1. Jesuh cu a thih lai zan ah zei kong ah dah a lungre a theih?

 MAH cu Jesuh a thih lai zan ah a si. Jesuh nih a zultu pawl ka kaltak cang hna lai ti kha a hngalh caah an hmailei kong he aa tlaiin a lungre a thei. Hitin a ti hna: ‘Nannih cu vawlei ta nan si lo.’ (Johan 15:19, NW) A hnuah a zultu pawl kong he aa tlaiin a Pa sinah hitin thla a cam: “Vawlei ta ka si lo bantuk hin annih zong vawlei ta an si ve lo.” (Johan 17:15, 16) Jesuh nih zeidah a chim duhmi a si?

2. Jesuh chimmi “vawlei” cu zeidah a si?

² Jesuh chimmi “vawlei” timi nih Pathian a hngal lomi le Satan uknak tangah a ummi hna kha a chim duhmi an si. (Johan 14:30; Efesa 2:2; Jeim 4:4; 1 Johan 5:19) ‘Vawlei ta si lo’ awkah zeitindah kan um khawh? Kan um khawhnak lam tampi kha hi ṭhen ah kan i ruah hna lai: Pathian Pennak cungah zumhawktlak tein kan um i ramkhel lei ah khoikalei hmanhah kan ṭang lo. Vawlei lungput kha kan doh. Zoh dawh tein kan i hruk-aih i kan i ṭamh. Tangka kong he aa tlaiin a tlarimi hmuhnak kan ngei. Pathian nih a kan timhpiakmi thilthuam kha tling tein kan i hruk-aih.—A Donghnak I Fianternak 16 ah zoh.

3. Jesuh nih ramkhel lei kha zeitindah a hmuh?

³ Jesuh vawleicung a um lioah mi nih buaibainak tampi an ngeihmi le an khuasak a harmi kha a hmuh. An cungah zawnruahnak taktak a ngei i bawmh a duh hna. Jesuh cu ramkhel lei hruaitu a si maw? A si lo. Mi nih an herh taktakmi cu Pathian Pennak asiloah cozah a si ti kha a hngalh. Jesuh cu Pathian Pennak ah Siangpahrang a si lai i mah Pennak kong kha a bik in a chim. (Daniel 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Jesuh cu ramkhel lei ah aa tel lo i khoikalei hmanh zongah a ṭang lo. Rom Mangki Bawi Pontius Pilat sinah Jesuh nih hitin a ti: “Kei Ka Pennak cu hi vawlei ta hi a si lo.” (Johan 18:36) A zultu pawl zong khoikalei hmanhah an ṭang lo. Cauk pakhat (On the Road to Civilization) nih a hmasa Khrihfa hna cu “ramkhel lei rian ah an i tel lo” tiah a ti. Tuchan i a hmaanmi Khrihfa hna zong cutin an si ve. Pathian Pennak cungah zumhawktlak tein kan um i vawleicung i ramkhel lei ah khoikalei hmanhah kan ṭang lo.—Matthai 24:14.

4. A hmaanmi Khrihfa hna nih Pathian Pennak kha zeitindah an bawmh?

⁴ Anmah ram aiawh in ramdang ah palai a va ṭuanmi hna nih an umnak ram i ramkhel lei ah an i tel lo. Vancung ah Khrih he uktu a ṭuan dingmi, chiti thuhmi hna zong cutin an si ve. Paul nih chiti thuhmi Khrihfa hna sinah hitin a ṭial: “Khrih lamkaltu bantukin kannih cu kan ra.” (2 Korin 5:20) Chiti thuhmi hna nih Pathian cozah kha an aiawh. Hi vawlei i ramkhel lei le cozah kongkau ah an i tel lo. (Filipi 3:20) Mah canah Pathian cozah kong hngalh awkah mi nuai tampi kha an bawmh hna. Pathian vawlei thar ah  zungzal nunnak ruahchannak a ngeimi “tuu dang” nih chiti thuhmi kha an bawmh hna. Annih zong khoikalei hmanhah an ṭang lo. (Johan 10:16; Matthai 25:31-40) A hmaanmi Khrihfa hna cu hi vawlei ramkhel lei ah an i tel lai lo ti cu a fiang ko.—Isaiah 2:2-4 rel.

5. Khrihfa a simi nih raldohnak ah kan i tel lonak a ruang pakhat cu zeidah a si?

⁵ A hmaanmi Khrihfa hna nih zumtukhat unau vialte kha chungkhar mi bantukin an hmuh hna i zei bantuk ram le hnulei sining a ngeimi an si hmanhah lungrual tein an um. (1 Korin 1:10) Raldohnak ah kan i tel ahcun Jesuh nih dawt dingin a kan fialmi kan chungkhar le zumtukhat unau pawl kha kan doh hna a hau lai. (Johan 13:34, 35; 1 Johan 3:10-12) Mah nakin a biapi deuhmi cu Jesuh nih a zultu pawl kha an ral hmanh dawt awkah a fial hna.—Matthai 5:44; 26:52.

6. Jehovah salle nih cozah kha zeitindah an hmuh?

 ⁶ Khrihfa a simi nih khoikalei hmanhah kan ṭang lo nain rammi ṭha si awkah fakpi in kan i zuam. Tahchunhnak ah, upadi kan zulhnak thawngin le ngunkhuai kan peknak thawngin cozah kan upatmi hna kha kan langhter. Asinain “Pathian ta a simi cu Pathian kha va pe ko u” timi nawlbia kha a zungzal in kan zulh. (Marka 12:17; Rom 13:1-7; 1 Korin 6:19, 20) “Pathian ta a simi” ah Pathian dawt, a nawlngaih le amah biak hna aa tel. Jehovah nawl buar nakin kan nunnak pek hmanh kan duh deuh.—Luka 4:8; 10:27; Lamkaltu 5:29; Rom 14:8 rel.

7, 8. “Vawlei thlarau” timi cu zeidah a si, mah cu minung cungah zeitindah huham a ngeih?

⁷ Satan vawlei he i thleidan timi cu “vawlei thlarau” i ukter lo kha a chim duhmi a si. Vawlei thlarau asiloah lungput cu Satan sinin a rami ruahnak le tuahsernak kha a si i mah nih Jehovah a bialomi hna kha a uk hna. Asinain Khrihfa nih cun mah vawlei lungput kha kan doh. Cucaah Paul nih “kannih kan hmuhmi thlarau cu hi vawlei thlarau hi a si lo,. . . Pathian nih a run thlahmi thlarau” a si tiah a ti.—1 Korin 2:12; Efesa 2:2, 3; A Donghnak I Fianternak 17 ah zoh.

⁸ Vawlei thlarau nih mi kha mah zawn ruahnak, porhlawtnak le ralchanhnak lungput a ngeihter hna. Mah nih Pathian nawl kan ngaih a hau lo tiah a ruahter hna. Satan nih mi nih an duhmi paoh tuah hna sehlaw zeidah kan ton lai ti kha ruat hna hlah seh ti a duh. “Pumsa duhnak te hna, mi nih zoh an duhmi thil hna” kha biapi bikmi in hmu hna seh ti a duh.  (1 Johan 2:16; 1 Timote 6:9, 10) Satan nih Jehovah salle lampialter awk le amah a ruah ningin an ruah ve nakhnga hlen awkah fakpi in aa zuam.—Johan 8:44; Lamkaltu 13:10; 1 Johan 3:8.

9. Vawlei thlarau cu zeitindah kan cungah huham a ngeih khawh?

⁹ Kan dawpmi thli bantukin vawlei thlarau cu kan pawngkam ah a khat. Mah thlarau kha fakpi in kan doh lo ahcun kan cungah huham a ngei kho. (Phungthlukbia 4:23 rel.) Jehovah a bialomi hna i an ruahning le an lungput kha kan i iapter ahcun vawlei lungput kha a palh lomi bantukin kan hun hmuh khawh. (Phungthlukbia 13:20; 1 Korin 15:33) Asiloah a thurhnawmmi hmanthlak zohnak, zumhpialnak le lentecelhnak ah fakpi in i zuamcawhnak ti bantuk kha kan i iapter khawh.—A Donghnak I Fianternak 18 ah zoh.

10. Vawlei thlarau kha zeitindah kan doh khawh?

¹⁰ Vawlei thlarau nih ukmi sinak kha zeitindah kan hrial khawh? Jehovah he naih tein um le a fimnak kha lam i hruaiter a hau. Pathian thiang thlarau hmuh awkah thla kan cam zungzal awk le a rianṭuannak ah kan rian kan i tamter awk a si. Jehovah cu van le vawlei ah a ṭhawng bikmi a si. Cucaah vawlei thlarau doh awkah a kan bawmh khawh ti kha kan zumh.—1 Johan 4:4.

11. Hruk-aihning he aa tlaiin mi pawl kha vawlei lungput nih zeitindah a iap hna?

¹¹ Kan i hruk-aihning le kan i ṭamhning zongin vawlei ta kan si lo kha kan langhter khawh. Vawlei mi tampi i an i hruk-aihning cu mi lungthin lak awk, midang lungthin ah a ṭhalomi duhnak chuahter awk, dohdalhnak lungput langhter awk le an rumnak  langhter awk caah a si. Cheukhat nih cun hruk-aihning kha zei ah an rel lo. Zoh aa dawh lomi le a thurmi hna an i hruk. Kan i hruk-aihning le kan i ṭamhning ah cu bantuk lungput i iapter kha kan duh lo.

12, 13. Zeidah kan i hruk lai timi biakhiahnak kan tuah tikah zei Baibal phunglam nih dah a kan bawmh awk a si?

¹² Jehovah sal a simi nih cu a thiangmi, zoh aa dawhmi le a caan he aa tlakmi ningin i hruk-aih kha kan duh. “Biaknak a ṭanhmi” kan si kha langhter awkah “a za tawk le aa dawh tawk in” kan i hruk-aih.—1 Timote 2:9, 10; Judas 21.

 ¹³ Kan i hruk-aihning nih Jehovah le a miphun cungah midang nih an hmuhning kha a hnorsuan khawh. Kan tuahmi cu “a dihlak in Pathian thangṭhatnak caah siter” kan duh. (1 Korin 10:31) Toidornak ah midang an ruahning le an hmuhning upat zong aa tel. Cucaah hnipuan kan i thim tik le zei bantuk minung dah lawh kan duh timi biakhiahnak kan tuah tikah kan i thimmi nih midang a hnorsuan khawh hna ti kha kan i cinken.—1 Korin 4:9; 2 Korin 6:3, 4; 7:1.

14. Khrihfa rianṭuannak caah hnipuan kan i thim tikah zeidah kan ruah awk a si?

¹⁴ I pumh tik le phumchim kal tikah zeitindah kan i hruk-aih? Kanmahle kanmah lungthin kan i pe tuk maw? Kan i hruk-aihning nih midang a hnorsuang hna maw? Kaa hruk-aih ning cu keimah nawl a si, ahohmanh an i ceih kho lo tiah kan ruat maw? (Filipi 4:5; 1 Peter 5:6) Zoh dawhmi si kan duhmi cu a phung a si ko. Asinain zoh dawhmi a kan sitertu taktak cu Khrihfa zaiza pawl a si. Mah cu Jehovah nih a duhmi ziaza pawl kha an si. Mah nih kan ‘chung muru ah a ummi. . .  Pathian mithmuh i a sung bikmi thil’ kha a langhter.—1 Peter 3:3, 4.

15. Jehovah nih zeitindah i hruk-aih awk a si ti le zeidah kan lawh awk a si timi kong he aa tlaiin zeicah a dikthliar in a kan chimh lo?

¹⁵ Zei bantuk dah kan i hruk awk a si i zei bantuk dah kan i hruk awk a si lo timi he aa tlaiin cazin kha Jehovah nih a kan pe lo. Mah canah a ṭhami thimnak tuah khawh awkah a kan bawmmi Baibal phunglam a kan pek. (Hebru 5:14) Kan biakhiahnak cu a ngan ah siseh, a hmet ah siseh amah le midang kan dawt hnanak cungah i hngat seh ti a duh. (Marka 12:30, 31 rel.) Vawleicung pumpi ah a ummi Jehovah miphun nih  anmah nunphung le anmah pumpak duhmi cungah i hngat in a phunphun in an i hruk-aih. Cutin an i hruk-aihmi cu aa dawh tuk i hrimhnak a kan hmuhter.

16. Tangka kong he aa tlaiin vawlei hmuhning cu Jesuh cawnpiaknak he zeitindah aa ralkah? Kanmahle kanmah zei bia dah kan i hal awk a si?

¹⁶ Tangka le thilri chawva nih nuamhnak a kan pek tiah Satan nih ruahter a kan duh. Asinain Jehovah salle nih cun mah cu a hmaan lo ti kha kan hngalh. Jesuh chimmi mah bia hi kan zumh: “Mi a nunnak taktak cu, zeitluk hmanhin rum sehlaw a thilri hi a  si lo.” (Luka 12:15) Tangka nih nuamhnak taktak a kan pe kho lo. Cun hawikom taktak, lungdaihnak taktak le zungzal nunnak zong a kan pe kho lo. Thilri chawva cheukhat kan herh i nuam tein um kan duh ti cu a hmaan ko. Asinain Pathian he pehtlaihnak ṭha kan ngei i amah biaknak kha kan nunnak ah biapi bik in kan chiah ahcun kan i nuam lai tiah Jesuh nih a kan cawnpiak. (Matthai 5:3; 6:22) Hitin i hal: ‘Tangka he aa tlaiin vawlei hmuhning nih a ka iap maw? A bik in ka ruahmi le ka chimmi cu tangka kong a si maw?’—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Johan 6.

17. Tangka kong he aa tlaiin vawlei hmuhning kha na hrial tikah na nunning cu zeitindah a ṭhat khawh deuh?

¹⁷ Jehovah rianṭuannak ah lungthin kan pek i tangka he aa tlaiin vawlei hmuhning kha kan hrial ahcun kan nunnak cu sullam a ngei lai. (Matthai 11:29, 30) Lungsi hnangamnak kan ngei lai i lungdaihnak kan hmu lai. (Matthai 6:31, 32; Rom 15:13) Thilri chawva kong ah lungretheihnak a tlawm lai. (1 Timote 6:9, 10 rel.) Peknak in lunglawmhnak kan hmu lai. (Lamkaltu 20:35) Kan nunning ruangah kan dawtmi hna kha a caan tam deuh in kan pek khawh hna lai. Ṭha tein kan i hngilh kho lai.—Phungchimtu 5:12.

18. Kan cungah Satan nih zeidah tuah aa zuam?

¹⁸ Jehovah he kan i pehtlaihnak kha hrawh awkah Satan nih aa zuam. Cucaah mah kha kilven awkah a si khawh chungin kan i zuam a hau. “Thlarau sual ṭhawnnak” a ngeimi hna kha kan doh hna a hau. (Efesa 6:12) Satan le a khuachia pawl nih i nuam hna hlah sehlaw zungzal nunnak hmu hna hlah seh ti an kan  duh. (1 Peter 5:8) A ṭhawngmi mah ral pawl kha Jehovah bawmhnak thawngin kan tei khawh hna.

19. Efesa 6:14-18 nih Khrihfa “ralthuam” kong he aa tlaiin zeitindah a langhter?

¹⁹ Hlanlio ah ralkap pawl nih raldohnak ah anmahle anmah i huhphenhnak caah ralthuam an i hruk. Cu bantukin kannih zong Jehovah nih a kan pekmi “ralthuam” kha kan i hruk awk a si. (Efesa 6:13) Mahnih a kan huhphenh lai. Mah ralthuam kong he aa tlaiin Efesa 6:14-18 ah hitin kan hmuh: “Cucaah timhcia tein dir u: nan taisawm caah biatak kha fek tein i sawmh u; nan ṭangphaw caah dinnak kha i benh u; nan kedan caah daihnak Thawngṭha chim thathawhnak kha i denh u. Zumhnak kha phaw caah i ken zungzal u law cu phaw cu Khuachia nih mei bantuk a simi thal in an kah hna tikah nan rak hmih khawh hna lai. Cun luchin caah khamhnak kha i chinh u law thlarau nih aan pekmi hna vainam caah Pathian bia kha i lak u. Hi vialte hi thlacam buin tuah u law Pathian kha bawmhnak hal u. Thlarau nih aan hruai hna ningin zeitik caan paohah thlacam u. Hi caah timhcia tein um zungzal u law nan hnabei zeitikhmanh ah dong hlah u; Pathian mi hna caah thla cam zungzal u.”

20. “Ralthuam” in huhphenhnak hmuh awkah zeidah kan tuah awk a si?

²⁰ Ralkap pakhat nih a ralthuam pakhatkhat kha a philh i mah nih a huhphenh dingmi a takpum kha a huhphenh ti lo tikah ral nih cuka zawn in an doh lai. Kannih zong kan “ralthuam” in i huhphenh kan duh ahcun pakhat te hmanh philh khawh a si lo. A zungzal in i hruk a herh i a rawh nakhnga lo zong kan kilven a herh. Satan vawlei hrawh a si hlan tiang, cun Satan le a khuachia pawl vawleicung in hloh an si hlan tiang kan  doh zungzal a hau. (Biathlam 12:17; 20:1-3) Cucaah a ṭhalomi duhnak asiloah kan derthawmnak cheukhat kan doh tikah kan lung a dongh awk a si lo.—1 Korin 9:27.

21. Zeitindah teinak kan hmuh khawh?

²¹ Kanmah nakin Satan cu a ṭhawng deuhmi a si. Asinain Jehovah bawmhnak thawngin kan tei khawh. Zumhfek tein um khawh awkah Jehovah sinah thlacam, Baibal hlathlai le unau pawl he i hawikomh a herh. (Hebru 10:24, 25) Mah nih Pathian cungah zumhawktlak tein um awk le kan zumhnak kilven dingin timhcia tein um awkah a kan bawmh lai.

22, 23. (a) Kan zumhnak kilven awkah zeitindah timhcia tein kan um khawh? (b) A hnu ṭhen ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

²² A zungzal in kan zumhnak kilven awkah timhcia tein kan um a hau. (Johan 15:19) Thil sining cheukhat ah Jehovah Tehte Hna cu mi tampi he an zumhning aa khat lo. Hitin i hal: ‘Hitin kan zumhnak a ruang hi ka hngalthiam taktak maw? Baibal chimmi le zumhawktlak le a fimmi sal nih an chimmi hi a hmaan tiah ka zum maw? Jehovah Tehte ka simi hi kaa uangthlar maw? (Salm 34:2; Matthai 10:32, 33) Ka zumhnak kong kha midang sinah ka fianter kho maw?’—Matthai 24:45; Johan 17:17; 1 Peter 3:15 rel.

²³ Thil sining tampi ah vawlei he i thleidang in um awkah zeidah tuah ding a si timi cu a fiang ko. Asinain a caan ahcun a fiang setsai lo. Satan nih rap ah kan i fawih nakhnga lam a phunphun a hman. Mah lak i pakhat cu nuamhsaihnak a si. Nuamsaihnak kha zeitindah fimkhur tein kan i thim khawh? A hnu ṭhen ah kan i ruah hna lai.