1. Mi tampi nih rianṭuannak kha zeitindah an hmuh?

NA UMNAK hmun i mi tam deuh nih rianṭuannak kha zeitindah an hmuh? Ram tampi ah mi nih hlan nakin rian kha fak chinchin in an ṭuan. Fakpi in rian a ṭuanmi cu an rian a tam tuk caah dinhnak caan le chungkhar he caan hmanṭinak asiloah thlaraulei ah a herhmi thil tuahnak caah a caan an ngei ti lo. (Pct. 2:23) Mah he i ralkah in mi cheukhat cu rian ṭuan kha an duh lo i rian ṭuan lo awkah silhnalhnak bia an chim.—Ptb. 26:13, 14.

2-3. Jehovah le Jesuh nih rianṭuannak he aa tlaiin zei zohchunh awk dah an chiah?

² A tlarimi hmuhnak a ngei lomi vawlei lungput he i ralkah in Jehovah le Jesuh nih rianṭuannak he aa tlaiin an hmuh ning kong kha ruathmanh. Jehovah cu rian ṭuan a duhmi a si ti kha kan hngalh. Jesuh nih fiang tein hitin a ti: “Ka Pa cu rian a ṭuan zungzal i cucaah kei zong nih ka ṭuan ve awk a si.” (Johan 5:17) Pathian nih vancungmi tampi a ser hna lio le van le vawlei a ser lioah a ṭuanmi rian kong kha ruathmanh. Vawlei ah aa dawh tukmi Pathian sermi thil tampi zong kan hmuh. Salm caṭialtu nih hitin a ti: “BAWIPA, na sermi thil hi an tam hringhran ko! An dihlak in fimnak in na ser hna. Vawlei cu na sermi thil in a khat.”—Salm 104:24.

³ Jesuh nih a Pa kha aa zohchunh. Pathian nih ‘van hna a fehter hna tikah’ fimnak a langhtertu in Fapa cu aa tel ve. Anih cu Jehovah pawngah “rian thiam ngaimi bantukin” a rak um. (Ptb. 8:27-31) Kum tampi a rauh hnu, vawleicung a um lio zongah Jesuh nih a ṭha bikmi rian kha a rak ṭuan. Mah rian cu a caah rawl bantuk a si, mah nih Pathian thlahmi a si kha a langhter.—Johan 4:34; 5:36; 14:10.

4. Jehovah le Jesuh sinin i dinhnak kong he aa tlaiin zeidah kan cawn khawh?

 ⁴ Jehovah le Jesuh nih rian i zuamnak he aa tlaiin zohchunh awk ṭha an chiah. Asinain mah cu i dinh a hau lo tinak a si maw? A si lo. Jehovah cu zeitikhmanh ah a tha a ba bal lo, cucaah i dinh a hau lo. Asinain Jehovah nih van le vawlei a ser dih hnuah ‘a rian cu a ngol i aa din’ tiah Baibal nih a ti. (Ex. 31:17) Cucaah Jehovah cu chikkhat aa din i a tuahmi thil cungah a lung a tling tinak a si. Vawleicung a um lioah Jesuh zong fakpi in rian a rak ṭuan, asinain i dinh awk le a hawile he zanriah eiṭi awkah a caan kha a rak hman.—Matt. 14:13; Luka 7:34.

5. Pathian salle tampi caah zeidah a har?

⁵ Baibal nih Pathian miphun kha rianṭuantu si awkah a forh hna. Pathian salle cu a tha a thumi si loin rian ah aa zuammi an si a hau. (Ptb. 15:19) Na chungkhar zohkhenh awkah vawlei rian na ṭuan men lai. Mah lengah Khrih zultu dihlak cu thawngṭha chim ding rian zong kan ngei. Asinain naa dinh zong a hau. Vawlei rian, phungchim rian le i dinhnak caan he aa tlaiin a tlarimi si awkah naa harh caan a um maw? Zeizat dah kan ṭuan lai i zei can dah kan i dinh lai ti kha zeitindah kan hngalh khawh?

6. Marka 6:30-34 nih Jesuh cu rianṭuannak le i dinhnak he aa tlaiin a tlarimi a si kha zeitindah a langhter?

⁶ Rianṭuannak ah a tlarimi si cu a biapi tuk. Thiang thlarau forhfialnak in Siangpahrang Solomon nih hitin a ti: “Thil vialte nih hin caan an ngei dih.” Cin caan, sak caan, ṭah caan, nih caan, lam caan le a dang caan hna a um tiah a ti. (Pct. 3:1-8) Kan nunnak ah a biapi tukmi thil pahnih cu rianṭuannak le i dinhnak a si. Jesuh cu rianṭuannak le i dinhnak he aa tlaiin a tlarimi hmuhnak a ngei. Voikhat cu lamkaltu pawl cu phungchimnak in an rak kir. An rian a tam tuk caah “rawl einak caan hmanh” an ngei lo. Cucaah Jesuh nih “kanmah lawngin kaa khatkhat ah kanmah lawng tein kan um khawh nakhnga dingah kal tuah u sihlaw a dinh zong nan i din tuah lai” tiah a ti hna. (Marka 6:30-34 rel.) Jesuh le a zultu pawl cu an duh ningin an i din kho zungzal lo nain Jesuh nih an i dinh a hau ti kha a hngalh.

7. Sabbath nawlbia nih zeitindah a kan bawmh?

⁷ A caan ah, kan i dinh a hau asiloah thlennak cheukhat kan tuah a hau. Mah kha Pathian nih hlanlio a miphun caah a rak timhtuahmi zarh fatin Sabbath ni kong in kan hngalh khawh. Kannih cu Moses Nawlbia tangah kan um ti lo. Asinain Sabbath kong in ṭhatnak kan hmu kho. Mah nih rianṭuannak le i dinhnak he aa tlaiin kan hmuh ning kha ṭha tein tuaktan awkah a kan bawmh khawh.   

8. Exodus 31:12-15 ningin Sabbath ni cu zei caah dah a si?

⁸ Baibal nih Pathian cu “ni” ruk chung thil a ser hnuah vawleicung i thil sernak rian in aa din tiah a ti. (Gen. 2:2) Asinain Jehovah cu rian ṭuan a duhmi a si, cucaah a dang lam in “rian a ṭuan zungzal.” (Johan 5:17) Jehovah cu “ni” ruk chung rian a ṭuan i “ni” sarihnak ni ah aa din. Cucaah Israel mi zong kha ni sarihnak ni paohah nan i din lai tiah a ti hna. Pathian nih Sabbath cu amah le Israel mi karlak ah hmelchunhnak a si tiah a ti. Mah ni cu “dinhnak ni, BAWIPA ni zarh a si.” (Exodus 31:12-15 rel.) Ahohmanh rian ṭuan lo dingin nawlpek an si i mah ah ngakchia, sal le innzuat saṭil zong an i tel. (Ex. 20:10) Mah nih thlaraulei thil kha lungthin pek deuh awkah a bawmh hna.

9. Jesuh chan ah mi cheukhat nih Sabbath ni he aa tlaiin zeibantuk a hmaan lomi ruahnak dah an ngeih?

 ⁹ Sabbath ni cu Pathian miphun pawl caah a ṭha tukmi ni a si; asinain Jesuh chan i biaknaklei hruaitu hna nih mah kha a hleihluat tuk in an hmuh. Annih nih Sabbath ni ah favui sih le mizaw damter hmanh kha a palh tiah an ti. (Mar. 2:23-27; 3:2-5) Asinain mah cu Pathian duhnak a si lo ti kha Jesuh nih fiang tein a langhter.

10. Jesuh nih Sabbath ni a hmuh ning he aa tlaiin Matthai 12:9-12 in zeidah kan cawn khawh?

¹⁰ Moses Nawlbia tangah an um caah Jesuh le a zultu pawl nih Sabbath kha an rak ulh. * Asinain Jesuh nih a biachim le a tuahsernak in Sabbath ni ah ṭhatnak tuah le midang bawmh cu a palh lo ti kha a langhter. Hitin a ti: “Sabbath ni ah hin ṭhatnak cu tuah phung a si ko.” (Matthai 12:9-12 rel.) Jesuh nih Sabbath ni ah zaangfahnak langhter le midang bawmh cu a palh tiah a ruat lo. Jesuh tuahmi thil nih Sabbath ni he aa tlaiin a biapi tukmi a kong pakhat kha a langhter. Pathian mi pawl cu nifatin an ṭuanmi rian in an i dinh caah thlaraulei thil kha lungthin an pek khawh. Jesuh cu Pathian biaknak caah Sabbath ni a ul pengmi chungkhar in a ṭhangmi a si. Mah kha Jesuh a chuahkehnak a simi Nazareth khua a um lio kong kan relnak in kan hngalh khawh, hitin a ti: “Jesuh cu . . . Sabbath ni ah cun hmasa i a rak tuah tawn bantuk khan pumhnak inn ah a kal. Cathiang rel awkah khan a hung dir.”—Luka 4:15-19.

11. Rianṭuannak he aa tlaiin aho nih dah Jesuh caah zohchunh awk ṭha a chiah?

¹¹ Josef nih Jesuh kha lehtama rian kong lawng si loin rianṭuannak he aa tlaiin Pathian hmuh ning kong zong kha a cawnpiak. (Matt. 13:55, 56) Cun Josef nih a chungkhar zohkhenh awkah nifate fakpi in rian a ṭuanmi zong kha Jesuh nih a hmuh ko lai. Lungthawh awk ngai a simi cu, Jesuh nih a zultu pawl kha hitin a ti hna: “Rianṭuantu nih a ṭuan man cu a hmuh awk a si.” (Luka 10:7) Jesuh nih rian i zuamnak kong he aa tlaiin ṭha tein a hngalh ti cu a fiang ko.

12. Rian i zuamnak kong kha zei Baibal caang hna ah dah a langhter?

¹² Lamkaltu Paul zong nih rian i zuamnak kong he aa tlaiin ṭha tein a hngalh ve. A biapi bikmi a rian cu Jesuh min le thawngṭha kong chim kha a si. Asinain Paul cu amah tein a paw aa cawm khawh nakhnga rian a ṭuan. Aho ca hmanhah “thilrit” a si nakhnga lo “chunzan in” ‘rian a ṭuanmi’ kha Thesalon khuami hna nih an hngalh. (2 Thes. 3:8; Lam. 20:34, 35) Paul nih thlam sernak rian kha a chim duhmi a si men lai. Korin khua a um lioah Akuila le Prisilla te sinah a rak um i “an sinah cun rian a ṭuan; amah zong cu anmah bantuk khan saphaw thlam ser in a paw aa cawmmi a si ve.” Paul cu “chunzan in” rian a ṭuan ti tikah i din loin a ṭuan tinak a si lo. Sabbath ni ti bantuk ah thlam sernak in aa din. Mah nih Sabbath ni ah rian a ṭuan lomi Judah mi hna sinah thawngṭha chimnak caanṭha a hmuhter.—Lam. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Lamkaltu Paul kong in zeidah kan cawn khawh?

¹³ Lamkaltu Paul nih zohchunh awk ṭha a chiah. Paul cu vawlei lei rian a ṭuanmi a si, asinain ‘Pathian sin i a rami thawngṭha kha a chim’ zungzal. (Rom 15:16; 2 Kor. 11:23) Midang zong kha cutin tuah ve awkah a forh hna. Cucaah Akuila le Prisilla cu ‘Khrih Jesuh rian ah a ṭuanṭi hawi an hung si.’ (Rom 12:11; 16:3) Paul nih Korin khua mi hna kha “Bawipa rian teimak tein nan ṭuannak ahcun i manh lo ngaiin” um ko u tiah tha a pek hna. (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Jehovah nih lamkaltu Paul kha hitin a ṭialter: “Ahohmanh rian ṭuan a duh lomi cu ei awk zeihmanh pe hna hlah u.”—2 Thes. 3:10.

14. Johan 14:12 chung i Jesuh bia nih zeidah a chim duhmi a si?

¹⁴ Hi donghnak caan ah a biapi bikmi rian cu phungchimnak le zultu siternak rian a si. Jesuh nih a zultu pawl nih amah nakin a ngan deuhmi thil hmanh an tuah khawh lai tiah a rak chimchung. (Johan 14:12 rel.) Asinain amah nih a tuahmi bantukin khuaruahhar thil kha kan tuah khawh ve lai a ti duhnak a si lo. Mah canah a zultu pawl nih amah nakin hmun tam deuh, mi tam deuh le caan sau deuh phung an chim lai i an cawnpiak hna lai a ti duhnak a si.

15. Kanmah le kanmah zei biahalnak dah kan i hal awk a si, zeicah?

¹⁵ Vawlei rian a ṭuanmi na si ahcun hitin i hal: ‘Mi nih rian aa zuammi in an ka hngal maw? Ka rian kha amahle a caante ah ka liim maw asiloah ka si khawh chungin a ṭha bik in ka ṭuan maw?’ Cutin na tuah ahcun na rianbawi nih aan bochan lai. Cun na rianṭuanṭi hawi pawl zong nih Pennak kong thawngṭha na chimmi kha ngaih an duh deuh lai. Phungchimnak le cawnpiaknak rian he aa tlaiin hitin i hal: ‘Phungchimnak rian ah aa zuammi pakhat in hngalhmi ka si maw? Voikhatnak len lio caah ṭha tein kaa timtuah maw? Lungthawhnak a ngeimi hna kha ka leng ṭhan colh hna maw? Cun phungchim ning lam a phunphun hna ah hmaan tein kaa tel maw?’ Cutin na tuah ahcun na rian ah nuamhnak na hmu lai.

16. I dinhnak he aa tlaiin Jesuh le lamkaltu pawl an lungput le tuchan i mi tampi an lungput cu zeitindah aa dan?

¹⁶ Jesuh nih amah le a zultu pawl cu a caan ah an i dinh a hau ti kha a hngalh. Jesuh chan le tuchan i mi tampi cu Jesuh bianabia chung i mirum pa bantuk an si. Mah mipa nih amah le amah kha hitin aa ti: “Nuam tein um ko cang, ei law ding law i nuam ko.” (Luka 12:19; 2 Tim. 3:4) Mah mipa nih nunnak ah a biapi bikmi cu i dinh le i nuamh kha a si tiah a ruah. Mah he i ralkah in Jesuh le a zultu pawl nih cun an nunnak ah nuamhnak kha biapi bik ah an chia lo.

17. Rian kan i dinh caan ah kan caan kha zeitindah kan hman?

¹⁷ Rian kan i dinh caan kha i dinhnak ca lawngah si loin phungchimnak le i pumhnak caah kan hmannak thawngin Jesuh kha kan i zohchunh. Kan caah zultu siternak rian le i pumhnak cu a biapi tukmi a si caah mah thil hna kha hmaan tein kan tuah khawh nakhnga thazaang chuah in kan i zuam. (Heb. 10:24, 25) Khual kan tlawn caan hmanhah thlaraulei ah kan tuah tawnmi thil hna kha kan tuah peng. Kan phanhnak hmun paohah kan i pum i kan tonmi hna sinah Baibal kong kan chim khawh nakhnga caanṭha kan kawl.—2 Tim. 4:2.

18. Kan Siangpahrang Jesuh Khrih nih zeidah tuahter a kan duh?

¹⁸ Kan Siangpahrang Jesuh Khrih cu a tlarimi a si i kannih zong rianṭuannak le i dinhnak he aa tlaiin a tlarimi hmuhnak kan ngeih khawh nakhnga a kan bawmh caah kan i lawm tuk. (Heb. 4:15) Jesuh nih a herh ningin i din hna seh ti a kan duh. Pumsalei kan herhmi thil caah rian i zuam hna seh law hrimhnak a pemi zultu siternak rian ah i tel hna seh ti zong a kan duh. Ahnu capar ah a ṭhalo tukmi sal sinak in kan luat khawh nakhnga Jesuh nih a tuahmi kong kha kan i ruah hna lai.