A ummi cazin ah kal

Vawlei Thar Lehnak Baibal cu a Hmaan Maw?

Vawlei Thar Lehnak Baibal cu a Hmaan Maw?

Vawlei Thar Lehnak Baibal a hmasa ṭhen cu 1950 ah chuah a si. Mah caan thawk in Vawlei Thar Lehnak Baibal a i a hmaannak kong he aa tlaiin mi cheukhat nih an thangṭhat i mi cheukhat nih biahalnak an tuah. A ruang cu a dang Baibal lehmi hna he aa dannak a um caah a si. A tanglei a kong hna ruangah aa dannak a si.

  • Zumhawktlak a Sinak. Vawlei Thar Lehnak Baibal cu mifim pawl i hmanung bik hlathlainak an tuahmi le zumhawk a tlak bikmi hlanlio kut in ṭialmi ca hna ah hram aa bunhmi a si. 1611 ah chuahmi King James Version Baibal nih a cherhchanhmi kut in ṭialmi ca hna cu Vawlei Thar Lehnak Baibal nih a cherhchanhmi kut in ṭialmi ca hna tlukin a hlunh lo lengah a hmaan zong a hmaan tuk lo.

  • A Hmaannak. Vawlei Thar Lehnak Baibal cu Pathian lamhruainak in ṭialmi a hrampi biatak ningin a hmaan ning tein lehmi a si. (2 Timote 3:​16) A dang Baibal lehmi tampi cu Pathian bia nakin minung phunglam hna tu kha biapi ah chiah in an ṭial. Tahchunhnak ah, Pathian min Jehovah a umnak zawn ah Bawipa, Pathian tiah an thlen.

  • A Hrampi Ningin Lehnak. Vawlei Thar Lehnak Baibal cu ca bia in lehmi a dang Baibal hna he aa lo lo. Rel a fawi i a hrampi a sullam a ngeih chung paoh cu a hrampi biafang ningin leh a si. Ca bia in an lehmi hna ahcun minung ruahnak telh chih tibantuk le a biapimi a kong hna nganhtak tibantuk a um tawn.

Vawlei Thar Lehnak Baibal le A Dang Baibal Lehmi Hna aa Dannak

Baibal cauk cheukhat an telh lo. Roman Catholic le Nichuahlei Orthodox church hna nih an hmanmi Baibal ah Apocrypha tiah auhmi a hleiin chapmi Baibal aa tel. Mah a hleiin chapmi Baibal hna cu Judah mi hna Baibal ah cun aa tel lo. Baibal ah Judah mi hna kha ‘Pathian nih a bia a kenter hna’ tiah a timi cu cinken awk tlak a si. (Rom 3:​1, 2) Cucaah Vawlei Thar Lehnak Baibal le a hnuah a chuakmi a dang Baibal an lehmi hna ah Apocrypha Baibal kha an telh lo.

Baibal cang cheukhat an telh lo. A hlun bikmi kut in ṭialmi ca hna ah a um lomi Baibal cang hna le Baibal biafang hna kha cheukhat Baibal lehmi hna ah a hleiin an chap. Vawlei Thar Lehnak Baibal ah cun mah kha an telh lo. A hnuah a chuakmi a dang Baibal lehmi hna zongah a hrampi ah aa tel lomi a hleiin chapmi Baibal cang hna le biafang hna kha an telh lo. An telh hmanhah mah hna cu zumhawk a tlakmi hlanlio a hrampi Baibal tam deuh ah aa tel lo tiah an ti. b

Biafang hmanning aa lo lo. A caancaan ah biafang pakhat cio i a sullam ningin leh tikah a sullam fian lo le palh tibantuk a si kho tawn. Tahchunhnak ah, Matthai 5:3 ah aa telmi Jesuh bia kha hitin an leh: “Thlaraulei ah a sifakmi cu lunglawmmi an si.” (English Standard Version; King James Version; New International Version) “Thlaraulei ah a sifakmi” tiah biafang pakhat cio i a sullam ningin leh tikah a sullam a fiang ti lo i toidor cu a ṭha asiloah sifah cu a ṭha tiah Jesuh nih a chim duhmi a si tiin mi cheukhat nih an ruah. Asinain Jesuh nih a chim duhmi cu Pathian lamhruainak ka herh tiah aa hngalmi hna lawng nih a hmaanmi lawmhnak an hmuh khawh kha a chim duhmi a si. Vawlei Thar Lehnak Baibal nih Jesuh nih a chim duhmi ning tein, “Pathian bochan a herh ti a hngalmi hna” tiah a hmaan ning tein a leh.​—Matthai 5:3.

Vawlei Thar Lehnak Baibal he aa tlaiin Jehovah Tehte a si lomi Baibal lei mifim hna nih thangṭhatnak bia an chimmi hna

  • Vawlei Thar Lehnak Khrihfa Greek Baibal he pehtlaiin Baibal lettu a si i Baibal lei zongah mifim a simi Edgar J. Goodspeed nih 1950, December 8 nithla aa telmi cakuat pakhat ah hitin a ṭial: “Vawlei pumpi huap in nan ṭuanmi a biapimi rian hi kei zong hngalh ka duh tuk ve. Mah lengah aa tlak, a fiang i rel a nuammi mah Baibal lehmi zong hi ka duh tuk. Mah nih hngalhnak tampi nan ngeih kha a langhter tiah ka chim khawh.”

    Edgar J. Goodspeed

  • Vawlei Thar Lehnak Baibal cu chan thar holh in lehmi zohchunhawk a tlakmi Baibal a si. Mah lengah a dang Baibal hna kha i zohchunh loin a hrampi an ṭialmi ningin lehmi Baibal zong a si tiah Chicago Sianghleiruun i Professor Allen Wikgren nih a ti.​—The Interpreter’s Bible, Volume I, cahmai 99.

  • Britain ram i Baibal sualnak a kawltu Alexander Thomson nih Vawlei Thar Lehnak Khrihfa Greek Baibal kong kha hitin a ṭial: “Mah Baibal lehmi cu a hrampi Greek ca i a sullam hmaan kha Mirang holh in a si khawh chungin a hmaan ning tein a ṭialmi mifim hna i a ṭha ngaimi an kut zung a si kha a lang.”​1952, April thla chuah The Differentiator cauk cahmai 52.

  • Caṭialtu Charles Francis Potter nih Vawlei Thar Lehnak Baibal i cheukhat ṭhen hna cu aa phundang tiah a ruah ko nain hitin a chim: “An min langhter a si lomi holh lettu hna cu a fimtukmi an si i a ṭha bikmi Hebru le Greek kut in ṭialmi ca hna in an leh.”​—The Faiths Men Live By, cahmai 300.

  • Vawlei Thar Lehnak Baibal cu a dang Baibal lehmi hna he aa dannak zong a um bantukin a ṭha tukmi a kong hna zong a um tiah Robert M. McCoy nih a ruah. Asinain hitin a ti: “Baibal leh tikah tonmi harnak tampi kha ṭha tein a tawngtham khomi sining a tlinhmi mifim pawl [Jehovah Tehte Hna] bu ah an um kha Biakam Thar Baibal an lehmi in hngalh khawh a si.”​1963, January thla chuah Andover Newton Quarterly Journal, cahmai 31.

  • Professor S. MacLean Gilmour zong nih Vawlei Thar Lehnak Baibal i cheukhat an lehmi hna kha a cohlang lo nain a lettu hna cu “Greek holh a thiamtukmi” an si tiah a ti.​1966, September thla chuah Andover Newton Quarterly Journal, cahmai 26.

  • Professor Thomas N. Winter nih the Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures Baibal i a kam ah aa telmi Vawlei Thar Lehnak Khrihfa Greek Baibal kha a rel dih hnuah a hmuhnak kha hitin a ṭial: “An min langhter a si lomi kawmaṭi hna nih holh an lehmi cu chan he a tlak i a hmaan zong a hmaan.”​ 1974, April-May thla chuah The Classical Journal, cahmai 376.

  • Israel ram i Hebru mifim Professor Benjamin Kedar-Kopfstein nih 1989 ah hitin a chim: “Hebru Baibal le Baibal an lehmi hna kha tahchunh in holh ka hlathlai tikah Mirang holh in an chuahmi Vawlei Thar Lehnak Baibal kha atu le atu ka zoh tawn. Cutin ka zoh tikah mah cauk hi a hrampi ca kha a si khawh chungin a hmaan ning tein le theihthiam khawh dingin zuamnak nganpi he an lehmi a si tiah atu le atu ka ruah.”

  • Biaknak lei a hlathlaitu Professor Jason David BeDuhn nih Mirang in an lehmi Baibal pakua kha a tahchunh hna i a hlathlai dih hnuah hitin a ṭial: “Ka tahchunhmi Baibal lehmi hna lakah Vawlei Thar Lehnak Baibal hi a hmaan bikmi a si.” Vawlei Thar Lehnak Baibal cu a lettu hna i Biaknaklei an i tlaihmi ruangah a dang Baibal lehmi hna he aa dang tiah careltu hna le Baibal lei mifim hna nih an ruah. Asinain BeDuhn nih aa dannak kong kha hitin a chim: “Biakam Thar Baibal a ṭialtu hna i a hrampi an chim duhmi ningin lehmi Vawlei Thar Lehnak Baibal cu a hmaan deuh caah a si.”​—Truth in Translation, cahmai 163, 165.

a 2013 ah a thar in an chuahmi cauk kha si loin mah hlan i an rak hmanmi Vawlei Thar Lehnak Baibal kha an chimmi a si.

b Tahchunhnak ah, New International Version le Catholic New Jerusalem Bible ah zoh. An chap chihmi Baibal cang hna cu Matthai 17:21; 18:11; 23:14; Marka 7:​16; 9:​44, 46; 11:26; 15:28; Luka 17:36; 23:17; Johan 5:4; Lamkaltu 8:​37; 15:34; 24:7; 28:29 le Rom 16:24 hna hi an si. King James Version le Douay-Rheim Version Baibal hna ah Thumkomh pathian a cohlangmi biafang hna kha 1 Johan 5:​7, 8 ah an telh chih. Mah biafang hna cu Baibal an ṭial dih in kum za leng a rauh hnuah an chap chihmi a si.