1. Jehovah thil sermi kong kan ruah tikah zei biahalnak dah kan i hal khawh men?

JEHOVAH sermi thil vialte kong kan ruah tikah Jehovah sinah hitin thla a cammi salm caṭialtu David bantukin kan ruah ve men lai: “Nangmah na sermi van le an hmun ciote ah na chiahmi hna thlapa le arfi hna khi ka zoh tikah, minung hi zeidah a si i na hnak karah na tenh? Minung menmen a simi hi zeidah a si i a zawn na ruah?” (Salm 8:3, 4) David bantukin Jehovah nih a sermi arfi he tahchunh ahcun zeitlukin dah kan hmet timi kong kan ruah tikah Jehovah nih a kan zohkhenh ning kong he aa tlaiin kan khuaruah a har ko lai. Asinain kan theih lai bantukin Jehovah nih hmasa bik minu le mipa, Adam le Evi kha a zohkhenh hna lawng si loin a chungkharmi zong a siter hna.

2. Jehovah nih Adam le Evi kha zeidah tuah hna seh ti a duh?

² Adam le Evi cu vawleicung ah a um hmasa bikmi Jehovah fale an si i Jehovah cu an dawtmi vancung an Pa a rak si. Mah nuva hna kha a chungkharmi an si lai tiah aa ruahchan. Pathian nih hitin a ti hna: “Tefa tampi in ngei u law nan tefa cu vawlei cung khuazakip ah khat hna seh.” (Gen. 1:28) Cucaah fa an ngeih a hau i vawlei kha ṭha tein an zohkhenh a hau. Nawl an ngaih i Pathian nih a fialmi hna kha an tuah ahcun Adam le Evi le an tefa pawl cu Pathian chungkharmi an si kho zungzal lai.

3. Adam le Evi cu Jehovah chungkhar ah a ṭha tukmi dirhmun an ngei tiah zeicah kan chim khawh?

³ Adam le Evi cu Jehovah chungkhar ah a ṭha tukmi dirhmun an ngei. Salm 8:5 ah David nih Jehovah nih minung a ser hna ning kong he aa tlaiin hitin a ti: “Nangmah lawnglawng hi a cungah a ummi na si i sunparnak le upatnak cu a lu ah na chinh.” Jehovah nih minung kha vancungmi bantukin ṭhawnnak,  fimnak le sining a pe hna lo ti cu a hmaan ko. (Salm 103:20) Asinain minung cu mah a ṭhawng tukmi vancungmi hna nakin “tlawmpal te lawng an niam deuh.” Mah cu khuaruahhar awk ngai a si. Jehovah nih hmasa bik kan nu le kan pa a ser hna lioah a ṭha tukmi nunnak kha a rak pek hna.

4. Adam le Evi nih Jehovah nawl an ngaih lo caah zeidah a rak cang, hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

 ⁴ Ngaihchiat awk ngai a simi cu Adam le Evi nih Jehovah nawl an ngaih lo caah Jehovah chungkhar an rak si kho ti lo. Hi capar i kan theih lai bantukin mah nih an tefa caah a ṭha lo tukmi buaibainak a chuahter. Asinain Jehovah tinhnak cu aa thleng lo. A fale an si khawh zungzal nakhnga minung nih nawlngai hna seh ti a duh. Pakhatnak ah Jehovah nih a kan upat ning kong kha i ruah hna u sih. Cun Pathian chungkhar si kan duh ti langhter awkah atu ah zeidah kan tuah khawh timi kong zong kan i ruah hna lai. A donghnak ah Jehovah nih vawleicung a fale pawl zungzal in a pek hna dingmi thluachuah kong kha kan i ruah hna lai.

5. Amah muikeng in a kan ser caah Pathian kha zeitindah kan upat khawh?

⁵ Jehovah nih amah muikeng in a kan sernak thawngin a kan upat. (Gen. 1:26, 27) Kannih cu Pathian muikeng in sermi kan si caah dawtnak, zaangfahnak, zumhawktlakmi sinak le a dingfelmi sinak ti bantuk a ṭha tukmi a sining hna kha kan langhter khawh. (Salm 86:15; 145:17) Cun mah sining hna kha kan langhter tikah Jehovah kan upatmi le a cungah kan i lawmh kan langhtermi a si. (1 Pet. 1:14-16) Vancung kan Pa lung a lawmhtermi lam in kan nun tikah kan i nuam i lungsi hnangamnak kan ngei. Cun Jehovah bantuk sining kan ngeih caah amah nih a chungkhar caah a duhmi phun kan hung si kho.

6. Jehovah nih vawlei a timhtuah lioah minung kha zeitindah upatnak a rak pek hna?

⁶ Jehovah nih kan caah a ṭha tukmi inn a kan timhpiak. Jehovah nih hmasa bik minung a ser hna hlanpi in vawlei kha minung umnak caah a timhtuah. (Job 38:4-6; Jer. 10:12) Anih cu zaangfahnak le siannak a ngeimi a si caah kan i nuamh khawh nakhnga thil ṭha tampi zong a kan serpiak. (Salm 104:14, 15, 24) A caan ah a sermi kong ruah awkah a caan a pek, a zoh i “a lung a si ngaingai.” (Gen. 1:10, 12, 31) Pathian nih minung kha vawleicung ah a sermi aa dawh tukmi thil vialte “uktu” ah a chiah hnanak thawng zongin upatnak a pek hna. (Salm 8:6) Pathian nih aa dawh tukmi a sermi thil hna kha a tlingmi minung hna nih zohkhenh hna sehlaw zungzal in i nuamhpi hna seh ti a duh. Mah a ṭha tukmi a biakam caah Jehovah cungah hmaan tein lawmhnak bia na chim maw?

7. Minung cu zalong tein thimnak nawl kan ngei ti kha Joshua 24:15 nih zeitindah a langhter?

⁷ Jehovah nih zalong tein thimnak nawl a kan pek. Cucaah kan nunnak ah zeidah kan tuah lai ti kha kan i thim khawh. (Joshua 24:15 rel.) I thim khawhnak sining kha zalonnak tiah auh a si. Amah biak dingin kan i thim tikah dawtnak a ngeimi kan Pathian cu aa lawm. (Salm 84:11; Ptb. 27:11) Kan zalonnak kha a dang a ṭhami biakhiahnak tampi tuahnak caah kan hman khawh. Jesuh nih a zalonnak a hman ning kong pakhat kha ruathmanh.

8. Jesuh nih a zalonnak zeitindah a hman ti kha tahchunhnak pe.

⁸ Kanmah nakin midang caah a ṭha dingmi thil kha kan i thimnak thawngin Jesuh kha kan i zohchunh khawh. Nikhat cu Jesuh le a zultu pawl cu an tha a ba tuk i a dai lai tiah an ruahnak hmun pakhat ah i dinh dingin an kal. Asinain an i din kho lo. Jesuh cawnpiaknak ngaih a duhmi mi bupi nih an rak hmuh hna. Asinain Jesuh cu a thin a rak  hung lo. Mah canah mi pawl kha a zaang an fak tuk. Cucaah Jesuh nih zeidah a tuah? “Thil tampi a cawnpiak hna.” (Mar. 6:30-34) Kan caan le kan thazaang kha midang bawmhnak caah kan hman tikah vancung kan Pa kha thangṭhatnak kan pekmi a si. (Matt. 5:14-16) Cun Jehovah chungkhar si kan duh zong kan langhtermi a si.

9. Jehovah nih minung kha zei a ṭha tukmi laksawng dah a pek hna?

⁹ Jehovah nih minung kha fa ngeih khawhnak sining a pek hna lengah an fale nih amah an dawt nakhnga le an biak nakhnga cawnpiak ding zongin rian a pek hna. Nulepa na si ahcun mah laksawng kha na sunsak maw? Jehovah nih vancungmi kha a ṭha tukmi sining tampi a pek ko hna nain fa ngeih khawhnak sining cu a pe hna lo. Cucaah nulepa na si ahcun fale zohkhenhnak tinvo sung cungah i lawm. Nulepa cu an fale “Khrihfa ziaza le cawnpiaknak he” an ṭhan nakhnga zohkhenh awkah a biapi tukmi rian an ngei. (Efe. 6:4; Deut. 6:5-7; Salm 127:3) Cucaah nulepa bawmh awkah Pathian bupi nih cauk, video, music le website capar ti bantuk Baibal hrambunhmi cauk tampi kha a kan chuahpiak. Vancung kan Pa le a Fapa nih kan fale mino pawl kha an dawt tuk hna ti cu a fiang ko. (Luka 18:15-17) Nulepa nih Jehovah an i bochan i a sunglawi tukmi an fale kha an si khawh chungin an zohkhenh hna tikah Jehovah cu aa lawm. Cun cu bantuk nulepa hna nih an fale kha Jehovah chungkharmi an si khawh zungzal nakhnga an bawmh hna.

10-11. Jehovah nih tlanhnak man thawngin zeidah a kan tuahpiak?

¹⁰ Jehovah nih a dawt tukmi a Fapa a kan pek caah a chungkharmi kan hung si kho ṭhan.  Catlangbu 4nak ah a langhter bantukin Adam le Evi nih sualnak an tuah tikah Jehovah chungkhar sinak tinvo sung kha an sung i an fale zong Jehovah chungkhar an rak si kho ti lo. (Rom 5:12) Adam le Evi nih Pathian nawlngaih lo dingin an i thim caah annih cu a chungkhar sinak in hloh an si. Asinain an tefa hna kong ah tah zeitin? Jehovah nih minung kha a dawt hna caah amah nawl a ngaimi an fale kha a chungkharmi an si khawh nakhnga a rak timhtuah. A Fapa ngeihchun, Jesuh Khrih tlanhnak man thawngin cutin a rak tuah. (Johan 3:16; Rom 5:19) Cucaah Jesuh tlanhnak man thawngin zumhfekmi minung 144,000 cu Pathian fapale sinak tinvo sung an hmu.—Rom 8:15-17; Biat. 14:1.

¹¹ Cun rel cawk lomi a dang zumhfekmi mi thong tampi zong nih Pathian nawl kha an ngaih i a duhnak kha an tuah. Annih nih kum thongkhat uknak a dihnak hmanung bik hneksaknak a dih hnuah Pathian chungkharmi si dingin an i ruahchan. (Salm 25:14; Rom 8:20, 21) Mah ruahchannak an ngeih caah anmah a Sertu hna Jehovah kha kan “Pa” tiah an auh. (Matt. 6:9) A tho ṭhanmi hna zong Jehovah nih an sinin aa ruahchan kong cawn awkah can ṭha pek an si ve lai. A lamhruainak zulh awkah aa thimmi hna cu a donghnak ah a chungkharmi an hung si lai.

12. Zei biahalnak dah kan i ruah hna lai?

¹² Kan theih cang bantukin Jehovah nih minung upatnak pek awkah lam tampi a hman. Chiti thuhmi hna kha a fapale in a thim hna i “mibu pi” kha vawlei thar ah a fale si dingin ruahchannak a pek hna. (Biat. 7:9) Jehovah chungkhar si zungzal kan duh ti langhter awkah atu ah zeidah kan tuah khawh?

13. Pathian chungkharmi si khawh awkah zeidah kan tuah khawh? (Marka 12:30)

¹³ Jehovah na dawt kha na lungthin dihlak in na biaknak thawngin langhter. (Marka 12:30 rel.) Jehovah nih laksawng tampi a kan pek.  Mah lakah a ngan bikmi cu amah kan biak khawhmi laksawng hi a si kho men. Cucaah Jehovah kan dawt kha ‘a nawl kan zulhnak’ thawngin kan langhter khawh. (1 Johan 5:3) Jehovah nih zulhter a kan duhmi nawlbia lakah pakhat cu Jesuh nih nawl a kan pekmi zultu ah va ser hna u law tipilnak va pe hna u timi kha a si. (Matt. 28:19) Pakhat le pakhat i dawt ding zongin nawlbia a kan pek. (Johan 13:35) Jehovah nih a nawl a ngaimi hna kha vawleicung pumpi i amah a biami chungkharmi in a cohlan hna lai.—Salm 15:1, 2.

14. Midang kan dawt hna kha zeitindah kan langhter khawh? (Matthai 9:36-38; Rom 12:10)

¹⁴ Midang cungah dawtnak langhter. Dawtnak cu Jehovah i a lang bikmi sining a si. (1 Johan 4:8) Amah kan hngalh hlan hmanh in Jehovah nih kan cungah dawtnak a langhter cang. (1 Johan 4:9, 10) Midang cungah dawtnak kan langhter tikah amah kan i zohchunhmi a si. (Efe. 5:1) Mi kan dawt hna ti kan langhter khawhnak a ṭha bikmi lamkhat cu a caan a um lioah Jehovah kong an hngalh nakhnga kan bawmh hnanak thawngin a si. (Matthai 9:36-38 rel.) Cutin kan tuah ahcun Pathian chungkhar an si khawh nakhnga caan ṭha kan pekmi hna a si lai. Mi pakhat cu tipil a in hnu hmanhah kan dawt i kan upat peng a hau. (1 Johan 4:20, 21) Cutin zeitindah kan tuah khawh? Kan tuah khawhmi thil pakhat cu a cungah zumhnak kan ngeihnak thawngin a si. Tahchunhnak ah, zeicah mah thil hi a tuah ti kha kan hngalhthiam lo ahcun amah zawnlawng aa ruat tiah kan ruah awk a si lo. Mah canah kan unau cungah upatnak langhter in kanmah nakin a ṭha deuh tiah kan ruah awk a si.—Rom 12:10 rel; Fil. 2:3.

15. Ahote cungah dah zaangfahnak kan langhter awk a si?

¹⁵ Mi kip cungah zaangfahnak langhter. Jehovah chungkharmi si zungzal kan duh ahcun Baibal phunglam ningin kan nun a hau. Tahchunhnak ah, Jesuh nih kan ral an si hmanhah mi kip cungah zaangfahnak langhter awkah a kan cawnpiak. (Luka 6:32-36) A caan ah cutin tuah cu kan caah a har kho men. Cutin kan i harh ahcun Jesuh bantukin khuaruah awk le thil tuah awkah kan cawn awk a si. Kan si khawh chungin Jehovah nawl kha kan ngaih i Jesuh kha kan i zohchunh tikah vancung kan Pa chungkharmi si zungzal kan duh kha kan langhtermi a si.

16. Jehovah chungkhar sinak min kha zeitindah kan kilven khawh?

¹⁶ Jehovah chungkhar sinak min kha kilveng. Chungkhar ah ngakchiapa pakhat nih a upa tuahmi kha aa zohchunh tawn. Cucaah a upa cu Baibal phunglam ningin a nun ahcun a naupa caah zohchunhawk ṭha a si lai. A upa nih thil ṭhalo a tuah ahcun a naupa zong nih a upa bantukin a tuah ve lai. Jehovah chungkhar zongah cutin a si. Zumhfekmi Khrihfa pakhat cu zumhpialmi a hung si, a zia a hung rawkral asiloah a ṭhalomi lam in a hun nun ahcun midang zong nih amah kha an i zohchunh lai i a ṭhalomi thil kha an tuah ve lai. Cutin a tuahmi hna nih Jehovah a biami chungkhar kha an min an chiatter khawh hna. (1 Thes. 4:3-8) Cucaah a ṭhalomi ziaza kha kan hrial a hau. Cun dawtnak a ngeimi vancung kan Pa he kan i pehtlaihnak a rawhter khomi zei thil hmanh kha kan awnh awk a si lo.

17. Zei bantuk ruahnak dah kan hrial awk a si, zeicah?

¹⁷ Thilri chawva si loin Jehovah kha i bochan. Jehovah nih a Pennak le a dingmi a phunglam kha hmasa bik ah kan kawl ahcun tirawl, thilpuan le umnak inn kaan pek hna lai tiah bia a kan kamh. (Salm 55:22; Matt. 6:33) Mah biakam kha i cinken in vawleicung thilri chawva hna nih a kan kilven khawh i a hmunmi nuamhnak a kan pek khawh timi ruahnak kha kan hrial awk a si. Daihnak taktak a kan pe  khotu cu Jehovah duhnak tuahnak thawng lawngin a si ti kha kan hngalh. (Fil. 4:6, 7) Thil tampi kan i cawk khawh hmanhah mah thil hna zohkhenh awk le hman awkah a caan le thazaang kan ngei maw ti kha kan ruah a hau. Kan ngeihmi thilri hna kha kan hun tlaihchan tuk maw? Pathian nih a chungkharmi pawl cu ṭuan dingmi rian a kan pek ti kha kan i cinken awk a si. A sullam cu kan lung kan vaivuanhter awk a si lo tinak a si. A ngeihmi thilri a tlaihchan tuk ruangah Jesuh hnu zulh lo dingin biakhiahnak a tuahmi mino pakhat he i lawh cu kan duh hrimhrim lai lo. Cucaah anih cu a fa pakhat in Jehovah biaknak tinvo sung a rak sung.—Mar. 10:17-22.

18. Nawl a ngaimi hna cu zei bantuk upatnak le thluachuah dah an hmuh lai?

¹⁸ Nawl a ngaimi hna cu Jehovah kha a zungzal in dawt awk le biak awkah tinvo sung an ngei lai. Vawlei ruahchannak a ngeimi hna nih Jehovah nih ṭha tein a sermi vawlei zong kha nuam tein an zohkhenh lai. A rauhhlan ah Pathian Pennak nih vawlei le thil vialte kha aa dawh tukmi in a ser ṭhan cang lai. Adam le Evi nih Pathian chungkhar chuahtak dingin bia an khiah ruangah a chuakmi buaibainak vialte kha Jesuh nih a hrawh dih cang lai. Jehovah nih a thimi mi nuai tampi kha a thawhter ṭhan hna lai i vawleicung paradis ah a tlingmi ngandamnak he zungzal nunnak caan ṭha a pek hna lai. (Luka 23:42, 43) Jehovah a biami hna cu mitling an hung si tikah David nih a ṭial bantukin “sunparnak le upatnak” an hmu lai.—Salm 8:5.

19. Zeicah kan ruah peng awk a si?

¹⁹ Nang cu “mi bupi” ah naa tel ahcun a ṭha tukmi ruahchannak na ngei. Pathian nih aan dawt i a chungkharmi siter aan duh. Cucaah a lunglawmhter awkah na tuah khawhmi thil vialte kha tuah. Cun nifa na nunnak ah Pathian biakam pawl kha ruat peng. Kan dawtmi vancung kan Pa biaknak tinvo sung kha sunsak law zungzal in a thang a ṭhatter khomi thil hna kha duh.