1, 2. Innchungkhar ah buaibainak a um caah a hlawh a tling lo tinak a si maw? Fianter.

 ṬHITUMNAK cu Jehovah sinin hmuhmi laksawng a si. Mah nih mi pakhat i nunnak kha a nuamhter khawh. Asinain innchungkhar kip nih buaibainak an ngei. Buaibainak hna cu a dong ti lo ding an lo men lai i nuva hna nih a hlan bantukin kan i naih kho ti lai lo ti hmanhin an ruah khawh.

² Kan innchungkhar ah harnak kan ton lengmang tikah kan khuaruah a har awk a si lo. Asinain buaibainak a um caah kan innchungkhar cu a hlawh a tling lo tinak a si lo. Harnak nganpipi a tongmi nuva hna hmanh nih an i pehtlaihnak le an innchungkhar a fehtermi lam hna kha an hmuh khawh. Zeitindah?

3, 4. Innchungkhar ah a caan ah zeidah a cang kho?

³ An duhmi, an duh lomi, an ruahnak le an thil tuahning aa lo lomi mi pahnih kha innchungkhar nih hmunkhat ah a fonh hna. Nu le va cu aa lo lomi hnulei sining le nunphung a ngeimi an si men lai. Pakhat le pakhat ṭha tein i hngalh awk le i theihthiam awkah a caan le zuamnak a hau.

⁴ Caan a hun rauh tikah nuva hna nih anmah ca  lawng kha biapi ah an chiah ahcun an hun i hlat men lai. A dangdang hmanhin an um men lai. I naih ṭhan awkah zeinihdah a bawmh khawh hna?

5. (a) Khrihfa pakhat kha a innchunghawi he i naih deuh awkah zeinihdah a bawmh khawh? (b) Hebru 13:4 ningin innchungkhar kha zeitindah kan hmuh awk a si?

⁵ Jehovah nih amah le innchunghawi he i naih deuh awkah nuva hna kha a ṭha tukmi ruahnak cheuhnak a pek hna. (Salm 25:4; Isaiah 48:17, 18) Hitin a ti: “Ṭhitumnak hi mi vialte nih kan hmaizah awk a si.” (Hebru 13:4) Hmaizah timi cu thil pakhat kha sunsak in biapi ah chiah kha a si. Mah kha kan kilven awk a si i zei rel loin kan um awk a si lo. Jehovah nih innchungkhar kha cutin hmuhter a kan duh.

6. Matthai 19:4-6 nih innchungkhar kong he aa tlaiin Jehovah hmuhning kha zeitindah a langhter?

⁶ Jehovah nih hmasa bik innchungkhar kha a dirh. A Fapa Jesuh nih hitin a ti: “A hramthawk in Pathian nih nu le pa in a ser hna, ‘cucaah pa nih a nu le a pa kha a kaltak hna lai i a nupi he an i fon lai i cu hna pahnih cu pumkhat an si lai, tiah Sertu nih cun a ti,’ timi Cathiang chung ṭialmi kha nan rel bal lo maw? Cucaah pahnih an si ti lo i pakhat an si cang. Pathian nih a fonhmi hna cu mi nih an ṭhen awk hna a si lo.” (Matthai 19:4-6) A hramthawk tein Jehovah tinhnak ah innchungkhar cu zungzal ca in a si. Chungkhar pawl kha pakhat le pakhat naih tein le nuam tein hmunkhat ah umṭi hna seh ti a duh.

7. Nuva hna nih an innchungkhar kha zeitindah an fehter khawh?

⁷ Asinain tuchan i nuva hna cu a hlan nakin lungretheihnak tam deuh an tong. A caan ah an lungretheihnak hna cu a tam tuk caah an innchungkhar cu khamh khawh a si ti lo tiah an ruah i an lung a dong. Asinain innchungkhar he aa tlaiin Jehovah hmuhning hngalhnak nih a kan bawmh khawh.—1 Johan 5:3.

8, 9. (a) Innchungkhar he aa tlaimi Jehovah lamhruainak kha zei tikah dah kan zulh awk a si? (b) Kan innchungkhar kan sunsak kha zeitindah kan langhter khawh?

⁸ Jehovah lamhruainak cu a zungzal in kanmah ṭhatnak caah a si. Kan hngalh cang bantukin hitin ruahnak a kan cheuh: “Ṭhitumnak hi mi vialte nih kan hmaizah awk a si.” (Hebru 13:4; Phungchimtu 5:4) A har hmanhah Jehovah lamhruainak kan zulh ahcun ṭhatnak kan hmu hrimhrim lai.—1 Thesalon 1:3; Hebru 6:10.

 ⁹ Kan innchungkhar cu kan caah a sunglawi tukmi a si caah innchungkhar a hnorsuang khomi tuahsernak le biachim holhrel hna kha kan hrial awk a si. Mah canah kan innchunghawi he kan i pehtlaihnak kha fehter chin kan duh. Cutin zeitindah kan tuah khawh?

10, 11. (a) Innchungkhar cheukhat ah zei bantuk a nganmi buaibainak dah a um? (b) Innchunghawi sinah kan biachimning cu zeicah a biapit?

¹⁰ Mi pakhat nih a innchunghawi kha lam tampi in a lung a fahter khawh. Khrihfa pakhat nih a innchunghawi kha a velh awk a si lo asiloah pumsalei harnak pek awkah zeihmanh a tuah awk a si lo ti kha kan hngalh. Asinain kan biachimmi in pakhat le pakhat kan lung kan i fahter khawh. Bia cu hriamnam a hung si kho. Nu pakhat nih hitin a chim: “Ka vapa nih a bia in a ka ṭhuat lengmang. Ka takpum cungah hmape cu a um lo nain ‘Ka caah thilrit men na si, santlaihnak zeihmanh na ngei lo’ timi bia a chim lengmangmi nih ka lung a ka fahter tuk.” Pa pakhat nih ka nupi nih a bia in a ka serhsat i caponak min hna in a ka auh tiah a ti. Hitin a ti: “Mah tikah bianem in ka chawn kho ti lo. Cucaah ka nupi kha ka chawn ti lo i rianṭuannak ah zan tlaipi tiang ka um. Mah cu inn ah ṭin nakin a nuam deuh tuk.” Puarhrangpi in biachimnak le zawnruahnak ngeih lonak nih lung a fahter. Mah cu tuchan ah a tam tuk.

¹¹ Nuva hna nih puarhrangpi in an i chawnhbiak tikah mah nih lungthinlei hma a ngeihter i a dam khawh nakhnga caan saupi lak a hau. Jehovah nih nu le va kha cutin pakhat le pakhat pehtlaihter a duh hna  lo. Asinain i theih loin na innchunghawi kha a lung na fahter khawh. Na innchunghawi cungah nemnak ka langhter tiah na ruah ko lai nain na innchunghawi nih tah zeitindah a ruah? Na chimmi bia pakhatkhat nih a lung a fahter ahcun lungtho tein naa remh lai maw?—Galati 5:15; Efesa 4:31 rel.

12. Innchunghawi a ngeimi cu Jehovah he an i pehtlaihnak kha zeinihdah a hnorsuan khawh?

¹² Mi hmaiah siseh, nanmah lawng nan umnak ah siseh na innchunghawi na chawnhbiakning cu Jehovah caah a biapimi a si. (1 Peter 3:7 rel.) Jeim 1:26 nih hitin ralrin a kan pek: “Mi pakhatkhat nih, kei cu biaknaklei ah aa zuammi ka si, tiah aa ruat ko lai, sihmanhsehlaw  a lei kha a uk khawh lo ahcun a biaknak cu pakpalawng a si i amahle amah aa hlengmi a si.”

13. Mi pakhat nih a innchunghawi kha zeiti lam in dah a lung a fahter khawh?

¹³ Pakhat le pakhat an i pehtlaihnak a hnorsuang khomi a dang lam tampi a um rih. Tahchunhnak ah, mi pakhat he caan tam tuk nan hmanṭi ahcun na innchunghawi cu zeitindah a um lai? Phungchim rian nan ṭuanṭimi asiloah a ngeihmi buaibainak na bawmhmi ti bantuk a ruang ṭha a si ko lai nain mah nih na innchunghawi kha a lung a fahter lai maw? Nu pakhat nih hitin a chim: “Ka vapa nih Khrihfabu i unaunu pakhat kha a caan tampi pe in a zohkhenhmi ka hmuh tikah ka lung a fak. Mah nih ka ngaih a ka chiatter.”

14. (a) Genesis 2:24 in a hrampi biatak a simi zei kong dah kan hngalh? (b) Kanmah le kanmah zeidah kan i hal awk a si?

¹⁴ Khrihfa a simi nih nulepa le Khrihfabu i unau pawl zohkhenh awkah rian kan ngei. Asinain nupi, va ngeih hnuah cun mah innchunghawi zohkhenh cu a biapi bikmi rian a si. Pa cu “a nupi he an i fonh” lai tiah Jehovah nih a ti. (Genesis 2:24) Kan innchunghawi i a intuarnak cu kan caah a biapi tukmi a si awk a si. Hitin i hal: ‘Ka innchunghawi kha ka pek awk a simi a caan, zohkhenhnak le dawtnak hna ka pe maw?’

15. Khrihfa a simi nuva hna nih mah innchunghawi a si lomi he i naih tein um kha zeicah an hrial awk a si?

¹⁵ Kan innchunghawi a si lomi pakhatkhat he kan i naih tuk ahcun innchungkhar ah lungretheihnak a chuak lai. Kan innchunghawi a si lomi cungah tlaihchannak le dawtnak hna kan hun ngei kho. (Matthai 5:28) Mah duhnak cu a hung ṭhang kho i kan innchungkhar cungah upatnak a um lomi tuahsernak hna kan tuah kho.

16. Ṭhitumnak he aa tlaiin Baibal nih zei nawlbia dah a kan pek?

¹⁶ Baibal nih “ṭhitumnak hi mi vialte nih kan hmaizah awk a si” tiah a ti hnuah “nu le va hi zumhawktlak an si veve awk a si. Nu le pa sualnak a tuahmi hna le va cung in pa aa duhmi hna cu Pathian nih an bia a ceih hna lai” tiah a ti. (Hebru 13:4; Phungthlukbia 5:18) Ṭhitumnak kha kan upat i kan thurhhnawmhter lo kha zeitindah kan langhter khawh?

17. (a) Tuchan ah mi tampi nih zuanzamnak kha zeitindah an hmuh? (b) Khrihfa hna nih zuanzamnak kha zeitindah kan hmuh awk a si?

¹⁷ Tuchan ah mi tampi nih innchunghawi cungah zumhawktlak loin um kha a palh tiah an ruat lo. Cu bantuk ruahnak kha kan i iapter awk a si lo. Jehovah nih nupa sualnak tuah le zuanzam a huat kha fiang tein a langhter. (Rom 12:9 rel; Hebru 10:31; 12:29) Kan innchunghawi a si lomi he nupa sualnak kan tuah ahcun ṭhitumnak kan thurhhnawmhter a si. Jehovah phunglam kan upat lo kan langhtermi a si i Pathian he kan i pehtlaihnak zong a rawk kho. Cucaah zuanzamnak a chuahter khomi a hmasa bik kehlan hmanh kha kan hrial awk a si. Mah ah pakhatkhat cungah aa dawhcah lomi ruahnak hrial zong aa tel.—Job 31:1.

18. (a) Zuanzamnak cu a hmaan lomi pathian biak he zeicah aa lawh? (b) Jehovah nih zuanzamnak kha zeitindah a hmuh?

¹⁸ Moses Nawlbia tangah a ummi hlanlio Israel mi hna chan ah zuanzamnak cu a hmaan lomi pathian biak tlukin sualnak ngan a si. Mah sualnak a pahnih ningin thih dan pek khawh a si. (Levitikas 20:2, 10) Zuanzamnak cu a hmaan lomi pathian biaknak he zeitindah aa lawh? Israel mi pakhat nih a hmaan lomi  pathian a biak tikah Jehovah cungah zumhawktlak tein ka um lai timi a biakam a buarmi a si. A zuanzam ahcun a innchunghawi cungah zumhawktlak tein ka um lai timi a biakam a buarmi a si. (Exodus 19:5, 6; Deuteronomi 5:9; Malakhi 2:14 rel.) Hlanlio ah Jehovah nih zuanzamnak kha a ngan tukmi sualnak in a hmuh ti cu a fiang ko.

19. Zuanzam lo awkah zeinihdah a kan bawmh khawh?

¹⁹ Tuchan ah tah zeitin? Moses Nawlbia tangah kan um ti lo nain zuanzamnak he aa tlaiin Jehovah hmuhning cu aa thleng lo. Zeitikhmanh ah a hmaan lomi pathian cu kan biak lai lo bantukin kan innchunghawi cung zongah zeitikhmanh ah zumhawktlak loin kan um awk a si lo. (Salm 51:1, 4; Kolose 3:5) Zumhawktlak loin kan um ahcun ṭhitumnak le Jehovah Pathian kan upat lo a si lai.—A Donghnak I Fianternak 26 ah zoh.

20. Fimnak nih innchungkhar ah zei ṭhatnak dah a chuahter khawh?

²⁰ Na innchungkhar kha zeitindah na fehter khawh? Baibal nih hitin a ti: “Fimnak nih inn cu a sak, hngalhthiamnak nih a fehter.” (Phungthlukbia 24:3) Inn pakhat cu a kingmi le zeihmanh a um lomi a si khawh bantukin a lumsami, a nuammi le a himmi zong a si kho. Innchungkhar zong cutin a si. Mifim nih cun a innchungkhar kha a himmi, a daimi le a nuammi a siter lai.

21. Hngalhnak nih innchungkhar kha zeitindah a fehter khawh?

²¹ Baibal nih hitin a chim chap: “Hngalhnak nih a khaan vialte hna cu a sungmi le aa dawhmi thilri in a khahter.” (Phungthlukbia 24:4) Baibal in na hngalhmi nih na innchungkhar kha a nuamhter khawh.  (Rom 12:2; Filipi 1:9) Nuva hna nih hmunkhat ah Baibal le Baibal hrambunhmi ca pawl nan relṭi tikah nan hngalhmi hman khawh ning kha i ruah u. Pakhat le pakhat cungah dawtnak, upatnak, zaangfahnak le zawnruahnak langhter khawhnak lam kha kawl u. Nan innchungkhar fehter chin awkah a bawmmi sining hna ngeih awk le nan innchunghawi cungah dawtnak ngeih chin awkah Jehovah sinah bawmhnak hal u.—Phungthlukbia 15:16, 17; 1 Peter 1:7.

22. Innchunghawi cungah dawtnak, upatnak le hmaizahnak kha zeicah kan langhter awk a si?

²² Kan innchunghawi kha dawtnak, upatnak le hmaizahnak he pehtlaih awkah kan si khawh chungin kan i zuam awk a si. Mah tikah kan innchungkhar cu a lumsa lai i a fek chin lai. A biapi bikmi cu Jehovah lung kan lawmhter lai.—Salm 147:11; Rom 12:10.