A ummi cazin ah kal

CHUNGKHAR CAAH BAWMTU | FALE ZOHKHENHNAK

Fale le Phone—Ṭhen 1nak: Ka Fale Kha Phone Ka Hmanter Hna Awk A Si Maw?

Fale le Phone—Ṭhen 1nak: Ka Fale Kha Phone Ka Hmanter Hna Awk A Si Maw?

 Ngakchia tampi nih phone a kha an hman cang. Tam deuh nih an khaan i anmah lawng an um caan ah Internet kha an hman. Nan fale kha phone nan hmanter hna ahcun zei ṭhatlonak dah a chuak kho? A ṭhathnemhnak tah zeidah a si? Nikhat ah zei can dah nan hmanter hna lai?

 Na hngalh awk a simi

 A Ṭhathnemhnak

  •   Fale himnak caah an nu le an pa cu an lung a dai. Kumhra fai fa pahnih a ngeimi Bethany nih hitin a ti: “Ṭih a nungmi hi vawlei i kan nun caah fale pakhatkhat an can tikah nulepa pehtlaihnak tuah awkah phone a herh.”

     Catherine timi nu zong nih hitin a ti: “App cheukhat hmang in kan fale khoika ah dah an um ti kha kan check khawh. Cun mawṭaw kha speed zeizat in dah an mawngh ti hmanh kha kan hngalh khawh.”

  •   Ca an cawnnak caah bawmtu a si. Marie timi nu pakhat nih hitin a ti: “Ngakchia pawl cu inn ah tuah dingmi ca kha e-mail asiloah phone in kuat an si tawn. An sayate zong kha phone in pehtlaihnak an tuah hna.”

 A ṭhatlonak

  •   Phone hman caan a tamtuk. Mino pawl nih phone kha nikhat ah suimilam tampi an hman. Nulepa nih phone an hmanmi caan le an fale caah an pekmi caan cu aa khat. Mifim pakhat nih a chimmi ningin inn pawl cu “mising pawl he hmunkhat ah i fonh in seh thilri a zoh pengmi hna umnak hmun bantuk a si cang” tiah a ti.” b

  •   A thurhnawmmi hmanthlak. Hlathlainak pakhat ningin kumhra fai cheukhat leng nih thla fatin a thurhnawmmi hmanthlak le video kha an zoh. Mah cu khuaruahhar awk cu a si lo. Zeicahtiah phone in fawi tein zoh khawh a si caah a si. Kumhra fai fa pahnih a ngeimi William nih hitin a ti: “Ngakchia pakhat phone hmanter cu a kalnak kip ah kalpi khawh a simi a thurhnawmmi hmanthlak dawr awnpiak bantuk a si kho.”

  •   Phone hman nih lemnak. Mi tampi cu phone hman loin an um kho lo. Mi cheukhat nih phone kan chiahnak kan hngalh lo tikah kan lungre a thei, zei tuah awk kan hngal lo i a zaw hmanh kan zaw tiah an ti. Fale nih phone an hman caah an puarhran deuhmi kha nulepa cheukhat nih an hmuh. Carmen nih “ka fapa kha phone a hman lioah ka chawnh ahcun hna na ka hnawh ti phun in a ka zoh chih i bia ṭha ṭhi in a ka chawn duh lo”

  •   A dang a ṭhatlonak. Internet in nihsawh, phone in a thurhnawmmi hmanthlak le ca pawl kuatnak, umtu ning a hmaan lo ca le mitkuh vuai lo caah ngandamnak kha a hnorsuan khawh. Kanan tuaknak seh bantukin ṭih a nung lomi a lo ka nain nulepa nih an hmuh nakhnga lo thuh khawh a simi “ghost app” kha mino cheukhat nih an hman.

     Kumhra fai fanu a ngeimi Daniel nih hitin a ti: “Phone pakhat in Internet ah taarmi paoh a ṭhami he a ṭhalomi he zoh khawh a si.”

 Naa hal Awk A Simi

  •   ‘Ka fa nih phone a herh taktak maw?’

     Baibal nih “mifim nih cun a lamh ding kha ṭha tein a zoh” tiah a ti. (Phungthlukbia 14:15) Mah kha i cinken in nangmahle nangmah kha hitin i hal:

     ‘Himnak caah le a dang a kong hna ruangah kan fale kha phone kan cawkpiak hna ahcun fim a si lai maw? A ṭhatnak le a ṭhatlonak kong he aa tlaiin tah ka tuaktan maw? Phone canah a dang thim awk a um maw?’

     Todd timi pa pakhat nih hitin a ti: “Internet hman a ngah lomi phone a um ko, mah in kan fale he ca i kuat in phone zong kan i chawn kho. Cun a man zong a fawi.”

  •   ‘Ka fa cu ṭuanvo a la kho cangmi a si maw?’

     Baibal nih hitin a ti: “Mifim nih a hmaanmi thil tuah kha a phung a si ko.” (Phungchimtu 10:2) Mah kha i cinken in nangmahle nangmah kha hitin i hal:

     ‘Ka fa cu zumhawktlak a si ko tiah zeicah ka chim khawh? Hlangfang tein bia a ka chim maw? A komhmi hna kong he aa tlaiin chimh loin a ka um maw? TV, tablet le computer hna kha fimkhur tein a hmang maw?’ Serena timi nu pakhat nih “phone cu hman awkah a tlak tukmi a si ko nain ṭih zong a nung. Kan fale kha an kum he aa tlak loin rian kan pek hna bantuk a si sual maw ti kha ruat” tiah a ti.

  •   ‘Ṭuanvo lak awkah timhcia ka si cang maw?’

     Baibal nih hitin a ti: “A zulh awk a simi lam kha ngakchia cu cawnpiak.” (Phungthlukbia 22:6) Mah kha i cinken in nangmahle nangmah kha hitin i hal:

     ‘Ka fa kha a chuak khomi thil ṭih nung kong cawnpiak kho ding tiangin phone kong kha ka hngal maw? Ka fa nih zoh awkah aa tlak lomi website a zohnak hnga lo setting remh ka thiam maw? Phone kha fimkhur tein a hman khawh nakhnga zeitindah ka bawmh khawh?’ A hmasa ah langhtermi Daniel nih hitin a ti: “Nulepa tampi nih an fale kha phone pek in phone an hman ning an check ṭhan ti lomi cu ngaihchiat awk ngai a si.”

 A hmaanmi a konglam: Kan fale nih ṭuanvo lak duhnak lungput he phone an hman khawh nakhnga kan cawnpiak hna a hau. Indistractable timi cauk nih hitin a ti: “A hleiin nulepa nih an fale kha zei lamhruainak hmanh an pek hna lo asiloah zeidah an tuah ti an hngalh lo ahcun ngakchia pawl caah fimkhur tein phone hman cu a si kho lomi a si.”

a Hi capar ah a hmanmi “phone” timi cu internet hman a ngahmi phone kha a si.

b Thomas Kersting ṭialmi Disconnected timi cauk in lakmi a si