1, 2. Aya akuwahilila chinji ha mashimbu a upapachiso?

NYI YENA hiwalinga miaka yinji ni kuwayila Yehova, kota wakwivwa pande jinji ja upapachiso ha kukunguluka chetu cha mbonge ni cha mambonge. Chipwe ngwe wakupwa chinji ha mashimbu jacho, kota nihindu wakwivwa chiseke chinji muze wakumona atu waze anatwama kulutwe makatuka asolole ngwo kumaapapachisa. Ha shimbu lize-liene kwakupwa zungo lia chiseke ni koshi jinji jakwaachichimieka. Kota meso je kakuzala to ni masoji a uwahililo ha kumona chizavu cha atu ni hamu lieswe kanalihana kuli Yehova. Mashimbu jacho kakupwa a chiseke chinji!

² Chipwe ngwe twakumona upapachiso wa amwe atu ha miaka, alioze angelo kakumona upapachiso wa atu anji kuhiana yetu. Mu ‘malilu mwakupwa uwahililo unji’ muze angelo akumona tununu twa atu a hashi heswe kananjila mu ululikiso wa Yehova ha poso jeswe! (Luka 15:7, 10) Kwamba umwenemwene, angelo kakwivwa chiseke chinji ha kumona chize atu akwapapachisa!​—Hagaia 2:7.

3. Mumu liaka Satana ‘akwendangana ngwe ndumba yoze wakuhanjika ni lundunjila’, nawa yika iye anazange kulinga?

³ Alioze, kuli amwe angelo api waze akwivwa uli hakumona atu kanapapachisa. Satana ni andemoniu kakwivwa  uli unji ha kumona tununu twa atu waze aneche yitanga yipi ya hano hashi. Satana kambile ngwenyi, niumwe mutu mahasa kuwayila Yehova ni zango lieswe lingunu wakwihi, nawa ngwo kechi kushishika kuli iye nyi mapalika mu yeseko. (Tanga Yombi 2:4, 5.) Ha mashimbu eswe muze mutu makwata chiyulo cha kulihana kuli Yehova, kakusolola ngwo Satana kali sakwonga. Chino chili ngwe kakulamba mahushi kuli Satana poso jeswe. Kashika, hi chikomokeso ko kunyingika ngwo, iye ‘kakwendangana ngwe ndumba yoze wakuhanjika ni lundunjila nikufupa yoze mahasa kuumbula’! (1 Petulu 5:8) “Ndumba” wacho kanafupu kutupiangula ku spiritu, hanga tupihise usepa wetu ni Zambi.​—Samu 7:1, 2; 2 Timoteu 3:12.

4, 5. (a) Mu majila aka aali Yehova hanatepulula ndundo ja Satana? (b) Ujikijilo uka akwa-Kristu atamba kupwa nawo?

 ⁴ Chipwe ngwe tunalimika ni umwe mukwa-kole wa ndundo, nihindu kutushi ni chitela chakwivwa woma. Mumu liaka? Mumu Yehova hanatepulula ndundo ja ‘ndumba yono wakuhanjika ni lundunjila’ mu majila aali alemu. Majila aka enawo? Chitangu, Yehova kambile ngwenyi “mbunga yinene” ya akwa-Kristu amwenemwene makapwa kupulula ha luyinda munene yoze kwasala hakehe hanga aputuke. (Usolwelo 7:9, 14) Uprofeto wa Zambi kuuchi kuhona kumanunuka. Kashika, chipwe Satana kananyingika ngwenyi, kechi kuhasa kupiangula atu eswe ja Zambi.

⁵ Chuma chamuchaali chize Satana kechi kuhasa kulinga kachambile kuli umwe kavumbi washishika wa Zambi ku mashimbu akunyima. Profeta Azaria kalwezele Mwanangana Asa ngwenyi: “Yehova mapwa hamwe ni yenu nyi kachi enu munupwa hamwe nenyi.” (2 Sango ja Mianangana 15:2; tanga 1 A-Korindu 10:13.) Kuli yilweza yinji mu Mbimbiliya yize yinasolola ngwo Satana te kechi kuhasa kuumbula mutu yoze uli ni usepa upema ni Zambi. (A-Hepreu 11:4-40) Musono, akwa-Kristu waze ali ni usepa upema ni Zambi kakuhasa kulimika ni Ndiapu nawa kakumukumba. Liji lia Zambi linatwehe ujikijilo hakwamba ngwo: “Limikenu ni Ndiapu mba kumakanuchina.”​—Tiangu 4:7.

6. Kuchi Satana akulimika ni mukwa-Kristu umuwika ni umuwika?

⁶ Satana kechi kuhasa kukumba jita yize anase ni atu ja Zambi, alioze mahasa kutukumba nyi twapwa ukawetu nawa nyi twakokoloka. Satana kananyingika nawa ngwenyi mahasa kutunongesa nyi usepa wetu ni Yehova wakokoloka. Kuchi iye akuchilinga? Kakuchilinga ha kulimika ni yetu, nawa ha kuzachisa miheto yinji. Tushimutwinenu miheto yitatu yize Satana akuzachisa chinji.

7. Mumu liaka Satana anatela atu ja Yehova miheto yinji?

 ⁷ Miheto yinji. Postolo Yoano kambile ngwenyi: “Hashi heswe lukombo kuhakupomba mu chiyulo cha mwe chingulungulu.” (1 Yoano 5:19) Maliji wano kali ni utowezo kuli akwa-Kristu eswe amwenemwene. Satana hapiangula kulu atu anji hano hashi, ha chino iye mahasa kulihulikila wika kuli atu waze kanda achipiangula, e atu ja Yehova. (Mika 4:1; Yoano 15:19; Usolwelo 12:12, 17) Satana kali ni ufwatulo unji, mumu kanyingika ngwo shimbu likepe wika alinalio. Kashika anase tachi jinji hanga apiangule atu. Ha mashimbu wano akusula, tunapalika mu yeseko yinji yipi nawa ya utoji.

8. Yika Postolo Paulu te anambe kwamba ha kuzachisa liji “kulimika” ni spiritu yipi?

⁸ Jita yize mutu ni mutu alinayo. Postolo Paulu kakolwezele mandumbu jenyi akwa-Kristu ha kwalweza ngwenyi: “Twakulimika ni . . . maspiritu a ungulungulu muma mwa malilu.” (A-Efwesu 6:12) Mumu liaka Postolo Paulu azachishile liji ‘kulimika’? Mumu liji lino linahane nyonga liakulimika cha mujimba ni mujimba. Ha chino, hakuzachisa liji lino Paulu te kanashindakenya ngwo mutu ni mutu kakulimika ni spiritu yipi. Chipwe ngwe twatwama mu yifuchi muze atu akutayiza yuma ya spiritu yipi hanji ka, kutwatambile kuvulama ngwetu, kulihana chetu kuli Yehova chili ngwe tunanjile mu chihela cha jita. Chize ha tangwa liacho, akwa-Kristu eswe kali mu yimwe jita yikalu. Kashika, Paulu amwene ngwenyi katamba kukolweza katatu keswe akwa-Kristu a mu Efwesu hanga ‘amane ngu’!​—A-Efwesu 6:11, 13, 14.

9. (a) Mumu liaka Satana ni andemoniu akuta miheto yinji? (b) Mumu liaka Satana akweseka kupiangula manyonga jetu, nawa kuchi mutuhasa kulimika nenyi? (Tala kasha ha mafwo 192-193.) (c) Muheto uka ukwo mutulilongesa haliapwila?

⁹ Yeseko yikalu kunyingika. Postolo Paulu kanakolweza akwa-Kristu hanga amane ki ni kulimika ni “unjiliji” hanji  miheto ya Satana. (A-Efwesu 6:11) Hano Paulu kahanjikile hakutwala ku miheto yinji. Maspiritu api keshi kuzachisa muheto umuwika, alioze kakuzachisa miheto yinji hanga ahase kupiangula mutu ni mutu. Amwe akwa-Kristu waze alimikine ni yimwe yeseko, alioze ha kupalika cha mashimbu yapiangula ni yeseko yeka. Kashika, Ndiapu ni andemoniu jenyi kakufupa yize mutu ni mutu akuzanga, hanga ahase kuwana ulelu wenyi wa mu spiritu. Alioze, Mbimbiliya muyihasa kutukwasa kunyingika miheto yize Ndiapu akuta. (2 A-Korindu 2:11) Ha tupitulu waze apalika twalilongesa miheto yacho, ngwe muheto wa kupwa ni upite unji, wa usepa upi ni utanji. Haliapwila mutulilongesa muheto ukwo wa Satana​—kupanda.

10. (a) Kupanda yika? (b) Kuchi Yehova akunyonga ha yuma ya kupanda, nawa kuchi yena wakuyinyonga?

¹⁰ Mutu yoze wakulinga yuma ya kupanda, ni ya andemoniu, kakuhanjika ni maspiritu api. Kutaha, kupanda wanga, kulinga yipepela ni kuhanjika ni afu, yeswe ai yili kupanda. Ngwe chize tunanyingika, kupanda chili ‘chizelwokeso’ kuli Yehova. (Shimbi Yamuchiali 18:10-12; Usolwelo 21:8) Ni yetu twatamba ‘kuvwila lwaji yuma yacho,’ kashika, kuchalitele kuli yetu kufupa kupwa ni yuma ya kupanda. (A-Roma 12:9) Kulinga yuma yino chili kulimika ni Yehova, Tata yetu wa mumalilu!

11. Mumu liaka chili kukumba chinene kuli Satana nyi twalinjisa mu yuma ya kupanda-panda? Hana chilweza.

¹¹ Alioze, kulinjisa mu yuma yakupanda chili kulimika ni Yehova. Kashika, Satana anase tachi jeswe hanga amwe akuli yetu alinge yuma yacho. Satana kakukumba muze iye akuhasa kupiangula umwe mukwa-Kristu hanga alinge yuma ya kupanda. Mumu liaka? Nyonga ha chilweza chino: Nyi umwe mutu mahasa kupiangula umwe swalale wa  ku chilombo chikwo hanga akunjike chilombo chenyi ni kuya ku chilombo cha akwa-kole jenyi, mwata wa chilombo cha akwa-kole jo mawahilila chinji. Iye mahasa kunangamisa swalale wacho kumeso ja atu eswe ngwe yimwe jila yakwihilamo mwata wa chilombo chikwo. Chizechene nawa, nyi mukwa-Kristu mapanda, masolola ngwo kanalituna Yehova, ni kusolola ngwo kali sali lia Satana. Satana mawahilila chinji ha kunangamisa mutu wacho! Shina yetu tunazange kwivwisa Ndiapu chiseke chacho? Ka, mumu yetu kutushi kulimika ni Zambi.

12. Muheto ukwo uka uze Satana akuzachisa hanga alumbanganyise manyonga jetu hakutwala ku yitanga ya kupanda?

¹² Nyi twevwila lwaji yitanga ya kupanda, Satana kechi kuhasa kutukumba ni yitanga yacho. Kashika iye akumona ngwenyi katamba kwalumuna manyonga jetu. Kuchi akuchilinga? Kakufupa kulumbanganyisa akwa-Kristu hanga anyonge ngwo “chipi ngwo, chipema, ni chipema ngwo, chipi.” (Izaia 5:20) Mba Satana achilinge, iye kakuta muheto uze akuzachisa chinji, kakuvundula yihula hanga mutu akakajane mu mbunge yenyi.

13. Kuchi Satana akuzachisa yihula hanga ase ukakajano mu mbunge?

¹³ Tutalenu chize Satana achilingile ku mashimbu akunyima. Mu munda wa Endene kahulile kuli Eva ngwenyi: ‘Kuma, Zambi hanambe ngwenyi, Kanda nukalia ku mitondo yeswe ya mu munda nyi?’ Ha mashimbu a Yombi, ha chimwe kukunguluka cha angelo mu malilu, Satana yahula Yehova ngwenyi: ‘Te chawana [Yombi] anavwila woma Zambi?’ Yesu neye ku uputukilo wa mulimo wenyi, Satana kalimikine nenyi ni kwamba ngwenyi: ‘Nyi uli mwe Mwana Zambi, amba mawe ano alumuke mbolo.’ Maliji wano Satana ambile, kanalimika ni maliji waze Yehova aliangile kwamba ha poso jisambano kunyima ngwenyi: ‘Yono mwe  Mwanami, ngunamuzange chikolo, muli iye ngunawahilila.’!​—Uputukilo 3:1; Yombi 1:9; Mateu 3:17; 4:3.

14. (a) Kuchi Satana akuzachisa muheto wenyi hanga atu apwe ni ukakajano hakutwala ku yuma yakupanda? (b) Yika mutulilongesa haliapwila?

¹⁴ Musono, Ndiapu kakuzachisa muheto uzewene hanga eseke kusa ukakajano hakutwala ku yuma ya wanga. Kwamba pundu, iye kakuhasa kusa ukakajano mu mbunge ya amwe akwa-Kristu. (2 A-Korindu 11:3) Kuchi mutuhasa kukwasa amwe hanga apwe ni manyonga alita? Kuchi mutuhasa kulifunga hanga Satana ahone kutupiangula ni muheto uno? Mba tukumbulule yihula yino, tutalenu yikuma yaali ya ku mwono yize Satana akuzachisa chinji. Yiheho ni uukiso.

15. (a) Kuchi atu aku yifuchi ya ku Europa akunyonga ha yitanga ya wanga? (b) Kuchi amwe akwa-Kristu akwapiangula ku manyonga hakutwala ku yuma ya wanga?

¹⁵ Mu yifuchi ya mu Europa ni ya mu America, yitanga ya kutaha, kupanda wanga, yipepela ni yuma yikwo ya wanga keshi kuyimona ngwe yili yitanga yipi. Ayo kakulinga yinema, mikanda, video game ni kusolola yizulie ha TV, yize yakusolola yitanga ya andemoniu ni kuyipwisa ngwe yuma yipema nawa ya mana, nawa yuma yino kuyinoko chinji. Yinema ni mikanda yize yakusolola yuma ya kupanda-panda ni yipupu hiyoka chinji, nawa atu kakuyizanga chinji. Ha chino mutuhasa kumona ngwetu, andemoniu kakuhasa kwonga atu hanga anyonge ngwo yuma ya wanga hi yipi ko. Shina akwa-Kristu ni no che akunyonga? Amwe kakupianguka ni manyonga jacho. Kuchi chakulingiwa? Chakutalilaho, umwe mukwa-Kristu muze te hatala chimwe chinema cha wanga, yamba ngwenyi: “Natalanga wika chinema chacho, alioze yami chishi kupanda kwami.” Mumu liaka nyonga lino lili lipi?

16. Mumu liaka chili chipi kutala yinema ya kupanda?

 ¹⁶ Chipwe ngwe kulisa chiliho ha kachi ka kutala yinema ya wanga ni kupanda wanga, nihindu chino kuchiso kulumbunuka ngwo niumwe upi kuushiho nyi twayitala wika. Mumu liaka? Tutalenu chilweza chino: Liji lia Zambi linasolola ngwo Satana chipwe andemoniu keshi ni ndundo ja kutala manyonga jetu. * Ngwe chize twalilongesanga ku uputukilo, mba anyingike yize twakunyonga ni ulelu wetu, maspiritu api kakutala yitanga yetu ni yiheho yize twakusakula. Muze mukwa-Kristu masolola ngwenyi kakuzanga kutala yinema ni kutanga mikanda ya wanga, ni ya yipupu, hanji yitanga ya andemoniu, ha chino iye kanatumu lusango kuli andemoniu. Kwamba pundu, iye kanaalweze ulelu wenyi! Ha chino andemoniu mahasa kwokesa tachi jo hanga apiangule mukwa-Kristu ha ulelu wenyi uze anasolola, ndo muze mamukumba. Kwamba pundu, amwe waze azangile yitanga ya wanga yize akusolola ha yinema, ha kupalika cha mashimbu no yaputuka kupanda wanga.​—Tanga A-Ngalashia 6:7.

2:23.

17. Muheto uka Satana mahasa kusa hanga apiangule waze anayiza?

¹⁷ Satana keshi kutukwachila wika ku usolo wa kutala yinema, alioze ni ku uukiso. Kuchi chenacho? Mukwa-Kristu yoze unayiza mahasa kuhonga ku mbunge nyi hafupa uukiso unji, alioze kahindukile. (Marku 5:25, 26) Chino muchihasa kuhana kuli Satana ni andemoniu yimwe jila yakupiangwilamo mutu. Andemoniu mahasa kupiangula mutu yoze unayiza nawa unanenganyana hanga afupe yitumbu yize ya kunjila yuma ya “wanga,” hanji yakupanda.  (Izaia 1:13) Nyi andemoniu mahasa kukupiangula, usepa we ni Zambi muuhasa kupiha. Kuchi muchihasa kulingiwa?

18. Yitumbo yika mukwa-Kristu atamba kulituna, nawa mumu liaka?

¹⁸ Yehova katowezele A-Izalele waze te akufupa yuma ya “wanga” ha kwalweza ngwenyi: “Muze munuzoza moko jenu, mungunuswekela meso jami, chipwe munulemba lembie-e-e, chichi kunwivwa.” (Izaia 1:15) Chochene, kutwatambile kulinga yuma yize muyikinda kulemba chetu kuli Yehova, chipi-chipi muze tunayiza. (Samu 41:3) Kashika, nyi yimwe yitumbo yili ni yuma yakupanda-panda, mukwa-Kristu wamwenemwene katamba kulitunayo. * (Mateu 6:13) Ha chino, mahasa kupwa ni shindakenyo ngwenyi, Yehova mamukwasa.​—Tala kasha yinambe ngwo “ Shina Yino Yili Lume Yuma ya Wanga?” ha lifwo 194.

19. (a) Kuchi Ndiapu akwonga atu hakutwala ku ndundo jenyi? (b) Sango jika akwa-Kristu amwenemwene atamba kwehuka?

¹⁹ Mu yifuchi ya mu Europa ni ya mu America atu anji keshi kupala ndundo jize Satana akwete, alioze mu yifuchi yikwo, ayo kakwete nyonga lieka. Mu yifuchi yacho, Ndiapu  kakwonga atu anji hanga anyonge ngwo iye kali ni ndundo jinji kuhiana. Kashika atu amwe akwivwa woma wa maspiritu api, muze anali, anakalakala nawa anapombo. Kuli sango jinji hakutwala kuli andemoniu. Sango jacho kakujihanjika ni chiseke cheswe, nawa atu kakukomoka chinji hakwivwa sango jacho. Shina twatamba kwambujola sango jacho nyi? Ka, tuvumbi twa Zambi wamwenemwene kakwehuka kuchilinga ha mukunda wa yitela yaali yilemu.

20. Kuchi mutu mahasa kunangamisa upale wa Satana chakuhona kunyingika?

²⁰ Chitangu, nyi twamwanga sango hakutwala kuli andemoniu chino muchisolola ngwo tunachichimieka ndako ja Satana. Kuchi chino muchihasa kulingiwa? Liji lia Zambi linambe ngwo Satana kakulinga yuma ya ndundo jinji, alioze linatutoweza nawa ngwo iye kakuzachisa “yilayi” ni “yipupu ya kwonga.” (2 A-Tesalonika 2:9, 10) Amu Satana ali sakwonga munene, iye kananyingika kanawa chize mahasa  kupiangula waze akunyonga ku yuma ya yipupu ni kwalingisa hanga atayize yuma ya saki. Atu jacho kakuyitayiza ni shindakenyo yeswe ngwo kakumona hanji kwivwa yimwe yuma, nawa kakuyambulula kuli akwo. Ha kupalika cha mashimbu, sango jacho jakwoka. Nyi umwe mukwa-Kristu mamwanga sango ngwe jino, iye masolola pundu ngwo kanalingi upale wa Ndiapu, mwe “tato ya mahuza.” Nawa mapwa ngwe kananangamisa upale wa Satana.​—Yoano 8:44; 2 Timoteu 2:16.

21. Twatamba kuhanjika hakutwala ku yuma yika?

²¹ Chamuchali, chipwe ngwe umwe ndumbu kapwile ni kulinga yuma ya yipupu muze te kanda achipwa Chela cha Yehova, nihindu katambile kuyilweza akwo mashimbu eswe. Mumu liaka? Kanatutoweza ngwo, “Tuhulikilenu meso kuli Yesu, Kaputu kanda mukwa kumanununa ufulielo.” (A-Hepreu 12:2) Twatamba kuhulikila meso jetu kuli Kristu hi kuli Satana ko. Muze Yesu apwile hano hashi, iye te keshi kutela tumbaji twenyi yishima ya yuma ya kupanda-kupanda, chipwe ngwe kuhanjikile hakutwala ku yuma yize Satana mahasa kulinga hanji ka. Shimbu te ahanjike yuma yacho, Yesu yalihulikila ha sango ja Wanangana. Kashika, tunazange hanga tupwe ni kuhanjika hakutwala ku “yilinga yinene ya Zambi,” nyi twachilinga, mutwimbulula Yesu ni tumbaji twenyi.​—Yilinga 2:11; Luka 8:1; A-Roma 1:11, 12.

22. Yika mutuhasa kulinga hanga “mwilu” mupwe uwahililo?

²² Chochene, Satana kakuzachisa miheto yinji ngwe, yipupu hanga eseke kupihisa usepa wetu ni Yehova. Alioze, nyi twehuka yuma yipi ni kukakaminya yuma yipema, kutuchi kuhana unjililo kuli Ndiapu hanga alumune nyonga lietu lia kwehuka yuma yeswe ya yipupu. (Tanga A-Efwesu 4:27.) Achinyonga kama ha uwahililo unene uze wakupwa “mwilu” muze twakununga “ni kulimika ni Ndiapu ni unjiliji wenyi weswe” ndo muze mamwonona!​—Luka 15:7; A-Efwesu 6:11.