A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

ṬHEN 10

Siangpahrang nih a Miphun kha Thlaraulei in a Thenh hna

Siangpahrang nih a Miphun kha Thlaraulei in a Thenh hna

HI ṬHEN AA TINHMI

Jesuh nih a zultu hna kha thlaraulei in a thenh hnanak a ruang le a thenh hnaning

1-3. Jesuh nih biakinn a thurhnawmhmi a hmuh tikah zeidah a tuah?

 JESUH nih Jerusalem i biakinn kha a upat tuk, zeicahtiah vawleicung i a hmaanmi biaknak ah a biapi bikin caan saupi hman a simi kha a hngalh caah a si. A thiangmi Pathian, Jehovah biaknak cu a thian zungzal awk a si. AD 33, Nisan 10 ah Jesuh biakinn ah a kal i a thurhnawmhmi a hmuh tikah zeitindah a um lai khi ruathmanh. Zei thil dah a rak cang?—Matthai 21:12, 13 rel.

2 Miphun dang hna Tual ah a hak a kaumi thilzuartu hna le tangka thlengtu hna nih Jehovah sin raithawi awkah a rami hna sinin a ding lopi in a miak an lak. a Jesuh nih “chaw a rak zuarmi le a rak cawmi kha a ṭhawl dih hna; tangka thlengtu pawl cabuai le laileng zuartu pawl ṭhutdan kha a leh dih hna.” (Nehemiah 13:7-9 he tahchunh.) Anmah zawn lawng aa ruatmi mah hna nih a Pa inn kha ‘mifir kua ah an ser’ caah a mawhchiat hna. Cuticun Jesuh nih biakinn le cuka ah an biakmi Pathian a upat kha a langhter. A Pa biaknak cu a thian zungzal a hau.

3 Kum tampi a rauh hnu, Messiah Siangpahrang a si tikah Jesuh nih biakinn kha a thenh ṭhan, mah ah Jehovah kha a cohlanmi lam in biak a duhmi tuchan mi vialte an i tel. Mah biakinn cu zeidah a si?

“Levi Mi” Thianhnak

4, 5. (a) Jesuh i chiti thuhmi a zultu hna cu 1914 in 1919 a thawklei tiang zeitindah thenh an si? (b) Pathian miphun thianhnak cu a dih maw? Fianter.

4 Hi cauk i Ṭhen 2nak ah kan hmuh cang bantukin Jesuh cu 1914 ah bawiṭhutdan i a ṭhut hnuah thlaraulei biakinn kha a Pa he an check, mah cu a thiangmi biaknak ca i timhtuahnak a si. b Mah tikah Siangpahrang nih “Levi mi” a simi chiti thuhmi hna cu thianh an hau ti kha a hmuh. (Mal. 3:1-3) 1914 in 1919 a thawklei tiang Thianhtu a simi Jehovah nih a miphun pawl thianh awkah harnak le hneksaknak a phunphun an tonmi kha a awnh hna. Lunglawmh awk ngai a simi cu mah chiti thuhmi hna cu mei bantuk a simi hneksaknak kha an inkhawh i a thiangmi an hung si, annih cu Messiah Siangpahrang kha bawmh awkah an lung a tho tuk.

5 Pathian miphun hna thianhnak cu a dih maw? A dih lo. Donghnak caan chungah Jehovah nih Messiah Siangpahrang kha hmangin a zultu pawl thlaraulei biakinn ah an um khawh nakhnga thian awkah a bawmh zungzal hna. A hun changtu ṭhen pahnih ah ziazalei le bupilei in zeitindah a thenh hna timi kong kan i ruah lai. Atu ah thlaraulei thenhnak kong kha i ruah hna u sih. Jesuh nih a zultu pawl thlaraulei an thian nakhnga hmuh khawhmi lam in le hmuh khawh lomi lam in a bawmh hnaning kong ruah cu thazaang petu taktak a si.

“Thiang Tein Um U”

6. Jehovah nih sal ah a taangmi Judah mi a pekmi hna nawlbia nih thlaraulei thiannak ah aa telmi hngalh awkah zeitindah a kan bawmh?

6 Thlaraulei thiannak timi cu zeidah a si? Mah kha hngalh awkah ah sal ah a taangmi Judah mi hna Babilon in an chuah lai, BC 537 ah Jehovah nih a chimhmi hna bia kha zoh hna hmanh u sih. (Isaiah 52:11 rel.) Judah mi hna Jerusalem i an kir ṭhanmi cu a bikin biakinn sak awkah le a hmaanmi biaknak dirh ṭhan awkah a si. (Ezra 1:2-4) Jehovah nih a miphun kha Babilon biaknak he aa pehtlaimi thil vialte kha kaltak hna seh ti a duh. Nawl a pekmi hna hi zohhmanh: “Tawngh lo ding timi thil kha tawng hna hlah u,” “khua kha chuahtak u” law “thiang tein um u.” Jehovah i a thiangmi biaknak kha a hmaan lomi biaknak in thurter awk a si lo. Thlaraulei thiannak timi cu zei a si tiah dah kan ti khawh? Mah ah a hmaan lomi biaknak cawnpiaknak le tuahsernak hna hrial zungzal aa tel.

7. Jesuh nih a zultu pawl thlaraulei an thian nakhnga bawmh awkah zeidah a hman?

7 Jesuh nih Siangpahrang a ṭuan hnu tlawmpal, 1919 ah a zultu pawl thlaraulei an thian nakhnga bawmh awkah zumhawk a tlakmi le a fimmi sal kha rian a pek. Mah sal cu fawi tein hngalh khawh a si. (Matt. 24:45) Mah hlanah Baibal Siangngakchia hna cu a hmaan lomi biaknak cawnpiaknak in tampi an i thenh cang. Asinain thlaraulei in thenh an herh rih. Khrih nih zumhawktlak sal kha hmangin a zultu pawl kha an hlawt a herhmi puai hna le tuahsernak hna kha duhsah duhsah in a hngalhter hna. (Ptb. 4:18) Mah lak i cheukhat kha i ruah hna u sih.

Khrihfa nih Christmas Tuah awk a Si maw?

8. Baibal Siangngakchia hna nih Christmas he aa tlaiin zeidah an hngalhnak a sau cang, asinain zeidah fiang tein an hngalh lo?

8 Baibal Siangngakchia hna nih Christmas hi lawkih mi hna biaknak in a rami a si ti le Jesuh cu December 25 ah a chuak lo ti an hngalhnak a saupi cang. 1881, December, Zion Vennak Innsang nih hitin a ti: “Mi tampi cu Lawkih mi hna biaknak in an chuak i church ah an lut. Asinain an i thlenmi cu a min men lawng a si, lawkih mi hna hruaitu cu Khrihfa hruaitu an hung si, lawkih mi hna puai min kha Khrihfa min in an thlen hna, mah puai lak i pakhat cu Christmas hi a si.” 1883, Vennak Innsang i “Jesuh cu Zeitikah dah a Chuah?” timi biatlangpi tangah Jesuh cu October thla a thawklei hrawngah a chuak tiah a fianter. c Asinain Baibal Siangngakchia hna nih Christmas puai tuah awk a si lo ti kha fiang tein an hngal rih lo. Brooklyn Bethel chungkhar hmanh nih mah puai kha an rak tuah rih. Asinain 1926 hnuah thil sining cu a hun i thleng. Zeicah?

9. Christmas he aa tlaiin Baibal Siangngakchia hna nih zeidah an hun hngalh?

9 Baibal Siangngakchia hna nih mah kong kha ṭha tein an hlathlai tikah Christmas aa thawknak le mah puai i an tuahmi thil hna nih Pathian thang a chiatter ti kha an hun hngalh. 1927, December 14 ah chuahmi Sui Chan ah “Christmas Aa Thawknak” timi capar aa tel, mah ah Christmas cu lawkih mi hna puai a si, nuamh duh ah tuahmi a si i siasal biaknak zong aa tel tiah a fianter. Cun mah puai cu Khrih nih tuah awkah a kan fialmi a si lo tiah a ti i Christmas he aa tlaiin hitin a ti: “Vawlei, taksa pum le Khuachia nih mah puai kha tuahter zungzal a kan duh. Mah cu Jehovah biak awkah lungthin dihlak in aa pemi hna nih mah puai tuah awk a si lonak a ruang ṭha a si.” Cucaah mah kum December ah Bethel chungkhar cu Christmas kha an tuah lo i zeitikhmanh ah an tuah ti lo.

10. (a) 1928, December ah Christmas he aa tlaiin zeidah langhter a si? (“ Christmas aa Thawknak le aa Tinhnak” timi rinli kulh zong zoh.) (b) Pathian miphun cu hrial awk a simi a dang puai hna he aa tlaiin zeitindah ralrin pek an si? (“ A dang Puai hna Langhternak” timi rinli kulh zoh.)

10 A hmai kum ah Baibal Siangngakchia hna nih Christmas he aa tlaiin fiang chinchin in an hngalh. 1928, December 12 ah zungpi ah rian a ṭuanmi Unaupa Richard H. Barber nih mah puai cu a thiang lomi in aa thawkmi a sinak kong kha radio in a chim. Zungpi in a rami a fiangmi lamhruainak kha Pathian miphun nih zeitindah an lehrulh? Unaupa Charles Brandlin nih an innchungkhar in Christmas puai tuah an rak ngol lio he aa tlaiin hitin a chim: “Mah a hmaan lomi thil kan hlawt ruangah lungṭhat loin kan um maw? Kan um hrimhrim lo. . . . Mah cu a thurmi thilpuan kan phoih i kan hlonh bantuk a si.” Cu bantuk lungput a ngei vemi, a hnuah khualtlawng rian a ṭuanmi Unaupa Henry A. Cantwell nih hitin a chim: “Jehovah kan dawt langhter awkah mah puai kha kan hlawt khawh caah kan i nuam tuk.” Zumhfekmi Khrih zultu hna nih a herhmi thlennak tuah an duh i a thiang lomi biaknak in a rami puai ah an i tel ti lo. dJohan 15:19; 17:14.

11. Messiah Siangpahrang kan bawmh kha zeitindah kan langhter khawh?

11 Mah zumhfekmi Baibal Siangngakchia hna cu kan caah zohchunhawk ṭha taktak an si. An kong ṭha tein ruah buin hitin kan i hal awk a si: ‘Zumhawktlak sal sinin a rami lamhruainak kha zeitindah ka hmuh? Mah kha lunglawm tein cohlang in ka zul maw?’ Lungtho tein nawl kan ngaihnak thawngin a caan hmaan tein thlarau rawl pek awkah zumhawktlak sal a hmangmi Messiah Siangpahrang kan bawmh kha kan langhter.—Lam. 16:4, 5.

Khrihfa nih Vailamtah Hman awk a si maw?

Vailamtah le bawiluchin hmelchunhnak (Catlangbu 12 le 13 zoh)

12. Kum tampi chung Baibal Siangngakchia hna nih vailamtah kha zeitindah an rak hmuh?

12 Kum tampi chung Baibal Siangngakchia hna nih vailamtah kha cohlan awk tlak Khrihfa hmelchunh in an hmuh. Asinain siasal biak cu a palh ti kha an hngalh caah vailamtah kha biaknak ah cun an hmang lo. (1 Kor. 10:14; 1 Johan 5:21) 1883, Vennak Innsang nih “siasal biaknak vialte cu Pathian caah fihnung a si” tiah fiang tein a ti. Asinain Baibal Siangngakchia hna nih vailamtah kha aa tlaknak hmun ah cun hman khawh a si ko tiah an rak ruah. Tahchunhnak ah, vailamtah le bawiluchin a cuangmi ṭangbenh kha uangthlar ngaiin an rak i benh. Mah nih kan thih tiang zumhfek tein kan um ahcun nunnak luchin kan hmu lai ti a langhter tiah an rak ruah. 1891 thawkin Vennak Innsang a phaw ah vailamtah le bawiluchin hmelchunhnak kha an cuanter.

13. Khrih zultu hna nih vailamtah hmannak he aa tlaiin zeidah an hun hngalh? (“ Vailamtah Hmannak he aa tlaiin an Hngalhthiam Thluahmah” timi rinli kulh zong zoh.)

13 Baibal Siangngakchia hna nih vailamtah le bawiluchin hmelchunhnak kha an sunsak tuk. Asinain 1930 a phanh lai ah Khrih zultu hna nih vailamtah hmannak he aa tlaiin an hun hngalhthiam thluahmah. 1928, U.S.A., Michigan, Detroit ah tuahmi civui he aa tlaiin a hnuah Uktu Bu chungtel a hung simi Unaupa Grant Suiter nih hitin a chim: “Vailamtah le bawiluchin hmelchunhnak cu hman a herh lo lengah khenkham awk a si tiah civui ah an fianter.” Mah hnu kum tlawmpal chungah mah kong kha fiang chinchin in an hun hngalh. Vailamtah cu a thiangmi biaknak ah hman awk a si lo ti cu a fiang.

14. Pathian miphun nih vailamtah he aa tlaiin an hun hngalhthiam chinmi kha zeitindah an lehrulh?

14 Pathian miphun nih vailamtah he aa tlaiin an hun hngalhthiam chinmi kha zeitindah an lehrulh? An rak sunsak tukmi vailamtah le bawiluchin hmelchunhnak kha an hmang rih maw? Jehovah a biaknak a sau cangmi Lela Roberts nih “mah nih zeidah a aiawh ti kha kan hun hngalh tikah kan hlawt colh” tiah a ti. A dang zumhfekmi unaunu Ursula Serenko nih hitin a chim: “Kan Bawipa thihnak le kan i pumpeknak a aiawhtu tiin kan rak sunsak tukmi cu lawkih mi hna hmelchunhnak a si ti kha kan hun hngalh. Phungthlukbia 4:18 ningin [midingmi hna] lam cu a ceu chin thluahmah caah kan i lawm tuk.” Zumhfekmi Khrih zultu hna cu a hmaan lomi biaknak i a thiang lomi tuahsernak ah tel an duh lo.

15, 16. Jehovah thlaraulei biakinn i vawlei lei tual hna thianter peng awkah bia kan khiah kha zeitindah kan langhter khawh?

15 Tuchan zongah cutin kan si ve. Khrih nih a miphun pawl thlaraulei an thian nakhnga bawmh awkah hmuh khawhmi lam a simi zumhawktlak le a fimmi sal a hman ti kha kan hngalh. Cucaah kan hmuhmi thlarau rawl nih a hmaan lomi biaknak in a rami puai, tuahsernak le phungphai hna he aa tlaiin ralrin a kan pek tikah kan zulh colh. Khrih ratnak a thawklei ah a nungmi kan unau pawl bantukin Jehovah thlaraulei biakinn i vawlei lei tual hna kha thianter peng awkah bia kan khiak.

16 Donghnak caan chungah Khrih nih Jehovah miphun i Khrihfabu hna kha thlaraulei a thurter khomi hna sinin huhphenh awkah hmuh khawh lomi lam zongin rian a ṭuan. Zeitindah a ṭuan? Mah kha zoh hna hmanh u sih.

“Miṭhami hna Lak khan Miṭhalomi” Ṭhennak

17, 18. Sur bianabia i (a) sur an cheh, (b) “nga phun zakip” a tlaih, (c) a ṭhami cu bawm chungah an sanh hna timi le (d) a ṭhalomi cu an hlonh hna timi nih zeidah a langhter?

17 Siangpahrang Jesuh Khrih nih vawleicung pumpi i Pathian miphun hna Khrihfabu kha ṭha tein a zoh peng. Khrih le vancungmi hna nih fiang tein kan hngalh khawh lomi lam in ṭhennak rian an ṭuan. Jesuh nih mah rian kha sur bianabia ah a langhter. (Matthai 13:47-50 rel.) Mah bianabia cu zei sullam dah a ngeih?

Sur nih Pennak kong chimnak rian kha a aiawh i minung a aiawhmi rili ah cheh a si (Catlangbu 18 zoh)

18 Sur cu ‘rili chungah’ cheh a si. Sur nih Pennak kong chimnak rian kha a aiawh i minung a aiawhmi rili ah cheh a si. “Nga phun zakip” a tlaih. Thawngṭha kha mi phun zakip nih an duh, mah ah a hmaanmi Khrihfa a hung simi le biatak a theihka ah a duh nain a thiangmi biaknak a ṭanpi lomi hna an i tel. e ‘A ṭhami cu bawm chungah an sanh hna.’ Lungthin ṭha a ngeimi hna cu bawm he aa lomi Khrihfabu ah pumh an si, cuka ah Jehovah kha thiang tein an biak khawh. “A ṭhalomi cu an hlonh hna.” Donghnak caan chungah Khrih le vancungmi hna nih “miṭhami hna lak khan miṭhalomi” kha an ṭhen hna. f Mah ruangah lungthin ṭha a ngei lomi, phundang cun a hmaan lomi zumhnak le tuahsernak a hlaw duh lomi hna nih Khrihfabu kha an thurter kho ti lo. g

19. Pathian miphun thlaraulei an thiannak kilven awkah Khrih nih a tuahmi kha zeitindah na hmuh?

19 Siangpahrang Jesuh Khrih nih a kut tangah a ummi hna kha a huhphenh hna ti hngalh cu thazaang petu a si ko lo maw? Jesuh nih kumzabu pakhatnak ah biakinn a rak thenh lio bantukin tuchan zongah a hmaanmi biaknak le a biatu hna kha lungtho tein a thenh hna i a huhphenh hna ti hngalh cu thazaang petu a si ko lo maw? Khrih cu Pathian miphun hna thlaraulei an thiannak kilven awkah rian a ṭuan caah kan i lawm tuk. A hmaan lomi biaknak he aa pehtlaimi thil vialte kan hrialnak thawngin Siangpahrang le a Pennak kan bawmh kha kan langhter khawh.

a Ram dang in a rami Judah mi hna nih kum fatin pekmi biakinn ngunkhuai pek awkah an tangka kha cuka hmun ah hmanmi tangka in an thlen a hau, cutin an thlen tikah tangka thlengtu hna nih thlen man an hal hna. Mah lengah rai thawi awkah saram zong an cawk a hau. Thil zuartu hna nih thil man fak tuk in an hauh asiloah thlen man tam tuk in an lak hna caah Jesuh nih “mifir” tiah a rak auhmi hna a si kho men.

b Vawleicung i Jehovah miphun nih thlaraulei biakinn i vawlei lei tual hna ah Pathian kha an biak.

c Mah capar nih Jesuh cu khuasik thla ah a chuak timi cu “tuukhal nih ramlak ah an tuu an khalh hna timi Baibal bia he aa tlak lo” tiah a ti.—Luka 2:8.

d Unaupa Frederick W. Franz nih 1927, November 14 i a cakuat ah hitin a ṭial: “Tukum cu Christmas kan tuah ti lai lo. Bethel chungkhar nih Christmas tuah ti lo awkah bia an khiah.” Thla tlawmpal a rauh hnu, 1928, February 6 i a cakuat ah Unaupa Franz nih hitin a ṭial ṭhan: “Bawipa nih Khuachia ta a simi Babilon bupi i a hmaan lomi tuahsernak in duhsah duhsah in a kan thenh.”

e Tahchunhnak ah, 2013 ah thawngthanhtu 7,965,954 lawng kan si nain Khrih a thih Philhlonak ah aa pummi 19,241,252 kan simi hi ruathmanh.

f Nga ṭha sinin nga ṭhalo ṭhennak cu tuu le meheh ṭhennak he aa lo lo. (Matt. 25:31-46) Tuu le meheh ṭhennak asiloah hmanung bik biaceihnak cu a ra laimi harnak nganpi chungah a si lai. Mah caan a phanh hlan tiang nga ṭhalo bantuk a simi hna cu Jehovah sinah an kir kho i bawm bantuk a simi Khrihfabu ah pumh an si kho.—Mal. 3:7.

g A donghnak ah nga ṭhalo hna cu langhtermi meiphu chungah paih an si lai, mah cu hrawh an si lai tinak a si.