1. Tuchan ah chungkhar dawtnak a um ti lo ti kha zeiti lam in dah kan hngalh khawh?

BAIBAL nih ni hmanung bik caan ah cun mi pawl cu “zaangfahnak an ngei lai lo” tiah a ti. (2 Tim. 3:1, 3) Tuchan ah mah chimchungbia a tlinmi kha kan hmuh. Tahchunhnak ah, nuva tampi cu pakhat le pakhat cungah an thin a hung i an i ṭhen hna, mah tikah an fale nih dawt kan si lo tiah an ruah. Cheukhat chungkhar cu innkhat ah an umṭi ko nain mising bantuk an hung si. Chungkhar lei ruahnak cheutu pakhat nih hitin a ti: “An nu, an pa le an fale hna cu pakhat le pakhat an i chawn hna lo i an caan tam deuh kha computer, tablet le phone asiloah video game celhnak caah an hman. Innkhat ah an umṭi ko nain pakhat le pakhat kong kha ṭha tein an i hngal hna lo.”

2-3. (a) Rom 12:10 ningin ahote cungah dah dawtnak taktak kan langhter awk a si? (b) Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

² Dawtnak a ngei lomi hi vawlei mi hna bantuk si kha kan duh lo. (Rom 12:2) Mah canah kan chungkhar cung lawngah si loin Khrihfa unau pawl cung zongah dawtnak taktak kha kan langhter a hau. (Rom 12:10 rel.) Dawtnak taktak timi cu zeidah a si? Mah cu naih tein a ummi chungkhar pawl an i dawtnak kha a si. Mah dawtnak phun kha thlarau lei kan chungkhar a simi Khrihfa unau pawl cungah langhter awkah kan i zuam awk a si. Cutin dawtnak taktak kan langhter tikah a hmaanmi biaknak ah aa telmi a biapi tukmi lungrualnak kan umter pengmi a si lai.—Mik. 2:12.

 ³ Dawtnak taktak kan langhter khawh nakhnga le kan ṭhanter khawh nakhnga a kan bawm khomi Baibal tuanbia in kan cawn khawhmi kong kha i ruah hna u sih.

4. Jeim 5:11 nih Jehovah dawtnak kha sunsak chin awkah zeitindah a kan bawmh?

⁴ Baibal ah Jehovah i a ṭha tukmi sining hna kha a langhter. Tahchunhnak ah, Baibal nih “Pathian cu dawtnak a si” tiah a ti. (1 Johan 4:8) Jehovah kong kan cawn tikah amah he hawikom si kha kan duh. Baibal nih Jehovah cu “zaangfahnak le zawnruahnak in a khatmi a si” tiah a ti. (Jeim 5:11 rel.) Jehovah nih zeitlukin dah a kan dawt ti kha mah nih a langhter.

5. Jehovah nih zaangfahnak kha zeitindah a langhter, amah kha zeitindah kan i zohchunh khawh?

⁵ Jeim 5:11 nih Jehovah dawtnak kha a dang a sining pakhat a simi, a sinah a kan hnuktu zaangfahnak he a pehtlaihtermi kha i cinken. (Ex. 34:6) Jehovah nih kan cungah zaangfahnak a langhter ning lam pakhat cu kan palhnak a kan ngaihthiamnak thawngin a si. (Salm 51:1) Baibal nih zaangfahnak cu ngaihthiamnak lawng a si lo tiah a ti. Cun zaangfahnak timi cu mi pakhatkhat a lungre a theihmi a hmuh tikah bawmh duhnak lungthin a ngeihmi zong kha a si. Jehovah nih bawmh a kan duhnak lungthin cu nule nih fale cungah an ngeihmi dawtnak nakin a ṭhawng deuh tiah a ti. (Isa. 49:15) Kan lungre a theih tikah zaangfahnak nih Jehovah kha kanmah bawmh awkah a forh. (Salm 37:39; 1 Kor. 10:13) An sualnak kan ngaihthiam hnanak thawngin le kan thin a hun ti lonak thawngin unau cungah zaangfahnak kan ngeih kha kan langhter khawh. (Efe. 4:32) Unau pawl cungah zaangfahnak kan langhter khawhnak a dang a biapimi lamkhat cu harnak an ton tikah kan bawmh hnanak thawngin a si. Dawtnak nih midang cungah zaangfahnak langhter dingin a kan forh tikah dawtnak taktak a ngeimi Jehovah kha kan i zohchunhmi a si.—Efe. 5:1.

6. Jonathan le David nih pakhat le pakhat cungah dawtnak taktak an ngeih kha zeitindah an langhter?

⁶ Baibal nih mitlinglo a si ko nain dawtnak taktak a ngeimi hna kong kha a langhter. Jonathan le David kong kha ruathmanh. Baibal nih hitin a ti: “Jonathan nunnak cu David nunnak ah aa ṭhit chih i Jonathan nih amah nunnak aa dawt tluk khan a dawt.” (1 Sam. 18:1) David cu Saul siangpahrang a si lioah chiti thuh a rak si. Cucaah Saul cu a thin a hung tuk i David kha thah awkah a rak i zuam. Asinain Saul fapa Jonathan cu a pa nih David thah awkah aa zuamnak ah a rak i tel lo. Jonathan le David cu a zungzal in hawikom si dingin le pakhat le pakhat i bawmh zungzal dingin biakamnak an tuah.—1 Sam. 20:42.

7. Jonathan le David hawikom si awkah a harter khomi thil pakhat cu zeidah a si?

⁷ Jonathan le David hawikom si awkah a harter khomi thil sining tampi a um ko nain cutin an i hawikomh khawhmi cu khuaruahhar awk ngai a si. Tahchunhnak ah, Jonathan cu David nakin kum 30 a upa deuh. Jonathan nih amah nakin tampi a ngakchiami le hmuhtonnak a ngei lomi he hawikom kan si kho lai tiah a ruat bal men lai lo. Jonathan nih David kha a nauta deuhmi in a rak hmu lo.

8. Jonathan cu David caah hawikom ṭha a si tiah zeicah na chim khawh?

⁸ Jonathan nih David kha a nahchuah khawh. Siangpahrang Saul fapa in siangpahrang rocotu ka si kho tiah a ti khawh. (1 Sam. 20:31) Asinain Jonathan cu aa toidormi a si i Jehovah cungah zumhfek tein a um. Cucaah Jehovah nih hmailei siangpahrang in David a thimmi kha a si khawh chungin a rak bawmh. A pa, Saul a thin a hung lai ti a hngalh ko nain David cungah zumhfek tein a rak um.—1 Sam. 20:32-34.

9. Jonathan nih David kha ral pakhat bantukin a hmu maw? Fianter.

⁹ Jonathan nih David kha a dawt tuk caah a ral pakhat in a hmu lo. Jonathan cu thal kah a thiam tukmi le a ral a ṭha tukmi ralkap a si. Amah le a pa, Saul cu “muvanlai nakin an khul a rang deuh i chiandeih nakin an ṭhawng deuh” tiah an min a thang. (2 Sam. 1:22, 23) Cucaah Jonathan nih ralṭha ngaiin a tuahmi thil kong ah porhlaw in bia a chim khawh. Asinain Jonathan cu ralchanh duhnak lungthin a ngei lo i thinhung in le lungfah zongin a um lo. Mah he i ralkah in Jonathan nih David i a ralṭhatnak le Jehovah aa bochannak tu kha a sunsak tuk. David nih Goliath a thah hnuah Jonathan nih David kha amah aa dawt tlukin a dawt. Dawtnak taktak kha unau pawl cungah zeitindah kan langhter khawh?

10. “Pakhat le pakhat lungtak tein i daw u” timi cu zei sullam dah a si?

¹⁰ Baibal nih “pakhat le pakhat lungtak tein i daw u” tiah a kan ti. (1 Pet. 1:22, NW) Jehovah nih kan caah zohchunhawk ṭha a chiah. A cungah zumhfek tein kan um ahcun a kan dawt tuk lai i zei thil hmanh nih mah dawtnak kha an hrawk kho lai lo. (Rom 8:38, 39) Greek biafang “lungtak tein” timi nih mi pakhat nih dawtnak langhter awkah fakpi in aa zuammi kha a chim duhmi a si. A caan ah unau pawl cungah dawtnak langhter cu a fawi lo. Midang nih kan thin a kan hunter tikah “cu ti cun nan i dawtnak kha langhter u. Pumkhat sinak, thlarau nih aan pekmi hna kha ngeih peng awkah aan funtu hna daihnak hri khan fek tein i ṭem u” timi bia kha kan zulh peng a hau. (Efe. 4:1-3) “Daihnak hri” kha fek tein kan i  ṭem ahcun unau pawl palhnak kha kan i cinken lai lo. Unau pawl kha Jehovah bantukin hmuh ve hna awkah kan si khawh chungin kan i zuam lai.—1 Sam. 16:7; Salm 130:3.

11. A caan ah dawtnak taktak langhter cu zeicah a har khawh men?

¹¹ Unau pawl cungah dawtnak taktak langhter cu a fawi zungzal lo, a hleiin an palhnak kan theih tikah a si. Kumzabu pakhatnak i Khrihfa cheukhat ca zongah mah cu zuamcawhnak si dawh a rak si. Tahchunhnak ah, Euodia le Sintekhe cu “[Paul] kha thawngṭha karhter” awk i an rak bawmh lioah buaibainak ngeih dawh an rak si lo. Asinain thil cheukhat ruangah an pahnih karah buaibainak a rak um. Cucaah Paul nih “Bawipa chungah unau bantuk tein lungkhat in um i zuam u” tiah a forh hna.—Fil. 4:2, 3.

12. Unau pawl cungah dawtnak taktak kha zeitindah kan ṭhancho ter khawh?

¹² Tuchan ah unau pawl cungah dawtnak taktak kha zeitindah kan ṭhancho ter khawh? Zumtukhat pawl kha ṭha tein kan hngalh deuh hna tikah an sining kha theihthiam awkah kan i fawih deuh lai i an cungah dawtnak taktak kan ngeihmi kha a ṭhangcho lai. An kum le an hnulei sining cu dawnkhantu a si lo. Jonathan cu David nakin kum 30 hrawng a upa deuh ko nain an i hawikomhnak a feh ning kha i cinken. Nangmah nakin a kum a upa deuhmi asiloah a no deuhmi hna cungah siaherhnak na langhter kho lai maw? ‘Zumhnak i na unau a simi kha na dawt’ hnanak thawngin cutin na tuah khawh.—1 Pet. 2:17.

13. Khrihfabu chungmi dihlak kha aa ruang tein kan hmuh dih hna lai tiah zeicah kan ruah awk a si lo?

¹³ Zumtu khat unau pawl cungah dawtnak taktak langhter timi cu Khrihfabu unau dihlak kha aa ruang tein dawt dih ding a ti duhnak a si maw? A si lo, mah cu a si kho lomi a si. Kan duhmi aa khah caah midang nakin mi cheukhat kan komh deuhmi hna cu a phung a si ko. Jesuh nih a zultu dihlak kha “ka hawile” tiah a ti ko hna nain a hleiin Johan kha a dawt bik. (Johan 13:23; 15:15; 20:2) Asinain Jesuh nih Johan cungah a hleiin mithmai ṭha a pe lo. Tahchunhnak ah, Johan le a nau Jeim nih  Pathian Pennak ah a biapimi dirhmun pek dingin an hal tikah Jesuh nih hitin a ti hna: “Ka orhlei kam i ṭhut le ka kehlei kam i ṭhut cu keimah pek khawhmi a si lo.” (Mar. 10:35-40) Jesuh kha i zohchunh in kan i komh deuhmi kan hawilei cungah a hleiin mithmai ṭha kan pek hna awk a si lo. (Jeim 2:3, 4) Cutin kan tuah lo ahcun Khrihfabu ah daihnak a um nakhnga kan bawm kho lai lo.—Judas 17-19.

14. Filipi 2:3 nih midang nakin ka ṭha deuh timi ruahnak kha hrial awkah zeitindah a kan bawmh khawh?

¹⁴ Midang cungah dawtnak taktak kan langhter tikah Khrihfabu ah midang nakin kaa zuam deuh tiah kan ruah awk a si lo. Jonathan nih David kha a nahchuah lo i David canah Siangpahrang si ding zongin aa zuam lo. Kan dihlak in Jonathan kha kan i zohchunh khawh. “Toidornak lungthin tu kha ngei cio u law midang nakin ka ṭha deuh tiah zeitikhmanh ah vaa ruat hlah u” timi bia kha kan zulh caah unau pawl kha kan ral in kan hmuh hna awk a si lo. (Filipi 2:3 rel.) Ahopoah nih Khrihfabu bawmhnak caah thil cheukhat an tuah khawh ti kha philhhlah. Kanmah le kanmah toidor tein kan i hmuh peng ahcun unau pawl i a ṭhami ziaza kha kan hmuh khawh lai i an zumhfehnak in ṭhathnemhnak kan hmu kho lai.—1 Kor. 12:21-25.

15. Tanya le a chungkhar hmuhtonnak in zeidah na cawn khawh?

¹⁵ Kan i ruahchan lomi harnak kan ton tikah Jehovah nih unau pawl sinin bawmhnak a kan pek i kan cungah dawtnak taktak an langhternak thawngin a kan hnemh. 2019, United States ah tuahmi “Dawtnak Cu Dongh A Thiam Lo!” timi Ramkomh Civui, Zarhte Ni pumhnak an i pumh hnuah chungkhar pakhat cungah zeidah a cang ti kha zohhmanh hna u  sih. Zarhte Ni ah Tanya te chungkhar cu an i ṭhumhnak inn lei an kir lioah mawṭaw pakhat nih an mawṭaw kha a pah. Fa pathum a ngeimi Tanya nih hitin a ti: “Ahohmanh hma kan pu lo, asinain kan lau tuk caah mawṭaw in kan chuak i lam cungah kan dir. Mi pakhat nih kan him nakhnga a mawṭaw ah rat dingin a kan auh. Anih cu pumhnak in a rak ṭinmi unau pakhat a si. Amah lawng si loin a dang unau pawl zong nih an mawṭaw kha an dirter ve. Sweden in a rami unau panga zong nih an dirter ve. Unaunu hna nih ka fanu he keimah he an kan kuh, mah nih kan lung an kan nuamhter deuh. Unau pawl kha a ṭha ko lai tiah ka ti ko hna nain an kan kaltak lo. Siilei rianṭuantu pawl an phak hnu tiang an kan umpi rih i kan herhmi a tlamtlin tiang an kan umpi. Mah harnak kan ton lioah Jehovah dawtnak kha kan hmuh khawh. Mah hmuhtonnak nih unau pawl kan dawt hnanak kha a ṭhanter chin i Jehovah kan dawtnak le kan sunsaknak zong a ṭhang chin.” Na herh lio caan ah unau pakhat nih na cungah dawtnak taktak a langhtermi kha naa cinken ti maw?

16. Pakhat le pakhat cungah dawtnak taktak langhter awkah zei a ruang dah kan ngeih?

¹⁶ Pakhat le pakhat cungah dawtnak taktak kan langhter tikah a chuakmi thilṭha kong kha ruathmanh. An herh lio caan ah unau pawl kha kan hnemh hna. Pathian miphun lakah a ummi lungrualnak kha kan fehter chin. Jesuh zultu kan si kha kan langhter i mah nih lungthin ṭha a ngeimi hna kha a hmaanmi biaknak ah a hnuh hna. A biapi bikmi cu “zaangfahnak in a khatmi kan Pa, zeizong vialte ah a kan bawmtu Pathian” Jehovah kha kan thangṭhatmi a si. (2 Kor. 1:3) Kan dihlak in dawtnak taktak langhter awk le kan dawtnak ṭhanter awkah biakhiahnak tuah kan duh.