyulo?

12 Muze Yehova atangile usoko, kahanyine mulimo kuli hita mutu mu usoko. Nyi hita mutu mu usoko manyingika yize Yehova anashimbwila hanga alinge, usoko muuwahilila nawa eswe mayuka. (1 A-Korindu 14:33) Yehova hanahane kuli lunga chiteli chakupwa mutwe wa usoko. Yino yinalumbununa ngwo, Yehova kanashimbwila hanga lunga afunge ni kusongwela kanawa mukwo-pwo ni ana. Kashika, lunga makakumbulula kuli Yehova ha chize akufunga usoko wenyi. Lunga mukwa-Kristu kali chimbovu, nawa kakufunga usoko wenyi ni zango ngwe chize Yesu akufunga chikungulwila. Nyi lunga malinga chino, masolola ngwenyi, kakuvumbika Yehova.—A-Efwesu 5:23; tala Maliji Akusongo 13.

Umwe tata mukwa-Kristu kanembulula Kristu ha kufunga usoko wenyi

13. Kuchi pwo mahasa kusolola ngwenyi kakuvumbika chiyulo?

13 Pwo mukwa-Kristu neye kali ni mulimo ulemu mu usoko. Iye kakukwasa mukwo-lunga hanga alinge kanawa mulimo wenyi ngwe mutwe wa usoko. Pwo neye kali ni chiteli cha kufumba ana. Jila yimwe akulongeselamo ana jenyi hanga apwe ni vumbi, yili kupalikila ha chilweza chenyi. (Yishima 1:8) Pwo kakusolola vumbi kuli mukwo-lunga ni kuzeyela ha yiyulo yenyi. Nyi mamona ngwenyi, chiyulo cha mukwo-lunga kuchalitele, iye ni umbovu weswe hamwe ni vumbi mahasa kumulweza chize anevu. Nyi pwo mukwa-Kristu kalimbata ni mutu yoze hi Chela cha Yehova ko, iye mahasa kupalika mu yeseko yinji. Alioze, nyi pwo manunga ni kuzanga mukwo-lunga ni kumusolwela vumbi, kulutwe lia matangwa yino hanji muyihasa kukwasa mukwo-lunga anyingike Yehova ni kumuwayila.—Tanga 1 Petulu 3:1.

14. Kuchi ana mahasa kusolola ngwo kakuvumbika chiyulo?

14 Ana kali alemu chinji kuli Yehova, nawa ayo kanafupiwa usongwelo ni kwafunga. Muze ana mononokena yisemi jo, yino yakuvwisa yisemi jo kuwaha. Nawa, muze ana akwononokena yisemi jo, ayo kakusolola ngwo, kanavumbika Yehova ni kumuvwisa kuwaha. (Yishima 10:1) Mu usoko umwe, ana kakwalela wika kuli umwe wa kuli yisemi jo. Chino muchihasa kupwa chikalu chinji kuli ana, ni kuli chisemi wacho. Alioze, nyi ana mononokena ni kukwasa tato hanji naye, usoko wo muuwahilila chinji. Chipwe ngwe ana maalela kuli yisemi aali hanji ka, nihindu kukushi usoko ungunu. Chipwe chocho, usoko muuhasa kuwahilila, nyi hita mutu makaula usongwelo wa Yehova. Chino chakufumanyisa Yehova, yoze watangile usoko.—A-Efwesu 3:14, 15.

KUSOLOLA VUMBI MU CHIKUNGULWILA

15. Kuchi mutuhasa kusolola ngwetu twakuvumbika chiyulo mu chikungulwila?

15 Yehova kakutusongwela kupalikila mu chikungulwila, nawa kahanyine chiyulo kuli Yesu hanga apwe mutwe wa chikungulwila. (A-Kolosu 1:18) Yesu neye hanahana kuli “ndungo wamwenemwene, wa kukanyama” chiteli chakuhana kulia kuli atu ja Zambi hano hashi. (Mateu 24:45-47) Musono, “ndungo wamwenemwene, wa kukanyama” kali Chizavu cha Tusongo. Chizavu cha Tusongo, chakutwaha kulia tunafupiwa ha mashimbu alita, hanga chitukwase kukolesa ufulielo wetu. Makulwana a mu yikungulwila, tuvumbi ni tulayi a mambonge, kakutambula usongwelo kuli Chizavu cha Tusongo hanga akwase yikungulwila hashi heswe. Mandumbu wano kali ni chiteli chakutufunga. Ayo makakumbulula kuli Yehova ha chize akufunga yiteli yo. Kashika, nyi twavumbika mandumbu wano, mutusolola ngwetu, tunavumbika Yehova.—Tanga 1 A-Tesalonika 5:12; A-Hepreu 13:17; tala Maliji Akusongo 14.

16. Mumu liaka mutuhasa kwamba ngwetu, makulwana ni tuvumbi kakwaatongola ni ukwaso wa spiritu yisandu?

16 Makulwana ni tuvumbi kakukwasa mandumbu mu chikungulwila hanga alinunge ni kushishika. Alioze, ni ayo kali yihenge. Kuchi mandumbu wano akwaasakula? Ayo katamba kutwama kulita ni usongwelo uli mu Mbimbiliya. (1 Timoteu 3:1-7, 12; Titu 1:5-9) Yehova kazachishile spiritu yenyi yisandu hanga akwase akwa-kusoneka Mbimbiliya alumbunune usongwelo wacho. Makulwana wano, kakulemba kuli Yehova hanga ete spiritu yenyi yisandu muze akushimutwina hakutwala kuli yoze masakula hanga apwe mukulwana wa mu chikungulwila hanji kavumbi. Chino chinasolola pundu ngwo, yikungulwila kanayisongwela kuli Yesu ni Yehova. (Yilinga 20:28) Mandumbu waze akusakula hanga atukwase ni kutufunga, kali yawana ya Zambi.—A-Efwesu 4:8.

17. Mba asolole vumbi, yika ndumbu wa pwo atamba kulinga mashimbu amwe?

17 Ha mashimbu akwo mu chikungulwila mwakuhona makulwana ni tuvumbi hanga alinge yimwe milimo yize ayo atela kulinga. Mandumbu akwo akupapachisa mahasa kukwasa, alioze, nyi kukushi ndumbu wa lunga wa kupapachisa, umwe ndumbu wa pwo mahasa kulinga mulimo wacho. Nyi kukushi ndumbu wa lunga, ndumbu wa pwo katamba kukasa chitambala ku mutwe hanji kufukako chifulu. (1 A-Korindu 11:3-10) Nyi malinga chino, iye masolola ngwenyi kakuvumbika ululikiso wa Yehova hakutwala ku wata, mu usoko ni mu chikungulwila.—Tala Maliji Akusongo 15.

KUSOLOLA VUMBI KULI MANGUVULU

18, 19. (a) Yika twalilongesa ha mukanda wa A-Roma 13:1-7? (b) Kuchi mutuhasa kusolola vumbi kuli manguvulu?

18 Musono, Yehova kakwecha hanga manguvulu apwe ni chiyulo, nawa twatamba kwaavumbika. Ayo kakululieka yifuchi ni mbonge hanga yuma yende kanawa, nawa kakuhana milimo kuli atu. Kashika, akwa-Kristu amwenemwene kakukaula shimbi jize jili mu mukanda wa A-Roma 13:1-7. (Tanga.) Twakuvumbika “waze ali ni poko ya kuyula” ni kwononokena shimbi ja mu chifuchi hanji mu mbonge muze twatwama. Shimbi jacho mujihasa kukwata hali usoko wetu, mingoso hanji yikumba yize tuli nayo. Chakutalilaho, twakufuta lijimu nawa twakulweza nguvulu sango jize akufupa. Mba yika twatamba kulinga nyi nguvulu matwita hanga tulinge yuma yize yinalimika ni shimbi ja Zambi? Postolo Petulu kambile ngwenyi: “Chatutamba kwononoka kuli Zambi, hi kuli atu ko.”—Yilinga 5:28, 29.

19 Nyi tunalingi yuma yize yinatale hali yilolo a manguvulu ngwe, ngaji, hanji umwe pulisha, twatamba kwasolwela vumbi. Akweze akwa-Akristu, katamba kuvumbika alongeshi jo, ni atu akwo waze akukalakala ku shikola. Ku milimo twatamba kuvumbika miata jetu, chipwe ngwe, akwetu waze twakalakala no keshi kwaavumbika. Nyi twalinga chino, mutwimbulula postolo Paulu, yoze wasolwele vumbi kuli yilolo, chipwe ngwe ha mashimbu amwe chapwile chikalu kuchilinga. (Yilinga 26:2, 25) Chipwe ngwe akwetu keshi kutusa vumbi, nihindu twatamba kwaasa vumbi.—Tanga A-Roma 12:17, 18; 1 Petulu 3:15.

20, 21. Yuma yika yipema muyihasa kulingiwa nyi twasolola vumbi kuli akwetu?

20 Atu anji hano hashi, keshi kuvumbika akwo. Alioze atu ja Yehova kalisa. Yetu twakusa tachi hanga tusolole vumbi kuli mutu mweswawo. Twakukaula maliji a postolo Petulu waze anambe ngwo: “Lemesenu atu eswe.” (1 Petulu 2:17) Nyi twavumbika akwetu, ayo machimona. Yesu kambile ngwenyi: “Pangu lienu likatemuke kumeso ja atu, hanga akamone yitanga yenu yipema, akachichimieke Tatenu yoze uli mu malilu.”—Mateu 5:16.

21 Nyi twasolola vumbi mu usoko, mu chikungulwila, ni ku yuma yikwo ya ku mwono, chilweza chetu chipema muchihasa kukwasa akwetu hanga no alilongese hakutwala kuli Yehova. Nawa nyi twavumbika akwetu, mutusolola ngwetu, twakuvumbika Yehova. Chino chakuvwisa Yehova kuwaha, nawa mutusolola ngwo twakumuzanga.