A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

CAWN AWK CAPAR 46

Ralṭha Tein Um—Jehovah Cu Aan Bawmtu A Si

Ralṭha Tein Um—Jehovah Cu Aan Bawmtu A Si

“Kaan kaltak bal hna lai lo i kaan hlaw bal fawn hna lai lo.”—HEB. 13:5.

HLA 55 Ṭih Hna Hlah!

LANGHTERNAK *

1. Kanmah lawng kan si asiloah kan tonmi buaibainak kan tawngtham kho lai lo timi ruahnak kan ngeih tikah zeinihdah a kan hnemh lai? (Salm 118:5-7)

BUAIBAINAK tei khawh awkah bawmtu ka ngei lo tiah na ruat bal maw? Jehovah i zumhfekmi a salle i telin mi tampi nih cutin an ruah. (1 Siang. 19:14) Cutin na ruah ahcun Jehovah i mah a biakam hi philhhlah: “Kaan kaltak bal hna lai lo i kaan hlaw bal fawn hna lai lo.” Cucaah zumhnak he hitin kan chim khawh: “Bawipa cu a ka bawmtu a si, zeihmanh ka ṭih lai lo.” (Heb. 13:5, 6) Mah bia hi lamkaltu Paul nih AD 61 hrawng ah Judea i zumtukhat pawl sinah a rak ṭialmi a si. Mah bia nih Salm 118:5-7 i salm caṭialtu pa ṭialmi kong kha a kan hngalhter ṭhan.—Rel.

2. Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai, zeicah?

2 Salm caṭialtu pa bantukin Paul nih Jehovah cu a ka Bawmtu a si ti kha pumpak a hmuhtonnak in a hngalh. Tahchunhnak ah, Hebru Khrihfabu sin cakuat a ṭial hlan kumhnih lioah Paul cu thlichia fakpi in a hran lioah khual a rak tlawng. (Lam. 27:4, 15, 20) Hlan ah siseh, mah khual a tlawn lioah siseh Jehovah nih Paul kha lam tampi in a rak bawmh. Mah lakah a kong pathum in i ruah hna u sih. Jehovah nih Jesuh, vancungmi, nawlngeitu cheukhat le zumtu unau pawl kha hmangin a rak bawmh. Mah lio i Paul tonmi kong kan ruah ṭhanmi nih bawmhnak nan ka hal ahcun kaan leh hna lai timi Pathian biakam cung kan zumhnak kha a fehter chin lai.

Jesuh Le Vancungmi Hna Sinin Hmuhmi Bawmhnak

3. Paul nih zei kong dah a ruah men lai, zeicah?

3 Paul nih bawmhnak a herh. AD 56 hrawngah mi bu pakhat nih Paul kha Jerusalem i biakinn lengah an hnuh i thah an timh. A thaizing ah Paul cu Sanhedrin zung hmaiah an chuahpi i a ral pawl nih thah an rak timh. (Lam. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Mah lioah Paul nih ‘mah bantuk hremnak hi zei caan tiang dah ka ton lai?’ tiah a rak ruah men lai.’

4. Jehovah nih Jesuh hmangin Paul kha zeitindah a bawmh?

4 Paul nih zei bawmhnak dah a hmuh? An tlaih hnu zan ah “Bawipa” Jesuh cu Paul pawngah a dir i hitin a ti: “Na lung ṭhul hlah. Jerusalem khua ah keimah tehte na sinak kha na chim cang, cu bantuk ṭhiamṭhiam in Rom khua zongah na tuah hrimhrim lai.” (Lam. 23:11) Mah biakamnak cu Paul caah hnemtu taktak a rak si. Jesuh nih Paul kha Jerusalem ah tehte a khaan caah a thangṭhat. Cun a hlat deuhnak hmun Rom ah him tein na phan lai i tehte na khaan lai tiah Jesuh nih bia a kamh. Mah biakamnak a theih hnuah Paul cu a pa kut aa tlaihmi ngakchia pakhat bantukin ka him timi ruahnak a ngei ko lai.

Thlichia a hran lioah vancungmi nih Paul kha tilawng aa citmi vialte cu an luat dih lai tiah bia a kamh (Catlangbu 5 zoh)

5. Jehovah nih vancungmi hmangin Paul kha zeitindah a rak bawmh? (A phaw hmanthlak zoh.)

5 Paul nih a dang zei bantuk zuamcawhnak dah a ton? Jerusalem ah cu bantuk thil a can in kumhnih hnuah Paul cu thlichia fakpi in a hran lioah tilawng in Italy lei ah a rak kal. Thlichia cu a fah tuk caah tilawng mawngtu le aa citmi hna nih kan thi lai tiah an rak ruah. Asinain Paul nih cun a rak ṭih lo. Zeicah? Tilawng aa citmi hna kha hitin a ti hna: “Ka biak i a ta ka simi Pathian vancungmi kha zahan ah ka sinah a ra i, ‘Paul, na thinphang hlah. Siangpahrang hmaika ah cun na dir ṭhiamṭhiam ko lai; cun Pathian nih amah ṭhatnak thawngin nangmah sinah a kalmi vialte an nunnak hi nangmah kha aan pek,’ a ka ti.” Jehovah nih vancungmi pakhat kha hmangin a hmasa ah Jesuh nih Paul sinah a chimmi bia kha a rak chimh ṭhan. Cun Paul cu Jehovah nih bia a kamh bantukin Rom ah a rak phan.—Lam. 27:20-25; 28:16.

6. Jesuh i zei a biakam nih dah thazaang a kan ngeihter khawh, zeicah?

6 Zei bawmhnak dah kan hmuh? Jesuh nih Paul a bawmh bantukin a kan bawmh ve lai. Tahchunhnak ah, Jesuh nih a hnu a zulmi vialte hna kha hitin bia a kamh hna: “Nan sinah a zungzal in, caan dongh tiangin ka um lai.” (Matt. 28:20) Jesuh bia nih thazaang a kan ngeihter khawh. Zeicah? Zeicahtiah ni cheukhat ahcun inkhawhnak ngeih awkah a har tuk caah a si. Tahchunhnak ah, kan dawtmi pakhat nih a kan thihtak tikah ni tlawmpal lawng si loin kum saupi tiang kan ngaih a chia men lai. Cheukhat cu an hun upat caah harnak an tong men lai. Cheukhat tu cu an lung a dongh caah harnak an tong. Harnak kan ton caan hna i telin “zungzal in” Jesuh cu kan sinah a um lai ti kan hngalh caah thazaang kan ngei.—Matt. 11:28-30

Vancungmi nih phung kan chim tikah a kan bawmh i lam a kan hruai (Catlangbu 7 zoh)

7. Biathlam 14:6 ningin tuchan ah Jehovah nih zeitindah a kan bawmh?

7 Jehovah nih a vancungmi hna hmangin a kan bawmh ti kha Baibal nih a kan zumhter. (Heb. 1:7, 14) Tahchunhnak ah, vancungmi nih “phun kip, ram kip, holh kip le mi kip” sinah “Pennak kong thawngṭha” kan chim tikah a kan bawmh i lam a kan hruai.”—Matt. 24:13, 14; Biathlam 14:6 rel.

Nawlngeitu Cheukhat Sinin Hmuhmi Bawmhnak

8. Jehovah nih ralkapbu haotu pakhat hmangin Paul kha zeitindah a rak bawmh?

8 Paul nih zei bawmhnak dah a hmuh? A luancia AD 56 lioah Jesuh nih Paul kha Rom ah na phan lai tiah bia a rak kamh. Asinain Jerusalem ah a ummi Judah mi cheukhat nih Paul kha tlaih in thah awkah timhnak an ngei. Rom ralkapbu haotu Klaudius Lysias nih mah an timhnak kha a hngalh tikah Paul kha a bawmh. Klaudius nih khulrang in Paul kilven awkah ralkap tampi kha a thlah hna i Jerusalem in meng 65 (105 km) a hlatnak Sisaria ah a rak kalter. Cun Mangki Bawi Feliks nih ralkap pawl kha Sisaria i “Herod Siangpahrang inn ah khan va cawng u” tiah nawl a pek hna. Mah inn ah Paul cu him tein a um kho.—Lam. 23:12-35.

9. Mangki Bawi Festas nih Paul kha zeitindah a bawmh?

9 Kumhnih a rauh hnu zongah Paul cu Sisaria thong ah a rak tla rih. Feliks rian kha mangki bawi Festas nih a rak chan. Judah mi pawl nih Jerusalem ah Paul kha biaceih dingin Festas sinah an nawl, asinain Festas nih a duh lo. Judah mi pawl nih Paul kha “lam ṭim i rak thah awk kha khua an khan” ti kha Festas nih a hngalh men lai.—Lam. 24:27–25:5.

10. Paul nih Siangpahrang sinah a zu khaan dingin a hal tikah Mangki Bawi Festas nih zeitindah a leh?

10 A hnuah Paul cu Sisaria ah biaceih a rak si. Festas nih “Judah mi nih hung ka daw hna seh” ti a duh caah Paul kha “hi sual an in puhmi ruangah hin Jerusalem khua ah kal i ka hmaiah biaceih na duh maw?” tiah a hal. Judah mi pawl nih Jerusalem ah thah an ka duh ti kha Paul nih a hngalh. Cun Rom khua ah him tein ka phan lai i thawngṭha ka chim kho lai ti zong kha a hngalh. Cucaah hitin a ti: “Siangpahrang sinah a zu ka khaan.” Festas nih fimchimtu pawl hna sinah ruahnak a hal hna hnuah Paul kha “Siangpahrang sinah a zu na khaan caah siangpahrang sinah na kal lai” tiah a ti. Festas biakhiahnak nih Paul kha a ral hna kut in a rak khamh. A rauhhlan ah Paul cu amah thah a duhmi, Judah mi hna he aa hlatnak Rom khua ah a phan lai.—Lam. 25:6-12.

11. Paul nih Isaiah chimmi zei kong dah a rak ruah men lai?

11 Paul nih Italy lei kal dingin tilawng a hngah lioah profet Isaiah nih Jehovah a ralchanhmi hna sinah a chimmi ralrinpeknak bia kong kha a ruat men lai. Jehovah nih Isaiah kha hitin a ṭialter: “Khua cu khang lengmang ko u, sihmanhsehlaw nan khuakhanmi cu thlua an chuak bal lai lo. Nan duh zat in chim u, sihmanhsehlaw pakpalawng an si ko lai, zeicahtiah Pathian pei kan sinah a um cu.” (Isa. 8:10) Pathian nih a ka bawmh lai ti kha a hngalh i mah nih hmailei ah a ton dingmi harnak kha inkhawh awkah thazaang a ngeihter.

Hlanlio bantukin Jehovah nih a miphun pawl kilven awkah tuchan i nawlngeitu pawl kha a hman men hna lai (Catlangbu 12 zoh)

12. Julias nih Paul kha zeitindah a pehtlaih, mah kong he aa tlaiin Paul nih zeidah a hun hngalh men lai?

12 AD 58 ah Paul cu Italy lei ah tilawng in a rak kal. Paul cu thongtla pakhat in Rom ralbawi Julias kuttang ah a rak um. Cucaah Julias nih Paul kha a hrem khawh asiloah zaangfahnak he a pehtlaih khawh. Julius nih a nawlngeihnak kha zeitindah a hman lai? A thaizing i tilawng aa dinhnak hmun an phanh tikah “Julias cu Paul cungah khan a ṭha ngaingai i va kal i a hawikom hna va hmuhtak kha a awnh.” A hnuah Julias nih Paul nunnak hmanh kha a rak khamh. Zeitin in dah? Ralkap pawl nih tilawng chungah a ummi thongtla vialte kha thah an duh hna nain Julias nih a rak thlauh hna. Zeicah? Julias nih “Paul kha khamh a duh” caah a si. Jehovah nih zaangfahnak a ngeimi ralbawi pakhat hmangin a bawmhmi le a khamhmi kong kha a hun hngalh men lai.—Lam. 27:1-3, 42-44.

Catlangbu 13 zoh

13. Jehovah nih nawlngeitu pawl kha zeitindah a hman men hna lai?

13 Zei bawmhnak dah kan hmuh? Aa tinhnak ningin kan nun tikah nawlngeitu pawl hmanh nih a duhnak an tuah nakhnga Jehovah nih a thiang thlarau kha a hman khawh. Siangpahrang Solomon nih hitin a ti: “Siangpahrang lungthin cu BAWIPA kut chungah a ummi a si, ti laknak ti lam bantukin a duhnaklei paohah a mermi a si.” (Ptb. 21:1) Mah phungthlukbia sullam cu zeidah a si? Mi nih an duhnak lei ah ti a luan khawh nakhnga ti lam kha an sial khawh. Cu bantukin Jehovah nih minung nawlngeitu pawl kha aa tinhnak tlinter awkah a thiangthlarau hmangin an ruahnak kha a thlen khawh ve. A miphun pawl nih ṭhatnak an hmuh nakhnga biakhiahnak tuah dingin Pathian nih nawlngeitu pawl kha a forh hna.—Ezra 7:21, 25, 26 he tahchunh.

14. Lamkaltu 12:5 ningin ahote caah dah thla kan cam khawh?

14 Zeidah kan tuah khawh? Kan phungchimnak le pumhnak cungah biakhiahnak nawl a ngeimi “siangpahrang hna le nawlngeitu hna” caah Pathian sinah thla kan campiak khawh hna. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna bantukin thong a tlami unau pawl caah thla kan campiak khawh hna. (Lamkaltu 12:5 rel; Heb. 13:3) Cun thong a tlami unau pawl a cawngtu hna ca zongah thla kan cam khawh. Pakhat cio nih Julias bantukin thongtlami unau pawl cungah zaangfahnak he an pehtlaih hna nakhnga Jehovah sinah thla kan cam khawh.

Zumtukhat Pawl Sinin Hmuhmi Bawmhnak

15-16. Jehovah nih Aristarkas le Luka hmangin Paul kha zeitindah a rak bawmh?

15 Paul nih zei bawmhnak dah a hmuh? Rom a tlawn lioah Jehovah nih zumtukhat pawl hmangin Paul kha a rak bawmh lengmang. Tahchunhnak cheukhat kha zohhmanh hna u sih.

16 Zumh awk a tlakmi Paul hawile pahnih, Aristarkas le Luka nih Rom ah amah he kalṭi dingin biakhiahnak an tuah. * Jesuh nih Aristarkas le Luka cu Rom ah him tein an phan lai tiah bia a kamh hna tiin Baibal nih a chim lo. Cutin Paul he khual an tlawnmi cu an nunnak caah ṭih a nung tuk ko nain Paul kha lungtho tein an rak bawmh. Mah ṭih a nungmi tilawng in khual an tlawn lioah an nunnak cu a rak him. Cucaah Aristarkas le Luka cu Sisaria in tilawng an i cit lioah Jehovah nih mah a ral a ṭhami hawikom pahnih hna hmangin a bawmh. Cucaah aa lawmhnak kong kha Jehovah sinah lungtak tein thla a cam.—Lam. 27:1, 2, 20-25.

17. Jehovah nih Paul kha zumtukhat pawl hmangin zeitindah a rak bawmh?

17 Paul cu khual a tlawn lioah zumtukhat pawl nih voi tampi an rak bawmh. Tahchunhnak ah, Sidon khua an phak tikah Julias nih Paul kha “hawikom hna va hmuhtak kha a awnh i a herhmi rak pekchanh zong kha a awnh.” Mah hnuah Puteoli khua ah “a zummi tlawmte an rak um i zarhkhat chung cu kan umpi ko u” tiah Paul le a hawile kha an ti hna. Annih nih Paul le a hawile an herhmi kha an bawmh hna. Thazaang a pemi hmuhtonnak kong a chimh hnanak thawngin Paul cu lunglawmhnak a hmu lai ti cu a fiang ko. (Lamkaltu 15:2, 3 he tahchunh.) Cutin an tlawn hna hnuah Paul le a hawile cu khual an tlawng ṭhan.—Lam. 27:3; 28:13, 14.

Paul bantukin Jehovah bawmhnak kha zumtukhat pawl sinin kan hmuh (Catlangbu 18 zoh)

18. Paul kha Pathian cungah i lawmh awk le ralṭhatnak ngeih awkah zeinihdah a forh?

18 Paul cu Rom a kal lioah a luancia kum thum lio i Khrihfabu sinah hitin cakuat a rak ṭialmi kong kha a ruat ko lai: “Nanmah hmuh ka duhnak kha kum tampi a si cang.” (Rom 15:23) Asinain thongtla pakhat in ka phan te lai tiin cun a rak i ruahchan lo. Rom khua i unau pawl nih amah don dingin an ratmi a hmuh tikah zeitlukin dah thazaang a ngeih lai! “Paul nih a hmuh hna tikah Pathian kha a lawmh i a thazaang a tlung.” (Lam. 28:15) Paul nih unau pawl a hmuh hna tikah Pathian a lawmhmi kha i cinken. Zeicah? Zeicahtiah Jehovah nih unau pawl hmangin a bawmhmi kha a hmuh ṭhan caah a si.

Catlangbu 19 zoh

19. Jehovah nih a herhmi hna bawmh awkah 1 Peter 4:10 ningin zeitindah a kan hman?

19 Zeidah kan tuah khawh? Khrihfabu chung ah an dam lo ca asiloah a dang zuamcawhnak an ton caah a lungre a theimi unau pawl kha na hngal hna maw? Asiloah annih cu an dawtmi pakhatkhat nih an thihtak men hna lai. Cutin bawmh a herhmi hna kha kan hngalh hna ahcun an cungah dawtnak le zaangfahnak he thil tuah awk le biachim awkah Jehovah sinah bawmhnak kan hal khawh. Kan biachim le kan tuahsernak nih bawmh a herhmi unau pawl kha thazaang a ngeihter khawh hna. (1 Peter 4:10 rel.) * Unau pawl kha kan bawmh hna ahcun “kaan kaltak bal hna lai lo i kaan hlaw bal fawn hna lai lo” timi Jehovah biakam kha an zumh khawh ṭhan lai. Mah ruangah na lung aa lawm tuk lai ti cu a fiang ko.

20. “Bawipa cu a ka bawmtu a si” tiah zumhnak he zeicah kan chim khawh?

20 Paul le a hawile bantukin buaibainak tampi kan tong ve men lai. Asinain Jehovah nih a kan umpi ti kan hngalh caah ralṭhatnak kan ngei ko. Pathian nih Jesuh le vangcungmi hna hmangin a kan bawmh. Cun aa tinhnak ningin kan nun ahcun Jehovah nih vawlei nawlngeitu hna hmang zongin a kan bawmh khawh. Kan lak i mi tampi nih unau pawl nih an kan bawmh nakhnga Jehovah nih a thiang thlarau a hman ti kha an hngalh. Cucaah Paul bantukin kannih zong zumhnak he hitin chim awkah a ruang ṭha kan ngei: “Bawipa cu a ka bawmtu a si, zeihmanh ka ṭih lai lo. Minung nih ka cungah zeidah an tuah khawh lai?”—Heb. 13:6.

HLA 38 Pathian nih Thazaang Aan Pek hna Lai

^ cat. 5 Hi capar ah Jehovah nih lamkaltu Paul kha a tonmi zuamcawhnak tawnghtham awkah a bawmh ning lam phunthum kong kan i ruah hna lai. Cun Jehovah nih hlanlio ah a salle a bawmh hna ning kong kha kan i ruah ṭhan hna lai. Mah nih tuchan ah buaibainak kan ton tikah Jehovah nih a kan bawmh lai timi kan zumhnak kha a fehter lai.

^ cat. 16 Aristarkas le Luka cu Paul he a hmasa tein khual a rak tlawngṭimi an si. Mah zumhfekmi pa hna nih Paul kha Rom i thong a tlak lio zongah an rak umpi.—Lam. 16:10-12; 20:4; Kol. 4:10, 14.

^ cat. 19 2009, January 15, Vennak Innsang, cc. 13-14, cat. 5-9 ah zoh.