“Tlaihhremnak” timi biafang fianternak cu hmunkhat le hmunkhat an i dang ko nain duh lo buin nupa sinak tuahpi, a caan ah thazaang hman in tuahpi kha a chim duhmi a si. Mah ah ngakchia tlaihhremnak, thisa aa naihmi he nupa sualnak tuahnak, tlaihhremnak le siibawi, saya, biaknaklei hruaitu ti bantuk zumhmi pakhatkhat nih tlaihhremnak hna aa tel. Bia in asiloah takpum in ningcang loin pehtlaih a tongmi cheukhat cu phuan lo awkah tlerhkhonh an si.

 Hlathlainak pakhat nih United States lawngah tlaihhrem a tongmi hi kumkhat ah sing hnih le cheu hrawng an si tiah a ti. An lak i a cheu cu kum 12 in 18 kar an si.

•   Tlaihhremnak kha Baibal nih sual a phawt. A luancia kum 4,000 hrawngah Sodom khua ah a rak tlawngmi pa pahnih kha mibu nih tlaihhrem awkah an rak kawl hna tiah Baibal nih a ti. Mah cu Jehovah nih Sodom khua a hrawhnak a ruang pakhat a si. (Genesis 19:⁠4-​13) Mah lengah a luancia kum 3,500 hrawngah Moses sin pekmi Nawlbia nih chungkhar mi i telin thisa aa naihmi he nupa umṭinak kha a thlauh.​—Levitikas 18:6.

•   Tlaihhremtu tam deuh cu an theihhngalhmi an si. Cauk pakhat (Talking Sex With Your Kids) nih “Tlaihhrem a simi pathum ah pahnih cu an theihhngalhmi nih an tlaihhremmi hna a si” tiah a ti. “Tlaihhremtu cu ruahlopi in a rak chuahmi mising an si lo.”

•   Nu he, pa he tlaihhremnak an tong. United States ah tlaihhrem a tongmi cheu hra ah cheu khat cu pa an si. Phu pakhat (Rape, Abuse & Incest National Network (RAINN)) nih tlaihhrem a tongmi pa pawl nih “palepa aa duhmi asiloah a pa lomi in an kan hmuh ti lai kha an phang” tiah a ti.

•   Tlaihhremnak a tam tukmi hi khuaruahhar awk a si lo. Baibal nih “ni hmanung bik” caan ah mi tampi cu “zaangfahnak an ngei lai lo, . . . ruru-hranghrang in khua a sami an si lai i ṭih a nungmi an si lai” tiah a rak chimchung. (2 Timote 3:​1-3) Cu bantuk ziaza cu midang cungah ningcang loin nupa sinak tuah a duhmi hna nih an langhtermi a si.

•   Tlaihhremnak a tongmi hna cu anmah palh a si lo. Tlaihhrem dingah aa tlakmi ahohmanh an um lo. Mi a tlaihhremtu lawnglawng nih a tuahsernak caah rian a ngei. Asinain tlaihhrem na si nakhnga lo na tuah khawhmi thil a um.

•   I timtuah. Na tlangval asiloah na rualchan an si hmanhah pakhatkhat nih nupa sualnak tuah dingin an in hnek ahcun zeidah ka tuah lai ti kha ruat chung. Mino a simi Erin timi nu nih ton khawhmi ṭhirual hneknak a phunphun kha ruat in lehrulh ning kha i timhtuah chung awkah ruahnak cheuhnak bia a chim. Hitin a ti: “Cutin tuah cu chan nih a kaltak cangmi a lo ko nain tlaihhrem kan si nakhnga lo a kan bawmtu a si.”

   Baibal chimmi: “Zeitindah kan nuncan a si ti kha ṭha tein i zoh u. Mihrut bantukin um hlah u, mifim bantukin um u. Atu kan nikhua hi caan chia a si.”​—Efesa 5:​15, 16.

   Hitin i hal: ‘Pakhatkhat nih a ṭha lomi lungput he a ka tawngh ahcun zeitindah ka lehrulh lai?’

•   Zam awkah timhtuahnak ngei. RAINN timi phu nih hitin ruahnak a kan cheuh: “Lunghrinnak na ngeih ahcun na pawngah a ummi pa hngalh loin na hawile asiloah na chungkhar kha phone chawn hna law chim hna. Mah tikah na hawile asiloah na chungkhar nih cuka hmun in chuah khawh awkah an in bawmh lai.” Cu bantuk hmun kha kal loin na um ahcun ngaihchiatnak a chuahter khomi thil na tong lai lo.

   Baibal chimmi: “Mifim nih cun harnak a rat kha a hmuh tikah hrial khawhnak aa zuam, sihmanhsehlaw mihrut nih cun a pah chih thluahmah ko i a hnuah aa ngaichih.”​—Phungthlukbia 22:3.

   Hitin i hal: ‘Zam awkah zei bantuk timhtuahnak dah ka ngeih awk a si?’

•   Nan karlak ah ri chia law mah ningin zul. Tahchunhnak ah, pakhatkhat he nan i duh a si ahcun zei bantuk tuahsernak dah aa tlak asiloah aa tlak lo ti kha i ruah u. Mah kha a duh lo ahcun aan daw i aan upatmi a dang pakhat tu kha kawl.

   Baibal chimmi: “Dawtnak cu tla bulbal in khua a sa lo i amah zawn lawng aa ruat lo.”​—1 Korin 13:​4, 5.

   Hitin i hal: ‘Ka duhmi nunphung hna cu zeidah an si? Zei bantuk tuahsernak dah aa tlak lomi an si?’