1-3. (a) Jehovah nih a kan pekmi laksawng ṭha pakhat cu zeidah a si? Zeitindah ningcang loin kan hman khawh? (b) Bia chim khawhnak laksawng kha zeitindah kan hman awk a si?

 PA PAKHAT nih kumhrafai a simi a fapa kha sehbing laksawng a pek. A fapa sinah cu bantuk a ṭha tukmi laksawng a pek khawh caah aa nuam tuk. Asinain a fapa nih sehbing kha ralring loin aa cit caah mi pakhat kha a pah sual i aa khawnden ah tah? A pa cu zeitindah a um lai?

² Jehovah cu “laksawng ṭha le laksawng tlamtling paohpaoh” a kan Petu a si. (Jeim 1:17) A kan pekmi laksawng ṭha pakhat cu bia chim khawhnak hi a si. Mah laksawng thawngin kan ruahnak le kan intuarnak kha kan langhter khawh. Mi caah bawmtu a simi le lungdaihnak a pemi bia hna kan chim khawh. Asinain kan chimmi bia nih midang kha harnak le lungfahnak zong a pek khawh hna.

³ Kan chimmi bia cu hmual a ngeih tuk caah Jehovah nih mah laksawng ṭha tein hman khawh ning kha a kan cawnpiak. Hitin a kan cawnpiak: “Bia nan i ruah tikah mi ca ṭhatlonak bia hmang hlah u. Mi ca i san a tlaimi, a herhmi zawn i ṭhatnak a chuahpitu le a theimi thluachuah vanluh a petu ding bia lawng kha hmang u.” (Efesa 4:29) Pathian sinin kan hmuhmi mah laksawng kha amah a duhmi lam le midang thazaang a pemi lam in zeitindah kan hman khawh ti kha i ruah hna u sih.

4, 5. Phungthlukbia Baibal in biachimnak hmual a ngeihning he aa tlaiin zeidah kan cawn khawh?

⁴ Bia cu ṭhawnnak a ngei tuk, cucaah kan chimmi le kan chim ning he aa tlaiin kan i ralrin a herh. Phungthlukbia 15:4 nih hitin a ti: “Bianem cu nunnak thingkung a si, sihmanhsehlaw ṭhatlonak a tuahtu lei nih lungthin kha a khuai tawn.” Thingkung thladem nih ni lin lakah hrimhnak a kan pek bantukin bianem nih a theitu kha hrimhnak a pek hna. Biahrang nih cun midang kha harnak le lungfahnak a pek hna.—Phungthlukbia 18:21.

⁵ Phungthlukbia 12:18 nih hitin a ti: “Ruat set loin chimmi bia nih cun nam chunh bangin mi a chunh.” Zawnruahnak ngeih loin chimmi bia nih lung a fahter khawh i hawikomhnak zong a hrawh khawh. Pakhatkhat nih zawnruahnak ngei loin a chimmi bia ruangah na lung a fah tukmi kha naa cinken rih men lai. Phungthlukbia nih hitin a chim chap: “Sihmanhsehlaw mifim mi bia nih cun hma kha a damter.” Ṭha tein ruah buin chimmi bia nih i theihthiam sual ruangah a chuakmi lungfahnak kha a damter khawh i a rawkmi hawikomhnak zong a ṭhatter ṭhan khawh. (Phungthlukbia 16:24 rel.) Kan chimmi bia nih midang a hnorsuan khawh hna ti kha kan i cinken ahcun ralring tein bia kan chim lai.

6. Biachim holhrel i sum cu zeicah a har?

⁶ Kan biachim ralrin a herhnak a dang a ruang pakhat cu kan dihlak in mitlinglo kan si caah a si. “Minung. . . ruahnak cu a ṭhalo” i kan chimmi bia nih kan lungthin ah a ummi kha a langhter tawn. (Genesis 8:21; Luka 6:45) Cucaah kan biachim i ralrin cu a har kho men. (Jeim 3:2-4 rel.) Asinain midang sin kan biachim ning a ṭhancho nakhnga kan i zuam zungzal a hau.

7, 8. Kan chimmi bia nih Jehovah he kan i pehtlaihnak kha zeitindah a hnorsuan khawh?

 ⁷ Kan chimmi bia le kan chimning he aa tlaiin Jehovah nih bia a kan ceih lai caah kan biachim kha kan i ralrin a hau. Jeim 1:26 nih hitin a ti: “Mi pakhatkhat nih, kei cu biaknaklei ah aa zuammi ka si, tiah aa ruat ko lai, sihmanhsehlaw a lei kha a uk khawh lo ahcun a biaknak cu pakpalawng a si i amahle amah aa hlengmi a si.” “Pakpalawng” tiah lehmi a hrampi biafang cu “ṭhathnemhnak a um lomi” ti zongin sullam a ngei. (1 Korin 15:17) Cucaah kan biachim kan i ralrin lo ahcun harnak kan tong kho i Jehovah he kan i pehtlaihnak hmanh a rawk kho.—Jeim 3:8-10.

⁸ Kan chimmi bia le kan chimning i ralrin awk a sinak a ruang ṭha a um ti cu a fiang. Biachim khawhnak laksawng kha Jehovah duhmi lam in hman khawh awkah zei bantuk biachim dah hrial ding a si ti zong kan hngalh hau.

9, 10. (a) Tuchan ah mi nih zei bantuk bia dah an chim? (b) A thurhnawmmi holh kha zeicah kan hrial awk a si?

⁹ Tuchan ah a thurhnawmmi le a thiang lomi bia hna kha kan theih lengmang. Mi tampi nih bia i kamnak ca le an chimmi bia mi nih an hngalhthiam nakhnga bia ṭhalo hman a hau tiah an ruah. Capo saihtu hna nih mi an nih nakhnga a thurhnawmmi le bia ṭhalo hna an chim tawn. Asinain lamkaltu Paul nih hitin a ti: “Atu cu thinhunnak te hna, ingchiat te hna, huatnak lungthin te hna cu nan hlonh hrimhrim hna lai. Mi va nihsawhnak bia siseh, holh thurhnawm siseh, nan kaa chungin nan chuahter hrimhrim lai lo.” (Kolose 3:8) A hmaanmi Khrihfa nih cun “a thurhnawmmi holh” kha “a chim hmanh nan chim awk a si lo” tiah a ti.—Efesa 5:3, 4.

¹⁰ A thurhnawmmi holh timi cu Jehovah le amah a dawmi hna nih an fihmi bia kha a si. Mah cu a thiang lomi a si. Baibal nih a langhtermi “minung sining nih a tuah tawnmi” lakah “a thurhnawmmi thil” zong aa tel. (Galati 5:19-21) “A thurhnawmmi thil” lakah sualnak a phunphun aa tel i a thurhnawmmi zia pakhat nih a dang sualnak pakhat kha a tuahter khawh. Mi pakhat cu a thurhnawmmi bia le bia ṭhalo chim nih a lem i mah kha a ngol lo ahcun Khrihfabu chungin chuah khawh a si.—2 Korin 12:21; Efesa 4:19; A Donghnak I Fianternak 23 ah zoh.

11, 12. (a) Harnak a chuahtermi mi kong ceihnak timi cu zeidah a si? (b) Mi thangchiat kha zeicah kan hrial awk a si?

¹¹ Harnak a chuahtermi mi kong ceihnak zong kan hrial a hau. Midang kong hngalh kan duhmi, kan hawikom le kan innchungkhar sinah thawngpang thanh kan duhmi hna cu a phung a si ko. Kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna nih unau pawl i an sining le anmah bawmh awkah an tuah khawhmi kong kha hngalh an duh. (Efesa  6:21, 22; Kolose 4:8, 9) Asinain midang kong i ruahceihnak cu ṭih a nung tukmi mi kong ceihnaklei ah fawi tein aa thleng kho. Mi kong ceihmi kha kan chim chin a si ahcun a hmaan lomi bia le chim lo dingmi bia zong kan chim khawh sual. Kan i ralrin lo ahcun mi kong ceihnak in a hmaan loin sualpuhnak asiloah thangchiatnak ah a cang kho. Farasi mi nih Jesuh nih a tuah lomi kha a tuah tiah sual an puh i a thang an chiat. (Matthai 9:32-34; 12:22-24) Thangchiatnak nih mi pakhat i a min kha a chiatter khawh. Cun bia i alnak le lungfahnak a chuahter khawh i hawikomhnak zong a hrawh khawh.—Phungthlukbia 26:20.

¹² Jehovah nih hawikom kha ral ah a canter khomi bia si loin midang caah bawmtu le thazaang petu a simi bia tu chim hna seh ti a kan duh. Jehovah nih “u le nau karlak i remlonak thlaici a tuhtu” kha a fih hna. (Phungthlukbia 6:16-19) A hmasa bik thangchiattu cu Pathian thang a chiattu Satan Khuachia kha a si. (Biathlam 12:9, 10) Pakhat le pakhat karah lihbia chim cu tuchan ah a phung bantuk a si. Asinain Khrihfabu ahcun cu bantuk kha a um awk a si lo. (Galati 5:19-21) Cucaah kan chimmi kha kan i ralrin awk a si i kan chim hlanah kan ruah hmasa awk a si. Mi pakhat kong na chim hlanah hitin i hal: ‘Ka chim dingmi thawngpang hi a hmaan maw? Ka chim ahcun zawnruahnak a ngeimi ka si lai maw? Ṭhathnemhnak a um lai maw? Ka chimmi kha amah theihter ka duh lai maw? Ka kong kha pakhatkhat nih cutin chim hna sehlaw zeitindah ka um lai?’—1 Thesalon 4:11 rel.

13, 14. (a) Volhpamhnak bia chimnak nih zeidah a chuahter khawh? (b) Volhpamhnak bia timi cu zeidah a si? Khrihfa a simi nih midang volhpamh kha zeicah kan hrial awk a si?

¹³ Kan dihlak in a hnuah kan i ngaihchih dingmi bia kha a caan ah kan chim tawn. Asinain midang  thangchiat, zawnruahnak ngei lo le puarhrangpi in biachim kha kan zia ah canter cu kan duh lai lo. Volhpamhnak bia hman kha kan duh lo. Paul nih hitin a ti: “Lungthli in i uamnak le thinhunnak le ingpuannak kha hlaw hna u. I hua ti hlah u, i volpam ti hlah u. Huatnak lungthin ngei ti hlah u.” (Efesa 4:31) A dang Baibal lehnak hna ah ‘volhpamhnak’ timi biafang kha “bia ṭhalo,” “mi a hliam khomi bia” le “serhsatnak bia” tiah an leh. Volhpamhnak bia nih min a chiatter khawh i man ka ngei lo timi ruahnak zong a ngeihter khawh. A hleiin ngakchia cu an lungfah a fawi. Cucaah kan chimmi bia nih an lungthin a fahter nakhnga lo a hleiin kan i ralrin awk a si.—Kolose 3:21.

¹⁴ A puarhrangmi bia le volhpamhnak bia chimnak he aa tlaiin Baibal nih ralrin a kan pek. Volhpamhnak bia timi cu midang lungfahter awkah timh ciammam tein midang serhsatnak bia chim kha a si. Mi pakhat nih a innchunghawi asiloah a fale kha cutin a pehtlaih hna ahcun zeitluk ngaihchiat awk dah a si. Midang volhpamhnak bia a chim zungzalmi cu Khrihfabu chungmi si awkah sining a tlinh lo. (1 Korin 5:11-13; 6:9, 10) Kan hngalh cang bantukin a thurhnawmmi, a hmaan lomi le zawnruahnak a um lomi bia kan chim ahcun Jehovah le midang he kan i pehtlaihnak a rawk lai.

15. Zei bantuk bia nih dah pehtlaihnak kha a fehter khawh?

¹⁵ Biachim khawhnak laksawng kha Jehovah duhmi lam in zeitindah kan hman khawh? Zei bia dah kan chim awk a si i zei bia dah kan chim awk a si lo ti kha Baibal nih a dikthliar in a chim lo nain “ṭhatnak a chuahpitu” bia lawng kha chim u tiah a ti. (Efesa 4:29) Ṭhatnak a chuahpitu bia cu a thiang, zawnruahnak a ngei i a hmaan. Jehovah nih midang thazaang  a pemi le a bawmmi bia kha hmang hna seh ti a kan duh. Mah cu a har men ko lai. Puarhrangpi in le khuaruat loin biachim nakin ṭhatnak a chuahtertu biachimnak ah thazaang tam deuh chuah a hau. (Titas 2:8) Kan chimmi bia nih midang ṭhatnak a pek khawh hna ning lam cheukhat kha i ruah hna u sih.

16, 17. (a) Midang kha zeicah kan thangṭhat hna awk a si? (b) Ahote dah kan thangṭhat khawh hna?

¹⁶ Jehovah le Jesuh nih siang ngaiin thangṭhatnak bia kha an chim. Anmah i zohchunh kha kan duh. (Matthai 3:17; 25:19-23; Johan 1:47) Mi pakhat kha kan thangṭhat hlanah ṭha tein kan ruah hmasa i a cungah pumpak siaherhnak kan langhter ahcun thazaang a hmu lai. Phungthlukbia 15:23 nih “a caan he a hmaanmi bia fangkhat cu zeitluk in dah a ṭhat” tiah a ti. Pakhatkhat nih kan i zuamnak cungah lungtak tein a kan thangṭhat tik asiloah kan ṭuanmi cungah lunglawmhnak bia a chim tikah kan tha a um.—Matthai 7:12 rel; A Donghnak I Fianternak 27 ah zoh.

¹⁷ Midang an ṭhatnak kawl kha na zia ah na canter ahcun lungtak tein midang thangṭhat awkah naa fawih deuh lai. Tahchunhnak ah, unau pakhat cu Khrihfabu i phungchimnak caah ṭha tein aa timhtuahmi asiloah pumhnak ah a phi pek dingin aa zuammi kha na hmuh men lai. Mino pakhat cu sianginn ah biatak fek tein aa tlaih men lai asiloah kum upa pakhat cu phungchimnak ah hmaan tein aa tel men lai. Thangṭhatnak bia kan chimmi cu an herhmite a si men lai. Vale nih an nupile cungah dawtnak le sunsaknak langhter cu a biapi tuk vemi a si. (Phungthlukbia 31:10, 28) Thingkung nih ceunak le ti an herh bantukin minung zong nih sunsaknak kha kan herh ve. A hleiin ngakchia pawl nih an herh. A ṭhami an ziaza le an i zuamnak kha thangṭhat awkah caanṭha kawl. Thangṭhatnak nih ralṭhatnak  le zumhnak ngeih awkah a bawmh khawh hna i a har hmanhah thilṭha a tuahter khawh hna.

18, 19. Midang thazaang pek awk le hnemh awkah kan si khawh chungin zeicah kan i zuam awk a si? Zeitindah cutin kan tuah khawh?

¹⁸ Midang thazaang kan pekmi hna le kan hnemhmi hna cu Jehovah kan i zohchunhmi a si. Pathian nih “mi santlailo le mi ngaihchiami hna” kha a hleiin a zohkhenh hna. (Isaiah 57:15) ‘Pakhat le pakhat thazaang i pek’ awk le ‘thazaang a dermi kha bawmh’ awkah Jehovah nih a kan duhpiak. (1 Thesalon 5:11, 14) Cutin tuah awkah kan i zuammi kha Pathian nih a hmuh i a sunsak.

¹⁹ Khrihfabu ah pakhatkhat a lung a donghmi le a  ngaih a chiatmi kha na hmuh men lai. Amah bawmh awkah zei bia dah na chim khawh? A tonmi buaibainak kha cu na tawngtham kho men lai lo nain siaherhnak na ngeih kha na hngalhter khawh. Tahchunhnak ah, amah he caan hmanṭi awkah naa timhtuah khawh. Thazaang a pemi Baibal caang pakhat na relpiak khawh i thla zong na campiak khawh. (Salm 34:18; Matthai 10:29-31) Khrihfabu i unau pawl nih an dawt hna ti kha zumhter hna. (1 Korin 12:12-26; Jeim 5:14, 15) Na biachim ning nih na chim duhmi kha langhter sehlaw na chimmi kha a zumh lai.—Phungthlukbia 12:25 rel.

20, 21. Ruahnak cheuhnak cohlan awkah zeinihdah a fawiter?

²⁰ A ṭhami ruahnak kan cheuh hnanak thawng  zongin midang kha thazaang kan pek khawh hna. Mitlinglo kan si caah kan dihlak in atu le atu ruahnak cheuh kan herh. Phungthlukbia 19:20 nih hitin a ti: “Lungthin cheuhnak le cawnpiaknak kha ngai tuah, ni khatkhat cu na fim ve te ko lai.” Khrihfa upa lawng hi ruahnak cheutu an si lo. Nulepa nih an fale kha lam an hruai hna awk a si. (Efesa 6:4) Unaunu pawl zong pakhat le pakhat a ṭhami ruahnak an i cheu kho. (Titas 2:3-5) Unau pawl kha kan dawt hna caah an ngaih a chiatter hngami lam in ruahnak cheuh kha kan duh lo. Zeinihdah a kan bawmh khawh?

²¹ Pakhatkhat nih cohlan awkah a fawimi lam in a ṭhami ruahnak aan cheuhmi kha naa cinken rih men ko lai. Mah kha zeinihdah hmual a ngeihter? Ruahnak aan cheutu cu na cungah siaherhnak taktak a ngeih kha na hngalh caah a si men lai. Asiloah nem tein le dawtnak in a chim caah a si kho men. (Kolose 4:6) Baibal hrambunh in ruahnak aan cheuh caah a si kho men. (2 Timote 3:16) Baibal kha dairek in kan cherhchan ah siseh, cherhchan lo zongah siseh kan pekmi ruahnak cheuhnak cu Baibal cungah hram aa bunhmi a si awk a si. Ahohmanh nih midang kha amah hmuh ningin hmuh ve awkah a hnek hna awk a si lo. Asiloah a ruahnak cohlanter awkah Baibal kha ningcang loin a hman awk a si lo. Midang nih ruahnak an in cheuhning kha naa cinken ahcun midang ruahnak na cheuh hna tikah bawmtu a si lai.

22. Bia chim khawhnak laksawng kha zeitindah hman na duh?

²² Bia chim khawhnak cu Pathian sinin hmuhmi laksawng a si. Pathian kan dawtnak nih mah laksawng kha ningcang tein hman awkah a kan forh awk a si. Kan chimmi bia nih mi lung a fahter khawh bantukin ṭhatnak zong a chuahter khawh ti kha i cinken. Cucaah midang thazaang a pemi le a bawmmi bia chim awkah a si khawh chungin i zuam hna u sih.