1. Jehovah nih nulepa kha zei rian dah a pek hna?

JEHOVAH nih a hmasa bik nuva kha fa ngeih duhnak lungthin he a ser hna. Baibal nih “fale hi BAWIPA sinin kan hmuhmi ro an si” tiah a ti. (Salm 127:3) Mah cu zei sullam dah a si? Na hawikom ṭha pakhat nih a tangka tampi zohkhenh awkah aan fial hei ti u sih. Zeitindah na um lai? Aan zumh caah naa uangthlar tuk ko lai. Asinain zeitindah him tein ka zohkhenh lai tiah na lungre a thei men lai. Kan Hawikom ṭha bik Jehovah nih nulepa kha tangka nakin a sunglawi deuhmi thil zohkhenh awkah rian a pek hna. An fale kha ṭha tein zohkhenh awk le nuamhter awkah rian a pek hna.

2. Zei biahalnak dah kan i ruah hna lai?

² Nuva hna nih fa an ngei lai maw asiloah zeitikah dah an ngeih lai timi kong ah aho nih dah biakhiahnak a tuah awk a si? Fale nih a nuammi nunnak an ngeih khawh nakhnga nulepa nih zeidah an tuah khawh? A ṭhami biakhiahnak tuah awkah Khrihfa nuva pawl a bawm khomi Baibal phunglam cheukhat kha ruathmanh.

3. (a) Nuva hna nih fa an ngei lai maw, ngei lai lo ti kha aho nih dah biakhiahnak a tuah awk a si? (b) Nuva hna i an hawile le an chungkhar nih zei Baibal phunglam dah an i cinken awk a si?

³ Nunphung cheukhat ahcun aa umkami nuva hna nih fa an ngeih colh awk a si tiah an ruah. Cucaah an chungkhar mi le midang nih nuva hna kha fa ngeih colh dingin an hnek men hna lai. Asia ah a ummi unaupa Jethro nih hitin a ti: “Khrihfabu  ah fa a ngeimi hna nih fa a ngei lomi nuva hna kha fa ngeih awkah an hnek hna.” Asia ah a ummi a dang unaupa Jeffrey zong nih hitin a ti: “Mi cheukhat nih fa a ngei lomi nuva hna kha nan tar tikah zohkhenhtu nan ngei lai lo tiah an ti hna.” Asinain nuva hna nih fa kan ngei lai maw, ngei lai lo ti kha anmah tein biakhiahnak an tuah awk a si. Biakhiahnak tuah cu anmah rian a si. (Gal. 6:5) Hawikom le chungkhar hna nih aa umkami nuva hna kha nuamhter an duh hna ti cu a hmaan ko. Asinain fa kan ngei lai maw, ngei lai lo ti tu cu nuva nih anmah tein biakhiahnak an tuah awk a si ti kha kan i cinken a hau.—1 Thes. 4:11.

4-5. Nuva hna nih zei a kong pahnih dah an i ruah a herh, cu bantuk kong cu zeitikah dah i ruah ah a ṭhat bik lai? Fianter.

⁴ Fa ngeih awkah biakhiahnak a tuahmi nuva hna nih a biapi tukmi mah biahalnak pahnih hi an i ruah awk a si: Pakhatnak, zeitikah dah fa kan ngeih lai? Pahnihnak, fa pa zeizat dah kan ngeih lai? Nuva caah cu bantuk kongkau i ruah cu zeitik ah dah a ṭhat bik lai? Mah kong pahnih cu zeicah a biapit tuk?

⁵ Nuva hna nih an i um hlanin fa ngeihnak kong kha an i ruahcia awk a si. Zeicah? Mah kong he aa tlaiin ruahnak i khah cu a biapi tukmi a si caah a si. Cun fa ngeih awkah timhcia kan si cang maw, si cang lo timi kong zong kha an i ruah a hau lai. Nuva cheukhat nih fa ngeih awkah an i um hnu in a tlawm bik kumkhat asiloah kumhnih hngah dingin biakhiahnak an tuah. Zeicahtiah nulepa an hun si ahcun an caan le an thazaang tampi hman a hau cang lai. Cutin chikkhat an hngahmi nih pakhat le pakhat caan tam deuh i pek khawh awk le i naih deuh awkah a kan bawmh lai tiah an ruah.—Efe. 5:33.

6. Harnak caan ah kan nun caah nuva cheukhat nih zei biakhiahnak dah an tuah?

⁶ Khrihfa cheukhat cu Noah fapa pathum le an nupile kha an i zohchunh hna. Mah nuva tuahthum cu fa an ngei colh lo. (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pet. 2:5) Jesuh nih kan chan kha “Noah chan” he a tahchunh caah “harnak caan” ah kan nung cang ti cu a fiang ko. (Matt. 24:37; 2 Tim. 3:1) Cucaah nuva cheukhat nih Jehovah rian tam deuh in an ṭuan khawh nakhnga fa ngeih colh lo awkah biakhiahnak an tuah.

7. Luka 14:28, 29 le Phungthlukbia 21:5 ah kan hmuhmi phunglam hna nih nuva kha zeitindah a bawmh khawh hna?

⁷ Fa kan ngei lai maw, ngei lai lo timi le pa zeizat dah kan ngeih lai timi biakhiahnak an  tuah tikah a fimmi nuva nih cun ‘zeizat dah a dih lai ti kha an tuak hmasa.’ (Luka 14:28, 29 rel.) Fale a zohkhenhmi nuva hna nih fale zohkhenhnak ah tangka lawng si loin a caan le thazaang zong a dih ti kha an hngalh. Cucaah nuva hna nih mah biahalnak hna hi an ruah awk a si: ‘Kan pahnih ningin chungkhar zohkhenh awkah rianṭuan a hau lai maw? Kan chungkhar caah a herh taktakmi thil kong he aa tlaiin kan ruahnak aa khat maw? Kan pahnih in rian kan ṭuan ahcun kan fale kha aho nih dah a zohkhenh hna lai? An ruahnak le an tuahsernak cungah ahodah huham a ngei lai?’ Nuva cheukhat nih cun mah biahalnak hna an i ruah tikah Phungthlukbia 21:5 kha an zulh.—Rel.

8. Nuva hna nih zei harnak dah an i ruahchan awk a si, dawtnak a ngeimi va nih zeidah a tuah lai?

⁸ Ngakchia nih nulepa sinin a caan le thazaang tampi a herh i hmuh awk zongah aa tlak. Cucaah nuva hna cu an fale an i cih tuk ahcun an fale pakhat cio an herhmi kha pek awkah an i harh men lai. An fale aa cihmi nuva cheukhat nih kan lungre a thei tiah an ti. Nule nih pumsalei le lungthinlei in kan ba tuk tiah an ruah men lai. Mah tikah hmaan tein hlathlainak tuahnak, thlacamnak le phungchimnak caah thazaang a ngei ti lai lo. Cun pumh lioah lungthin pek awkah aa harh men lai, cucaah pumhnak in ṭhatnak a hmu ti men lai lo. Pumhnak le inn ah an fa zohkhenh a herh tikah dawtnak a ngeimi a va nih a bawmh khawhmi vialte a bawmh lai ti cu a fiang ko. Tahchunhnak ah, a nupi kha inn rian a bawmh khawh. Chungkhar Pumhnak program in an dihlak ṭhatnak an hmuh nakhnga fakpi in aa zuam lai. Cun a chungkhar pawl kha phungchimnak ah hmaan tein a kalpi hna lai.

9-10. Fale bawmh awkah nulepa nih zeidah an tuah a herh?

⁹ Fale nih Jehovah an dawt nakhnga bawmh awkah nulepa nih zei thil cheukhat dah an tuah khawh? Ziaza rawhralnak in an fale kha zeitindah an huhphenh khawh hna? Nulepa nih an tuah khawhmi thil cheukhat kha ruathmanh.

¹⁰ Jehovah bawmhnak hmuh awkah thla cam. Samson a nu le a pa, Manoah le a nupi nih zohchunh awk ṭha an chiahmi kong kha ruathmanh. Manoah le a nupi nih fapa kan ngei lai ti an hngalh tikah Manoah nih an fa zohkhenh ning he aa tlaiin lamhruainak hmuh awkah Jehovah kha a nawl.

11. Biaceihtu 13:8 ah a langhter bantukin nulepa nih Manoah kha zeitindah an i zohchunh khawh?

¹¹ Bosnia le Herzegovina ah a ummi Nihad le Alma cu Manoah kong in an cawn. Hitin an  ti: “Manoah bantukin nulepa ṭha si dingin lamhruainak hmuh awkah Jehovah kha kan nawl. Jehovah nih Baibal, Baibal hrambunh in chuahmi cauk, khrihfabu pumhnak le civui ti bantuk lam tampi in kan thlacamnak kha a kan leh.”—Biaceihtu 13:8 rel.

12. Josef le Mary nih an fale caah zei zohchunh awk ṭha dah an chiah?

¹² Tuahsernak in cawnpiak hna. Na chimmi cu a biapi ko nain na tuahsernak cu na fale cungah huham a ngei deuh lai. Josef le Mary nih Jesuh i telin an fale caah zohchunh awk ṭha an chiah. Josef cu a chungkhar zohkhenhnak caah rian fakpi in a ṭuan. Mah lengah Jehovah biaknak kha sunsak awk zongah tha a pek hna. (Deut. 4:9, 10) Nawlbia nih a hal hna lo nain Josef nih a chungkhar pawl kha Jerusalem i “kum fate in” tuahmi Lanhtak puai ah a kalpi lengmang hna. (Luka 2:41, 42) Josef chan i pale cheukhat nih chungkhar dihlak in khualtlawn cu a har tuk i a caan le tangka tampi a dih tiah an ruah. Asinain Josef nih thlaraulei thil kha a sunsak tuk i a fale zong kha sunsak ve awkah a cawnpiak hna. Mary zong nih Baibal kha ṭha tein a hngalh. A bia le a tuahsernak in a fale kha Pathian Bia sunsak awkah a cawnpiak hna lai ti cu a fiang ko.

13. Nuva tuahkhat nih Josef le Mary kha zeitindah an i zohchunh hna?

¹³ A hmasa ah langhtermi Nihad le Alma nih Josef le Mary kha i zohchunh an duh hna. Pathian dawt awk le biak awkah an fapa an cawnpiak tikah mah nih zeitindah a bawmh hna? Hitin an ti: “Kan nunning in kan fapa kha Jehovah phunglam ningin nun cu zeitluk in dah a ṭhat ti kha hngalhter awkah kan i zuam.” Nihad nih hitin a ti chap: “Na fa siter na duhmi phun bantukin nangmah theng um.”

14. Nulepa nih an fale cu ahote he dah an i komh ti kha zeicah an hngalh a herh?

¹⁴ Hawikom ṭha i thim awkah na fa kha bawm. Nulepa nih an fale cu ahote he dah an i komh i zeidah an tuah ti kha an hngalh a hau. Mah ah an fale nih social media le phone in pehtlaihnak an tuahmi hna hngalh zong aa tel. An hawikom pawl cu fale ruahnak le tuahsernak cungah huham an ngei kho.—1 Kor. 15:33.

15. Nulepa nih Jessie sinin zeidah an cawn khawh?

¹⁵ Nulepa nih computer asiloah phone le tablet kong kha an hngalh setsai lo ahcun zeidah an tuah khawh? Philipines ah a ummi Jessie timi pa pakhat nih hitin a ti: “Electronic thilri kong kha tlawmpal lawng kan hngalh. Asinain kan fale kha electronic thilri ṭih a nunnak kong cawnpiak loin kan um hna lo.” Jessie nih electronic thilri kong ṭha tein a hngalh lo ca men ah a fale kha cu bantuk thilri hman lo awkah a kham hna lo. Hitin a ti: “Ka fale kha electronic thilri hmangin holh thar cawn awk, pumhnak caah hlathlainak tuah awk le nifate Baibal rel awkah tha ka pek hna.” Nulepa na si ahcun jw.org^® chung i “Kumhrafai” timi ah a ummi, ca i kuatnak le Internet ah hmanthlak taarnak kong he aa tlaiin ruahnak cheuhnak kha na fale he rel in nan i ruah cang maw? Cun Aho nih Dah Aan Uk—Nangmah nih Maw asiloah Electronic Thilri nih Dah? timi video le Internet In Pehtlaihnak Ah A Fimmi Si timi video kha tah na fale he nan zoh ṭhan cang maw? * Fimkhur tein electronic thilri hmanning he aa tlaiin na cawnpiak hna tikah mah hriamnam hna cu na caah bawmtu an si lai.—Ptb. 13:20.

16. Nulepa tampi nih zeidah an tuah, a phichuak cu zeidah a si?

¹⁶ Nulepa hna nih an fale kha Pathian rianṭuannak ah zohchunh awk a ṭhami hna he caan an hmanṭi khawh nakhnga an timhtuah. Tahchunhnak ah, Côte d’Ivoire ah a ummi,  N’Déni le Bomine timi nuva tuahkhat nih peng zohkhenhtu pawl kha an inn ah tlun dingin an sawm tawn hna. N’Déni nih hitin a ti: “Mah nih kan fapa upa bik cungah ṭhatnak a chuahter. Hmaikal a hung ṭuan i atu cu peng zohkhenhtu bawmtu in rian a ṭuan cang.” Na fale caah cu bantuk hawikomhnak kha na timhtuah kho lai maw?

17-18. Nulepa nih an fale kha zeitik in dah an cawnpiak hna awk a si?

¹⁷ Na fale kha an ngakchiat lio tein cawnpiak hna. Nulepa nih fale an ngakchiat lio tein cawnpiak cu a ṭha. (Ptb. 22:6) Lamkaltu Paul he khual a tlawngmi Timote kong kha ruathmanh. Timote cu ‘a ngakchiat lio tein’ a nu Zunis le a pi Lois nih an cawnpiak.—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Côte d’Ivoire ah a ummi Jean-Claude le Peace timi nuva tuahkhat nih an fale paruk kha Jehovah dawt awk le biak awkah an cawnpiak khawh hna. Cutin cawnpiak khawh awkah zeinihdah a bawmh hna? Zunis le Lois kha an i zohchunh hna. Hitin an ti: “Kan fale kha an chuah hnu tlawmpal, bawhte an si lio tein Baibal kan cawnpiak hna.”—Deut. 6:6, 7.

19. Fale Baibal kong “fel tein cawnpiak” timi cu zei sullam dah a si?

¹⁹ Fale Baibal kong “fel tein cawnpiak” timi cu zei sullam dah a si? “Fel tein cawnpiak” timi cu atu le atu chimh ṭhan lengmang kha a si. Cutin tuah khawh awkah nulepa nih an fale he caan an hmanṭi lengmang a hau. Fale cu lamhruainak chimh ṭhan lengmang an hauh caah a caan ah nulepa cu an lung a dong kho. Asinain nulepa nih mah kha Pathian Bia hngalhthiam awk le zulh awkah fale bawmhnak caanṭha in an hmuh awk a si.

20. Fale cawnpiaknak ah Salm 127:4 zulh khawh ning kong kha fianter.

²⁰ Na fale kong kha ṭha tein hngalh i zuam. Salm 127 ah fale kha cantiang he a tahchunh hna. (Salm 127:4 rel.) Cantiang sernak thilri cu aa lawh lo bantukin a hmetngan zong aa lo lo. Cu bantukin fale zong an i lo cio lo. Cucaah nulepa nih fale pakhat cio zeitindah kan cawnpiak hna lai ti kha biakhiahnak an tuah a hau. Jehovah biak awkah fale pahnih cawnpiaknak ah hlawhtlinnak a hmumi, tuchan Israel ram ah a ummi nuva tuahkhat nih bawmhnak an hmuhnak kong kha hitin an chim: “Kan fale kha a dangdang in Baibal  kan cawnpiak hna.” Cu bantuk lam in Baibal cawnpiak cu a herh maw asiloah a si kho lai maw ti kha chungkhar lu nih biakhiahnak a tuah a hau.

21. Nulepa nih Jehovah sinin zei bawmhnak dah an i ruahchan khawh?

²¹ A caan ah nulepa nih fale cawnpiak cu a har tuk tiah an ruah men lai, asinain fale cu Jehovah sinin hmuhmi laksawng an si. Jehovah cu nulepa bawmh awkah timhcia a si zungzal. Nulepa hna i an thlacamnak kha lungtho tein a ngaihpiak hna. Cun Baibal, kan cauk le Khrihfabu i a dang nutling, patling a simi nulepa hna ruahnak cheuhnak kha hmangin an thlacamnak kha a leh hna.

22. Nulepa nih an fale an pek khawhmi thil hna lakah a ṭha bikmi cu zeidah an si?

²² Mi cheukhat nih kum 20 tiang lawng fale kha kan zohkhenh hna awk a si tiah an ti, asinain nulepa cu nulepa an si zungzal ko. An fale an pek khawhmi thil hna lakah a ṭha bikmi cu dawtnak, an caan le Baibal ah hram aa bunhmi cawnpiaknak hna an si. Fale pakhat cio nih cawnpiaknak an lehrulhning cu aa dang cio lai. Asinain Jehovah a dawmi nulepa sinin a ṭhangmi tam deuh cu Asia i unaunu Joanna Mae bantukin an intuar ve, hitin a ti: “Ka nu le ka pa sinin ka hmuhmi cawnpiaknak kong ka ruah ṭhan tikah Jehovah dawt dingin an rak ka cawnpiak caah kaa lawm tuk. Hrin sawhsawh lawng si loin sullam a ngeimi nunnak zong an ka pek.” (Ptb. 23:24, 25) Unau tampi zong nih cutin an intuar ve.