A ummi cazin ah kal

Careltu Hna Sinin Biahalnak

Careltu Hna Sinin Biahalnak

Careltu Hna Sinin Biahalnak

Baibal ah zu hrai thliar in thlacamnak kong a langhter lo nain Jehovah Tehte Hna nih cutin tuah kha zeicah an hrial?

Wine asiloah a dang zu pakhatkhat din tikah hrai kha thliar in thlacamnak phungphai cu umnak hmun cungah i hngat in an i dang cio nain chankhat hnu chankhat a um pengmi le a laar ngaimi phungphai pakhat a si. A caan ahcun hrai pakhat le pakhat kha an tawnghter. Cutin a tuahtu nih a dang pakhat kha aa nuamh nakhnga, a chan a sau i a dam nakhnga thla a campiak tawn. Mah tikah midang nih mah kha kan hna a tla tiah an chim asiloah an hrai kha an thliar i an din. Mi tampi caah mah cu ṭih a nung lomi nunphung asiloah phungphai pakhat men a si ko nain Jehovah Tehte Hna nih cutin an tuah lonak a ruang a um.

Khrihfa hna nih cutin an tuah lomi cu midang kha nuamhter an duh hna lo ca le dam hna seh ti an duh lo caah a si lo. Kumzabu pakhatnak i uktu bu nih Khrihfabu sin cakuat an ṭial tikah “dam tein” timi bia in an ca kha an donghter tawn. (Lamkaltu 15:29) Cun a hmaanmi Pathian a biami cheukhat zong nih siangpahrang hna kha “Ka bawipa cu zungzal in nung ko seh” asiloah “Siangpahrang cu zungzal in nung ko seh” tiah an rak ti hna.​—1 Siangpahrang 1:​31; Nehemiah 2:3.

Cu a si ah zu hrai thliar in thlacamnak phungphai i a hrampi cu zeidah a si? 1968, January 1, Vennak Innsang [E] ah The Encyclopædia Britannica (1910), Uk 13, cahmai 121 kha cherhchan in hitin a ti: “Wine hrai thliar in ‘dam ko seh’ tiin thlacamnak phungphai cu hlanlio biaknaklei a simi pathian hna le mithi hna caah raithawinak in zu dinnak phungphai in a rami a si. Greek mi le Rom mi hna nih rawl an ei tikah an pathian hna caah zu kha an toih i rawl dumnak ah an pathian hna le mithi hna caah zu hrai kha thliar in thla an cam tawn. Cutin raithawinak ah zu dinnak phungphai cu a nungmi hna an dam nakhnga ca zongah thlacam i an dinmi a si men lai.”

Mah cu tuchan tiangah a hmaan rih maw? 1995 ah chuahmi cauk pakhat (International Handbook on Alcohol and Culture) nih hitin a ti: “[Zu hrai thliar in thlacamnak] cu hlanlio ah thi asiloah wine kha khuazing hna sinah raithawinak in an thlet i ‘nun khua sau ko seh,’ ‘dam ko seh’ ti bantukin thlacampiakmi biaknaklei nunphung in a rami a si kho men.”

Hlanlio i a hmaan lomi biaknak in a rami asiloah mah he aa lomi thil pakhat, ṭamh ning pakhat asiloah nunphung pakhat kha a hmaanmi Khrihfa a simi nih cun a hrial zungzal lai tinak a si lo. Taleti kong hi ruathmanh. Baibal encyclopedia pakhat nih hitin a ti: “Taleti kha miphun dang hna nih biaknaklei ah a thiangmi hmelchunhnak in rak hman dawh a si.” Asinain Pathian nih tlangbawi ngan angki a tanglei ah tuuhmul in sermi taleti kha thlaih awkah a fial hna i Solomon sakmi biakinn i dar tungpi a par ah dar in sermi taleti in an ṭamh. (Exodus 28:33; 2 Siangpahrang 25:17) Mah lengah ṭhitumnak kutdong hrolh zong kha biaknaklei hmelchunhnak in hlanlio ah rak hmuh a si. Asinain tuchan mi tampi nih mah kong kha an hngal lo i ṭhitumnak hmelchunhnak lawngin an hmuh.

Biaknaklei puai ah wine hmannak he aa tlaiin tah zeitin? Tahchunhnak ah, Baal a biami Shekem khuami hna cu “an Pathian inn chungah khan an lut i an ei an ding” i Gideon fapa Abimelek kha an zawmhtaih. (Biaceihtu 9:​22-​28) Jehovah cungah zumhfek tein a ummi pakhat nih Abimelek zawmhtaih awkah a hmaan lomi pathian sinah bawmhnak hal in mah rawl einak puai ah aa tel lai tiah na ruat maw? Israel mi tampi nih Jehovah an ralchanhnak kong he aa tlaiin Amos nih hitin a ti: “An lakmi puan cungah khan biakṭheng pawng kip ah an it i an Pathian inn chungah khan dantatnak in an lakmi zureu kha an din.” (Amos 2:8) A hmaanmi Khrihfa hna nih pathian hna caah wine toihnak asiloah dinnak hna kha an tuah lai maw? (Jeremiah 7:​18) Asiloah wine hrai kha thliar in mi pakhat kha chiatserh asiloah thlacampiak ti bantuk a tuah lai maw?

Hngalh duh awk ngai a simi cu Jehovah a biami hna nih a caan ah an kut kha thliar in thla an cam tawn. A hmaanmi Pathian sinah an kut kha an thliar. Baibal ah hitin a ti: “Solomon cu BAWIPA biakṭheng hmaiah khan . . . a dir i vanlei ah a kut a phar hna i ‘Maw BAWIPA, Israel Pathian . . . nangmah bantuk Pathian zeihmanh an um lo . . . na umnak hmun van khin run thei ko law, cun na theih tikah kan ngaithiam ko.’ ” (1 Siangpahrang 8:​22, 23, 30) Mah bantukin “Ezra nih BAWIPA . . . cu a thangṭhat i mi vialte nih khan an kut an hler i, ‘Amen, Amen,’ tiah an ti i an lu an khun i . . . BAWIPA kha an biak.” (Nehemiah 8:6; 1 Timote 2:8) Mah zumhfekmi hna nih thluachuah hmuh dingin vanchiatnak le vanṭhatnak pathian pakhatkhat sinah an kut an hlermi a si lo ti cu a fiang ko.​—Isaiah 65:11.

Tuchan ah zu hrai thliar in in thla a cammi hna nih pathian pakhatkhat sinah thil pakhatkhat kan halmi a si tiah an ruah lo bantukin zu hrai an thliarnak a ruang zong kha an chim kho lo. Annih nih a kong a dikthliar an hngalh lo caah an tuah bantukin kannih zong kan tuah khawh ve tiah a hmaanmi Khrihfa hna nih kan ruah awk a si lo.

Mi tampi nih an tuah tawnmi, kutke in langhtermi thil hna kha Jehovah Tehte Hna nih kan tuah ve awk a si lo ti kha kan hngalh. Tahchunhnak ah, ram hla sak tik asiloah a lan hmai kun tikah kan tuahmi kutke umtuning ruangah midang nih biaknak phun in an hmuh dingmi kha kan duh lo. A hmaanmi Khrihfa hna nih midang tuahmi kutke umtuning kong ah zeihmanh an chim lo nain anmah nih cutin an tuah lo. Annih nih cutin a cang khomi thil sining le a caan kha an hngalh caah midang hnahnawh loin fimkhur tein thil an tuah. Zei bantuk a si hmanhah Baibal he aa ralkahmi, ram le miphun he aa pehtlaimi kutke umtuning hna kha tuah lo awkah bia an khiah. (Exodus 20:​4, 5; 1 Johan 5:​21) Tuchan ah zu hrai thliar in thlacamnak cu biaknaklei he aa pehtlai lomi in an hmuh men lai. Asinain zu hrai thliar in thlacamnak kha Khrihfa hna nih hrial awk a sinak a ruang tampi a um, mah cu biaknaklei he aa pehtlaimi nunphung a si i kokek a lawnhmi ṭhawnnak hmuh duh ruangah thlacamnak a si tiah tuchan tiangah hmuh a si.​—Exodus 23:2.