1-2. (a) Jubili timi cu zeidah a si? (“ Jubili timi cu Zeidah a Si?” timi rinli kulh ah zoh.) (b) Luka 4:16-18 ah Jesuh nih zei kong dah a chim?

RAM cheukhat ah siangpahrang asiloah siangpahrangnu a uknak kum 50 a tlin ah a hleikhunmi puai an tuah tawn. Mah kum cu uktu hna i jubili kum tiah auh a si. Jubili puai kha nikhat, zarhkhat asiloah mahnak tam hmanh an tuah men ko lai, asinain puai a dih tikah mi nih mah kong kha an philh colh.

² Kannih cu mah nakin a ṭha deuhmi Jubili kong kha kan i ruah hna lai. Mah cu hlanlio Israel mi nih kum 50 a tlin fatin kumkhat chung an rak tuahmi, luatnak a hmuhtermi Jubili puai nakin a ṭha deuh. Tuchan ah mah kong kha zeicah hngalh kan duh awk a si? Zeicahtiah Jehovah nih a kan timhtuahpiakmi kha a kan hngalhter ṭhan caah a si. Mah nih zungzal in a hmunmi luatnak a kan hmuhter lai. Jesuh zong nih mah a ṭha tukmi luatnak kong kha a rak chim.—Luka 4:16-18 rel.

3. Levitikas 25:8-12 ah a langhter bantukin Israel mi nih Jubili in zeitindah ṭhatnak an hmuh?

³ Jesuh nih luatnak kong a chim tikah zeidah a chim duhmi a si ti kha ṭha deuh in hngalh khawh awkah Pathian nih hlanlio a miphun caah a timhtuahmi Jubili kong kha i ruah hmasa hna u sih. Jehovah nih Israel mi kha hitin a ti hna: ‘Kum sawm nganak kum cu nan thianter lai i cu ram chung khuazakip ah, a chung i a ummi vialte kha, luatnak nan thanh hna lai; nan caah jubili a si lai, nannih nan thil cio le nan chungkhar sin cio ah nan kir lai.’ (Levitikas 25:8-12 rel.) A hmasa capar ah Israel mi nih zarh fatin an ulhmi Sabbath ni in ṭhatnak an hmuhning  kong kan i ruah cang hna. Israel mi nih Jubili in tah zeitindah ṭhatnak an hmuh? Tahchunhnak ah, Israel mi pakhat nih leiba tampi a ngei i leiba cham awkah a lo kha a zuar. Asinain Jubili kum chungah a lo kha a hmuh ṭhan. Cucaah leiba a ngeimi pa nih a “thil” kha a hmuh ṭhan khawh caah hmailei ah ro a co hngami a fale nih mah lo kha an sung ti lai lo. Asiloah leiba tampi a ngeimi pa nih leiba cham awkah amahle amah kha sal ah aa zuar men lai asiloah a fale lak i pakhat kha a zuar men lai. Asinain Jubili kum ah sal cu ‘an chungkhar sin cio ah an kir ṭhan.’ Cucaah ruahchannak ngei loin sal a tang zungzalmi an um lo. Jehovah nih a mi pawl a zohkhenh taktak hna ti kha mah timhtuahnak nih a langhter.

4-5. Kan caah Israel Jubili kong hngalh cu zeicah a biapit?

⁴ Jubili in hmuhmi a dang ṭhatnak cu zeidah a si? Jehovah nih hitin a ti: ‘Nannih lakah mipam nan um lai lo, zeitintiah BAWIPA nih nan ram chungah thluachuahnak an pek hna lai.’ (Deut. 15:4) Mah cu tuchan ah a cangmi thil he cun aa dang tuk. Mirum an rum chinmi le misifak an si a fah chinmi kha kan hmuh.

⁵ Khrihfa pawl cu Moses Nawlbia tangah kan um ti lo. Cucaah sal sinak in luatnak, leiba ngaihthiamnak le lo hmuh ṭhannak he aa tlaiin timhtuahmi hlanlio Jubili kha kan tuah ti lo. (Rom 7:4; 10:4; Efe. 2:15) Asinain Jubili kong hngalh cu kan caah a biapi. Zeicah? Zeicahtiah kannih zong mah in luatnak kan hmuh khawh ve caah a si. Mah luatnak nih Israel mi hna caah Jehovah timhtuahpiakmi kha a kan hngalhter ṭhan.

6. Minung cu zei in dah kan luat a herh?

⁶ A ṭhalo tukmi sualnak sal ah kan tan caah kan dihlak in luatnak kan herh. Misual kan si caah kan tar, kan zaw i kan thi. Mah kha mi tampi nih thlalang an i bih tik asiloah an zaw i siibawi sin an kal tikah a hmaan ti kha an hngalh. Sualnak kan tuah tikah kan lung a dong kho. Lamkaltu Paul nih “cu phung nih cun, ka pum chung i rian a ṭuanmi sualnak phung sal ah khan” a ka ser tiah a ti. Hitin a ti  chap: “Mi lungrethei ka va si dah. Thihnak i a ka kalpitu pum chung hin aho nih dah a ka khamh lai? Pathian lawnglawng nih kan Bawipa Jesuh Khrih thawngin a ka khamh lai.”—Rom 7:23, 24.

7. Isaiah nih luatnak kong he aa tlaiin zeidah a chimchung?

⁷ Lunglawmh awk ngai a simi cu Pathian nih sualnak in luatnak lam a kan timhtuahpiak. Jesuh thawng lawngin mah luatnak kha hmuh khawh a si. Vawleicung ah Jesuh a rat hlan kum 700 hrawngah profet Isaiah nih a ṭha tukmi hmailei luatnak kong kha a rak chimchung. Mah luatnak cu Jubili kum chungah Israel mi nih an hmuhmi luatnak nakin a ṭha deuh tukmi a si. Hitin a ti: “BAWIPA nih a ṭhawnnak in a ka khahter. Sifakmi hna sinah thawngṭha phorh awk le lung a kuaimi hna damter awk le sal i a tangmi hna sinah . . . luatnak chim awkah a ka thim i a ka thlah.” (Isa. 61:1) Mah chimchungbia cu ahote he dah aa pehtlaih?

8. Luatnak kong he aa tlaimi Isaiah chimchungbia cu ahote he dah aa pehtlaih?

⁸ Mah a biapimi luatnak kong chimchungbia cu Jesuh nih phungchim rian a thawk hnuah a hung tling. A chuahkehnak Nazareth khua i pumhnak inn a kal lioah cuka hmun ah aa pummi Judah mi hna sinah Isaiah chimchungbia kha a relpiak hna. Jesuh nih hitin a rel: “Bawipa Thlarau cu ka cungah a um. Sifakmi hna sin i Thawngṭha chim awkah chiti a ka thuh i Saltangmi hna sin i luatnak thanh awkah a ka thlah. Mitcaw mi hna sin i khuahmuh ṭhannak pek awk le Hremmi hna luatter dingah khan a ka thlah, Bawipa nih a mi hna a khamh hna lai ding kum cu va thanh awkah a ka thlah.” (Luka 4:16-19) Mah chimchungbia kha Jesuh nih zeitindah a tlinter?

9. Jesuh chan i mi tampi nih zei bantuk luatnak dah an i ruahchan?

⁹ Jesuh chan ah mi pawl nih Isaiah chimchungmi le Jesuh relmi luatnak kha an hun hmuh. Jesuh nih “hika Cathiang caang hi, nannih nih ka rel tikah nan theih bantukin, nihin ni ah hin a tling cang” tiah a ti caah mah kha kan zumh khawh. (Luka 4:21) Jesuh relmi kong a theimi, mi tampi nih Rom cozah uknak in luat awkah an i ruahchan men lai. Hitin a chimmi pa pahnih bantukin an ruah ve men lai: “Kannih nih cun amah cu Israel mi hna a luattertu a si rua lai tiah kan rak i ruahchan.” (Luka 24:13, 21) Asinain Jesuh nih a zultu pawl kha a puarhrang ngaimi Rom uknak ralchanh awkah a forh hna lo ti kha kan hngalh. Mah canah “Siangpahrang cu siangpahrang ta  a simi thil” kha pek awkah a fial hna. (Matt. 22:21) Cu a si ah mah lio caan ah Jesuh nih mi pawl kha zeitindah a luatter hna?

10. Jesuh nih mi pawl kha zei in dah a luatter hna?

¹⁰ Pathian Fapa cu mi pawl nih lamhnih in luatnak an hmuh nakhnga bawmh awkah a ra. Pakhatnak ah, Jesuh nih mi pawl kha biaknaklei hruaitu pawl i a hmaan lomi cawnpiaknak in luat awkah a bawmh hna. Mah lio caan i Judah mi tampi cu minung phungphai le a hmaan lomi zumhnak hna kha zulh awkah hnek an si. (Matt. 5:31-37; 15:1-11) Pathian biak awkah midang kan bawmh hna tiah aa timi hna nih Pathian kha an bia lo, cucaah annih cu mitcaw bantuk an si. Messiah le Messiah nih biatak a cawnpiakmi hna kha an cohlan lo caah Pathian kha an hngal lo. Cucaah an mit a caw peng i an sualnak cu ngaihthiam a si lo. (Johan 9:1, 14-16, 35-41) Biatak a cawnpiak hnanak thawngin le zohchunh awk ṭha a chiahnak thawngin Jesuh nih aa toidormi hna sinah a hmaan lomi cawnpiaknak in luat khawh ning kha a langhter.—Mar. 1:22; 2:23–3:5.

11. Jesuh nih luatnak a kan hmuhter ning a pahnihnak lam cu zeidah a si?

¹¹ Pahnihnak ah, Jesuh nih mi pawl kha ro an comi sualnak sal sinak in luat awkah a bawmh hna. Jesuh raithawinak cungah hrambunh in Pathian nih zumhnak a langhtermi le Amah nih a kan pekmi tlanhnak a cohlangmi hna i an sualnak kha a ngaihthiam khawh hna. (Heb. 10:12-18) Jesuh nih hitin a ti: “Fapa nih nannih kha an luatter hna ahcun nannih cu nan luat taktak lai.” (Johan 8:36) Mah luatnak cu Israel mi nih Jubili kum ah an hmuhmi luatnak nakin a ṭha deuh. Tahchunhnak ah, Jubili kum chungah sal sinak in a luatmi pa cu sal a si ṭhan kho i a donghnak ahcun a thi ko lai. Asinain Jesuh nih a kan pekmi luatnak cu zungzal in a hmun lai.

12. Jesuh nih a thanhmi luatnak in a hmasa bik ṭhatnak a hmumi cu ahote dah an si?

¹² AD 33, Pentekos ni ah Jehovah nih lamkaltu pawl le a dang zumhfekmi pa le nu hna kha thiang thlarau in chiti a thuh hna i a fale in a cohlan hna. A hnuah Jesuh he uktu ṭuanṭi dingin vancung ah a thawhter ṭhan hna lai. (Rom 8:2, 15-17) Annih cu Jesuh nih Nazareth khua i pumhnak inn ah a thanhmi luatnak in a hmasa bik ṭhatnak a hmumi an si. Anih cu Judah biaknaklei hruaitu pawl i a hmaan lomi cawnpiaknak le Pathian lung a tong lomi phungphai sal an si ti lo. Cun Pathian nih sualnak ruangah a chuakmi thihnak zongin a luatter hna lai. Langhternak Jubili  kum cu AD 33 ah Khrih zultu pawl chiti thuh an si in aa thawk i Jesuh Kum Thongkhat Uknak a dih tikah a dong te lai. Atu in Jesuh Kum Thongkhat Uknak a dongh tiang ah zei thilṭha dah a cang lai?

13-14. Chiti thuhmi Khrihfa lawng si loin Jesuh nih a thanhmi luatnak kha ahote nih dah an hmuh khawh rih?

¹³ Tuchan ah lungthin ṭha a ngeimi phun kip in a rami mi nuai tampi cu “tuu dang” ah an hun i tel. (Johan 10:16) Pathian nih annih cu Jesuh he vancung ah uktu ṭuanṭi dingin a thim hna lo. Mah canah annih cu vawleicung ah zungzal in an nung lai tiah Baibal nih a ti. Nangtah mah kha naa ruahchan ve maw?

¹⁴ Atu hmanhah Vancung Pennak ah aa tel hngami hna nih an hmuhmi ṭhatnak cheukhat kha na hmu ve. Jesuh tlanhnak man na zumh caah na sualnak ngaihthiam awkah Pathian kha na hal khawh. Cucaah Pathian hmaiah dirhmun ṭha le a thiangmi chiaṭha thleidannak lungthin na ngei kho. (Efe. 1:7; Biat. 7:14, 15) A hmaan lomi cawnpiaknak in na luat caah na hmuhmi thluachuah kong zong kha ruat. Jesuh nih “biatak cu nan hngalh lai i biatak nih cun aan luatter hna lai” tiah a ti. (Johan 8:32) Cu bantuk luatnak kan hmuh caah kan i nuam tuk.

15. Hmailei ah zei bantuk luatnak le thluachuah dah kan i ruahchan khawh?

¹⁵ A ngan deuhmi luatnak hmuh lai kha naa  ruahchan khawh. A rauhhlan ah Jesuh nih a hmaan lomi biaknak le a ṭha lomi cozah pawl kha a hrawh dih cang hna lai. Pathian nih amah a biami “mibu nganpi” kha a huhphenh hna lai i vawlei paradis ah thluachuah a pek hna lai. (Biat. 7:9, 14) Mi tampi cu an tho ṭhan lai i Adam sualnak ruangah a chuakmi thil vialte in luatnak caanṭha an hmu lai.—Lam. 24:15.

16. Hmailei ah mi nih zei bantuk a ṭha tukmi luatnak dah an hmuh lai?

¹⁶ Kum Thongkhat Uknak chungah Jesuh le amah he uktu a ṭuanṭimi hna nih mi pawl kha pumsalei le thlaraulei in a tlingmi ngandamnak hmuh awkah an bawmh hna lai. Mah caan i remh ṭhannak le luatnak cu Israel chan i Jubili bantuk a si lai. Vawleicung ah zumhfek tein Jehovah a biami dihlak cu mitling an hung si lai i sualnak in an luat lai.

17. Isaiah 65:21-23 ah Pathian miphun kong he aa tlaiin zeidah a chimchung? (A phaw hmanthlak zoh.)

¹⁷ Hmailei ah vawleicung i nunnak cu zeidah a lawh lai ti kha Isaiah 65:21-23 ah a langhter. (Rel.) Kan tha a thu lai lo i zeihmanh tuah loin kan um lai lo. Mah caan chungah Pathian miphun nih ṭhathnemhnak le lungsinak a pemi rian kha an ṭuan lai tiah Baibal nih a ti. Kum Thongkhat Uknak a dih tikah “sermi thil vialte hi thutnak sal sinak khan luatter an si lai i Pathian fale hna luatnak a sunglawimi kha an i hrawm te lai” ti kha kan zumh khawh.—Rom 8:21.

18. A nuammi hmailei nunnak kan ngei lai tiah zeicah kan zumh khawh?

¹⁸ Jehovah nih Israel mi kha rianṭuannak le i dinhnak he aa tlaiin a tlarimi an si nakhnga a rak timhtuahpiak hna, cu bantukin a ra laimi Khrih Kum Thongkhat Uknak zongah a miphun caah a tuah ve lai. Pathian biaknak caah a caan kan ngei lai ti cu a fiang ko. Tuchan ah Pathian biaknak cu nuamhnak hmuhnak caah a biapi tukmi a si, vawlei thar zongah cutin a si lai. Khrih Kum Thongkhat Uknak chungah kan dihlak in lungsinak a pemi rian kan ngei lai i Pathian kan biak dih lai caah kan i nuam tuk lai.