1. Hebru 12:1 ning in nunnak tlikzuamnak ah a dongh tiang kan tlik khawh nakhnga zeidah kan tuah a hau?

 BAIBAL nih Khrihfa nunnak kha tlikzuamnak he a tahchunh. A dongh tiang in a tlimi hna cu zungzal nunnak an hmu lai. (2 Tim. 4:7, 8) A hleiin a hlan nakin kawltung kha kan naih deuh cang caah kan si khawh chung in tlik peng awkah kan i zuam a hau. Nunnak tlikzuamnak ah a dongh tiang a tlimi lamkaltu Paul nih a kawltung phanh awkah zeinihdah a bawmh ti kha a langhter. “Dawntu thil paohpaoh . . . kha hlaw hna u sih law kan hmai i chiahmi tlikzuamnak ah khan i zuam u sih” tiah lamhruainak a kan pek.—Hebru 12:1 rel.

2. ‘Dawntu thil paohpaoh kha hlaw’ timi cu zei sullam dah a si?

² Paul nih ‘dawntu thil paohpaoh kha hlaw u’ tiah a ti tikah Khrihfa pakhat nih zei thil hmanh phorh a hau lo a ti duhnak a si maw? A si lo. Mah canah a herh lomi thilrit paoh kha hlawt a hau a ti duhnak a si. Thilrit nih kan tlik a kan nuarhter khawh i kan tha zong a kan batter khawh. Cucaah inkhawhnak kan ngeih nakhnga kan khul a nuarhter khomi, a herh lomi thilrit kha hngalh i zuam in kan hlawt colh a hau. Asinain caankhat te ah kan phorh awk a simi thil kha phorh loin um zong kan duh lo. Mah thilri pawl phorh kha kan ngol ahcun kawltung tiang kan tli kho lai lo. (2 Tim. 2:5) Zeidah kan phorh awk a si?

3. (a) Galati 6:5 ning in zeidah kan phorh awk a si? (b) Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai, zeicah?

³ Galati 6:5 rel. Paul nih kan phorh awk a simi thil cheukhat  kong kha a langhter. “Kanmah le kan thil cio cu kanmah te nih kan i phorh awk a si” tiah a ti. Mah ah Paul nih kan rian a simi Pathian hmaiah kanmah tein kan i phorh dingmi thil cheukhat kong kha a langhter. Hi capar ah “kanmah le kan thil cio” zeitindah kan phorh khawh timi kong kan i ruah hna lai. Cun kan phorhmi thilri ah a herh lomi thilrit cu zeidah a si i mah kha zeitindah kan hlawt khawh timi kong zong kan i ruah lai. Kanmah le kan thilri cio i phorhnak le a herh lomi thilrit pawl hlawtnak nih nunnak tlikzuamnak ah a dongh tiang tlik ding in a kan bawmh lai.

4. Pumpeknak biakam cu zeicah thilrit a si lo? (Hmanthlak zong zoh.)

⁴ Pumpeknak biakam. Jehovah sin kan i pumpek lioah nangmah kha kaan biak lai i na duhnak ka tuah lai tiah bia kan i kam. Mah kan biakam ning in kan tuah peng a hau. Pumpeknak ning in nun cu rian ngan a si kho men, asinain mah cu thilrit a si lo. Jehovah nih a duhnak tuah awkah a kan ser caah a si. (Biat. 4:11) Amah mui keng in a kan ser i kan lungthin chung ah amah hngalh duhnak le biak duhnak  lungput a chiah. Cucaah Jehovah kha kan naih khawh i a duhnak tuahnak in lawmhnak kan hmu kho. (Salm 40:8) Cun Pathian duhnak kan tuah i a Fapa hnu kan zulh tikah hrimhnak kan hmu.—Matt. 11:28-30.

5. Naa pumpeknak ning in tlinter awkah zeinihdah aan bawmh khawh? (1 Johan 5:3)

⁵ Mah thilri kha zeitindah na phorh khawh? Thil pahnih nih aan bawmh khawh. Pakhatnak, Jehovah na dawtnak kha fehter peng. Pathian nih aan tuahpiakmi thil ṭha kong le na caah aan tuahpiak dingmi thluachuah kong ṭha tein na ruahnak thawng in cutin na tuah khawh. Pathian na dawtnak a feh deuh tikah a nawlngaih kha naa fawih deuh lai. (1 Johan 5:3 rel.) Pahnihnak, Jesuh kha i zohchunh. Bawmhnak hmuh awkah Jehovah sinah thla a cam i a hmuhmi thluachuah cung ah lungthin a pek caah Pathian duhnak tuahnak ah hlawhtlinnak a hmu. (Heb. 5:7; 12:2) Jesuh bantuk in thazaang hmuh awkah Jehovah sinah thlacam law zungzal nunnak ruahchannak kong kha ruat peng. Pathian na dawtnak a feh i a Fapa naa zohchunh ahcun naa pumpeknak ning in na tlinter khawh lai.

6. Chungkhar rian kha zeicah kan ṭuan awk a si? (Hmanthlak zong zoh.)

⁶ Chungkhar rian. Nunnak tlikzuamnak ah kan rualchan pawl nakin Jehovah le Jesuh kha kan dawt deuh hna a hau. (Matt. 10:37) Asinain chungkhar rian kha zei rel loin kan um kho tinak a si lo. Pathian le Khrih lunglawmhter awkah kan chungkhar rian kha kan ṭuan a hau. (1 Tim. 5:4, 8) Cutin kan tuah ahcun kan i nuam deuh lai. Mah leng ah nu le va nih pakhat le pakhat dawtnak le upatnak he an i pehtlaih tik, nulepa nih an fale dawtnak he an cawnpiak hna tik le fale nih an nulepa nawl an ngaih tikah an chungkhar aa nuam lai ti kha Jehovah nih a hngalh.—Efe. 5:33; 6:1, 4.

7. Chungkhar rian kha zeitindah tling tein na ṭuan khawh?

⁷ Mah thil kha zeitindah na phorh khawh? Chungkhar ah zei bantuk rian a ngeimi na si hmanh ah intuarnak, nunphung asiloah thiamnak a ngeimi hna nih an chimmi bia i bochan canah Baibal ah hmuhmi fimnak tu kha i bochan. (Ptb. 24:3, 4) Baibal hrambunhmi cauk pawl kha ṭha tein hmang. Mah ah Baibal phunglam pawl zulh khawh ning he aa tlaiin a ṭha tukmi ruahnak cheuhnak hna aa tel. Tahchunhnak ah, “Chungkhar caah Bawmtu” timi aa tlaiimi capar ah tuchan ah nuva, nulepa le kumhra fai pawl nih an tonmi cuset khaset timi zuamchawhnak kong he aa tlaiin a ṭha tukmi kong hna aa tel. b A dang na chungkharmi hna nih an zulh lo hmanh ah Baibal chimmi ning in zulh awkah bia khiak. Cutin na tuah ahcun na chungkhar pawl nih ṭhathnemhnak an hmu lai i Jehovah thluachuah zong na hmu lai.—1 Pet. 3:1, 2.

8. Kan biakhiahnak nih zeitindah a kan hnorsuan khawh?

⁸ Kan biakhiahnak caah rian kan ngei. Jehovah nih zalong tein biakhiah khawhnak nawl a kan pek i a ṭhami biakhiahnak tuahnak in ṭhathnemhnak hmu hna seh ti a kan duh. Asinain a ṭha lomi biakhiahnak ruang ah kan tonmi a phichuak in cun a kan huhphenh lai lo. (Gal. 6:7, 8) Cucaah a ṭha lomi thil tuah awkah kan i thimmi, khuaruat loin kan chimmi le khulrang in kan tuahmi thil ruang ah a chuakmi harnak kha kan in a hau. Kan rak tuahmi thil cung ah i hngat in kan chiaṭha  thleidanak lungthin nih sual a kan phawt men lai. Asinain kan biakhiahnak caah rian kan ngei timi hngalhnak nih kan sualnak phuan awk, kan palhnak i remh awk le atu le atu palhnak tuah lo awkah a kan forh khawh. Mah nih nunnak tlikzuamnak ah tlik peng ding in a kan bawmh khawh.

9. A ṭhalomi biakhiahnak na tuah sual ahcun zeidah na tuah khawh? (Hmanthlak zong zoh.)

⁹ Mah thil kha zeitindah na phorh khawh? A ṭhalomi biakhiahnak na tuah sual ahcun zeidah na tuah khawh? Hlanlio thil caah thlennak na tuah kho ti lo ti kha hngal. Na hmaan ti langhter awk asiloah na tuahmi palhnak ruang ah midang sualphawt awkah na caan le na thazaang kha hmang hlah. Mah canah na palhnak kha hngal law atu ah na si khawh chung in a hmaanmi thil kha tuah awkah i zuam. Na tuahsualmi palhnak ruang ah sualnak ka ngei tiah na ruah ahcun toidor tein Jehovah sinah thlacam, na sualnak kha phuang law aan ngaihthiam nakhnga hal. (Salm 25:11; 51:3, 4) An lung na fahtermi hna kha ngaihthiam hal hna law a herh ahcun Khrihfa upa pawl sinah bawmhnak hal hna. (Jeim 5:14, 15) Na palhnak in cawng law tuah ṭhan ti lo awkah i zuam. Cutin na tuah ahcun Jehovah nih na cung ah zaangfahnak a langhter lai i na herhmi bawmhnak aan pek lai ti kha na zumh khawh.—Salm 103:8-13.

10. Aa tlak lomi ruahchannak cu zeicah thilrit a si? (Galati 6:4)

¹⁰ Aa tlak lomi ruahchannak. Midang he kan i tahchun ahcun kanmah le kanmah thilrit kan i khinhmi a si kho. (Galati 6:4 rel.) Midang he kan i tahchunh lengmang ahcun nahchuahnak le zuam duhnak lungput hna kan hun ngei kho. (Gal. 5:26) Cun kan tuah kho taktak lo nain midang nih an tuahmi thil kha tuah ve awkah kan i zuam ahcun kanmah le kanmah harnak kan i pekmi a si. “Ruahchannak cu a nikhua rauhter tikah hin lung a fak” tiah a ti caah kan hmuh khawh lomi ruahchannak nih zeitluk in dah kan lung a fahter chinchin lai. (Ptb. 13:12) Cutin kan tuah ahcun kan baa tuk kho i nunnak tlikzuamnak ah kan hun nuar kho.—Ptb. 24:10.

11. Aa tlak lomi ruahchannak hrial awkah zeinihdah a kan bawmh khawh?

¹¹ Mah thilrit kha zeitindah na hlawt khawh? Jehovah nih aan halmi leng in nangmah le nangmah tam deuh i hal hlah. Jehovah nih na tuah khawhmi leng in pek awkah aa ruahchan bal lo. (2 Kor. 8:12) Cun na tuahmi le midang tuahmi zong a tahchunh lo ti kha zum. (Matt. 25:20-23) Lungthin dihlak in a rian na ṭuanmi, zumhfek tein na ummi le inkhawhnak na ngeihmi kha a sunsak. Na kum, na ngandamnak le na sining ruang ah atu ah na tuah khawhmi cu ri a ngei kho ti kha toidor tein cohlang. Pumsalei ah ri na hun ngeih ahcun Barzillai bantuk in tinvo sung hna kha al duhnak lungput ngei. (2 Sam. 19:35, 36) Moses bantuk in bawmhnak kha cohlang law aa tlak tik paoh ah midang kha rian pe hna. (Ex. 18:21, 22) Tangdornak na ngeih ahcun nunnak tlikzuamnak ah na tha aan batter khomi thil hna kha naa ruahchan lai lo.

12. Midang i a ṭhalomi biakhiahnak ruang ah rian kan ngei maw? Fianter.

¹² Midang i a ṭhalomi biakhiahnak ruang ah rian ka ngei timi ruahnak. Midang caah bia kan khiahpiak kho hna lo i a ṭhalomi thimnak an tuahmi ruang ah a chuakmi thil zong in kan kilveng kho hna lo. Tahchunhnak ah, na fapa asiloah na fanu nih Jehovah biak ti lo ding in bia a khiah men lai. Mah biakhiahnak nih nulepa kha an ngaih a chiatter tuk hna.  Asinain an fale i a ṭhalomi biakhiahnak ruang ah anmah le anmah sual aa phawmi nulepa hna cu thilrit a phormi bantuk an si. Mah thilrit cu Jehovah nih phor hna seh tiah aa ruahchanmi a si lo.—Rom 14:12.

13. An fale nih a ṭhalomi biakhiahnak an tuah tikah nulepa nih zeitindah an tawnghtham khawh?

¹³ Mah thilrit kha zeitindah na hlawt khawh? Jehovah nih kan dihlak in zalonnak a kan pek ti kha cohlang. Mikip kha zalong tein thimnak nawl a pek hna. Mah ah amah kan bia lai maw, bia lai lo timi zong aa tel. Jehovah nih a tling lomi nulepa nan si ti kha a hngalh i nan si khawh chung in nan i zuammi kha a sunsak. Cucaah nan fale nih thimnak an tuahmi cu nanmah rian si loin anmah rian a si. (Ptb. 20:11) Asinain palhnak kan tuah tiah nan ruah peng rih men lai. Cutin nan ruah ahcun nan intuarnak kong kha Jehovah sinah chim u law ngaihthiam hal u. Jehovah nih hnulei ah nan kir ṭhan kho ti lo i thil sining zong nan thleng kho ti lo ti kha a hngalh. Caankhatte ah nan fa nih a tuhmi kha zun awkah nan sinin aa ruahchan lo. Nan fa nih Jehovah sinah kir ṭhan ding in aa zuam ahcun lungtho tein a cohlan lai ti kha i cinken u.—Luka 15:18-20.

14. Ka sual tuk timi ruahnak kha zeicah kan hlawt awk a si?

¹⁴ Ka sual tuk timi ruahnak. Sualnak kan tuah tikah sualnak ka ngei timi ruahnak kan ngeihmi cu aa tlakmi a si. Asinain Jehovah nih sualnak ka ngei timi ruahnak ngei peng hna seh ti a kan duh lo. Mah cu kan hlawt dingmi thilrit a si. Kan sualnak kha kan phuan, kan i ngaihchih i sualnak tuah ṭhan ti lo awkah kan si khawh chung in kan i zuam ahcun Jehovah nih a kan ngaihthiam lai ti kha kan zumh khawh. (Lam. 3:19) Mah thil hna kan tuah hnu ahcun Jehovah nih sualnak ka ngei timi ruahnak ngei ti hna hlah seh ti a kan duh. Sualnak ka ngei timi ruahnak nih zeitluk in dah harnak a kan pek khawh ti kha a hngalh. (Salm 31:10) A zungzal in kan ngaih  a chiat ahcun nunnak tlikzuamnak ah kan lung a dong kho.—2 Kor. 2:7.

15. Ka sual tuk timi ruahnak tei awkah zeinihdah aan bawmh khawh? (1 Johan 3:19, 20) (Hmanthlak zong zoh.)

¹⁵ Mah thilrit kha zeitindah na hlawt khawh? Sualnak ka ngei tiah na ruah peng ahcun Pathian ‘ngaihthiamnak’ cung ah lungthin pe. (Salm 130:4) Pathian nih lungtak tein aa ngaichihmi hna kha a ngaihthiam hna i hitin bia a kamh hna: “[Nan] sualnak kha ka hngal camcin ti lai lo.” (Jer. 31:34) A sullam cu Jehovah nih aan ngaihthiam cangmi sualnak kong kha zeitik hmanh ah a ruat ṭhan ti lai lo tinak a si. Cucaah na tuahmi sualnak ruang ah atu ah na tonmi harnak cu Pathian nih a ka ngaihthiam lo caah a si tiah ruat hlah. Cun Khrihfabu ah rian cheukhat na sungh ca zong ah na lung dong hlah. Jehovah nih na sualnak kong a ruah ti lo bantuk in nang zong na ruah ve awk a si ti lo.—1 Johan 3:19, 20 rel.

16. Tlik aa zuammi in zeidah kan hngalh awk a si?

¹⁶ Nunnak caah tlik aa zuammi kan si caah ‘laksawng hmu dingte in [kan] tlik’ a hau. (1 Kor. 9:24) Kan phorh awk a simi thilri le kan hlawt awk a simi thilrit kar i aa dannak kha kan hngalhthiam ahcun cutin kan tuah khawh lai. Hi capar ah kan phorh awk le kan hlawt awk a simi thilri cheukhat kong lawng kan i ruah hna. Jesuh nih ‘zudin sa-einak le khuasak tintuk harnak lawng a ruatmi’ nan hung si kho tiah a kan ti. (Luka 21:34) Nunnak caah tlik aa zuammi in thlen a herhmi kong pawl hngalh awkah mah Baibal caang le a dang Baibal caang hna nih aan bawmh khawh.

17. Nunnak tlikzuamnak ah teinak kan hmu lai tiah zeicah kan zumh khawh?

¹⁷ Jehovah nih kan herhmi thazaang a kan pek lai caah nunnak tlikzuamnak ah teinak kan hmu lai ti kha kan zumh khawh. (Isa. 40:29-31) Cucaah na tlikmi kha nuarhter hlah. A hmai ah chiahmi laksawng hmuh ding in fakpi in a tlimi lamkaltu Paul kha i zohchunh. (Fil. 3:13, 14) Ahohmanh nih na ca ah an in tlikpiak kho lai lo nain Jehovah nih hlawhtlinnak hmuh awkah aan bawmh khawh. Jehovah nih na thilri phorh awk le a herh lomi thilrit pawl hlawt awkah aan bawmh khawh. (Salm 68:19) Jehovah ṭanpinak thawng in kawltung tiang inkhawhnak ngei bu tein na thli kho.