Baibal Nawlbia Pakhat Na Herh Peng Maw?

NA NGAKCHIAT lioah na nu le na pa nih na caah phunglam tampi an ser ko lai. Na hun upat deuh tikah mah cu nangmah ṭhatnak caah an tuahmi a si ti kha na hngalhthiam ko lai. Nulepa zohkhenhnak tang i na um ti lo hnu hmanhah an in cawnpiakmi ningin na zulh rih men ko lai.

Vancung kan Pa, Jehovah nih a Bia, Baibal hmangin nawlbia tampi a kan pek. Tahchunhnak ah, siasal biaknak, nupa sualnak, zuanzamnak le firnak hna kha a kan thlauh. (Exodus 20:​1-​17; Lamkaltu 15:28, 29) Thlaraulei ah “a lam kip in kan ṭhan” thluahmah lioah Jehovah nih kan ca ṭhatnak a duh ti le a nawlbia hna cu mi a khengkham tukmi a si lo ti kha kan hun hngalh.​—Efesa 4:​15; Isaiah 48:17, 18; 54:13.

Asinain Pathian nih direct in nawlbia a kan pek lomi thil sining tampi a um. Cucaah mi cheukhat nih Baibal nawlbia a um lomi a si ahcun kan duhmi paoh kan tuah khawh tiah an ruah. Pathian nih a herh tiah a ruah ahcun direct in nawlbia ah a duhnak kha fiang tein a langhter ko lai ti zongin an chim tawn.

Cu bantuk ruahnak a ngeimi hna cu a hnuah fakpi in ngaihchihnak a chuahtermi biakhiahnak hna an tuah tawn. Cun Baibal ah a ummi nawlbia lawng si loin Pathian ruah ning a langhtermi ralrin peknak hna a um ti kha an hngal lo. Baibal kan hlathlai i Jehovah hmuh ning hna kan hun hngalh tikah Baibal in cawnpiakmi kan chiaṭha thleidannak lungthin cu a ṭhangcho i Jehovah duh ningin thimnak tuah awkah a kan bawmh. Cutin kan tuah tikah Pathian lung kan lawmhter i a ṭhami biakhiahnak kan tuahnak thawngin ṭhatnak tampi kan hmu.​—Efesa 5:1.

Lungthin A Lami Baibal Tuanbia Hna

Hlanlio Pathian salle kong Baibal tuanbia kan rel tikah direct in nawlbia a um lomi a si hmanhah Jehovah ruah ning biapi ah an chiahmi kha kan hmuh ko lai. Josef kong hi ruathmanh u. Potifar nupi he nupa sualnak tuah dingin lem a si lioah nupa sualnak tuah a thlauhmi Pathian pekmi nawlbia a um rih lo. Cutin nawlbia pekmi um rih hlah hmanh sehlaw nupa sualnak ka tuah ahcun ka chiaṭha thleidannak lungthin a hnorsuan lai i ‘Pathian cungah ka sual lai’ ti kha a hngalh. (Genesis 39:9) Josef nih nupa sualnak tuah cu Eden dum ah langhtermi Pathian ruahnak le duhnak ralchanh a si ti zong kha a hngalh.​—Genesis 2:​24.

A dang Baibal tuanbia pakhat zong hi ruathmanh. Lamkaltu 16:3 ningin Paul nih Timote kha Khrihfabu kip sinah khual aa tlawnpi hlanah a cuarpar a rak tanmi kha kan hngalh. Asinain caang 4nak ah Paul le Timote cu “Jerusalem khua i a ummi lamkaltu hna le upa hna nih an khiahmi phung” kha chim awkah khuakhat hnu khuakhat an rak tlawng timi kong kan hmuh. Mah ah Khrihfa hna cu cuarpar tannak nawlbia tangah kan um ti lo timi biakhiahnak aa tel. (Lamkaltu 15:​5, 6, 28, 29) Cu a si ah Timote cu cuarpar tan a hau tiah Paul nih zeicah a ruah? “[Timote] a pa cu Greek miphun a si ti kha mah ah a ummi Judah mikip nih an hngalh caah” a si. Paul nih a herh loin midang tlukrilhter kha a duh lo. Khrihfa a simi nih “Pathian hmaika ah mi vialte caah zohchunh awk ṭha” si ding kha biapi ah a rak chiah.​—2 Korin 4:2, NW; 1 Korin 9:​19-​23.

Mah ruahnak cu Paul le Timote ruah ning a si. Rom 14:15, 20, 21 le 1 Korin 8:​9-​ 13; 10:23-​33 kha rel law midang kha, a hleiin a palh tiah fiang tein chim khawh a si lomi thil sining he aa tlaiin a tluril khomi hna i thlaraulei an ṭhatnak kha Paul nih zeitluk in dah biapi ah a rak chiah ti kha zohhmanh. Cun Paul nih Timote kong kha hitin a ti: “Amah lawnglawng hi keimah lungthin bantuk a ngei i nan zawn aan ruat taktakmi hna cu a si. Midang cu anmah rian lawng kha an ruat cio i Jesuh Khrih kong kha an ruat lo. Cu bantuk mi a si taktak ti cu nanmah hrimhrim nih nan hngalh ko i zeitindah keimah le amah cu pa le fa bantukin thawngṭha rian kan ṭuan ti kha nan hmuh.” (Filipi 2:​20-​22) Mah Khrihfa pa pahnih cu tuchan kan caah zohchunh awk ṭha taktak an si. Pathian sinin a fiangmi nawl peknak a um lo hmanhah anmah ca ṭhatnak asiloah anmah duhnak in thil tuah canah kan biakhiahnak nih midang a tlukrilhter sual hna hnga maw tiah an ruahnak thawngin Jehovah le a Fapa dawtnak kha an i zohchunh.

Zohchunh awk ṭha bik a simi Jesuh Khrih kong hi ruathmanh. Tlangcung Cawnpiaknak ah Pathian nawlbia ṭha tein a hngalthiammi pakhat nih cun fiang tein nawl pekmi asiloah thlauhmi a si lo hmanhah mah nawlbia hna kha a zulh lai tiah fiang tein a rak chim. (Matthai 5:​21, 22, 27, 28) Jesuh, Paul, Timote le Josef nih Pathian pekmi nawlbia fiang tein a um lomi thil sining ah kan duhmi paoh kan tuah khawh tiah an rak ruat lo. Mah pa hna cu Pathian ruah ning he aa tlakin Pathian le minunghawi dawt ding timi Jesuh pekmi, a biapi bikmi nawlbia pahnih ningin an rak nung.​—Matthai 22:36-​40.

Tuchan Khrihfa Hna Tah Zeitin?

Baibal kha ṭuanvo kip he aa tlaiin a dikthliar in a langhtermi, phung ningin tuahmi cahren pakhat in kan hmuh awk a si lo ti cu a fiang ko. Kan zulh awk a simi lam he aa tlaiin cuset khaset timi lamhruainak a um lo hmanhah Pathian duh ningin kan i thim i kan tuah tikah Jehovah lung kan lawmhter. Phundang in cun, Pathian nih tuahter a kan duhmi kip kha chimh lengmang canah “Jehovah duhnak a hngalthiam khotu” kan si kho. (Efesa 5:​17, NW; Rom 12:2) Mah nih zeicah Jehovah lung a lawmhter? A ruang cu kanmah ca ṭhatnak le kan duhmi tuahnak nakin Pathian lunglawmhter kan duh deuhmi kha a langhter caah a si. Cun amah kha i zohchunh in a dawtnak kan sunsakmi le cutin tuah awkah dawtnak nih a kan forh ti a langhtermi zong a si. (Phungthlukbia 23:15; 27:11) Mah lengah Baibal hrambunh in thil kan tuah tikah thlaraulei le pumsalei ah ṭhatnak a chuahter.

Pumpak kongkau ah mah phunglam hman khawh a si ning kha zoh hna u sih.

Nuamhsaihnak I Thimnak

Hla album pakhat cawk a duhmi mino pakhat kong hi ruathmanh. Mah album cu a ṭha tuk tiah a theih, asinain album hnulei ah nupa sualnak tha a pemi, a thurhnawmmi hla bia hna a hmuh tikah a lung a ṭha lo. Cun mah hlasatu pa i a hla tam deuh cu thinhun ngaiin mi a ngiarmi aw phun an si ti kha a hngalh. Mah mino pa cu Jehovah a dawmi a si i mah kong he aa tlaiin Jehovah ruah ning le hmuh ning kha hngalh a duh. Cu a si ah Pathian duhnak kha zeitindah a hngalh khawh lai?

Lamkaltu Paul nih Galati Khrihfabu sin a ṭialmi cakuat ah pumsa duhnak le thlarau theitlai kong kha a langhter. Thlarau theitlai hna ah dawtnak, lawmhnak, daihnak, lungsaunak, zaangfahnak, ṭhatnak, zumh awk tlakmi sinak, toidornak le mahle mah i tei khawhnak hna aa telmi kha nan hngalh ko lai. Asinain pumsa duhnak i tuahsernak cu zei hna dah an si? Paul nih hitin a ṭial: “Minung sining nih a tuah tawnmi cu a fiang ko: nu le pa sualnak te hna, a thurhnawmmi thil te hna, aa dawhcah lomi thil te hna, siasal biak te hna le dawih le eih te hna hi an si. Pakhat le pakhat an i ral, an i do, an i nahchuah, an thin a hung, anmah zawn cio lawng an ruat, an i ṭhen, ziar an i ngeih, zu an ri, an au an khuang i cu bantuk thil a dang tampi kha an tuah lengmang hna. Hmasa ah ralrin bia ka rak in chimh cang hna bantuk khan atu ah kaan chimh ṭhan hna: cu bantuk thil a tuahmi cu Pathian pennak an hmu lai lo.”​—Galati 5:​19-​23.

Mah langhtermi i a donghnaklei ah “cu bantuk thil” tiah a timi kha i cinken. Paul nih pumsa duhnak kong he aa tlaiin a dihlak in cun a langhter lo. Cucaah mi pakhat nih ‘pumsa duhnak he aa tlaiin Paul nih a langhtermi lakah aa tel lomi cu tuah awkah Baibal nih nawl a awnh’ tiah a ti kho lo. Mah canah careltu hna nih Paul langhtermi chungah aa tel lo nain “cu bantuk thil” timi ah aa telmi kha an hngalhthiam nakhnga thleidan khawhnak an hman a hau. Mah langhtermi ah aa tel lo nain “cu bantuk thil” hna kha ngaihchihnak ngei loin a tuahmi hna cu Pathian Pennak an co lai lo.

Cucaah Jehovah lung a lawmhter lomi thil hna hngalh awkah thleidan thiamnak asiloah hngalhthiamnak a hau. Mah cu a harmi a si maw? Siibawi pa nih thingthei le tisik anhnah tampi in ei, rawlthlum le ice cream ti bantuk eidin hna kha hrial tiah ruahnak aan cheuh hei ti u sih. Mah tikah kekhmuk cu zei cazin lei ah dah aa tel lai? Atu thlarau theitlai le pumsa duhnak kha ruat ṭhan hmanh. A cungah langhtermi hla album kha tah zei cazin ah dah aa tel lai? Mah cu dawtnak, ṭhatnak, mahle mah i tei khawhnak asiloah thlarau theitlai he aa pehtlaimi a dang sining hna he aa lawhnak a um lo. Mah bantuk hla cu Pathian ruah ning he aa tlak lo ti hngalhthiam awkah nawlbia a hau lo. Mah bantuk phunglam hna cu cauk, video, TV program, computer game, Web site le a dangdang he zong aa pehtlai.

Cohlan Awk Tlak A Simi Muisam

Baibal nih hrukaih ning le i ṭamh ning he aa tlai zongin phunglam a kan pek. Mah phunglam hna nih Khrihfa pakhat cio kha aa tlak i zoh aa dawhmi muisam ken awkah a kan bawmh. Jehovah a dawmi nih cun mah bantuk thil sining kha mah duhmi paoh tuahnak caah si loin vancung kan Pa lunglawmhternak caanṭha in an hmuh lai. Kan hngalh cang bantukin, Jehovah nih thil pakhatkhat kong he aa tlaiin cuset khaset timi nawlbia a pek lomi nih a miphun pawl zei ah a rel hna lo tinak a si lo. Thil hrukaih ning cu hmun pakhat le pakhat an i lo lo, hmunkhat a si hmanhah a chan ningin aa thleng tawn. Asinain Jehovah nih a miphun caah lamhruainak a pemi, a hrampi phunglam hna kha zeitik caan paoh le khoika hmun paohah a pek hna.

Tahchunhnak ah, 1 Timote 2:​9, 10 ah hitin a ti: “Nu zong a za tawk le aa dawh tawk in i thuam hna seh ti ka duh. An sam kha a hlei a hluat in i tom hna hlah seh, sui hlawn le lungvar hlawn le hnipuan man sang tuktuk in i ṭamh tuk hna hlah seh. Biaknak a ṭanhmi nu nih an tuah tawn bantukin ziaza ṭha tu in i thuam hna seh.” Cucaah mahle hmunhma i mi pawl nih “biaknak a ṭanhmi” hna hrukaih ning tiah an ruahmi kha Khrihfa a simi nu he, pa he ṭha tein tuaktan awk a si. Khrihfa pakhat i muisam nih a chimmi Baibal thawngṭha cungah mi nih zeitindah an hmuh lai ti tuaktan cu a hleiin aa tlakmi a si. (2 Korin 6:3) Zohchunh awk ṭha a simi Khrihfa pakhat nih cun amah ca ṭhatnak le a duhmi tuahnak nakin midang hnahnawh pek lo ding le tlukrilhter lo ding kha biapi deuh ah a chiah.​—Matthai 18:6; Filipi 1:​10.

Khrihfa pakhat nih hrukaih ning le ṭamh ning phunkhat nih midang kha hnahnawhnak a pek hna i a tlukrilhter khawh hna ti a hngalh tikah amah duhmi nakin midang ca ṭhatnak kha biapi deuh ah a chiahnak thawngin lamkaltu Paul kha aa zohchunh khawh. Paul nih hitin a ti: “Kei zong nih Khrih nawl kaa cawn bantukin nannih zong nih ka nawl kha i cawn ve u.” (1 Korin 11:1) Paul nih Jesuh kong he aa tlaiin “Khrih zong nih khan amah zawn lawng a rak i ruat lo” tiah a ti. Paul nih Khrihfa dihlak kha hitin fiang tein ralrin a pek hna: “Zumhnak ah thazaang a ṭhawngmi kannih nih a dermi kha an thilrit phorh kan bawmh hna awk a si. Kanmah duhnak kha kan kawl awk a si lo. Kan unau hna cu an ṭhatnak ding kha kan tuah awk a si, zumhnak ah an ṭhan khawh nakhnga kan ruah awk a si.”​—Rom 15:​1-3.

Thleidan Khawhnak Ṭhanternak

Thil sining pakhat he aa tlaiin cuset khaset timi lamhruainak a um lo tikah Jehovah lunglawmhter ning hngalh khawh awkah thleidan khawhnak kan ngeihmi kha zeitindah kan ṭhanter khawh? Nifate Baibal relnak, hmaan tein hlathlainak le kan relmi kong ṭha tein ruahnak thawngin kan ṭhanter khawh. Mah bantuk cu khulrang in a ṭhanmi a si lo. Ngakchia pum a ṭhan ning bantukin thlaraulei ṭhanchonak zong a dotdot tein a si i hngalh khawh colh a si lo. Cucaah lungsau a hau, kan ṭhanchonak kan hngalh colh lo zongah kan lung a dongh awk a si lo. Phundang cun, caan tampi a liamnak men in thleidan khawhnak cu amah tein a ṭhang hlei lai lo. A cunglei ah langhtermi bantukin caan a liam chungah Baibal kha hmaan tein kan hlathlai lai, cun a si khawh chung mah ningin kan nun a hau.​—Hebru 5:​14.

Pathian pekmi nawlbia nih kan nawlngaihnak a hneksak tikah a phunglam hna nih thlaraulei le amah lunglawmhter kan duhnak kha a hneksak tiah ti khawh a si. Thlaraulei kan ṭhancho tikah Jehovah le a Fapa i zohchunh kha biapi ah kan chiah lai. Baibal ah a langhter bantukin thil sining kip ah Pathian ruah ning kha biapi ah chia in biakhiahnak tuah kha kan duh lai. Kan tuahmi kip ah vancung kan Pa a lung kan lawmhter ahcun kanmah theng kan i lawmhnak a karh ti kha kan hngalh lai.

[Hmanthlak]

Hmunkhat le hmunkhat thil hrukaih ning cu an i lo lai lo, asinain kan i thimnak ah Baibal phunglam kha lam kan i hruaiter awk a si