1-2. Jesuh nih hmanung bik bia a chim hlanah zeidah a cang?

MAH hi AD 33, Nisan 14, chun ah a cangmi a si. Jesuh cu a hmaan loin sualpuh a si i misual pakhat in biaceih a si hnuah an nihsawh, tung cungah an thlai i a kut le a ke kha thir in an khenh. A thaw a chuah le bia a chim paohah a hma cu a fak. Asinain a biapi tukmi kong chim awk a ngeih caah a rak chim.

² Tung cung i a thih lai ah a chimmi bia le mah in kan cawn khawhmi kong kha i ruah hna hmanh u sih. Phundang in cun “amah bia kha ngai” hna u sih.—Matt. 17:5.

3. Jesuh nih “ka Pa, ngaithiam hna” tiah a ti tikah ahote dah a chim duhmi hna a si khawh men?

³ Jesuh nih zeidah a chim? Tung cung i thlai a si lioah Jesuh nih “ka Pa, ngaithiam hna” tiah thla a rak cam. A Pa nih ahote dah ngaithiam hna seh ti a duh? A hnu i a chimmi bia nih ahote dah a chim duhmi hna an si ti kha hngalh awkah a kan bawmh. Hitin a ti: “An tuahmi kha zei a si ti awk an hngal lo.” (Luka 23:33, 34) Jesuh nih a kut le a ke thir in a khenhtu Rom ralkap pawl kha a chim duhmi hna a si kho men. Annih nih ahodah a si ti kha an hngal lo. Amah thah dingin a rak hal ko nain a hnuah amah a zumtu a hung si dingmi hna zong kha a chim duhmi hna a si kho men. (Lam. 2:36-38) A cung i ṭhatlonak a tuahtu hna cungah Jesuh cu a thin a hung lo i ngaihthiam lo zongin a rak um hna lo. (1 Pet. 2:23) Mah canah amah a thattu hna kha ngaihthiam hna dingin Jehovah sinah a rak nawl.

4. Jesuh nih a ralchanhtu pawl lungtho tein a ngaihthiammi hna in zeidah kan cawn khawh?

⁴ Jesuh chimmi bia in zeidah kan cawn khawh? Jesuh bantukin midang kha lungtho tein kan ngaihthiam hna a hau.  (Kol. 3:13) Kan chungkhat pawl i telin mi cheukhat nih kan zumhnak le kan nunning kong kha an hngalhthiam lo caah an kan ralchanh men lai. Kan kong kha a hmaan loin an chim men lai, mi hmaiah kan ning an kan zahter men lai, kan cauk pawl kha an hrawh men lai asiloah pumsa lei in harnak pek ding hmanhin an kan tlerhkhonh men lai. Mah tikah thinhun in um canah an kan ralchanhtu hna nih biatak an cohlan nakhnga bawmh dingin Jehovah sinah kan hal khawh. (Matt. 5:44, 45) Cu bantuk caan ah, a hleiin a ding loin an kan pehtlaih ahcun ngaihthiam hna awkah kan i i harh men lai. Asinain kan thin a hun i ngaihthiam loin kan um hna ahcun kanmah le kanmah fahnak kan i pekmi a si. Unaunu pakhat nih hitin a ti: “Ngaihthiam timi cu an tuahmi kha a hmaan tiah ruah asiloah midang nih a ṭhatlonak lei in pehtlaih awkah nawl awnh kha a si lo. An cungah thinhun lo dingin kaa thimmi tu kha a si tiah ka ruah.” (Salm 37:8) Midang ngaihthiam dingin bia kan khiahmi cu a ṭha lomi thil a can ruangah lungdong le thinhun in kan um nakhnga lo kan i thimmi kha a si.—Efe. 4:31, 32.

5. Jesuh nih a pawngah an thlaimi misualpa pakhat kha zei bia dah a kamh, zeicah mah biakamnak kha a ser?

⁵ Jesuh nih zeidah a chim? Misual pahnih cu Jesuh pawngah thlai an si ve. A hmasa ahcun an pahnih ningin Jesuh kha an rak nihsawh. (Matt. 27:44) Asinain a hnuah pakhat cu a lung aa thleng. A donghnak ah Jesuh cu “ṭhatlonak zeihmanh a tuah lo” ti kha a hun hngalh. (Luka 23:40, 41) Cun Jesuh cu a tho ṭhan lai i nikhatkhat ah siangpahrang a ṭuan te lai ti a zumh zong kha a langhter. Cun Jesuh kha “Siangpahrang in na rat tikah ka philh te hlah” tiah a ti. (Luka 23:42) Mah pa nih zumhnak taktak a ngeih kha a rak langhter. Mah tikah Jesuh nih hitin a leh: “Mah hihi kaan chimh nihin ah, [atu Pennak si loin] Paradis ah keimah sinah na um lai.” (Luka 23:43) Jesuh nih “kaan,” “na” le “keimah” timi bia a chimnak thawngin amah he lawng biakamnak a sermi a si ti kha i cinken. Jesuh nih a Pa cu zaangfahnak a ngeimi a si ti a hngalh caah misualpa kha cutin ruahchannak a pek khawhmi a si.—Salm 103:8.

6. Jesuh nih misualpa sinah a chimmi bia in zeidah kan cawn khawh?

⁶ Jesuh bia in zeidah kan cawn khawh? Jesuh nih a Pa kha tling tein aa zohchunh. (Heb. 1:3) Hlanah kan rak tuahmi sualnak kha kan i ngaichih i Jesuh Khrih thisen nih kan sualnak a ngaihthiam khawh ti kan zumh kha kan langhter ahcun Jehovah nih kan cungah zaangfahnak a langhter lai i kan sualnak kha lungtho tein a kan ngaihthiam lai. (1 Johan 1:7) Jehovah nih hlanah an rak tuahmi sualnak a kan ngaihthiam khawh ti kha mi cheukhat nih zumh awkah an i harh men lai. A caan ah cutin na ruah ve ahcun mah hi ruathmanh: A thih lai lawngah zumhnak a rak langhtermi misualpa cungah Jesuh nih zaangfahnak a rak langhter. Cucaah Jehovah nih an si khawh chungin a nawlbia a zul i zumhfek tein amah a biami hna cungah zeitlukin dah zaangfahnak a langhter chinchin lai.—Salm 51:1; 1 Johan 2:1, 2.

7. Johan 19:26, 27 ningin Jesuh nih Mary le Johan sinah zeidah a chim, zeicah cutin a chim?

⁷ Jesuh nih zeidah a chim? (Johan 19:26, 27 rel.) Jesuh nih nuhmei si dawh a simi, a nu caah a lungre a rak thei. A unau pawl nih a nu kha pumsa lei le thilri lei ah a herhmi an rak  bawmh khawh men ko lai. Asinain ahonih dah thlarau lei a herhmi kha a bawmh khawh? Mah lioah a unau pawl cu a zultu an si cang timi langhtertu thil a um lo. Asinain Johan cu zumhfekmi lamkaltu pakhat a si i Jesuh hawikom ṭha pakhat zong a si. Jesuh nih amah he Jehovah a biaṭimi hna kha a chungkhar bantukin a hmuh hna. (Matt. 12:46-50) Jesuh nih Mary cungah dawtnak le zawnruahnak a ngeih caah thlarau lei ah a bawm khotu in a hmuhmi Johan kha a nu zohkhenh awkah zumhnak he rian a rak pek. Jesuh nih a nu kha hitin a ti: “Khaka ah khan na fapa a um khah.” Cun Johan zong kha hitin a ti: “Khaka ah khan na nu a um khah.” Mah ni thawkin Johan cu Mary fapa bantuk a hung si i Johan nih  Mary kha a nu pakhat bantukin a zohkhenh. A chuah lioah dawtnak he a zohkhenh i a thih lioah a pawngah a dirmi nu cungah Jesuh nih dawtnak taktak a ngeih kha a rak langhter.

8. Jesuh nih Mary le Johan sinah a chimmi bia in zeidah kan cawn khawh?

⁸ Jesuh bia in zeidah kan cawn khawh? Kan rualchan pawl nakin Khrihfa a simi kan unau pawl he kan i hawikomhnak cu a fek deuh kho. Kan rualchan pawl nih an kan ralchanh men lai asiloah a hlawt hmanh an kan hlawt men lai, asinain Jesuh nih Jehovah le a bupi he naih tein kan um peng ahcun kan sunghmi nakin “a let zakhat” nan hmuh lai tiah bia a kan kamh. Khrihfa unau tampi cu kan dawtmi fanu, fapa, kan nu le kan pa bantuk an hung si lai. (Mar. 10:29, 30) A fekmi zumhnak an ngeih ca, Jehovah an dawt ca le pakhat le pakhat an i dawt caah lungrual tein a ummi Khrihfa unau kong he aa tlaiin zeitindah na ruah?—Kol. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Matthai 27:46 i Jesuh bia in zeidah kan cawn khawh?

⁹ Jesuh nih zeidah a chim? A thih lai ah Jesuh cu “ka Pathian, ka Pathian, zeicahdah na ka kaltak?” tiah a au. (Matt. 27:46) Zeicah Jesuh nih cutin a chim ti kha Baibal nih a fianter lo. Asinain mah a chimmi bia in kan cawn khawhmi kong kha i ruah hna u sih. Kan cawn khawhmi pakhat cu Jesuh nih mah bia a chimnak thawngin Salm 22:1 * i chimchungbia kha a tlinter. Cun mah bia nih Jehovah nih a Fapa kha “a kilveng” zungzal lo ti kha fiang tein a langhter. (Job 1:10, NW) A Pa nih a thih tiang a zumhfehnak kha hneksak awkah a huatu hna kha nawl a awnh hna ti kha Jesuh nih a hngalh. Jesuh nih a rak tonmi hneksaknak bantuk kha ahohmanh nih an tong bal lo. Mah lengah Jesuh cu thah awk tlak tiangin sualnak zeihmanh a tuah lo ti kha mah bia nih a langhter.

10. Jesuh nih a Pa sinah a chimmi bia in zeidah kan cawn khawh?

¹⁰ Jesuh bia in zeidah kan cawn khawh? Kan cawn khawhmi pakhat cu kan zumhnak hneksaknak in Jehovah nih a kan kilven lai tiah kan i ruahchan awk a si lo ti kha a si. Jesuh cu ri pakhat tiang hneksak a rak si bantukin kannih zong a herh ahcun kan thih tiang zumhfek tein um awkah kan i timhtuah ve awk a si. (Matt. 16:24, 25) Asinain Pathian nih kan inkhawh lo tiangin kan cungah hneksaknak a tlunter lai lo ti kha kan zumh khawh. (1 Kor. 10:13) A dang kan cawn khawhmi pakhat cu kannih zong Jesuh bantukin ṭhatlonak kan tuah lo nain sifah harnak kan tong ve men lai. (1 Pet. 2:19, 20) A kan ralchanhtu pawl nih cutin an tuahmi cu sualnak kan tuah caah si loin vawlei ta kan si lo ca le biatak a kengtu kan si caah a si. (Johan 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Jehovah nih a cungah harnak umnak nawl a awnhnak a ruang kha Jesuh nih a hngalh. Asinain harnak a tongmi, zumhfek tein amah a biami cheukhat nih a caan ah Jehovah nih zeicah cu bantuk thil cu umnak nawl a awnh tiah an ruah. (Hab. 1:3) Zaangfahnak le lungsaunak in a khatmi kan Pathian nih annih nih an zumhnak an derter lai lo ti kha a hngalh. An herhmi bawmhnak kha amah lawng nih a pek khawh hna.—2 Kor. 1:3, 4.

11. Jesuh nih Johan 19:28 bia kha zeicah a chim?

¹¹ Jesuh nih zeidah a chim? (Johan 19:28 rel.) Jesuh nih zeicah “ka ti a hal” tiah a ti? Salm 22:15 ah a chimchungmi “ka hrom cu leidip ro in a ro, ka lei cu ka dang cunglei ah aa beh” timi “cathiang nih a rak chimmi  tlinternak caah” cutin a rak chimmi a si. Tung cungah a inmi fahnak i telin harnak a in dih hnuah Jesuh cu a ti a hal tuk. A ti hal riamhter awkah bawmhnak a rak herh.

12. Jesuh chimmi “ka ti a hal” timi bia in zeidah kan cawn khawh?

¹² Jesuh bia in zeidah kan cawn khawh? Jesuh nih a intuarnak kong chim le kan intuarnak kong kan chimmi kha a palhmi in a hmu lo. Kan nunnak ah kan herhmi kong kha midang sinah chim kan duh men lai lo. Asinain bawmhnak kan herh ahcun midang sinah bawmhnak hal kha kan i cungcang awk a si lo. Tahchunhnak ah, a ngan a dam lomi kan si ahcun kan hawile kha dawr ah kalpi dingin asiloah siibawi sinah kalpi dingin bawmhnak kan hal hna a hau men lai. Kan ngaih a chiat asiloah kan lung a dongh ahcun kan bia ngaihpiak awk asiloah “dawtnak bia” chim awkah Khrihfa upa asiloah nutling, patling a simi kan hawile sinah bawmhnak kan hal hna a hau men lai. (Ptb. 12:25) Unau pawl nih an kan dawt ti le “harnak” kan ton caan ah bawmh an kan duh ti kha philh hna hlah u sih. (Ptb. 17:17) Asinain kan ruahnak le kan intuarnak cu an hngal lai lo. Cucaah kan chimh hmasa hna lo ahcun bawmhnak kan herhmi kha an hngal men lai lo.

13. A thih tiang zumhfek tein a umnak thawngin Jesuh nih zeidah a rak liim?

¹³ Jesuh nih zeidah a chim? Nisan 14, chunhnu suimilam pathum hrawngah Jesuh cu “aa liim cang” tiah a au. (Johan 19:30) A thih lai i a chimmi bia nih Jehovah duh ningin Jesuh nih thil vialte a liim ti a hngalh kha a kan cawnpiak. A thih tiang zumhfek tein a rak umnak thawngin Jesuh nih thil tampi kha a rak liim. Pakhatnak, Satan cu lihchim a hmangmi a si ti kha a langhter. Satan nih a cungah zei thil a tuah hmanhah mitling pakhat nih a dongh tiang zumhfek tein um khawh a si ti kha Jesuh nih a langhter. Pahnihnak, Jesuh nih a nunnak kha raithawinak caah a pek. A pekmi raithawinak ruangah a tlinglomi minung kha Pathian he pehtlaihnak a ngeihter hna i zungzal nunnak ruahchannak zong a ngeihter hna. Pathumnak, Jesuh nih Jehovah cu a dingmi uktu a si ti le a Pa min cu upat awk a tlakmi a si ti kha a rak langhter.

14. Nifatin kan nunnak ah zeitindah biakhiahnak kan tuah awk a si? Fianter.

¹⁴ Jesuh bia in zeidah kan cawn khawh? Nifatin zumhfek tein kan um peng khawh nakhnga biakhiahnak kan tuah a hau. Vennak Innsang Baibal Gilead Tinṭan cawnpiaktu in rian a ṭuanmi Unaupa Maxwell Friend nih a chimmi kong kha ruathmanh. Ramkomh civui ah Unaupa Friend nih a phungchimnak ah zumhfek tein umnak kong he aa tlaiin hitin a ti: “Tu ni ah na chim dingmi asiloah na tuah dingmi kha thaizing tiang thawn hlah. Thaizing ah a cang dingmi kha na hngal maw? Nifatin na nunnak ah zungzal nunnak hmuh awkah aa tlakmi na si kha na langhter khawh nakhnga hmanung bik caan ṭha a ngeimi pakhat bantukin nung.” Cucaah nifatin kan nunnak ah hmanung bik caan ṭha a ngeimi bantukin kan i ruah ahcun zumhfek tein kan um kho peng lai. Cun kan thih sual hmanhah “Jehovah na cungah ka si khawh chungin zumhfek tein ka um, Satan mi lihchim a si kha ka langhter, na min le na lianngannak kha ka thangṭhat” tiah kan chim khawh lai.

15. Luka 23:46 ningin Jesuh nih zeidah a zumh?

¹⁵ Jesuh nih zeidah a chim? (Luka 23:46 rel.) Jesuh nih zumhnak he “ka Pa, na kut  chungah ka thlarau kha ka chiah” tiah a ti. Jesuh nih a hmailei kong cu Jehovah cungah aa hngat ti kha a hngalh i ka Pa nih a ka philh lai lo ti kha a zumh.

16. Kum 15 a simi unaupa hmuhtonnak in zeidah na cawn khawh?

¹⁶ Jesuh bia in zeidah kan cawn khawh? Na nunnak caah ṭih a nungmi a si hmanhah Jehovah cungah zumhawktlak tein um peng. Cutin tuah khawh awkah “Bawipa kha na lung chung dihlak in” naa bochan a hau. (Ptb. 3:5) A zual tukmi zawtnak a ngeimi kum 15 a simi unaupa Joshua kong hi ruathmanh. Pathian phunglam he aa ralkahmi sii thlop ning kha a rak al. A thih lai ah a nu kha hitin a ti: “Ka nu, Jehovah kut chungah ka um. . . . Ka nu, mah hi fiang tein ka chimh khawh: Jehovah nih a ka thawhter ṭhan hrimhrim lai ti kha ka hngalh. Jehovah nih ka ruahnak le ka intuarnak kha a hngalh i amah kha ka dawt tuk.” Kanmah le kanmah hitin kan i hal awk a si: ‘Ka nunnak a la khomi thil hna in ka zumhnak kha hneksak a si ahcun Jehovah cungah zumhfek tein um in a ka philh lai lo ti kha ka zum maw?’

17-18. Zei kong dah kan cawn? (“ Jesuh Hmanung Bik Chimmi Bia In Kan Cawn Khawhmi” timi rinli kulh ah zoh.)

¹⁷ Jesuh hmanung bik chimmi bia in a biapi tukmi kong hna kan cawn khawh. Mah bia nih midang ngaihthiam a herhnak kong le Jehovah nih a kan ngaihthiam lai ti zumh a herhnak kong kha a kan hngalhter ṭhan. Kanmah bawmh dingin timhcia a simi Khrihfa unau tampi kan ngei hna. Asinain bawmhnak kan herh ahcun kanmah nih kan hal hmasa hna awk a si. Kan tonmi harnak paoh inkhawh awkah Jehovah nih a kan bawmh lai ti kha kan hngalh. Nifatin kan nunnak kha a biapi tukmi in kan hmuh i kan zumhnak langhter awkah ni hmanung bik caan ah a nungmi bantukin kan i ruah ahcun kan thih hmanhah Jehovah nih a kan thawhter ṭhan lai ti kha kan zumh khawh.

¹⁸ Jesuh a thih lai i a chimmi bia nih thil tampi a kan cawnpiak. Cucaah kan cawnmi ningin kan zulh ahcun Jehovah nih a Fapa kong he aa tlaiin a chimmi kha kan ngaih khawh lai: “Amah bia kha ngai u.”—Matt. 17:5.