•  Hngalh awk a simi

•  Na tuah khawhmi

•  Nulepa chimmi

Nunphung cheukhat ahcun fale cu nulepa he a ṭhami pehtlaihnak an ngei i nulepa lamhruainak zong an zulh. Asinain nunphung cheukhat tu ahcun fale nih an ṭhirual pawl sin tu ah ruahnak cheuhnak an hal hna.

An ṭhirual pawl sinah ruahnak cheuhnak a halmi ngakchia pawl cu an nu le an pa nawl an ngai duh ti lo. Cu bantuk ngakchia pawl cu kumhra fai an hung si tikah uk khawh an si ti lo tiah nulepa nih an ruah. Mah cu khuaruahhar awk a si lo. Ngakchia pawl cu an hawile he caan tam tuk an hmanṭi tikah nulepa nih zohkhenh si loin an hawile he pakhat le pakhat an i zohkhenhmi bantuk a si.

Ngakchia pawl caah an nu le an pa nakin an ṭhirual pawl he i komh cu zeicah a fawi deuh? A tanglei kong hna hi ruathmanh.

• Sianginn. Ngakchia pawl cu sianginn ah an hawile he caan tampi an hmangṭi, cucaah an nu le an pa ruahnak nakin an ṭhirual pawl ruahnak tu kha an hun duh deuh. Kumhra fai an si tikah mah an ruahnak cu a hung ṭhawng chinchin.

• A caan pek khawh lonak. Innchungkhar tampi ah nulepa cu rian an ṭuan caah an fale sianginn an ṭin tikah inn ah ahohmanh an um lomi a si kho men.

• Kumhra fai nunphung. Ngakchia pawl cu kumhra fai an si tikah an hawile hrukaih ning, biachim ning le an tuahsernak ningin tuah le um kha an hun duh ve. Nulepa nih zeitindah an kan ruah timi nakin an hawile nih zeitindah an kan ruah timi tu kha biapi deuh ah an chiah.

• Thanhlaar. Chawlettu pawl nih kum upa caah si loin mino pawl caah thilri pawl kha an chuah i thanhlaar an tuah. Mah nih nulepa le fale kha pakhat le pakhat i hngalhthiam awkah a harter chin. Dr. Robert Epstein nih “kumhra fai nunphung a tlau ahcun dollar nuai tampi dih in tuahmi chawlehnak hna cu an rawk dih lai” tiah a ti. a

• Na fale he a ṭhami pehtlaihnak ngeih awkah i zuam.

  Baibal chimmi: “Nihin ah kaan pekmi bia hi na lung chungah an riak lai i na fale kha fel tein na cawnpiak hna lai i, na innchung i na ṭhut ah siseh, lam i na kal ah siseh, na ih ah siseh, na thawh ah siseh, na chimh lengmang hna lai.”—Deuteronomi 6:6, 7.

  Na fale cu an ṭhirual pawl he hawikom an si kho ko, asinain nulepa bantukin lamhruainak tu cu an ṭhirual pawl nih an pe kho hna lai lo. Asinain na lungdong hlah: Mifim pawl nih ngakchia tam deuh le kumhra fai hna nih an nu le an pa upat le an lung lawmhter kha an duh tiah an ti. Cucaah na fale he a ṭhami pehtlaihnak na ngeih peng ahcun an ṭhirual pawl nakin an cungah huham na ngei deuh lai.

  “Na fale he nifatin tuahmi rawlchuan, thianhhlimhnak le inn ah tuah dingmi ca hna kha tuahṭi u. Cun game celhnak, TV asiloah video zohnak tibantuk nuamhnak hna zong kha tuahṭi u. ‘Man a ngeimi’ hawikomhnak tuah awkah sulmillam pakhat, pahnih lawng a hau tiah ruat hlah. A caan a za in nan hmanṭi lo ahcun a ṭhami pehtlaihnak nan ngei kho lai lo.”—Lorraine.

• An ṭhirual pawl he lawng komhter hna hlah.

  Baibal chimmi: “Ngakchia nih hin hruhnak thil le thil ṭhalo hi an tuah tawn phung a si.”—Phungthlukbia 22:15.

  Nulepa cheukhat cu an fale hawikom tampi an ngeihmi an hmuh tikah an i nuam. Asinain anmah he an kum aa khatmi hawikom tampi a ngeimi an si hmanhah nutling, patling an si khawh nakhnga anmah he an kum aa khat lomi hawikom tampi zong an ngeih a hau. A ṭhirual pawl nih mino pakhat kha a herhmi lamhruainak an pe kho lo nain dawtnak a ngeimi nulepa nih cun a ṭha bikin an pek khawh.

  “A ṭhirual pawl cu thil cheukhat he aa tlaiin fimnak an ngei ko lai, asinain hngalhnak, hmuhtonnak le an hawile mino pawl nih a ṭhami biakhiahnak an tuah khawh nakhnga bawmh awkah fimnak cu an ngei lo. Mino pawl nih an nu le an pa lamhruainak an zulh tikah an kum he aa tlak in nutling, patling an hung si.”—Nadia.

• A ṭhami lamhruainak pe hna.

  Baibal chimmi: “Mifim mi hna sinah i chawk ve lengmang law na fim lai.”—Phungthlukbia 13:20.

  An kum a upat tik hmanhah na fale cu nangmah he caan nan hmanṭinak thawngin ṭhathnemhnak an hmu lai. An caah zohchunh awk ṭha chia.

  “Fale caah zohchunhawk a ṭha bikmi cu nulepa an si. Nulepa dawt dingin cawnpiak a simi fale cu an upat tikah an nu le an pe he i lawh an duh.”—Katherine.