Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

KAPITULU 5

Tulihandununenu ni Akwa-Mavungu

Tulihandununenu ni Akwa-Mavungu

“Yenu hi nuli akwa hashi ko.”—YOANO 15:19.

1. Ha chikuma chika Yesu alipikalile ha ufuku wakasula muze te uchile hano hashi?

HA UFUKU wakasula muze Yesu te uchili hano hashi, aye yalipikala chinji hakutwala ku chize te tumbaji twenyi matwama kulutwe lia matangwa. Aye yalembele ni kwamba kuli Tato ngwenyi: “Chalembele hanga uachize hashi, alioze hanga uafunge kuli mwe mupi. O hi akwa hashi ko, chizechene ngwe yami hi nguli mukwa hashi ko.” (Yoano 17:15, 16) Ha kulemba chino, Yesu yasolola zango lienyi hali tumbaji twenyi ni ulemu wa maliji jenyi waze aliangile kwamba ha ufuku wacho kuli amwe a kuli ayo ngwenyi: “Yenu hi nuli akwa hashi ko.” (Yoano 15:19) Pundu lume, te chilemu chinji kuli Yesu hanga tumbanji twenyi ahone kupwa akwa hashi!

2. Yika “hashi” haze Yesu atongwele analumbunuka?

2 “Hashi” haze Yesu atongwele kali atu waze keshi kukaula shimbi ja Zambi, kanayulu kuli Satana ni kwapwisa tupinji a spiritu ya kuzo yize yakwiza kuli Satana. (Yoano 14:30; A-Efwesu 2:2; 1 Yoano 5:19) Chochene “usepa ni akwa hashi, wapwa kole kuli Zambi.” (Tiangu 4:4) Kuchi mba waze anazange kununga mu zango lia Zambi mahasa kutwama hano hashi alioze kechi kulinga yitanga ya akwa-hashi? Mutulilongesa majila atano: ha kununga ni kushishika ku Wanangana wa Zambi uze anayula kuli Yesu ni kuhona kulinjisa mu mafwefwe, ha kwehuka spiritu ya hano hashi, ha kupwa akwa-vumbi ha kuzala mazalo alita ni kulilulieka kanawa, ha kupwa ni mwono washi nawa ni ha kuzala mazalo a utale a ku spiritu.

TUSHISHIKENU NAWA KANDA TULINJISA MU MAFWEFWE

3. (a) Nyonga lika Yesu apwile nalio hakutwala ku yuma ya mafwefwe? (b) Mumu liaka mutuhasa kwamba ngwetu tumbaji twa Yesu akuwayisa kakukalakala ngwe tungnda? (Tala maliji akusongo.)

3 Yesu kakalinjishile mu yuma ya mafwefwe ha matangwa jenyi, alioze yashindakenya ku mulimo wenyi wa kwambujola Wanangana wa Zambi, uze iye te mapwa Mwanangana wamo. (Daniele 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Kashika muze Yesu apwile kulutwe lia Nguvulu Ponshu Pilatu, yamba ngwenyi: “Wanangana wami hi wa hashi ko.” (John 18:36) Tumbaji twenyi kakwimbulula chilweza chenyi ha kushishika kuli iye ni ku Wanangana ni ha kwambujola Wanangana wacho hano hashi. (Mateu 24:14) Postolo Paulu kambile ngwenyi: “Yetu tuli tunganda twa Kristu. Tunahanjika mu jina lia Kristu nikuliumba ngwetu, Wanenu ni Zambi.” *2 A-Korindu 5:20.

4. Kuchi akwa-Kristu eswe akusolola ushishiko wo ku Wanangana wa Zambi? (Tala kasha  lifwo 52.)

4 Tuganda kakukalakalila umwe wata hanji chifuchi cheka, kashika keshi kulinjisa mu yikuma ya mu chifuchi muze anatwama nawa keshi kulinjisa mu yuma ya mafwefwe. Alioze kakukwasa wanangana wa mu chifuchi cho. Ni akwa-Kristu akuwayisa no che apwa, ayo ‘chifuchi cho, mwilu chili.’ (A-Fwilipu 3:20) Kwamba pundu, ha mukunda wa kwambujola sango lipema lia Wanangana ni zango lieswe, ayo kanakwasa tununu a tununu twa “mapanga akwo” a Kristu hanga ‘aliwane ni Zambi.’ (Yoano 10:16; Mateu 25:31-40) Mutuhasa kwamba ngwetu, ni “mapanga akwo” no kali tuganda ha kukwasa mandumbu akuwayisa a Yesu. Yizavu yino yaali kuyishi kulinjisa mu mafwefwe a hano hashi, mumu kali chendo cha mapanga alinunga chize chinakwasa Wanangana wa Mesaya.—Tanga Izaia 2:2-4.

5. Kuchi chikungulwila cha akwa-Kristu chalisa ni A-Izalele a kushakulu, nawa kuchi chino chakusoloka?

5 Akwa-Kristu keshi kwehuka wika mafwefwe ha mukunda wa ushishiko wo kuli Kristu. Yetu kutushi ngwe A-Izalele, waze te atunga homa hamuwika, yetu tunalinungu ni mandumbu jetu waze ali hashi heswe. (Mateu 28:19; 1 Petulu 2:9) Ha chino, nyi te mutupwa sali limwe lia chizavu cha mafwefwe, kwambujola chetu ni kulinunga chetu cha Ukristu te muchipihia. (1 A-Korindu 1:10) Chikwo nawa, ha mashimbu a jita, te mutuliasa jita ni mandumbu jetu, waze atulwezele hanga twaazanga. (Yoano 13:34, 35; 1 Yoano 3:10-12) Kashika Yesu ambile kuli tumbaji twenyi ngwo, o te katambile kwasa jita. Iye kambile ngwo, ayo te katamba kuzanga akwa-kole jo.​—Mateu 5:44; 26:52; tala kasha “ Shina Chishi Kulinjisa mu Yuma ya Mafwefwe?” lifwo 55.

6. Kuchi kulihana che kuli Zambi nawa chinatale kuli Sesare?

6 Yetu akwa-Kristu amwenemwene, hitunahana mwono wetu kuli Zambi, hi kuli atu ko, hanji ku umwe ululikiso wa atu hanji wa mavungu. Mukanda 1 A-Korindu 6:19, 20 unambe ngwo: “Hi nuli a yenwene ko; mumu hananulande ni ndando.” Kashika tumbaji twa Yesu akuhana kuli “Sesare” yize yamutela, ngwe kuhana lijimo, ulemu, nikumuzeyela ku yize yalita, alioze o kakuhana “kuli Zambi yuma ya Zambi.” (Marku 12:17; A-Roma 13:1-7) Chino chinalumbunuka ngwo, ayo kakuwayila wika Yehova, kumuzanga, kumwononokena ni kushishika wika kuli iye. Ayo mahasa kuhana mwono wo ha mukunda wa Zambi.​—Luka 4:8; 10:27; tanga Yilinga 5:29; A-Roma 14:8.

TULIMIKENU NI “SPIRITU YA HANO HASHI”

7, 8. “Spiritu ya hano hashi” yika nawa kuchi yakulinga “milimo yenyi” hali atu akwa-uhulia?

7 Jila yikwo yize akwa-Kristu akulihandununa ni yitanga ya hano hashi yili kulimika ni spiritu yipi. Paulu kanakasoneka ngwenyi: ‘Yetwe kutwatambwile spiritu ya hano hashi, alioze Spiritu ya kuli Zambi.’ (1 A-Korindu 2:12) Kuli A-Efwesu aye yamba ngwenyi: “Ha miaka ya kunyima nwendele nikulita ni ndako ja hano hashi, nikulita ni mwata wa chiyulo cha mu tetela, spiritu yoze haliapwila kanalingi milimo yenyi muli akwa uhilia.”—A-Efwesu 2:2, 3.

8 “Spiritu” ya hano hashi, yili tachi kujishi kumoneka jize jakulingisa atu hanga ahone kwononokena kuli Zambi ni kuneha “usolo wa musunya, ni usolo wa meso.” (1 Yoano 2:16; 1 Timoteu 6:9, 10) Spiritu yacho yili ni “chiyulo,” chekwamba ngwo, yili ni tachi jize jakupinjisa musunya wetu wa shili, nawa yakupiangula hakehe-hakehe ngwe mwiku uze twakuhwima, uli kweswako. Chikwo nawa, yinalingi “milimo yenyi” hali atu akwa-uhulia ha kwapiangula hanga ayo apwe ni yitanga yize kuyishi kulita ni shimbi ja Zambi, ngwe, kulizata, uhulia, kuzo ni ndako ya kulinga yize mutu mwene anazange chakuhona kwononokena waze ali ni poko ya kuyula. * Chekwamba ngwo, spiritu ya hano hashi yakupiangula mbunge ja atu hakehe-hakehe hanga apwe ni yitanga ya Ndiapu.—Yoano 8:44; Yilinga 13:10; 1 Yoano 3:8, 10.

9. Kuchi spiritu ya hano muyihasa kunjila mu manyonga ni mu mbunge jetu?

9 Shina spiritu ya hano muyihasa kunjila mu manyonga ni mu mbunge yetu? Mba muyihasa nyi yena wayecha, ha kuhona kulifunga. (Tanga Yishima 4:23.) Spiritu yacho yakuputuka kupiangula mutu hakehe-hakehe, ngwe kupalikila muli masepa waze ali ngwe atu apema mba alioze keshi kuzanga Yehova. (Yishima 13:20; 1 A-Korindu 15:33) Ena nawa mahasa kukupiangula kuli spiritu yipi kupalikila mu mikanda yipi, mu site ja yizulie ya sonyi, hanji ma site ja yitanganyanyi, yiheho ya ponde nawa yakulihamikina, kupalikila kuli mutu mweswawo hanji ku chuma cheswacho chize chili ni yitanga ya Satana ni ya hano hashi.

10 Kuchi mutuhasa kwehuka miheto ni spiritu yipi ya hano hashi hanga tununge mu zango lia Zambi? Mutuhasa kulinga chino, ha kuyuka ha yuma yeswe ya ku spiritu yize Yehova akutwaha ni kulemba kuli iye hanga atwehe spiritu yisandu. Yehova kali munene chinji kuhiana Ndiapu ni hashi hapi haze iye anayulu. (1 Yoano 4:4) Kashika, chili chilemu chinji kukundama kuli Yehova kupalikila mu yilemba!

TUHOMBOKENU HA KUZALA NI KULILULIEKA KANAWA

11. Kuchi spiritu ya hano hashi yinapiangula ha chize twakuzala?

11 Mutu mahasa kusolola spiritu yize alinayo ha chize akuzala, akulilulieka ni kulingana. Mu yifuchi yinji atu kakuzala chipi, chino chatwalile umwe mukwa kuhanjika kwamba ngwenyi, mashimbu akulutwe muchipwa chikalu kunyinyingika atu akulinga udumba kupalikila mu mazalo. Haliapwila chipwe twakunuke waze kanda achipwa akweze ni no spiritu yacho yinaapiangula. Umwe mukanda wa sango wambile ngwo: “Kuzala kanawa haliapwila chili kusolola mujimba nawa ngwo kushimbika chishi nawa ni ulemu.” Chikwo chili kuzala ni kaleleso yoze wakusolola spiritu ya uhulia ni kulelesa mujimba.

12, 13. Shimbi jika jatamba kutukwasa ha kuzala ni kulilulieka?

12 Tuvimbu twa Yehova, kali ni chikuma chilemu cha mumu liaka atamba, kulilulieka kanawa, chino chinalumbunuka kuzala kanawa, kulinanga kulita ni chihela ni chize tunazange. Mashimbu eswe kupwa chetu chatamba kusolola “kuhomboka ku meso ni mana,” hamwe ni “yitanga yipema” chipwe kuli ndumbu wa lunga hanji wa pwo waze ‘akutayiza uwahililo wa Zambi.’ Chuma chilemu hi kulilemesa yetwene ko, alioze ‘kulifunga mu zango lia Zambi.’ (1 Timoteu 2:9, 10; Yundase 21) Chochene tunazange kuzala chetu chipema cha ‘mutu wa muchima mu mbunge, chize kumeso ja Zambi chili ni ndando yinene chikolo.’—1 Petulu 3:3, 4.

13 Twatamba kunyingika ngwetu, kuzala chetu ni kulilulieka chetu muchihasa kukwasa hanji kupinjisa akwetu ha chize akunyonga ha uwayilo wamwenemwene. Liji lia Ngregu lize linalumbunuka “kuhomboka,” nyi kanalizachisa hakutwala ku yitanga yipema liakuhana ulumbunwiso wa ulemeso ni vumbi ha manyonga ni yitanga ya akwetu. Kashika tunazange kusa manyonga ja akwetu kulutwe lia manyonga jetu. Kuhiana yeswe ai, tunazange kulemesa Yehova ni atu jenyi ni kulihana yetwene ngwe tuvumbi twa Zambi, ni kulinga “yuma yeswe ha uhenya wa Zambi.”—1 A-Korindu 4:9; 10:31; 2 A-Korindu 6:3, 4; 7:1.

Shina kuzala chami chakuneha uhaliso kuli Yehova?

14. Hakutwala ku chikuma cha kuzala ni kulilulieka, yihula yika twatamba kulihula?

14 Kuzala, kulilulieka ni kulinanga chetu yili yuma yilemu chinji chipi-chipi muze tunambujola sango lipema hanji muze tunakunguluka ni mandumbu. Achilihule ngwe: ‘Shina kuzala ni kulilulieka chami chakulemesa chinji yami mwene? Shina mazalo jami kakupikalisa akwetu? Shina nakusa chinji mbunge ku mazalo jami kuhiana milimo ya mu chikungulwila?’—Samu 68:6; A-Fwilipu 4:5; 1 Petulu 5:6.

15. Mumu liaka Mbimbiliya kuyishi kusolola umwe katalilo wa shimbi jize akwa-Kristu atamba kukaula hakutwala ku kuzala, kulilulieka ni kulinanga?

15 Mbimbiliya kuyishi kusolola umwe katalilo wa shimbi jize akwa-Kristu, atamba kukaula hakutwala ku mazalo, kulilulieka ni kulinanga. Yehova keshi kutukanjisa ha kusakula yize tunazange ku mwono wetu. Alioze, kanazange hanga tujame mu ufulielo nawa tunyonge kulita ni shimbi jenyi hanga ‘mana waze tuli no a kulifumba, atukwase kusa chinyingi hakachi ka chipema ni chipi.’ (A-Hepreu 5:14) Kuhiana yeswe ai, iye kanazange hanga tupwe ni zango, hanga tusolole zango kuli Zambi ni kuli enyembo jetu. (Tanga Marku 12:30, 31.) Chipwe twavumbika shimbi jacho, nihindu kuli unji wa mazalo ni kulilulieka cheka ni cheka chize chalita ni akwa-Kristu. Chino chakusoloka ha chize atu ja Yehova akuzala ni kulilulieka chipwe ngwe katwama mu yifuchi yeka ni yeka.

KUPWA NI MWONO WASHI

16. Kuchi spiritu ya hano hashi yinalise ni yize Yesu alongesele nawa yihula yika twatamba kulihula?

16 Spiritu ya hano hashi yakupiangula atu anji hanga anyonge ngwo mba apwe ni uwahilo ku mwono katamba kupwa ni upite ni yikumba yinji. Yesu kambile ngwenyi: “Mutu keshi kuwana mwono ku kulumbama cha upite wenyi.” (Luka 12:15) Chipwe ngwe Yesu te kaso kukalila uswale, nihindu iye kalongesele ngwenyi, waze apwa “yiswale mu spiritu,” ni kufupa kupwa ni mwono washi ha kulihulikila ku yuma ya spiritu kakupwa ni uwahililo wamwenemwene nawa makazuka mwono wa mutolo kulutwe lia matangwa. (Mateu 5:3; 6:22) Achilihule ngwe: ‘Shina nakutayiza yize Yesu alongesele nyi nakwecha hanga ‘tata ya mahuza’ angupiagule? (Yoano 8:44) Yika malji jami, yitanga yami, ni yuma yize nakusa kulutwe yakusolola hakutwala kuli yami?’​—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yoano 6.

17. Ambulula yiwape yize atu waze ali ni mwono washi akupwa nayo.

17 Yesu kambile ngwenyi, “mana ja Zambi kaanasoloka ha yitanga.” (Mateu 11:19) Waze ali ni mwono washi kakuyuka chinji. Mulimo wa kwambujola Wanangana wakwaaha chiseke chinji. (Mateu 11:29, 30) Ayo kakwehuka kulipikala chakamokomoko nawa kakwehuka yuma yize muyihasa kwaanehena yikola ni yinyengo mu mbunge. (Tanga 1 Timoteu 6:9, 10.) Kakuwahilila ni yuma yize ali nayo ku mwono, kakupwa ni mashimbu anji akupwa hamwe ni asoko jo ni mandumbu jo akwa-Kristu. Chino nawa chakwaakwasa kuya tulo apema. (Chilumbununyi 5:12) Ayo kakwivwa chiseke chize chakwiza ha kupwa yihanyi. (Yilinga 20:35) Nawa o kakujikijila ‘liakulu mu yilakenyo’ ni kupwa ni sambukila mu mbunge. (A-Roma 15:13; Mateu 6:31, 32) Chochene, yiwape yino kuyishi ndando!

KUZALA “MAZALO A UTALE” A KU SPIRITU

18. Yika Mbimbiliya yinambe hakutwala kuli mukwa-kole yetu ni miheto yenyi, nawa kuchi ‘kulimika’ chetu chapwa?

18 Waze akulifunga mu zango lia Zambi kakwaafunga mu spiritu hanga alimike ni Satana, yoze unazange kukwika akwa-Kristu hanga chine kupwa ni chiseke nawa akahone kuzuka mwono wa mutolo. (1 Petulu 5:8) Paulu kambile ngwenyi, “kutwalinjikile ni atu a musunya ni manyinga. Twakulimika ni mawanangana, ni yiyulo, ene ja milima ya mwakono, ni maspiritu a ungulungulu muma mwa malilu.” (A-Efwesu 6:12) Liji lia Ngregu “kulimika” kulishi kulumbunuka ngwo twakwashila jita kusuko, ngwe atu waze ali mu umwe uswamino hanji ufungilo, alioze yetu twakwasa jita mukamwihi-mukamwihi. Liji “mawanangana,” ni “yiyulo” kanasolola umwe ululikoso wa kulilulieka kanawa, ha chino wakutesa chize muwaasa jita ni atu ja Zambi.

19. Lumbununa lukepwe wa akwa-Kristu.

19 Chipwe ngwe kutushi kuhasa kulinga yuma yeswe ha mukunda wa uhenge wetu, nihindu mutuhasa kukumba. Kuchi muchilingiwa? Ha kuzala “mazalo a utale eswe a Zambi.” (A-Efwesu 6:13) Mukanda wa A-Efwesu 6:14-18 unahanjika hakutwala ku mazalo jacho a utale ngwo: “Manenu ngu, se hinunalijichika mu zalilo jenu muya wa umwenemwene, ni chipwiko cha utale cha ululi. Ha yiliato yenu zalenu kululika cha Sango Lipema lia sambukila. Alioze helu lia yeswe, andenu lukepwe wa ufulielo, yoze munukahasa kujima nenyi mivi yeswe ya kuyila ni kahia ka mwe chingulungulu. Andenu nawa tepa lia utale lia ulamwino, ni katana ka Spiritu mwenawo liji lia Zambi. Lembenu matangwa eswe ni kuliumba cheswe ni kuliondela cheswe muli Spiritu, nikulayilako, ni kunyonga cheswe, nikuliumba hali asandu eswe.”

20. Kuchi jita yetu yalisa ni ya maswalale?

20 Amu uzalo wacho wa utale uli chawana cha Zambi, kashika kuchishi kuhona, nganda wika twauzala kwaha. Maswalale kakupwa ni ukulungunga ha mashimbu amwe, alioze akwa-Kristu keshi kupwa mu ukulungunga, mahasa kufwa hanji kumona mwono, jita muyikahwa wika muze Zambi makanongesa yitanga yipi ya Satana ni kunyasa andemonyu jenyi eswe mu jondo. (Usolwelo 12:17; 20:1-3) Ha chino, kanda tuhonga kwasa jita ni ulelu wetu ni usolo weto upi, etu ese twatamba “kumbwezula” mujimba wetu hanga tushishike kuli Yehova. (1 A-Korindu 9:27) Kwamba pundu, ha mashimbu waze kutuso kwasa jita e twatamba kulihulumba.

21. Kuchi mutuhasa kukumba jita ya ku spiritu?

21 Alioze kutuchi kuhasa kukumba jita yino ku tachi ja yetwene. Kashika postolo Paulu unatwiwulwisa ulemu wa kulemba kuli Yehova ‘matangwa eswe mu spiritu.’ Chikwo nawa, twatamba kwivwa Liji lia Yehova ha kulilongesa Mbimbiliya ni kupwa mashimbu eswe hamuwika ni mandumbu jetu akwa-Kristu waze no anase jita yacho, mumu kutushi ukawetu! (Fwilimu 2; A-Hepreu 10:24, 25) Waze mashishika ku yuma yeswe ayo kechi kukumba wika, alioze makapwa nawa ni tachi ja kununga ni ufulielo wo nyi mapwa mu kapinda.

TULILULIEKENU HANGA TUKALILE UFULIELO WETU

22, 23. (a) Mumu liaka shimbu lieswe twatamba kufunga ufulielo wetu? (b) Chikuma chika mutulilongesa mu kapitulu masulaho?

22 Yesu yamba ngwenyi, “mumu yenu hi nuli akwa hashi ko. Kashika akwa hashi kakunuvwila kole.” (Yoano 15:19) Akwa-kristu, shimbu lieswe katamba kufunga ufulielo wo, alioze ni vumbi lieswe. (Tanga 1 Petulu 3:15.) Lihule ngwe: ‛Ngunanyingika mumu liaka Yela ja Yehova ha mashimu amwe akulimika ni shimbi ja akwa-hashi? Ha kupinda ni yikuma yacho, shina nakupwa sali lia yize Mbiliyliya ni ndungo wahishika akulongesa ngwo yili yamwenemwene? (Mateu 24:45; Yoano 17:17) Nyi chikuma chacho chili kulinga yize yinalita ku meso ja Yehova, shina nakulilulieka hanga ngununge ni ufulielo wami, nawa nakuwahilila hakulihandununa ni atu akwo?’​—Samu 34:2; Mateu 10:32, 33.

23 Kanji-kanji, hamu lietu lia kulihandununa ni akwa-hashi liakupwa mu cheseko hakehe-hakehe. Chakutalilaho, ngwe chize twambanga ku uputukilo, Ndiapu kakweseka tuvumbi twa Yehova hanga alinge yitanga ya hano hashi kupalikila mu yiheho yipi. Kuchi mutuhasa kusakula yiheho yipema yize kuyishi kulimika ni shimbi ja Yehova? Kapitulu mezaho mahanjika ha chikuma chino.

^ kax. 3 Chize ha Pentecoste wa 33 M.J., Kristu kanakalakala ngwe Mwanangana wa chikungulwila cha akwa-Kristu akuwayisa hano hashi. (A-Kolosu 1:13) Ha mwaka wa 1914, Kristu yamutongola hanga apwe ni chiyulo ha “wanangana wa hano hashi.” Kashika, akwa-Kristu akuwayisa musono kakukalakala ngwe tunganda a Wanangana wa Mesaya.​—Usolwelo 11:15.

^ kax. 8 Tala mukanda Raciocínios à Base das Escrituras, mafwo 147-150, yakutuhwisa kuli Yela ja Yehova.

^ kax. 65 Mumu liaka kuchishi kukwasa nichimwe chizavu cha mafwefwe chipwe kupwa swalale?​—Yoano 212-215.