1. Jesuh nih a zultu pawl kha zei nawlbia dah a pek hna? (A phaw hmanthlak zoh.)

A THIH lai zan ah Jesuh nih a zultu pawl kha nawlbia pakhat a pek hna. Hitin a ti hna: “Keimah nih kan dawt hna bantuk hin pakhat le pakhat nan i dawt awk a si.” Cun hitin a ti chap: “Pakhat le pakhat nan zawn nan i ruah ahcun mi vialte nih, hi hna hi amah a zultu kha an si, tiah an in hngalh hna lai.”—Johan 13:34, 35.

2. Pakhat le pakhat cungah dawtnak langhter cu zeicah a biapit tuk?

² Jesuh nih amah nih a langhtermi dawtnak phun kha nan langhter ahcun mi vialte nih ka zultu taktak nan si kha an in hngalh hna lai tiah a ti. Mah bia cu kumzabu pakhatnak zongah a hmaan i tuchan zongah a hmaan ve. A har caan hmanhah pakhat le pakhat cungah dawtnak langhter cu a biapi tukmi a si.

3. Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

³ Mitling lo kan si caah pakhat le pakhat cungah dawtnak langhter cu kan caah a har kho men. Cucaah Khrih kha kan i zohchunh a hau. Hi capar ah dawtnak nih daihnak sertu si awk, duhdanhnak a ngei lomi si awk le khual dawtnak a langhtermi si awkah zeitindah a kan bawmh timi kong kan i ruah hna lai. Kan i ruah lioah nangmah le nangmah kha hitin i hal: ‘A har caan hmanhah pakhat le pakhat cungah dawtnak a langhter pengmi unau pawl sinin zeidah ka cawn khawh?’

4. Matthai 5:23, 24 ningin a kan ralchanhtu unau pawl he zeicah daihnak kan ser awk a si?

⁴ Jesuh nih a kan ralchanhtu unau pakhat he daihnak ser cu  a biapi tukmi a si tiah a kan cawnpiak. (Matthai 5:23, 24 rel.) A hleiin Pathian lunglawmhter kan duh ahcun midang he a ṭhami pehtlaihnak kan ngeih peng a hau tiah a ti. Kan si khawh chungin unau pawl he daihnak kan ser tikah Jehovah cu aa lawm. Mi pakhat cungah kan thin a hun i daihnak ser awkah kan i zuam lo ahcun Jehovah nih kan biaknak kha a cohlang lai lo.—1 Johan 4:20.

5. Unaupa pakhat kha daihnak ser awkah zeinihdah a harter?

⁵ Daihnak ser awkah kan i harh men lai. Zeicah? Mark * nih a tonmi kong hi ruathmanh. Unaupa pakhat nih a sualnak a kawl i Khrihfabu i unau dang sinah a ṭhatlonak kong a chim tikah Mark cu a lung a fak tuk. Mah tikah zeitindah a lehrulh? “Kaa sum kho lo i thinhung tuk in a sinah bia ka chim” tiah a ti. Asinain a hnuah, a tuahsernak ruangah aa ngaichih i unaupa he daihnak ser ṭhan awk le ngaihthiamnak hal awkah aa zuam. Asinain Mark nih daihnak a sermi kha unaupa nih a cohlang lo. A hmasa ah Mark nih ‘daihnak ser a duh lomi cu zeicah kaa zuam ti lai?’ tiah a ruah. Asinain peng zohkhenhtu nih lung dongh lo awkah tha a pek. Mah tikah Mark nih zeidah a tuah?

6. (a) Mark nih daihnak ser awkah zeitindah aa zuam peng? (b) Mark nih Kolose 3:13, 14 kha zeitindah a zulh?

⁶ Mark nih a sining kong a ruah ṭhan tikah toidornak a ngeih lo le a caan ah midang nakin ka ṭha deuhmi timi ruahnak a ngeihmi kha a hun hngalh. Cun a ruahnak thlen a herh zong kha a hun hngalh. (Kol. 3:8, 9, 12) Cucaah unaupa sinah a kal ṭhan i a tuahsernak ruangah toidor tein ngaihthiamnak a hal ṭhan. Mark nih a tuahmi ruangah zeitlukin dah a lung a ṭhat lo timi kong le zeitlukin dah amah he i rem ṭhan a duh timi kong kha ca in a kuat. Cun unaupa nih a duh lai tiah a ruahmi laksawng hmete zong kha a kuat chih. Ngaihchiat awk ngai a simi cu unaupa nih a ngaihthiam hlei lo. Asinain Mark nih nan unau pawl  kha daw hna u law ngaithiam hna u timi Jesuh nawlpeknak kha a zulh peng. (Kolose 3:13, 14 rel.) Midang nih daihnak ser awkah kan i zuammi kha an cohlan lo hmanhah Jesuh bantukin midang kha kan dawt hna ahcun anmah kha ngaihthiam peng awk le anmah he i rem ṭhan awkah thla cam peng dingin a kan bawmh lai.—Matt. 18:21, 22; Gal. 6:9.

7. (a) Jesuh nih zei tuah awkah dah a kan forh? (b) Unaunu pakhat nih zei bantuk a harmi thil sining dah a rak ton?

⁷ Midang nih kan pehtlai hna seh ti kan duhmi ningin midang kha pehtlaih hna awkah Jesuh nih a kan forh. Cun a kan dawtu hna cung lawngah dawtnak langhter lo ding zongin a kan forh chap. (Luka 6:31-33) Mah cu a phung a si ko nain nan Khrihfabu i unau pakhat nih aan hrial i aan chawnh duh lo ah tah zeitin? Unaunu Lara cu, cu bantuk thil sining a rak tong. Hitin a ti: “Unaunu pakhat nih a ka hrial, zei ruangah ti cu ka hngal lo. Mah nih lungrethei in a ka umter i kaa pumh tik zongah kaa nuam ti lo.” A hmasa ahcun Lara nih ‘keimah palh a si ṭung lo. Mah unaunu zia cu Khrihfa unau pawl zong nih an hngalh dih ko cu ta’ tiah a ruah.

8. Daihnak ser awkah Lara nih zeidah a tuah, a sinin zeidah kan cawn khawh?

⁸ Lara nih daihnak ser awkah thil cheukhat a tuah. Jehovah sinah thla a cam i mah unaunu he biaruah dingin bia a khiah. Bia an i ruah hnuah pakhat le pakhat an i kup i daihnak an ser. Thil sining cu a ṭha dihmi a lo. Lara nih hitin a ti: “Asinain a hnuah mah unaunu nih a hmasa bantukin a ka chawn duh ṭhan lo. Ka lung a dong tuk.” A hmasa ahcun Lara nih mah unaunu a ziaza aa thlen lawngah kaa nuam kho lai tiah a rak ruah. Asinain a hnuah Lara nih a tuah khawhmi a ṭha bikmi thil cu unaunu cungah dawtnak langhter peng in “ngaihthiam” a si ti kha a hun hngalh. (Efe. 4:32–5:2) Lara nih a hmaanmi Khrihfa i an “dawtnak cu tla bulbal in khua a sa lo i amah zawn lawng aa ruat lo; a thin a tawi lo, palhnak kha aa cinken peng lo” ti kha a philh lo. (1 Kor. 13:5, 7) Cucaah Lara cu lungdaihnak a hmu  ṭhan. Mah unaunu he zong hawikom ṭha taktak an hung si ṭhan. Unau pawl he daihnak ser naa zuam i na dawt peng hna ahcun “dawtnak le remnak Pathian cu nan sinah a um” ti kha na zumh khawh lai.—2 Kor. 13:11.

9. Lamkaltu 10:34, 35 ningin zeicah duhdanhnak kan ngeih awk a si lo?

⁹ Jehovah cu duhdanhnak a ngei lo. (Lamkaltu 10:34, 35 rel.) Duhdanhnak kan ngeih lo tikah Pathian fale kan si kan langhtermi a si. Cun kanmah kan i dawt bantukin kan innpa dawt ding timi nawlbia kha kan zulhmi a si i thlaraulei kan chungkhar ah daihnak a um peng nakhnga kan i zuammi zong a si.—Rom 12:9, 10; Jeim 2:8, 9.

10-11. Unaunu pakhat nih a ṭha lomi a ruahnak kha zeitindah a hloh?

¹⁰ Mi cheukhat caah cun duhdanhnak ngeih lo cu a har kho men. Tahchunhnah ah, unaunu Ruth nih a tonmi kong hi ruathmanh. Kumhra fai a si lioah ramdang in a rami minu pakhat he buaibainak an rak ngei. Mah nih zeitindah a hnorsuan? Ruth nih hitin a ti: “Mah rammi hna he aa pehtlaimi zei thil paoh kha ka huat dih. Unau pawl an si hmanhah mah rammi hna cu an i lo dih ko lai tiah ka rak ruah.” Ruth nih mah a ṭhalomi a ruahnak kha zeitindah a hloh?

¹¹ Ruth nih mah a ṭha lomi a ruahnak cu hloh a hau ti kha a hun hngalh. Mah ram kong he aa tlaiin an hmuhtonnak le an report kong kha Yearbook ah a kawl i a rel. Hitin a ti: “Mah ram ah a ummi hna kong he aa tlaiin a ṭhatnak lei in ruah awkah kaa zuam. Unau pawl cu Jehovah caah lungthawhnak an ngei ti kha ka hun hngalh. Cun anmah zong vawleicung pumpi i unau rual ah an i tel ve ti kha fiang tein ka hun hngalh.” Caan tlawmpal hnuah, Ruth nih thil tam deuh ka tuah a hau ti kha a hun hngalhthiam. Hitin a ti: “Mah ram i unau pawl he kan i ton tikah anmah pawl he i komh dingin a hleiin kaa zuam. An kong kha tam deuh in ka hngalh khawh nakhnga bia ka ruah hna.” A phichuak cu zeidah a si? Ruth nih hitin a ti: “Atu cu a ṭhalomi ruahnak ka ngeihmi kha a tlau cang.”

12. Sarah timi unaunu nih zei buaibainak dah a ngeih?

¹² Mi cheukhat nih cun duhdanhnak kan ngeihmi kha kan i hngal men lai lo. Tahchunhnak ah, Sarah nih midang kha an miphun, an ngeihmi tangka le Khrihfabu i an rian cungah i hngat in a pehtlaih hna lo caah amahle amah kha duhdanhnak ka ngei lo tiah aa ruah. Asinain hitin a ti: “Duhdanhnak ka ngeih kha ka hun hngalh ṭhan.” Zeiti lam in dah? Sarah cu ṭha tein fimnak a cawngmi chungkhar in a ṭhangmi a si i amah he hnulei sining aa khatmi hna he lawng komh a duh kha a hun hngalh. A hawi pakhat sinah hitin a ti: “Ṭha tein fimnak a cawngmi unau pawl he kaa kom i ṭha tein fimnak a cawng lomi hna cu ka hrial hna.” Cucaah Sarah nih a ruahnak kha a thlen a hau cang. Zeitindah a thlen lai?

13. Sarah nih a lungput a thlenmi in zeidah kan cawn khawh?

¹³ Peng zohkhenhtu nih Sarah kha a ruahnak i dothlat awkah a bawmh. Hitin a ti: “Zumhfek tein Jehovah rian ka ṭuan ca le a ṭhami a phi ka pek caah a ka thangṭhat, cun Baibal hngalhnak ka ngeih ca zongah a ka thangṭhat. Kan hngalhnak a ṭhancho bantukin Khrihfa ziaza a simi toidornak, nemnak le zaangfahnak zong kan ngeih a hau tiah a ka ti.” Peng zohkhenhtu nih a chimhmi ningin Sarah nih a tuah. Hitin a ti: “Zaangfahnak le dawtnak a ngeimi si cu a biapi tukmi a si ti kha ka hun hngalh.” A phichuak cu unau pawl a hmuh hna ning cu a hun i thleng. Hitin a ti: “Zei ziaza dah Jehovah nih a sunsak ti  kha hngalhthiam awkah kaa zuam.” Kannih tah zeitin? Kan fimthiamnak ruangah midang nakin kan sang deuh tiah zeitikhmanh ah kan i ruah awk a si lo. ‘Zumhnak i kan unau a simi kha kan dawt hna’ ahcun duhdanhnak lungput kha kan hrial khawh lai.—1 Pet. 2:17.

14. Hebru 13:16 ningin khual dawtnak kan langhter tikah Jehovah cu zeitindah a um?

¹⁴ Khual dawtnak kan langhtermi kha Jehovah nih a sunsak tuk. (Hebru 13:16 rel.) Pathian nih bawmh a herhmi hna kan bawmhmi hna kha biaknak phunkhat in a hmuh. (Jeim 1:27; 2:14-17) Cucaah Baibal nih “khual kha tluninn onh hna u” tiah a kan forh. (Rom 12:13) Khual dawtnak kan langhter tikah dawtnak a ngeimi le hawikom taktak si kan duh ti kan langhtermi a si. Midang kha ei din kan pek hna asiloah anmah he caan kan hmanṭi tikah Jehovah cu aa lawm. (1 Pet. 4:8-10) Asinain thil cheukhat nih kan caah khual dawtnak langhter kha a harter khawh.

15-16. (a) Mi cheukhat cu khual dawtnak langhter awkah zeicah an i cungcang? (b) Lungtho tein khual dawtnak langhter awkah Edit kha zeinihdah a bawmh?

¹⁵ Kan sining ruangah khual dawtnak langhter dingin kan i cungcang men lai. Edit timi nuhmei nu kong hi ruathmanh. Anih cu Jehovah Tehte a si hlanah midang he aa kom tukmi a si lo. Cucaah midang nih khual dawtnak kha ṭha deuh in an langhter khawh lai tiah Edit nih a ruah.

¹⁶ Jehovah Tehte a si tikah Edit nih a ruahnak kha a thlen. Khual dawtnak kha a hun langhter. Hitin a ti: “Kan biakinn thar saknak ah rian bawmh dingin a ra dingmi nuva hna kha zarhhnih chung hrawng na sinah i ṭhum hna seh law a ngah lai maw tiah Khrihfa upa nih a ka hal. Jehovah nih Zarephatt khua i nuhmei nu thluachuah a pekmi kha ka philh lo.” (1 Si. 17:12-16) Edit nih mah nuva hna kha a sinah i ṭhumh dingin a hna a tla. Zei thluachuah dah a hmuh? Hitin a ti: “Ka sinah zarhhnih lawng si loin thlahnih chung an i ṭhum. Mah caan chungah hawikom ṭha taktak kan  hung si.” Edit cu thluachuah a hmuh lengah Khrihfabu ah hawikom ṭha zong a hun ngei. Edit cu atu ah hmaikal pakhat a si cang i amah he lunglawm tein phungchim rian a ṭuanṭimi hna cu a inn ah an leng i hawikomhnak an tuah tawn. Hitin a ti: “Peknak nih lunglawmhnak a ka hmuhter. A taktak ti ahcun mah nih thluachuah tampi zong a ka hmuhter ṭhan.”—Heb. 13:1, 2.

17. Luke le a nupi nih zeidah an hun hngalh?

¹⁷ Khual dawtnak cu kan langhter cang men ko lai, asinain tam deuh in kan langhter kho lai maw? Tahchunhnak ah, Luke le a nupi cu khual dawtnak a langhtermi an si. An nu le an pa, an rualchan, an hawile le peng zohkhenhtu le a nupi kha an inn ah rawl ei an sawm tawn hna. Asinain Luke nih hitin a ti: “Kanmah he aa kommi hna lawng kan sawm hna ti kha kan hun hngalh.” Luke le a nupi nih khualdawtnak kha zeitindah tam deuh in an langhter?

18. Luke le a nupi nih khualdawtnak kha zeitindah tam deuh in an langhter?

¹⁸ Luke le a nupi nih “zeicahdah aan dawtu hna lawng nan dawt hna tikah hin Pathian nih laksawng an pek hna lai?” timi Jesuh bia kha an hun ruah, mah hnuah an ruahnak kha an thlen. (Matt. 5:45-47) Mikip cungah siannak a langhtermi Jehovah kan i zohchunh a hau ti kha an hun hngalh. Cucaah an sawm bal rih lomi unau pawl kha sawm hna dingin bia an khiah. Luke nih hitin a ti: “Atu cu kan dihlak in cutin caan hmanṭi kha kan duh tuk. Mah nih Jehovah he a kan naihter i pakhat le pakhat zong a kan naihter.”

19. Jesuh zultu kan si kha zeitindah kan langhter khawh, zei tuah awkah dah bia na khiah?

¹⁹ Pakhat le pakhat lungtak tein i dawtnak nih daihnak sertu si awk, duhdanhnak a ngei lomi si awk le khual dawtnak a langhtermi si awkah a kan bawmh ti kha kan i ruah cang hna. Cucaah a ṭhalomi ruahnak kha kan hlawt a hau i unau pawl kha lung tak tein kan dawt hna a hau. Cutin kan tuah ahcun kan i nuam lai i Jesuh zultu taktak kan si kha kan langhter khawh lai.—Johan 13:17, 35.