1. Yika twatamba kulinga hanga tusolole ngwetu, uwayilo wetu wakuvwisa Yehova kuwaha, nawa mumu liaka?

YESU yamba ngwenyi: “Akwa kuwayila amwenemwene makawayila Tata mu uspiritu ni mu umwenemwene: mumu mwe tata kakufupa atu ngwe wano apwe akwa kumuwayila.” (Yoano 4:23; 6:44) Hita umwe wa kuli yetu katamba “kulilongesa chize chinapemena kuli Mwene.” (A-Efwesu 5:10) Alioze, chino hi chashiko, mumu Satana kakweseka kutupiangula hanga tulinge yuma yize Yehova keshi kuzanga.—Usolwelo 12:9.

2. Lumbununa yize yalingiwile kuli A-Izalele muze te hapwa hakamwihi ni Mulundu Sinai.

² Kuchi Satana akweseka kutupiangula? Mutapu umwe uze Satana akweseka kutupiangwilamo, uli kutulumbanganyisa hakutwala ku yuma yalita ni yize kuyalitele. Tala yize yalingiwile kuli A-Izalele muze te hapwa hakamwihi ni Mulundu Sinai. Muze Mose anyinyine ku mulundu, atu yamushimbwila chinji mu chilombo. Mba yahonga ni kumushimbwila, kashika yeta kuli Arone hanga aalingile umwe zambi. Arone yalingila zambi wa mwana-ngombe wa oru. Hazehene, atu yalinga chiwanyino. Yaputuka kujinguluka mwana-ngombe wacho ni kukina ni kumuwayila. Te kananyongo ngwo, kuwayila mwana-ngombe  wacho, muchipwa ngwe kanawayila Yehova. Chipwe ngwe atu te kananyongo ngwe chili “chiwanyino cha Yehova,” alioze te kuchalitele. Yehova kachimwene ngwe kukombelela mahamba, mba anji a kuli ayo kafwile. (Kutuhuka 32:1-6, 10, 28) Yika mutuhasa kulilongesa ha sango jino? Kanda twecha hanga atwonge. Kutwatambile kukwata “ku chuma cha luchisa,” nawa twatamba kwecha hanga Yehova atulongesa yize yinalite ni yize kuyalitele.—Izaia 52:11; Ezekiele 44:23; A-Ngalashia 5:9.

3, 4. Mumu liaka twatamba kunyingika chize yiwanyino yinji yaputukile?

³ Muze Yesu apwile hano hashi, kalongesele apostolo jenyi chize atamba kuwayila Yehova mu jila yalita. Muze Yesu te hafwa, apostolo yanunga ni kulongesa akwo shimbi jacho. Alioze muze apostolo afwile, akwa-Kristu a mahuza yaputuka kulongesa ndako jipi, ni kutayiza yiwanyino ya akwa-mavungu yinjile mu chikungulwila. Ayo nawa yalumuna majina a yiwanyino yimwe hanga yipwe ngwe ya akwa-Kristu. (2 A-Tesalonika 2:7, 10; 2 Yoano 6, 7) Yiwanyino yacho yinasoloka chinji musono, alioze, nihindu yakulemesa yitanga yipi ni yuma ya andemoniu. *—Usolwelo 18:2-4, 23.

⁴ Hashi heswe, yiwanyino ni matangwa akunanga yili yuma yilemu chinji ku mwono wa atu. Alioze, muze mununga ni kulilongesa chize Yehova akunyonga ha yuma yino, muhasa kumona ngwe, watamba kwalumuna nyonga lie hakutwala ku yiwanyino yimwe. Hanji chino muchihasa kupwa chikalu, alioze nyingika ngwe, Yehova makukwasa. Tutalenu chize yimwe yiwanyino yaputukile.  Chino muchitukwasa kunyingika nyonga lia Yehova ha chikuma chino.

5. Yika yinasolola ngwo, Yesu kakasemukine ha tangwa 25 lia Dezembro?

⁵ Mu yifuchi yinji atu kakulinga chiwanyino cha Natale ha tangwa 25 lia Dezembro, mumu ayo kakunyonga ngwo, lie tangwa lize Yesu asemukine. Mbimbiliya kuyishi kutongola tangwa chipwe kakweji yoze Yesu asemukine, alioze yinahanjika hakutwala ku kangonde wa mwaka wacho. Luka kasonekene ngwenyi, muze Yesu asemukine, ku Mbeteleme “kwapwile tufunga . . . . te anafungu mapanga jo haze.” (Luka 2:8-11) Ha kakweji wa Dezembro, ku Mbeteleme kwakupwa chishika ni vula munji, nawa kwakupwa mbundu yinji, kashika te muchipwa chikalu chinji tufunga kutwama “haze” ni mapanga jo ha ufuku. Yika chikuma chino chinatulongesa? Chikuma chino chinatulongesa ngwo, Yesu kasemukine ha mashimbu apema waze te keshi kunoka vula, hi ha Dezembro ko. Mbimbiliya ni sango jikwo yinasolola ngwo, Yesu kasemukine ha kachi ka tukweji waze tunavuluka musono ngwo, Setembro ni Outubro.

6, 7. (a) Kuchi chiwanyino cha Natale chaputukile? (b) Mumu liaka twakuhana yawana kuli akwetu?

⁶ Kuchi chiwanyino cha Natale chaputukile? Chaputukile mu yiwanyino ya waze te keshi kuwayila Yehova, ngwe Chiwanyino cha A-Roma cha Saturnu, chize te akulingila Saturnu, zambi wa yilimalima hanji mbuto. Mukanda umwe unambe ngwo: “Saturnu, chili chiwanyino cha A-Roma chize te akulinga mukachi ka kakweji wa Dezembro, kwe kwakatukile mianda yize akulinga ha chiwanyino cha Natale. Chakutalilaho, ku chiwanyino chacho  kwe kwakatukile ndako yakulinga chiteleka, kuhana yawana ni kutemuna mienda.” (Encyclopedia Americana) Chikwo nawa, chiwanyino cha kusemuka cha zambi wa mwalwa wa A-Persia yoze te akuvuluka ngwo, Mitra, necho te kakuchilinga ha tangwa 25 lia Dezembro.

⁷ Alioze, musono atu kakulinga chiwanyino cha Natele, chakuhona kunyonga chize chaputukile. Kuli ayo Natale chili chiwanyino chize chakuhana atu uhashi wa kupwa hamwe ni asoko, hanga alie kanawa ni kuliaha  yawana. Ni yetu twakuzanga kupwa hamuwika ni asoko jetu, ni masepa, nawa Yehova kanazange hanga tuvumbi jenyi apwe akwa-kuhana. Ha 2 A-Korindu 9:7 kanatulweze ngwo, “Zambi kakuzanga chihanyi wa kusehejela.” Alioze, Yehova kazangile hanga tupwe ni kuhana wika yawana ha matangwa a yiwanyino. Atu ja Yehova kakuwahilila kuhana yawana ni kupwa hamwika ni masepa ni asoko jo ha tangwa lieswalio ha mwaka, chakuhona kushimbwila fweto. Twakuhana mumu twakuzanga akwetu.—Luka 14:12-14.

8. Shina akwa-mana kahanyine yawana kuli Yesu muze te uchili mwana-kemba? Lumbununa.

⁸ Atu amwe kakulumbununa ngwo, kakuhana yawana ha Chiwanyino cha Natale mumu ngwo, amwe malunga atatu akwa mana kahanyine yawana kuli mwana kemba Yesu muze apwile mu chililo. Chochene, amwe atu kayile ni kumeneka Yesu ni kumutwalila yawana. Ku mashimbu akunyima, atu te kakuhana yawana kuli mutu mulemu. (1 Mianangana 10:1, 2, 10, 13) Alioze, nyingika ngwe Mbimbiliya yinambe ngwo, atu jacho te akwa-mana, te kakulinga yuma ya tufutafuta, nawa te keshi kuwayila Yehova. Atu jacho kakamenekene Yesu muze te uchili mwana-kemba mu chililo. Kayile ni kumumeneka muze te hakola nawa te kali ku zuwo.—Mateu 2:1, 2, 11.

9. Yiwanyino yika ya matangwa akusemuka yize anavuluka mu Mbimbiliya?

⁹ Tangwa lia kusemuka cha mwana liapwa lia sambukila. (Samu 127:3) Alioze chino kuchalumbunukine ngwo, twatamba kulinga chiwanyino ha tangwa lize mwana asemukine. Achi nyonga ha chino: Mbimbiliya yakuvuluka  wika yiwanyino yaali yize alingile ha tangwa lia kusemuka. Chiwanyino chimwe chili cha Falau Mwanangana wa Engitu, chikwo cha Heronde Andipa. (Tanga Uputukilo 40:20-22; Marku 6:21-29.) Alioze, eswe aali te keshi kuwayila Yehova. Kwamba pundu, mu Mbimbiliya kumushi sango jize jinasolola ngwo, umwe kavumbi wa Yehova te kakulinga chiwanyino cha tangwa lia kusemuka.

10. Kuchi Akwa-Kristu atangu te akumona chiwanyino cha tangwa lia kusemuka cha mutu?

¹⁰ Mukanda umwe unambe ngwo, Akwa-Kristu atangu “te kamumona chiwanyino cha kusemuka cha mutu ngwe, mianda ya uwayilo wa mahuza.” (World Book Encyclopedia) Mianda yacho te yakukatuka ku malongeso a amahuza. Chakutalilaho, ku shakulu A-Ngregu te kakutayiza ngwo, hita mutu kakumufunga kuli spiritu yize yapwileko muze asemukine. Nawa ngwo, spiritu yacho yalita ni zambi yoze wasemukine ha tangwa lize mutu wacho asemukine. Chikwo nawa, yiwanyino yacho, yinalite ni mianda ya akwa-kulilongesa tutongonoshi ni tahi.

11. Yika Yehova akushimbwila hanga tulinge?

¹¹ Atu anji kakunyonga ngwo tangwa lia kusemuka cho lili lilemu chinji, lili tangwa lize atamba kwasakwilila ni kwasolwela zango. Alioze, mutuhasa kusolola zango kuli asoko ni masepa jetu ha matangwa eswe, hi ha tangwa limuwika ko. Yehova kanazange hanga tupwe yimbovu nawa yihanyi matangwa eswe. (Tanga Yilinga 20:35.) Twakumusakwilila matangwa eswe ha chawana cha mwono chize atuhele, hi ha tangwa lize twasemukine wika ko.—Samu 8:3, 4; 36:9.

12. Kuchi tangwa lia kufwa mulihasa kupwa ni ulemu kuhiana tangwa lia kusemuka?

¹² Mukanda wa Chilumbununyi 7:1 unambe ngwo: “Jina lipema liahiana yitumbo ya maji ya ndando yilemu.  Tangwa lia kufwa liahiana tangwa lia kusemuka.” Kuchi tangwa lia kufwa chetu mulihasa kupwa lilemu kuhiana tangwa lia kusemuka? Muze twakusemuka, kanda tuchilinga kama chimwe chuma chipi hanji chipema ku mwono wetu. Alioze muze twakuzachisa mwono wetu hanga tuwayile Yehova ni kulingila akwetu yuma yipema, twakuhichika “jina lipema” hanji lufuma mupema, mba Yehova keshi kutuvulama chipwe muze mutufwa. Atu ja Yehova  keshi kulinga chiwanyino ha matangwa a kusemuka cho, chipwe a kusemuka cha Yesu. (Yombi 14:14, 15) Kwamba pundu, chiwanyino chimuwika chize Yesu ambile hanga tupwe ni kulinga, chili kwiwuluka kufwa chenyi.—Luka 22:17-20; A-Hepreu 1:3, 4.

13, 14. Chiwanyino cha Pascoa kulihi chakatukile?

¹³ Atu anji kakutayiza ngwo, muze akulinga chiwanyino cha Pascoa kakwiwuluka uhindukilo wa Yesu. Alioze, kwamba pundu, mianda yinji yize akulinga ha Pascoa musono yinalite ni ndako ya uwayilo wa mahuza wa chingoji. Tutalenu chikuma chize chinatale ha mbalu ni monda a chiwanyino cha Pascoa. Ha miaka yinji ulembelo wa mahuza wakuzachisa mbalu ngwe chilayi cha chingoji. Umwe mukanda unambe ngwo, ndako ya kufupa monda ha Chiwanyino cha Pascoa “yinakatuka ha chiwanyino cha chingoji.” Chino chinasolola pundu ngwo, chiwanyino cha Pascoa kuchatalile ha uhindukilo wa Yesu.—The Dictionary of Mythology.

¹⁴ Shina Yehova kakuwahilila muze akumona atu kanachinga ndako ya uwayilo wa mahuza ni uhindukilo wa Mwanenyi? Kwamba pundu ka. (2 A-Korindu 6:17, 18) Yehova keshi kutwita hanga tupwe ni kwiwuluka uhindukilo wa Yesu.

15. Chiwanyino cha mwaka waha kulihi chakatukile?

¹⁵ Hita chifuchi chili ni mutapu uze akulingilamo chiwanyino cha mwaka waha. Alioze ku yihela yinji atu kakulinga yiwanyino yinene ha mwaka waha. Chikwo nawa ha yiwanyino yacho atu kakulinga chinji utanji ni kuzengewa. Nawa, chiwanyino chacho chinakatuka ku uwayilo  wa mahuza. Umwe mukanda unambe ngwo: “A-Roma te kakulinga chiwanyino ha [tangwa lia mwaka waha] hanga awayile Jano zambi wa yikolo, yajilo ni uputukilo. Kakweji wa janeiro katambwile jina lino mumu lia Jano, yoze wapwile ni mahuma aali—limwe linatale kulutwe likwo kunyima.”—The World Book Encyclopedia.

16, 17. Yika twatamba kunyonga nyi tunazange kulinga umbachiso?

¹⁶ Mashimbu a umbachiso kali a uwahililo unji. Alioze hita chifuchi atu kali ni mutapu uze akulingilamo chiwanyino cha umbachiso. Atu keshi kufupa kunyingika kuze mianda ya yiwanyino ya umbachiso yaputukile, kashika ayo keshi kuhasa kunyingika nyi yimwe mianda ya yiwanyino yacho yinakatuka ku uwayilo wa mahuza nyi ka. Alioze akwa-Kristu waze anafupu kulimbata, katamba kulinga yuma yeswe kanawa hanga umbachiso wo uvwise Yehova kuwaha. Mahasa kuhengwola hanga anyingike kuze kunakatuka ndako jimwe jize akulinga ha umbachiso. Nyi malinga chocho, mahasa kukwata yiyulo yipema.—Marku 10:6-9.

¹⁷ Kuyihela yimwe atu kakulinga mianda yalisa ha mashimbu a umbachiso. (Izaia 65:11) Chakutalilaho, atu amwe kakukonga loso hanji kukwita pemba kuli waze analimbata. Ayo kakufuliela ngwo, chino muchikwasa waze analimbata hanga akapwe ni ana, akawahilile ni kutwama miaka yinji, nawa ngwo yuma yacho muyaafunga ku yuma yipi. Alioze akwa-Kristu katamba kukanyama hanga ehuke ndako jize jinatale ku ulembelo wa mahuza.—Tanga 2 A-Korindu 6:14-18.

18. Shimbi jikwo jika ja Mbimbiliya jize mutuhasa kukaula ha kulinga umbachiso?

 ¹⁸ Akwa-Kristu kakuzanga hanga mashimbu a umbachiso wo apwe achiseke nawa apema. Kakuzanga nawa hanga ngeji jo awahilile. Kashika, nyi umwe mutu mazanga kwamba yimwe yuma katambile kuhanjika pande ja sonyi, chipwe yuma ya miselo hanji yipi yize muyihona vumbi waze analimbata ni atu akwo. (Yishima 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Chikwo nawa, waze analimbata katambile kulinga umbachiso uze muusolola “kulizata cha mwono.” (1 Yoano 2:16) Nyi unalulieka umbachiso we, linga yeswe kanawa, hanga upwe ni kwiwuluka tangwa liacho ni chiseke, hi ni yinyengo ko.—Tala Maliji Akusongo 28.

19, 20. Kulihi kwakatukile ndako ya kulipupa misenge?

¹⁹ Atu kali ni ndako ya kupupa misenge ya walwa ha yiwanyino ya umbachiso ni ha yiwanyino yikwo. Muze a kupupa misenge, mutu kakulweza akwo ngwenyi, mwono upema, ni akwo no matayiza nyonga liacho ha kuzundula misenge yo. Kuchi akwa-Kristu akumona chikuma chacho?

²⁰ Umwe mukanda unambe ngwo, ndako ya kulipupa misenge ya walwa, yinakatuka kuli atu waze te keshi kuwayila Yehova, “waze te akuhinjila walwa usandu kuli tuzambi two ngwe chitapo.” (International Handbook on Alcohol and Culture) Chino te kakuchilinga “muze meta chimwe chuma, hanji muze malemba, mba mamba ngwo, ‘mwono usuku!’ hanji ‘mwono upema!’” Ku mashimbu akunyima atu te kakuzundula misenge hanga ete yiwape kuli zambi yo. Alioze kutwatambile kulinga yuma yacho mba Yehova atuwahise.—Yoano 14:6; 16:23.

21. Yiwanyino yikwo yika yize akwa-Kristu atamba kwehuka?

²¹ Nyi mufupa kuya ha chimwe chiwanyino, chitangu nyonga ha ndako ni yuma yize yakulingiwa ha chiwanyino chacho. Chakutalilaho, ha yiheho ya carnavale ni yiwanyino yimwe kakusololaho wino wa sonyi, uzengi ni utanji. Yiwanyino yacho yakuhalisa atu waze akulimbata lunga ni lunga hanji pwo ni pwo hanji yuma ya mafwefwe. Nyi twalinga yiwanyino yacho, shina tunevwila lwaji yuma yize Yehova keshi kuzanga?—Samu 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Yika muyihasa kukwasa akwa-Kristu kusakula yiwanyino yize atamba kuya?

²² Akwa-kristu katamba kukanyama hanga ehuke kulinjisa ha yiwanyino yize kuyishi kuvwisa Zambi kuwaha. Postolo Paulu kasonekene ngwenyi: “Kashika chipwe munulia, hanji mununwa, hanji cheswacho munulinga, lingenu yuma yeswe ha uhenya wa Zambi.” (1 A-Korindu 10:31; tala Maliji Akusongo 29.) Alioze, chino kuchishi kusolola ngwo, yiwanyino yeswe yakusolola yuma ya utanji, ya uwayilo wa mahuza hanji yuma ya mafwefwe. Nyi twamona ngwetu, chiwanyino chimwe kuchishi kulimika ni shimbi ja mu Mbimbiliya, hita mutu katamba kusakula mwene nyi maya ha chiwanyino chacho nyi ka. Twatamba nawa kunyonga ha chize akwetu mevwa ha yize mutusakula.

23, 24. Kuchi muhasa kulumbununa chiyulo che hakutwala ku yimwe yiwanyino kuli asoko je waze hi Yela ja Yehova ko?

²³ Kota hiuneche kuya ha yiwanyino yize Yehova keshi kuzanga. Alioze, asoko je waze hi Yela ja Yehova ko mahasa  kunyonga ngwe kushi kwazanga hanji kusolo kupwa hamwe no. Ayo hanji mahasa kunyonga ngwo, yiwanyino yacho yili mashimbu waze asoko atamba kupwa hamuwika. Yika muhasa kulinga? Kuli majila anji waze mutuhasa kusolwelamo zango lietu kuli ayo, ni kusolola ngwo, ayo kali alemu chinji kuli yetu. (Yishima 11:25; Chilumbununyi 3:12, 13) Muhasa kwasanyika ha mashimbu eka hanga nupwe hamuwika.

²⁴ Nyi ayo mafupa kunyingika mumu liaka kushi kulinga yiwanyino yacho, muhasa kufupa sango hakutwala ku chikuma chino mu mikanda yetu ni ha site jw.org, yize muyikukwasa kulumbununa chitela cha mumu liaka kushi kulinga yiwanyino yacho. Kanda wamba yuma yize muyisolola ngwo, yena mwe unanyingika chinji yuma kuhina ayo, hanji kwashinjila hanga atayize nyonga lie. Kwasa asoko je anyingike ngwo wahengwola chinji hakutwala ku chikuma chacho, shimbu kanda uchikwata chiyulo che. Lihumikize, ni kuhanjika ni liji lia “vumbi, lia kulungiwa ni mungwa.”—A-Kolosu 4:6.

25, 26. Kuchi yisemi mahasa kukwasa ana jo azange shimbi ja Yehova?

²⁵ Chili chilemu kunyingika mumu liaka kutushi kulinga yimwe yiwanyino. (A-Hepreu 5:14) Tunazange kwivwisa Yehova kuwaha. Nyi tuli yisemi, twatamba kuchiza amwe mashimbu hanga tukwase ana jetu kunyingika shimbi ja mu Mbimbiliya ni kujizanga. Nyi Yehova mapwa mutu wamwenemwene kuli ayo, no mazanga kuvwisa Yehova kuwaha.—Izaia 48:17, 18; 1 Petulu 3:15.

²⁶ Yehova kakuwahilila chinji muze akumona ngwo twakulikolweza hanga tumuwayile mu jila yize yalita. (Yoano 4:23) Atu anji kakunyonga ngwo hano hashi hapi kuheshi mutu yoze mahasa kupwa ni mbunge yipema. Shina chino chili chamwenemwene? Kapitulu yoze makaulaho mahanjika hakutwala ku chikuma chino.