1, 2. Jehovah miphun harnak pek awkah Balaam cu zeitindah aa zuam?

 NGATLAITU pakhat cu tlaih a duhmi nga phun an umnak hmun ah nga sio dingin a kal. Ngarawl kha a thim i sio ah a tarh, cun ti ah a thlak. Lungsau tein a hngah i nga nih ngarawl kha a hun ei tikah sio fung kha a dawh i hri kha a zelh.

² Cu bantukin minung zong tlaih khawh a si. Tahchunhnak ah, Israel mi cu Biakammi Ram i an luh laite ah Moab Nelrawn ah riahhmun an khuar. Moab siangpahrang nih Balaam kha Israel mi cungah chiat na ser ahcun tangka tampi kaan pek lai tiah bia a kamh. A donghnak ah Balaam nih Israel mi cu anmah tein chiatserhnak an i tonter khawhnak lam kha a hmuh. Balaam nih ngarawl kha ṭha tein a thim. Israel pa pawl ziaza rawhral dingin lem awkah Moab nungak no pawl kha Balaam nih a thlah hna.—Nambar 22:1-7; 31:15, 16; Biathlam 2:14.

3. Israel mi cu Balaam chiahmi rap ah zeitindah an i foih?

³ Balaam chiahmi rap cu a hlawh a tling maw? A tling. Israel pa thong tampi cu “Moab fanu hna he  khan hlawh an hlangṭi.” Fih a nungmi nupa sualnak Baal pathian Peor i telin a hmaan lomi pathian hna hmanh kha an hun biak. Mah ruangah Israel mi 24,000 cu Biakammi Ram i ramri ah thah an si.—Nambar 25:1-9.

4. Israel mi thong tampi nih zeicah nupa sualnak an tuah?

⁴ Israel mi tampi cu Balaam chiahmi rap ah zeicah an i foih? Anmah pumpak nuamhnak lawng kha an ruat i Jehovah nih an caah a rak tuahmi thil vialte kha an philh dih. Israel mi cu Pathian cungah zumhawktlak tein an um awk a sinak a ruang tampi a um. Pathian nih Izipt ram sal sinak in a luatter hna, thetse ram ah rawl a dangh hna i Biakammi Ram i ramri tiang him tein a hruai hna. (Hebru 3:12) Asinain nupa sualnak tuah dingin lemsoi an si. Lamkaltu Paul nih hitin a ṭial: “An lak i a cheu nih an rak tuah bang khan nu le pa sualnak kha kan tuah awk a si lo.”—1 Korin 10:8.

5, 6. Moab Nelrawn ah a cangmi thil in zeidah kan cawn khawh?

⁵ Vawlei thar cu a nai tuk cang. Cucaah Biakammi Ram i ramri ah a ummi Israel mi he kan i lo. (1 Korin 10:11) Tuchan vawlei mi hna cu Moab mi hna nakhmanh in nupa sualnak tuah kha an duh deuh. Mah duhnak cu Jehovah miphun cung zongah fawi tein huham a ngei kho. Satan hmanmi ngarawl lakah a hlawh a tling bikmi cu nupa sualnak hi a si.—Nambar 25:6, 14; 2 Korin 2:11; Judas 4.

⁶ Hitin i hal, ‘Chikkhat lawng nuamhnak a pemi pumsa duhnak maw ka duh deuh asiloah vawlei thar ah nuam tein zungzal nunnak dah ka duh deuh?’ “Nu le pa sualnak kha hrial ko u” timi Jehovah nawlbia zulh awkah fakpi in i zuam cu a phu tuk, a si ko lo maw?—1 Korin 6:18.

7, 8. Ziaza rawhralnak timi cu zeidah a si? Mah cu zeicah a nganmi sualnak a si?

⁷ Tuchan i mi tampi cu ningzah an hngal lo i nupa sinak kong he aa tlaimi Pathian nawlbia kha zei ah an rel lo. Baibal ah hmanmi ziaza rawhralnak timi biafang nih Baibal phunglam ningin aa ṭhi-um lomi hna nih nupa sualnak an tuahmi kha a chim duhmi a si. Mah ah nu le nu, pa le pa sualnak le saram he umṭinak hna aa tel. Cun kaa in le taw in nupa sualnak tuah le midang i chiaṭha kha nupa sual duhnak lungthin he tawnghthamnak hna aa tel.—A Donghnak I Fianternak 23 ah zoh.

⁸ Baibal nih ziaza a rawkralmi cu Khrihfabu chungah a um kho ti lai lo tiah fiang tein a langhter. (1 Korin 6:9; Biathlam 22:15) Mah lengah mahle mah upatnak a ngei ti lai lo i midang zong nih an zum ti lai lo. Ziaza rawhralnak nih a zungzal in buaibainak a chuahter. Chiaṭha thleidannak lungthin thianlonak, naupawinak, innchungkhar buaibainak, zawtnak le thihnak hmanh a chuahter khawh. (Galati 6:7, 8 rel.) Mi pakhat nih ziaza rawhral ruangah a chuahmi ṭhatlonak hna kha ṭha tein a ruah ahcun ziaza rawhral kha a duh lai lo. Asinain mi pakhat nih ziaza rawhralnak lei kar a hlan hmasa bik lioah cun a pumsa duhnak tlinternak lawng kha a ruah men lai. A hmasa bik kehlan ah a thurhnawmmi hmanthlak zoh aa tel.

9. A thurhnawmmi hmanthlak cu zeicah ṭih a nun?

⁹ A thurhnawmmi hmanthlak nih nupa sual duhnak lungthin kha a thawhter. Tuchan ah a thurhnawmmi  hmanthlak cu mekazin, cauk, music, TV le Internet ti bantuk khoika hmun paohah hmuh khawh a si. Mi tampi nih a thurhnawmmi hmanthlak cu ṭih a nung lo tiah an ruah nain a taktak ahcun ṭih a nung tukmi a si. Mah nih nupa sual duhnak a ngeihter khawh i a ṭhalomi mah duhnak kha a ṭhanter khawh. Mi pakhat cu a thurhnawmmi hmanthlak zoh nih a lem tikah mah tein di i riamhternak, innchungkhar buaibainak le i ṭhennak hmanh a chuak kho.—Rom 1:24-27; Efesa 4:19; A Donghnak I Fianternak 24 ah zoh.

10. Jeim 1:14, 15 i Baibal phunglam nih ziaza rawhralnak kha hrial awkah zeitindah a kan bawmh khawh?

¹⁰ Ziaza rawhral dingin lemsoi kan si khawhning hngalh cu a biapi. Jeim 1:14, 15 i ralrin peknak hi i cinken: “Mi nih tukforhnak kan in cu, kan duhnak a ṭhalomi khan a kan pialpi i rap ah a kan foih caah a si tawn. Cu tikah thil ṭhalo duhnak nih cun sualnak kha a pawi i a hrin; cun sualnak cu a ṭhan i patling a si tikah thihnak kha a hrin.” Cucaah na lungthin ah a ṭhalomi ruahnak a luh ahcun hlo colh. Nupa sualduhnak lungthin a thawhtermi hmanthlak hna ruahlopi in na hmuh ahcun na mit ṭhial colh. Computer kha phit asiloah TV line kha thleng. Na nunnak ah a ṭhalomi duhnak kha luhter hlah. Na luhter ahcun a ṭhalomi duhnak cu a hung ṭhawng tuk lai i uk khawh awkah a har tuk lai.—Matthai 5:29, 30 rel.

11. A ṭhalomi ruahnak kan ngeih ahcun Jehovah nih zeitindah a kan bawmh khawh?

¹¹ Kanmahle kanmah kan i hngalhmi nakin Jehovah nih a kan hngalh deuh. Zeitluk in dah kan tlinlo ti kha a hngalh. Asinain a ṭhalomi duhnak kan tei khawh ti zong a hngalh. Jehovah nih hitin a ti: “Nan  chung i rian a ṭuanmi vawlei pum duhnak: nu le pa sualnak te hna, dawhcah loin umtu khuasak te hna, hornak te hna, thin ṭhatlo te hna le hakkauhnak te hna hi nan thah hrimhrim awk an si (hakkauhnak hi siasal biakning phunkhat a si).” (Kolose 3:5) Cutin tuah cu a fawi lai lo nain Jehovah cu kan cungah a lung a sau i a kan bawmh lai. (Salm 68:19) Mino unaupa pakhat cu a thurhnawmmi hmanthlak zoh le mah tein di i riamhternak nih a hun lem. Sianginn a kaiṭi hawi pawl nih ṭhan lio ahcun mah cu a phung a si ko tiah an ruah. Asinain hitin a ti: “Mah nih ka chiaṭha thleidan lungthin kha a hrawh i ziaza rawhralnak rap ah ka tla.” A ṭhalomi a duhnak cu i uk a hau ti kha a hun hngalh i Jehovah bawmhnak thawngin mah ziaza kha a tei khawh. A ṭhalomi ruahnak na ngeih ahcun na ruahnak a thian zungzal nakhnga “thil ti khawhnak ṭhawnnak” kha Jehovah sinah hal.—2 Korin 4:7; 1 Korin 9:27.

12. Zeicah kan ‘lung kha ṭha tein ven’ a herh?

 ¹² Solomon nih hitin a ṭial: “Na lung kha ṭha tein veng tuah, zeicahtiah cuka cun nunnak cerhti kha a put.” (Phungthlukbia 4:23) Kan “lung” timi cu Jehovah nih a hmuhmi kan chunglei minung kha a si. Kan zohmi thil cu kan cungah huham a ngei tuk kho. Zumhfekmi Job nih hitin a ti: “Ka mit kha ngaknu na ngia hrimhrim lai lo, tiah ka ti.” (Job 31:1) Job bantukin kan zohmi le kan ruahmi kha kan uk a hau. Salm caṭialtu bantukin hitin thla kan cam ve: “Santlailo thil kha biapi i ka rel sual nakhnga lo ka bawm.”—Salm 119:37.

13. Dinah nih zei bantuk hawikom dah aa thim hna?

¹³ Kan hawile cu a ṭhami lam in asiloah a ṭhalomi lam in kan cungah huham an ngei tuk kho. Pathian phunglam a zulmi kha hawikom ah naa thim hna ahcun cutin tuah ve awkah an in bawmh lai. (Phungthlukbia 13:20; 1 Korin 15:33 rel.) Dinah tonmi thil in hawikom ralring tein i thim cu zeitluk in dah a biapit ti kha kan hngalh khawh. Dinah cu Jakob fanu a si i Jehovah a biami innchungkhar ah a ṭhangmi a si. Dinah cu a ziaza a rawkralmi a si lo nain Jehovah a bia lomi Kanaan nu pawl he naih tein a hun i kom. Nupa sualnak kong he aa tlaiin Kanaan mi hna hmuhnak cu Pathian miphun hmuhnak he aa dang tuk. Cun annih cu ziaza rawhralnak ah a min a thangmi an si. (Levitikas 18:6-25) Dinah cu a hawile sin a va len lioah Kanaan mipa Shekem he an i tong i Shekem nih a rak duh. Shekem cu a innchungkhar lakah a “biapi bik” a  si tiah ruahmi a si. Asinain Jehovah a dawmi a si lo.—Genesis 34:18, 19.

14. Dinah nih zeidah a ton?

¹⁴ Shekem nih a phung a simi le a caah cohlan khawh a si tiah a ruahmi thil kha a tuah. Dinah kha a duh tuk caah “a tlaih i a ihpi i a min a chiatter.” (Genesis 34:1-4 rel.) Mah nih Dinah le a chungkhar vialte kha thil ṭhalo pakhat hnu pakhat a tonter hna.—Genesis 34:7, 25-31; Galati 6:7, 8.

15, 16. Zeitindah mifim kan hung si khawh?

¹⁵ Jehovah i ziazalei phunglam cu kan ca ṭhatnak a si ti hngalh awkah Dinah bantukin palhnak kan tuah a hau lo. “Mifim mi hna sinah i chawk ve lengmang law na fim lai, mihrut hna he i kom law a ping ah an in hruai lai.” (Phungthlukbia 13:20) “Miṭha mi hna lam” kha hngalh awkah hmuitinh na ngeih ahcun a herh lomi fahnak le harnak hna kha na hrial khawh lai.—Phungthlukbia 2:6-9; Salm 1:1-3.

¹⁶ Baibal hlathlainak, biakhiahnak tuah hlanah thlacamnak, zumh awk a tlakmi le a fimmi sal sinin hmuhmi lamhruainak hna zulhnak thawngin fimnak kan hun ngei kho. (Matthai 24:45; Jeim 1:5) Kan dihlak in a tha a dermi le mitlinglo kan si ti kha kan hngalh. (Jeremiah 17:9) Asinain mi pakhat nih ziaza rawhralnak rap ah na tla cang lai tiah ralrin aan pek ahcun zeitindah na lehrulh lai? Na thin a hung lai maw asiloah aan bawmhnak kha toidor tein na cohlang lai maw?—2 Siangpahrang 22:18, 19.

17. Zumtukhat unau pakhat sinin hmuhmi ruahnak cheuhnak nih zeitindah a kan bawmh khawh ti kha tahchunhnak pe.

¹⁷ Tahchunhnak ah, mah thil sining hi ruathmanh. Unaunu pakhat cu rian a ṭuannak ah pa pakhat nih a  hleikhun in a pehtlaih i leng ah i ton dingin a sawm. Mah pa cu Jehovah a biami a si lo nain a nun a nemmi le a ṭha tukmi a lo. Hmunkhat ah an lenṭimi kha a dang unaunu pakhat nih a hmuh hna i unaunu kha a hnuah ralrin a pek. Mah tikah unaunu nih zeitindah a lehrulh lai? Amahle amah runvennak bia a chim lai maw asiloah mah ralrin peknak ah aa telmi fimnak kha a hmu lai maw? Unaunu nih Jehovah kha a dawt lai i a hmaanmi thil tuah a duh ko lai. Asinain mah pa he a leng ah an i ton lengmang a si ahcun ‘nu le pa sualnak tuah kha a hrialmi’ a si lai maw asiloah ‘amah ruahnak aa rinhmi’ dah a si lai?—Phungthlukbia 22:3; 28:26; Matthai 6:13; 26:41.

18, 19. Zeitindah Josef nih nupa sualnak a hrial ti kha fianter.

¹⁸ Mino Josef cu Izipt ram ah sal a si. A bawipa nupi  nih amah he nupa sualnak tuah awkah nifatin a sawm peng, asinain cutin tuah cu a palh ti kha a hngalh. Josef nih Jehovah kha a dawt i a lunglawmhter a duh. Cucaah a bawinu nih sualnak tuah dingin a lem fatin Josef nih a al peng. Anih cu sal a si caah amah nawl in a bawipa kha a kaltak kho lo. Nikhat cu a bawipa nupi nih amah he sualnak tuah dingin a hnek chih caah Josef nih “a lektak i lengah a chuak.”—Genesis 39:7-12 rel.

¹⁹ Josef nih a ṭhalomi ruahnak a hun ngeih asiloah a bawinu kong kha a ruah lengmang ahcun thil sining cu phundangpi in a si kho. Asinain Josef caah Jehovah he an i pehtlaihnak cu zeidang vialte nakin a biapi deuh. A bawinu kha hitin a ti: ‘Ka bawipa nih a ka sianh lomi zeihmanh a um lo, a nupi nangmah dah ti lo cu. Cucaah cun cu bantuk thilṭhalo cu zeitindah ka tuah khawh lai i Pathian cungah ka sual lai?’—Genesis 39:8, 9.

20. Jehovah cu Josef cungah aa lawm ti kha zeitindah kan hngalh khawh?

²⁰ Josef cu a chungkhar le inn he aa hlat ko nain Pathian cungah zumhawktlak tein a um zungzal i Jehovah nih thluachuah a pek. (Genesis 41:39-49) Josef i a zumhfehnak cungah Jehovah cu aa lawm. (Phungthlukbia 27:11) Ziaza rawhralnak doh cu a har kho men. Asinain mah bia hi i cinken: “Ṭhatlonak a huami kha BAWIPA nih a dawt hna, a mi kha a huhphenh hna i miṭhalo mi pawl kut chung khan a chuah hna.”—Salm 97:10.

21. Mino unaupa pakhat nih Josef kha zeitindah aa zohchunh?

²¹ Jehovah miphun nih “ṭhatlonak kha hua” in ‘ṭhatnak an duh’ kha ralṭha tein nifate an langhter. (Amos 5:15) Kum zeizat na si hmanhah Jehovah cungah  zumhfek tein na um kho. Mino unaupa pakhat cu sianginn ah a zumhnak hneksak a si. Nu pakhat nih camipuai ah kanaan tuak na ka bawmh ahcun keimah he nupa sualnak na tuah khawh tiah a ti. Mah unaupa nih zeidah a tuah? Josef bantukin a tuah. Hitin a chim: “Ka aI colh. Zumhawktlak tein ka umnak thawngin hmaizahnak le mahle mah upatnak kha ka kilven khawh.” Ziaza rawhralnak ah ‘caan tawite chung i nuamhnak’ nih fahnak le lungretheihnak a chuahter tawn. (Hebru 11:25) Jehovah nawlngaihnak nih a hmunmi nuamhnak a chuahter zungzal.—Phungthlukbia 10:22.

22, 23. Sualnak ngan kan tuah sual hmanhah Jehovah nih zeitindah a kan bawmh khawh?

²² Satan nih kanmah foih awkah nupa sualnak rap kha a hman i mah cu zuamcawhnak taktak a si. Kan dihlak in caankhatkhat ah a ṭhalomi ruahnak kan ngei kho. (Rom 7:21-25) Jehovah nih mah kha a hngalhthiam i “leidip men kan si kha a philh lo.” (Salm 103:14) Cu a si ah Khrihfa pakhat nih sualnak ngan a simi nupa sualnak a tuah ah tah zeitin? Ruahchannak a um ti lo tinak a si maw? A si lo. Aa ngaihchih taktak ahcun Jehovah nih a bawmh lai. Pathian cu ‘ngaihthiamnak in a khatmi’ a si.—Salm 86:5; Jeim 5:16; Phungthlukbia 28:13 rel.

²³ Jehovah nih dawtnak in a kan zohkhenhmi Khrihfa upa kha “minung laksawng” in a kan pek. (Efesa 4:8, 12, NW; Jeim 5:14, 15) Amah he kan i pehtlaihnak a ṭhat ṭhan nakhnga bawmh awkah Khrihfa upa a kan pek.—Phungthlukbia 15:32.

24, 25. “Fimnak” nih ziaza rawhralnak hrial awkah zeitindah a kan bawmh khawh?

²⁴ A ṭhami biakhiahnak tuah khawh awkah Jehovah nawlbia nih zeitindah ṭhatnak a kan pek ti kha hngalhthiam a hau. Phungthlukbia 7:6-23 ah langhtermi mino pa bantuk si cu kan duh lai lo. “Fimnak” a ngeih lo caah nupa sualnak rap ah aa foih. Fimnak timi cu hngalhnak ngeih lawng kha a si lo. Fimnak kan ngeih ahcun Pathian ruahnak kha kan hngalhthiam lai i kan nunnak ah kan hman lai. Mah bia hi i cinken: “Fimnak ngeih hi mahle mah dawt a si, cun na hngalhmi kha i chingchiah law khuaawng na tong lai.”—Phungthlukbia 19:8.

²⁵ Pathian phunglam cu a hmaan ti kha lungthin dihlak in na zum maw? Mah phunglam pawl zulhnak nih nuamhnak aan hmuhter lai kha na zum taktak maw? (Salm 19:7-10; Isaiah 48:17, 18) Naa fian rih lo ahcun Jehovah nih na caah a tuahmi thilṭha vialte kha ruat. “BAWIPA hi zeitluk in dah a ṭhat ti kha nanmah tein va kawl cio hmanh u.” (Salm 34:8) Cutin na tuah deuhdeuh tikah Pathian kha na dawt deuhdeuh ve lai. Pathian duhmi kha duh ve law a huatmi kha hua ve. A hmaanmi, a dingmi, a thiangmi, duh a nungmi le a sunglawimi thil ti bantuk a ṭhami ruahnak hna in na lungthin kha khahter. (Filipi 4:8, 9) Jehovah fimnak in ṭhatnak a hmumi Josef bantuk kan si kho ve.—Isaiah 64:8.

26. A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

²⁶ Nungak, tlangval na si ah, innchunghawi a ngeimi na si ah Jehovah nih i nuam seh ti aan duh. A hnu capar pahnih ah a nuammi chungkhar si awkah a bawmmi a kong hna aa tel.