MINO PAWL BIAHALNAK
Vawlhpamhnak Hi A Ṭhalomi A Si Taktak Maw?
“A thurhnawmmi bia hna kha ka theih lengmang caah ka zei a poi ti lo. Kaa ziak tuk cang.”—Christopher, kum 17.
“Ka ngakchiat lioah vawlhpamhnak bia ka chim lengmang. Cu bantuk ziaza ṭhalo ngeih cu a fawi tuk nain hloh awkah a har tuk.”—Rebecca, kum 19.
Hneksaknak biahalnak
Midang nih an in vawlhpamh tikah zeitindah na um?
Ka zeihmanh a poi lo, kaa ziak cang.
Ka duh lo nain a thei lo bantukin kaa umter.
Ka thin a hung tuk, zeiti hmanhin ka ing kho lo.
Voi zeizat dah vawlhpamhnak bia na chim?
Ka chim bal lo
A caancaan ah
Atu le atu
A thurhnawmmi bia chim kha zeitindah na hmuh?
Thil pelpawi a simi
A ṭhalo tukmi
A biapitnak a ruang
Vawlhpamh kha a ṭhalo tukmi in na hmu maw? “Ka hmu lo, mah nakin a ṭhalo deuhmi thil tampi a um. Mah lengah mikip vawlhpamh an hmang ko” tiah na ti men lai. Mah cu a hmaan taktak maw?
A tak ti ahcun vawlhpamh a hmang lomi, mi tampi an um. Cutin an hman lonak a ruang ṭha hna a um. Tahchunhnak ah:
Vawlhpamhnak nih zei bantuk minung dah na si kha a langhter. Na biachim ning nih na lungput kha a langhter. A thurhnawmmi bia na chimmi nih midang intuarnak zei ah na rel lo ti zong a langhter. Cu bantuk minung cu na si taktak maw?
Baibal nih hitin a ti: “Kaa chungin a chuakmi thil cu lung chungin a chuakmi thil an si.”—Matthai 15:18.
Vawlhpamhnak cu a thurhnawmmi bia a si. Kanmah le midang kha cu bantuk bia in zeicah kan i thurhhnawmhter lai?
Vawlhpamh a hmangmi cu midang nih a puarhrangmi in an hmuh hna. Cauk pakhat (Cuss Control) nih hitin a ti: “Vawlhpamh a hmangmi kan si ahcun kan hawile zong miṭha an si lai lo, chungkharmi le rianṭuanṭi hawi zong nih an kan upat lai lo. Midang he pehtlaihnak ṭha kan ngei kho lai lo i kan bia zong hmual a ngei lai lo. Cun rian hmuh kan i harh lai i kan reng kai zong a har lai. Mising sin zongin lehrulhnak ṭha kan hmu lai lo.” Cun hitin a ti chap: “Vawlhpamh a hmang lomi ka si ahcun midang he kan i pehtlaihnak a ṭha deuh lai maw tiah nangmahle nangmah i hal.”
Baibal nih hitin a ti: “I vawlpam ti hlah u.”—Efesa 4:31.
Vawlhpamh na hman ahcun mi nih an in zohcho lai lo. Dr. Alex Packer ṭialmi cauk pakhat (How Rude!) ah hitin a ti: “A zungzal in vawlhpamhnak bia a chimmi cu a theitu caah hnahnawhnak petu a si.” Vawlhpamhnak bia in biachim a hmangmi cu “a thluak a tli lomi, capo a thiam lomi, fimnak le zawnruahnak he biachim a thiam lomi an si” tiah a ti chap. Na bia cu a bultan i a fiang lomi le khuaruah khawhnak aa tel lomi a si ahcun na biachim ningin na lungput kha ruahdamh khawh a si.”
Baibal nih hitin a ti: “Bia nan i ruah tikah mi ca ṭhatlonak bia hmang hlah u.”—Efesa 4:29.
Tuah khawhmi
Hmuitinh chia. Thlakhat chung a thurhnawmmi bia chim lo dingin i zuam. Cazin asiloah calendar ah chingchiahnak tuah law na ṭhancho le ṭhancho lo i dothlat. Asinain na biakhiahnak ningin tuah khawh awkah mah hna zong hi tuahchunh a hau kho men. Tahchunhnak ah:
A thurhnawmmi bia in a khatmi nuamhsaihnak hna kha hrial. “Hawi ṭhalo nih ziaza ṭha a hrawh” tiah Baibal nih a ti. (1 Korin 15:33) “Hawi” timi ah minung lawng si loin kan zohmi video, kan i celhmi game le kan ngaihmi hla ti bantuk nuamhsaihnak hna zong aa tel. “Kan duhmi hla ah vawlhpamhnak bia hna aa tel hmanhah music a ṭhat ahcun fawi tein zulh sual khawh a si” tiah kum 17 a simi Kenneth nih a chim.
Nutling, patling na si kha langhter. Vawlhpamhnak bia nih midang hmuhnak ah upa a kan lawhter tiah mi cheukhat nih an ruah caah a si. A tak ti ahcun mah cu a hmaan lo. Nutling, patling a simi nih “rawl taktak cu . . . an ei khawh; annih cu chia le ṭha thleidan khawhnak a ngei cangmi an si.” (Hebru 5:14) Midang nih “zohchomi” si awkah an zulhmi phunglam a thlahdorhmi an si lo.
A thurhnawmmi bia nih kanmah lungthin le midang lungthin ah a ṭhalomi ruahnak in a khahter khawh. Vawlhpamh a hmangmi cu vawleicung ah tampi an um cang! “Nangmah ruangah pakhat an i chap nakhnga tuah hlah” tiah cauk (Cuss Control) nih a ti. “Na biachim na thianternak thawngin nangmahlei in na tuah khawhmi kha tuah. Lungsi hnangamnak na hmu lai, midang zong nih nangmah thawngin hrimhnak an hmu ve lai.”
