1-3. (a) Phungthlukbia 13:20 in zeidah kan cawn khawh? (b) Hawikom ṭha tein i thim cu zeicah a herh?

 NGAKCHIA pakhat nih zeitindah a nu le a pa aa zohchunh hna ti kha na hngal maw? Holh a thiam hlan hmanhin a hmuhmi le a theihmi kha a cawn. A hun ṭhan deuh tikah fawi tein a nu le a pa nawl kha a hun i cawn. Upa pawl zong nih an pawngkam mi hna bantukin khua an ruahmi le an tuah vemi cu khuaruahhar awk a si lo.

² Phungthlukbia 13:20 nih “mifim mi hna sinah i chawk ve lengmang law na fim lai” tiah a ti. Hika i “i chawk ve lengmang” timi bia nih amah he caan hmanṭi kha a chim duhmi a si. Mah cu mah pa pawng lawngte ah um kha a si lo. Baibal lei mifim pakhat nih mi pakhat he i chawh lengmang timi ah dawtnak le tlaihchannak aa tel tiah a ti. Kan umṭi bikmi hna, a hleiin kan dawtmi hna cu kan cungah huham an ngei.

³ Kan hawile cu a ṭhami lam asiloah a ṭhalomi lam in kan cungah huham an ngei kho. Phungthlukbia 13:20 nih “mihrut hna he i kom law a ping ah an in hruai lai” ti zongin a ti chap. Pathian a dawmi kha hawikom ah kan i thim hna ahcun Pathian cungah  zumhfek tein um awkah a kan bawmh lai. Hawikom ṭha tein i thim khawh awkah Jehovah nih zei bantuk minung dah hawikom ah aa thim hna ti kha zohhmanh u sih.

4. Pathian hawi si cu zeicah tinvo sung a si? Jehovah nih Abraham kha zeicah “ka hawi” tiah a auh?

⁴ Van le vawlei Uktu Jehovah nih amah he hawikom si khawhnak tinvo a kan pek. Mah cu a sunglawi tukmi a si. Jehovah nih ṭha tein hawikom aa thim. Amah a daw i a cungah zumhfek tein a ummi kha hawikom ah aa thim hna. Abraham kong hi ruathmanh. Anih cu Pathian caah zeipaoh tuah dingin timhcia a si. Abraham nih zumhfehnak le nawlngaihnak kha atu le atu a langhter. A fapa Isak hmanh kha raithawinak caah lungtho tein pek a duh. “Pathian nih Isak cu thihnak in a thawhter khawh” tiah Abraham nih a zumh. (Hebru 11:17-19; Genesis 22:1, 2, 9-13) Abraham cu zumhfekmi le nawlngaimi a si caah Jehovah nih “ka hawi” tiah a auh.—Isaiah 41:8; Jeim 2:21-23.

5. Jehovah nih a cungah zumhawktlak tein a ummi hna kha zeitindah a hmuh hna?

⁵ Jehovah nih a hawile kha a sunglawi tukmi in a hmuh hna. A hawile nih zeidang vialte nakin a cungah zumhawktlak tein um kha biapi ah an chiah. (2 Samuel 22:26 rel.) Jehovah kha an dawt caah a cungah zumhawktlak tein an um i a nawl an ngaih. Pathian nawl a ngaimi, ‘miding mi cu Pathian nih a komh hna’ tiah Baibal nih a ti. (Phungthlukbia 3:32, NW) Jehovah nih a hawile kha a “biakinn” chungah  um dingin a sawm hna. Amah biak awk le zeitik caan paohah a sinah thlacam dingin a sawm hna.—Salm 15:1-5.

6. Jesuh kan dawt kha zeitindah kan langhter khawh?

⁶ Jesuh nih hitin a ti: “A ka dawmi paoh nih cun ka bia kha an ngaih lai. Annih cu ka Pa nih a dawt hna lai.” (Johan 14:23) Cucaah Jehovah hawi si khawh awkah Jesuh dawt le a cawnpiaknak zulh zong a hau. Tahchunhnak ah, thawngṭha chim ding le zultu siter ding timi Jesuh lamhruainak kha kan zulh a hau. (Matthai 28:19, 20; Johan 14:15, 21) Jesuh kan dawt caah ‘a keneh kha kan zulh.’ (1 Peter 2:21) Kan biachim le kan tuahsernak ah a si khawh chungin a Fapa kan i zohchunhmi kha Jehovah nih a hmuh tikah aa lawm.

7. Kan hawile cu Jehovah hawikom zeicah an si awk a si?

⁷ Jehovah hawile cu zumhfekmi, zumhawktlakmi, nawlngaimi le a Fapa a dawmi kha an si. Cu bantuk mi hna kha hawikom ah kan i thim hna maw? Kan hawile cu Jesuh aa zohchunh i Pathian Pennak kong midang cawnpiaknak ah a rian a tammi an si ahcun ziaza ṭha ngeih awk le Jehovah cungah zumhawktlak tein um awkah an kan bawmh khawh lai.

8. Ruth le Noami an i hawikomhnak in zeinihdah na lung aan suk?

⁸ Baibal ah Ruth le a vapa a nu, Naomi bantuk hawikom tampi kong kan hmuh. Mah nu hna cu an ram le an nunphung aa khat lo i Naomi cu Ruth nakin tampi a upa deuh. Asinain aa kom tukmi hawikom an hung si, zeicahtiah an pahnih in Jehovah a dawmi an si. Naomi nih Moab ram kha kaltak in Israel ram i  kir a duh tikah ‘Ruth nih cun aa tlaih peng.’ Naomi kha hitin a ti: “Na miphun cu ka miphun an si ve lai i na Pathian cu ka Pathian a si ve lai.” (Ruth 1:14, 16) Ruth nih Naomi kha a dawt tuk. Israel ram an phanh tikah a hawinu zohkhenhnak caah fakpi in rian a ṭuan. Naomi zong nih a dawt tuk ve i a ṭhami ruahnak a cheuh. Mah kha Ruth nih a ngaih caah an pahnih in thluachuah tampi an hmu.—Ruth 3:6.

9. David le Jonathan an i hawikomhnak in zeinihdah na lung aan suk?

⁹ David le Jonathan cu Jehovah cungah zumhawktlak tein a ummi hawikom ṭha an si. Jonathan cu David nakin kum 30 hrawng a upa deuh i Israel ram ah siangpahrang a ṭuan dingmi zong a si. (1 Samuel 17:33; 31:2; 2 Samuel 5:4) Asinain Jehovah nih David kha siangpahrang ṭuan awkah a thim ti a hngalh tikah David cungah nahchuahnak le zuamcawhnak lungput a ngei lo. Mah canah a si khawh chungin David kha a bawmh. Tahchunhnak ah, David nih harnak a ton lioah Jonathan nih “Jehovah i bochan awkah tha a pek.” David caah a nunnak hmanh pek a duh. (1 Samuel 23:16, 17, NW) David zong zumhawktlakmi hawikom a si ve. Jonathan chungkhar kha zohkhenh awkah bia aa kam i Jonathan a thih hnu hmanhah a biakam ningin a rak tuah.—1 Samuel 18:1; 20:15-17, 30-34; 2 Samuel 9:1-7.

10. Hebru mino pathum sinin hawikomhnak he aa tlaiin zeidah na cawn?

¹⁰ Shadrak, Meshak le Abednego cu an ngakchiat lioin Babilon ah kalpimi Hebru mino hawikom pathum an si. Chungkhar he an i hlat caah zumhfek  tein Jehovah cungah an um khawh nakhnga pakhat le pakhat an i bawm. Siangpahrang Nebukhadnezzar nih sui milem biak dingin nawl a chuah tikah an zumhnak cu hneksak a si. Shadrak, Meshak le Abednego nih milem biak kha an duh lo i siangpahrang kha hitin an ti: “Na pathian cu kan bia hlei lai lo i na phunmi milem hmai zongah cun kan kun hlei lai lo.” An zumhnak hneksak a si tikah an pathum ningin Pathian cungah zumhawktlak tein an um.—Daniel 1:1-17; 3:12, 16-28.

11. Paul le Timote cu hawikom ṭha an si ti kha zeitindah kan hngalh khawh?

¹¹ Lamkaltu Paul nih Timote cu Jehovah a dawmi le Khrihfabu cungah siaherhnak taktak a ngeimi a si kha a hmuh. Cucaah hmun dangdang ah a ummi unau pawl bawmh awkah Timote kha a rak cawnpiak. (Lamkaltu 16:1-8; 17:10-14) Timote cu rian aa zuammi a si caah Paul nih ‘keimah le amah cu thawngṭha rian kan ṭuan’ tiah a ti. Timote cu unau pawl ‘an zawn a ruat taktakmi’ a si ti kha Paul nih a hngalh. Jehovah rian hmunkhat ah an ṭuanṭi caah Paul le Timote cu hawikom ṭha an hung si.—Filipi 2:20-22; 1 Korin 4:17.

12, 13. (a) Khrihfabu hmanhah zeicah ralring tein hawikom kan i thim a herh? (b) Lamkaltu Paul nih 1 Korin 15:33 i ralrin peknak bia kha zeicah a chim?

¹² Khrihfabu i unau pawl sinin kan cawn khawh i zumhfek tein um awkah pakhat le pakhat kan i bawm kho. (Rom 1:11, 12 rel.) Asinain Khrihfabu chung hmanhah hawikom ṭha kha ralring tein kan i thim a hau. Nunphung le hnulei sining aa khat lomi  unau tampi kan ngei hna. Mi cheukhat cu Jehovah an biaknak a saupi cang nain cheukhat cu mithar an si. Thingthei cheukhat cu an hmin a har bantukin unau cheukhat zong Jehovah he an i pehtlaihnak a feh nakhnga a caan pek a hau. Cucaah lungsaunak le dawtnak kan langhter a hau i hawikom kha ṭha tein kan i thim a hau.—Rom 14:1; 15:1; Hebru 5:12–6:3.

 ¹³ A caan ah Khrihfabu ah a nganmi buaibainak hna a chuak kho, mah tikah a hleiin kan i ralrin a hau. Baibal nih a palh tiah a timi thil kha unau pakhatkhat nih a tuah men lai. Asiloah unau pakhat cu Khrihfabu a ṭhencheuter khomi phunzainak lungput a ngei men lai. Mah cu khuaruahhar awk a si lo. Zeicatiah kumzabu pakhatnak i Khrihfabu hmanhah a caan ah buaibainak a um tawn. Cucaah lamkaltu Paul nih “ahohmanh i hlenter hna hlah u. Hawi ṭhalo nih ziaza ṭha a hrawh” tiah ralrin a pek hna. (1 Korin 15:12, 33) Timote zong kha hawikom ṭha tein i thim awkah ralrin a pek. Kannih zong hawikom ṭha tein kan i thim ve awk a si.—2 Timote 2:20-22 rel.

14. Hawikom kan i thimmi cu Jehovah he kan i pehtlaihnak cungah zeitindah huham a ngeih?

¹⁴ Jehovah he kan i pehtlaihnak cu a sunglawi tukmi a si caah kan kilven awk a si. Cucaah kan zumhnak a derter khomi le Jehovah he kan i pehtlaihnak a hrawk khomi hawikom kha kan hrial hna awk a si. A thormi hang (vinegar) ah hnimmi thil nih ti a dawp khawh ti lo bantukin hawi ṭhalo he kan i komh ahcun a hmaanmi thil kan tuah kho ve lai lo. Cucaah hawikom kha ralring tein kan i thim awk a si.—1 Korin 5:6; 2 Thesalon 3:6, 7, 14.

15. Khrihfabu chungah hawikom ṭha hmuh awkah zeidah na tuah khawh?

¹⁵ Jehovah a daw taktakmi hna kha Khrihfabu chungah na hmuh khawh hna. Annih cu hawikom ṭha taktak an hung si kho. (Salm 133:1) Nangmah he kumkhua le sining aa khatmi he lawng i kom hlah. Jonathan cu David nakin a upa deuh tuk i Ruth cu  Naomi nakin a ngakchia deuh tuk ti kha i cinken. “Nan lung cu kaupi in kan hunpiak u” timi Baibal ruahnak cheuhnak kha kan zulh awk a si. (2 Korin 6:13; 1 Peter 2:17 rel.) Jehovah naa zohchunh deuhdeuh tikah mi nih an in naih ngam deuh ve lai i na hawi si kha an duh deuhdeuh ve lai.

16, 17. Unau pakhat nih kan thin a kan hunter tikah zeidah kan hrial awk a si?

¹⁶ Chungkhar pakhat kip cio i an sining, an hmuhning le an tuahning cu aa dang cio. Khrihfabu zongah cutin a si ve. Cutin kan i danmi nih nunnak kha a nuamhter i pakhat le pakhat sinin tampi kan cawn khawh. Asinain kan i dannak nih a caan ah unau pawl he i theihsualnak le thinhunnak hna a chuahter khawh. Mah tikah kan lung a fak tuk men lai. (Phungthlukbia 12:18) Cu bantuk buaibainak hna ruangah lungdongh in Khrihfabu he kan i hlat awk a si maw?

¹⁷ A si lo. Unau pakhatkhat nih kan ngaih a kan chiatter hmanhah Khrihfabu he kan i hlat awk a si lo. Kan thin a kan huntertu cu Jehovah a si lo. Jehovah nih nunnak a kan pek i a dang thil vialte zong a kan pek. Cucaah kan sinin dawtnak le zumhfehnak kha hmuh awkah aa tlak. (Biathlam 4:11) Khrihfabu cu kan zumhnak fehter awkah Jehovah nih a kan pekmi laksawng a si. (Hebru 13:17) Mi pakhat nih kan thin a kan hunter ruang men ah mah laksawng kha zeitikhmanh ah kan hlawt awk a si lo.—Salm 119:165 rel.

18. (a) Unau pawl he rem tein um awkah zeinihdah a kan bawmh khawh? (b) Zeicah midang kan ngaihthiam hna awk a si?

 ¹⁸ Unau pawl kha kan dawt hna i anmah he rem tein um kan duh. Jehovah nih minung kan sinin tlinnak aa ruahchan lo bantukin kannih zong nih kan i ruahchan awk a si lo. (Phungthlukbia 17:9; 1 Peter 4:8) Kan dihlak in palhnak kan tuah cio tawn. Asinain dawtnak nih ‘pakhat le pakhat i ngaihthiam’ awkah a kan bawmh lai. (Kolose 3:13) I theihsualnak hme tein buaibainak nganpi ah aa thlen nakhnga lo dawtnak nih a kan bawmh. Unau pakhat nih kan thin a kan hunter tikah mah kong kha kan ruat peng men lai. Mah tikah mah unaupa cungah thinhunnak le lung-uamnak kan ngei kho. Asinain mah nih a kan nuamhter lai lo i kan lung a kan fahter lai. Phundang cun kan thin a kan huntermi hna kan ngaihthiam hna ahcun lungdaihnak le lungrualnak kan hmu lai i a biapi bikmi cu Jehovah he a ṭhami pehtlaihnak kan ngei lai.—Matthai 6:14, 15; Luka 17:3, 4; Rom 14:19.

19. Khrihfabu chung mi pakhat he zeitik ah dah kan i komh ti lo awk a si?

¹⁹ Chungkhar mi pakhat kip cio nih anmahle rian cio an ṭuan tikah midang an lawmhter hna. Asinain pakhat nih a ralchanh hna hei ti u sih. Mah tikah chungkhar mikip nih bawmh an i zuam lengmang ko nain a cohlang duh lo. Cucaah inn in chuah aa tim men lai asiloah chungkhar lu nih chuah awkah a fial men lai. Khrihfabu zongah cu bantuk thil a um kho. Unau pakhat nih Jehovah a duh lomi thil tuah awk le Khrihfabu harnak pek awkah aa thim men lai. A  hmuhmi bawmhnak kha a cohlang lo i Khrihfabu chungah um a duh ti lo kha a tuahsernak in a langhter. Amah tein Khrihfabu chungin chuah aa tim men lai asiloah bu chungin chuah a si men lai. Cu bantuk thil a um tikah amah he “nan i kom lai lo” tiah Baibal nih fiang tein a chim. (1 Korin 5:11-13 rel; 2 Johan 9-11) Asinain mah pa cu kan hawi asiloah kan chungkhar mi a si ahcun mah cu a har tuk men lai. Cu bantuk thil sining ah Jehovah cung zumhawktlak kan sinak cu midang cung i zumhawktlak kan simi nakin a ṭhawn deuh awk a si.—A Donghnak I Fianternak 8 ah zoh.

20, 21. (a) Buchung chuahnak cu zeitindah dawtnak langhternak a si? (b) Hawikom ralring tein i thim cu zeicah a biapit?

²⁰ Bu chung chuahnak cu dawtnak in Jehovah timhpiakmi a si. Mah nih Jehovah phunglam zei ah a rel lomi hna huham in Khrihfabu kha a khamh. (1 Korin 5:7; Hebru 12:15, 16) Cun a thiangmi Jehovah min, a sangmi a phunglam le amah Jehovah theng kan sunsak ti langhter awkah a kan bawmh. (1 Peter 1:15, 16) Mah lengah bu chung chuah a simi pa kan dawt zong a langhter. Mah chimhhrinhnak nih a tuahmi a palh kha a hngalhter lai i, i thlen awkah a forh lai. Bu chungin chuah a simi tampi cu a hnuah Jehovah sinah an kir ṭhan i Khrihfabu ah lunglawm tein cohlan an si.—Hebru 12:11.

²¹ Kan hawile cu lam khatkhat in kan cungah huham an ngei kho. Cucaah ralring tein hawikom i thim cu a biapi tukmi a si. Jehovah a dawmi hna kha kan komh hna ahcun Jehovah cungah zumhfek tein um zungzal awkah a kan bawmh lai.