1. Nu pakhat nih va ngeih dingin bia a khiah ahcun zei biahalnak hna dah aa hal awk a si?

KHRIHFA kan dihlak in a tlingmi lu a simi Jesuh Khrih nawlngeihnak tangah kan um. Asinain Khrihfa nu pakhat cu va a ngeih tikah a tling lomi pa lu sinak tangah a um. Mah cu zuamcawhnak a si kho. Cucaah a vat dingmi a innchung hawi kong he aa tlaiin amah le amah hitin aa hal awk a si: ‘Mah unaupa cu a ṭhami chungkhar lu a si lai ti kha zeinihdah a langhter? A nunnak ah Jehovah biak kha biapi bik ah a chia maw? Cutin a si lo ahcun kan i ṭhitum hnuah thlarau lei ah aa zuammi chungkhar lu a si te ko lai tiah zeinihdah a ka ruahter?’ Cun unaunu nih hiti zongin aa hal awk a si: ‘Kan i ṭhitumnak ah ṭhathnemhnak a um nakhnga zei sining hna dah ka ngeih? A lung a saumi le a siangmi ka si maw? Jehovah he a ṭhami pehtlaihnak ka ngei maw?’ (Pct. 4:9, 12) Nu pakhat nih va a ngeih hlanah a ṭhami biakhiahnak a tuah ahcun mah nih hlawh a tlingmi le a nuammi chungkhar si awkah a bawmh khawh lai.

2. Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

² Unaunu nuai tampi nih an vale nawl an ngaihnak thawngin zohchunh awk ṭha an chiah. Annih cu thangṭhat awk ngai an si. Mah zumhfekmi unaunu hna he Jehovah kan biakṭi khawh caah kan i lawm tuk. Hi capar ah mah biahalnak pathum i a phi kha kan i ruah hna lai: (1) Nupile nih zei bantuk harnak dah an ton? (2) Nupi pakhat nih a va nawlngaih awkah zeicah aa thim awk a si? (3) Khrihfa vale le nupile nih nawlngaihnak kong he aa tlaiin Jesuh, Abigail, Josef nupi le Jesuh nu a simi Mary sinin zeidah an cawn khawh?

3. Aa ṭhiummi nuva dihlak nih zeicah zuamcawhnak an ton?

³ Ṭhitumnak cu Pathian sinin hmuhmi a tlingmi laksawng a si, asinain minung cu mitlinglo kan si. (1 Johan 1:8) Cucaah Baibal nih aa ṭhiummi hna cu “nifa tein a chuak lengmangmi harnak” an tong lai tiah ralrin a pek hna. (1 Kor. 7:28) Nupi pakhat nih a ton khawhmi zuamcawhnak cheukhat kong kha kan i ruah hna lai.

4. Nu pakhat nih a va nawlngaih cu zeicah a nautami in a hmuh khawh men?

⁴ A caan ah nupi pakhat nih a hnulei sining ruangah a va nawlngaih cu a nautami in a hmuh men lai. United States ah a ummi Marisol nih hitin a ti: “Ka ṭhannak hmunhma i nu pawl nih pa pawl he zeilei paohah kan i ruang dih tiah an chim lengmang. Jehovah nih vale kha nawlngeihnak a pek hna i nupile nih an vale kha upat hna seh tiah bia a khiah, asinain nupile zong upatnak hmuh awkah an i tlak ti kha ka hngalh. Cucaah lu sinak he aa tlaiin a tlarimi hmuhnak ngeih peng cu zuamcawhnak a si.”

5. Nu kong he aa tlaiin pa cheukhat nih zei a hmaan lomi ruahnak dah an ngeih?

⁵ Asinain nu pakhat cu pa nakin nu pawl cu an nauta deuh tiah a ruatmi pa pakhat he an i ṭhium men lai. Thlanglei America ah a ummi unaunu Ivon nih hitin a ti: “Kan ummnak hmun ahcun nu pawl cu pa pawl rawl an ei dih hnu lawngah an ei. Ngakchianu pawl kha rawl an chuanter hna i inn an thianhter hna, asinain ngakchiapa pawl tu cu an nule le an unule nih an tuahpiak hna. Cun ‘inn siangpahrang nan si’ tiah an ti hna.” Asia ah a ummi unaunu Yingling nih hitin a ti: “Kan holh ah nu nih cun thiamnak asiloah thilti khawhnak ngeih a hau lo ti sullam a ngeimi phungthluk pakhat a um. An rian cu inn rianṭuan kha a si i an vale sinah an ruahnak chimnak nawl an ngei lo.” Dawtnak a langhter lo i Baibal chimmi ningin a zul lomi va pakhat nih cun a nupi kha harnak a pek, cun Jesuh kha aa zohchunh lo i Jehovah lung zong a lawmhter lo.—Efe. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Nupile nih Jehovah he a ṭhami pehtlaihnak an ngeih nakhnga zeidah an tuah a hau?

⁶ A hmasa capar ah langhter a si bantukin Khrihfa vale nih an chungkhar pawl kha thlaraulei, lungthinlei le pumsalei ah an herhmi an bawmh hna lai tiah Jehovah nih aa ruahchan. (1 Tim. 5:8) Asinain va a ngeimi unaunu hna nih Baibal rel awk, mah kong ruah ṭhan awk le Jehovah sinah lungtak tein thla cam awkah a caan an pek a hau. Mah cu zuamcawhnak a si kho. An rian a tam tuk caah nupile nih cutin tuah awkah a caan asiloah thazaang kan ngei lo tiah an ruah men lai. Asinain cutin tuah awkah a caan lak cu a biapi tukmi a si. Zeicah? Zeicahtiah Jehovah nih kan dihlak in amah he a ṭhami pehtlaihnak ngei zungzal hna seh ti a kan duh caah a si.—Lam. 17:27.

7. Zeinihdah nupi pakhat kha a va upat awk le nawlngaih awkah a fawiter lai?

⁷ Nupi pakhat nih a tling lomi a va nawlngaih awkah fakpi in kaa zuam a hau ti kha a hngalh a hau. Asinain a va kha a upat i a nawl a ngaih awk a si timi kong he aa tlaiin Baibal chimmi kha a hngalhthiam i a cohlan ahcun Jehovah pekmi mah rian kha tlamtling tein ṭuan awkah aa fawih deuh lai.

8. Efesa 5:22-24 ningin Khrihfa nupi pakhat nih a va nawlngaih awkah zeicah aa thim awk a si?

⁸ Khrihfa nupi pakhat nih a va nawlngaih awkah aa thimmi cu Jehovah nih cutin tuah  awkah a hal caah a si. (Efesa 5:22-24 rel.) Vancung a Pa nih a ka dawt ti kha a hngalh i ka caah a ṭha lo dingmi zei thil hmanh tuah dingin a ka hal lo ti zong kha a hngalh.—Deut. 6:24; 1 Johan 5:3.

9. Khrihfa unaunu pakhat nih a va nawlngeihnak kha a upat tikah zeidah a cang?

⁹ Vawlei nih nu pawl kha Jehovah phunglam kha zeirel loin um awk le nawlngaihnak kha a nautami in hmuh awkah tha a pek hna. Mah ruahnak a karhtermi hna nih kan dawtmi Pathian kong kha an hngal lo ti cu a fiang ko. Jehovah nih a sunglawimi a fanule a nautatter hngami zei nawlbia hmanh a pe hna lai lo. Jehovah pekmi rian tlamtling tein ṭuan awkah fakpi in aa zuammi unaunu pakhat nih cun a chungkhar ah daihnak a chuahter. (Salm 119:165) Cucaah a vapa, amah le a fale nih ṭhatnak an hmuh.

10. Carol nih a chimmi bia in zeidah kan cawn khawh?

¹⁰ Nupi pakhat nih a tling lomi a va nawl a ngaihnak thawngin lu sinak a dirhtu Jehovah a dawt le a upat kha a langhter khawh. Thlanglei America ah a ummi Carol nih hitin a ti: “Ka vapa nih palhnak a tuah lai ti kha ka hngalh. Asinain mah a palhnak ka lehrulh ning nih Jehovah he kan i hawikomhnak ka sunsak tuk ti a langhtermi a si ti zong kha ka hngalh. Cucaah vancung ka Pa lunglawmhter ka duh caah nawlngaih zungzal dingin kaa zuam.”

11. Unaunu Aneese kha midang ngaihthiam awkah zeinihdah a bawmh, a chimmi bia in zeidah kan cawn khawh?

¹¹ Nu pakhat nih a intuarnak le a lungretheihnak kha a vapa nih zei ah a rel lo tiah a ruah ahcun a va upat le a nawlngaih cu a caah zuamcawhnak a si kho. Asinian cu bantuk thil a can tikah unaunu Aneese nih a lehrulh ning kong hi i cinken. Hitin a ti: “Thinhun lo awkah kaa zuam. Kan dihlak in palhnak kan tuah khawh ti kha kaa cinken peng. Ka hmuitinh cu Jehovah bantukin lungtak tein midang ngaihthiam kha a si. Midang ka ngaihthiam hna tikah ka lung zong a dai ṭhan.” (Salm 86:5) Ngaihthiam a hmangmi nupi pakhat nih a va nawlngaih kha aa fawih deuh.

12. Baibal ah zei kong hna dah aa tel?

¹² Mi cheukhat nih nawl a ngaimi pakhat cu a thazaang a dermi a si tiah an ruah. Asinain  mah cu a zungzal in cun a hmaan lo. Baibal chungah a thazaang a ṭhawng i nawl a ngaimi hna kong tampi aa tel. Jesuh, Abigail le Mary sinin kan cawn khawhmi kong kha i ruahhmanh hna u sih.

13. Jesuh nih zeicah Jehovah nawl kha a ngaih? Fianter.

¹³ Jesuh nih Jehovah nawl kha a ngaih ko nain mah cu fimnak a ngeih lo ca le thil ti khawhnak a ngeih lo caah a si lo. A sawhsawh tein le fiang tein a cawnpiakmi hna nih anih cu a fim tukmi a si ti kha a langhter. (Johan 7:45, 46) Jehovah nih Jesuh thil ti khawhnak kha a upat tuk caah van le vawlei a ser lioah a pawngah rianṭuan dingin nawl a awnh. (Ptb. 8:30; Heb. 1:2-4) Cun Jehovah nih Jesuh a thawhter ṭhan hnuah “vancung le vawleicung i a ummi nawlngeihnak vialte” kha a pek. (Matt. 28:18) Thil ti khawhnak a ngei tukmi a si ko nain Jesuh nih Jehovah lamhruainak kha a rak kawl zungzal. Zeicah? Zeicahtiah a Pa kha a dawt caah a si.—Johan 14:31.

14.(a) Jehovah nih nu pawl a hmuh hna ningin vale nih zeidah an cawn khawh? (b) Phungthlukbia 31 in vale nih zeidah an cawn khawh?

¹⁴ Vale nih an cawn khawhmi. Jehovah nih nu pawl kha pa nakin a nautami in a hmuh hna caah an vale nawlngaih dingin a fialmi hna a si lo. Jehovah nih Jesuh he uktu rian ṭuanṭi awkah nu he, pa he a thim hnanak thawngin nu pawl kha a nautami in a hmuh hna lo kha a langhter. (Gal. 3:26-29) Jehovah nih a Fapa a zumh kha nawlngeihnak a peknak thawngin a langhter. Mah bantukin khua a tuaktan thiammi va nih cun a nupi kha nawlngeihnak cheukhat a pek lai. Baibal ah thilti khawhnak a ngeimi nupi pakhat nih a tuah khawhmi kong kha a langhter. Tahchunhnak ah, inn rian kha ṭha tein ṭuan khawh awkah a tlangtlak khawh, a herhmi thilri a cawk, a zuar khawh i chawlehnak hna a tuah khawh. (Phungthlukbia 31:15, 16, 18 rel.) Anih cu a ruahnak chimnak nawl a ngei lomi sal pakhat a si lo. Mah canah a va nih a zumh i a ruahnak zong a ngaihpiak. (Phungthlukbia 31:11, 26, 27 rel.) Pa pakhat nih a nupi kha cu bantuk upatnak he a pehtlaih ahcun a nupi nih nuam tein a nawl a ngaih lai.

15. Nupile nih Jesuh sinin zeidah an cawn khawh?

¹⁵ Nupile nih an cawn khawhmi. Jesuh nih thil tampi a rak tuah ko nain Jehovah lu sinak tangah aa dormi kha a nautami in a rak ruat lo. (1 Kor. 15:28; Fil. 2:5, 6) Mah bantukin Jesuh aa zohchunhmi, thil ti khawhnak a ngeimi nu pakhat zong nih vale nawlngaih cu a nauta in a ruat ve lo. A nupi nih a vapa a bawmhmi cu a va a dawt ca lawngah si loin a bik in Jehovah a dawt le a upat caah a si.

16. Abigail nih 1 Samuel 25:3, 23-28 ningin zei zuamcawhnak dah a ton? (A phaw hmanthlak zoh.)

¹⁶ Abigail a va cu Nabal a si. Anih cu amah zawn lawng aa ruatmi, aa porhlawmi le lawmh a hngal lomi a si. Cutin a si ko nain Abigail nih a vapa kha a kaltak lo. Abigail nih a vapa kha kaltak duh sehlaw David le a mi pawl nih a vapa kha an thah nakhnga nawl a rak awnh khawh hna. Asinain cutin a rak tuah lo. Mah canah Nabal le a chungkhar pawl kha kilven khawh awkah a rak i zuam. Abigail nih David le a ralkap 400 hmaiah upatnak he an buaibainak a tawnghtham ning kong kha ruathmanh. Cun a vapa tuahsernak kong zongah lungtho tein ngaihthiamnak a rak hal. (1 Samuel 25:3, 23-28 rel.) David nih mah a ralṭhami nu kha hmangin Jehovah nih sualnak ngan tuah lo awkah ruahnak a ka cheuh ti kha a hngalh.

17. Vale nih David le Abigail kongin zeidah an cawn khawh?

¹⁷ Vale nih an cawn khawhmi. Abigail cu a fim tukmi nu a si. David nih Abigail ruahnak cheuhmi a ngaihmi cu fim a si. A phichuak cu a sual lomi kha a rak that hna lo.  Mah bantukin a fimmi va nih cun a biapimi biakhiahnak a tuah hlanah a nupi ruahnak cheuhnak kha ṭha tein a ruah lai. A nupi ruahnak cheuhmi nih a ṭhalomi biakhiahnak tuah lo awkah a bawmh khawh men lai.

18. Nupile nih Abigail sinin zeidah an cawn khawh?

¹⁸ Nupile nih an cawn khawhmi. Jehovah a daw i a upatmi nupi pakhat nih a vapa cu Jehovah a bia lomi asiloah Pathian phunglam ningin a nung lomi a si hmanhah an chungkhar ah ṭhatnak a chuahter khawh. An chungkhar i ṭhen khawhnak lam kha a kawl lai lo. Mah canah a vapa kha a upat lai i a nawl a ngaih lai, cun a va nih Jehovah kong a cawn khawh nakhnga forh awkah aa zuam lai. (1 Pet. 3:1, 2) Asinain a vapa nih Jehovah biak dingin biakhiahnak a tuah lo hmanhah Jehovah cu a vapa nawl a ngaih ca le a cungah zumhfek tein a um caah aa lawm lai.

19. Nu pakhat nih zei bantuk thil sining ah dah a vapa nawl a ngaih ding a si lo?

¹⁹ Asinain nawl a ngaimi Khrihfa nupi pakhat cu a vapa nih Baibal nawlbia asiloah phunglam hna buar dingin a fial tikah a bawm lai lo. Tahchunhnak ah, unaunu pakhat cu zumlotu a va nih lihbia chim awk, fir awk le Baibal phunglam he aa ralkahmi thil pakhatkhat tuah awkah a fial tiah ruathmanh. Va a ngeimi unaunu hna i telin Khrihfa kan dihlak nih a hmasa bik ah Jehovah Pathian nawl kha kan ngaih awk a si. Unaunu pakhat cu Baibal phunglam buar dingin fial a si ahcun a al awk a si i a vapa fialmi a tuah khawh lonak a ruang kha nem tein le hlangfang tein a chim awk a si.—Lam. 5:29.

20. Mary cu Jehovah he a ṭhami pehtlaihnak a ngeimi a si ti kha zeitindah kan hngalh khawh?

²⁰ Mary cu Jehovah he a ṭhami pehtlaihnak a ngeimi a si. Anih cu Baibal kong ṭha tein a hngalmi zong a si. Tipil petu Johan nu Elizabeth he bia an i ruah lioah Mary nih Hebru Baibal kha voi 20 leng a rak cherhchan. (Luka 1:46-55) Mah kong hi ruathmanh: Mary cu Josef he hamnak a tuah cangmi a si ko nain Jehovah vancungmi cu Josef hmaiah a rak lang hmasa lo. Vancungmi nih Mary sinah dairek in a chawnh hmasa i Pathian Fapa na hrin lai tiah a ti. (Luka 1:26-33) Jehovah nih  Mary kha ṭha tein a hngalh, cucaah Mary nih a Fapa kha a dawt lai i ṭha tein a zohkhenh lai tiah a zumh. Jesuh a thih hnu le van i a thawhṭhan hnu hmanhah Mary cu Jehovah he a ṭhami pehtlaihnak an ngei ti cu a fiang ko.—Lam. 1:14.

21. Vale nih Baibal ah langhtermi Mary kong in zeidah an cawn khawh?

²¹ Vale nih an cawn khawhmi. A fimmi va cu a nupi nih Baibal kong ṭha tein a hngalh tikah aa lawm. Cucaah a nupi cungah a thin a hung lo i a nupi nih chungkhar lu si a duh ti zongin a ruat lo. Mah canah a nupi nih Baibal le Baibal phunglam kong ṭha tein a hngalhmi nih an chungkhar a ṭhathnemh khawh ti kha a hngalh. A nupi cu amah nakin fimthiamnak a ngei deuhmi a si hmanhah chungkhar pumhnak le a dang Pathian rianṭuannak hna ah lamhruai cu a va rian a si.—Efe. 6:4.

22. Nupile nih Mary sinin zeidah an cawn khawh?

²² Nupile nih an cawn khawhmi. Nu pakhat nih a vapa nawl kha a ngaih a hau nain amah pumpak zong nih thlaraulei ah a ṭhawn peng nakhnga aa zuam a hau. (Gal. 6:5) Cucaah pumpak hlathlainak tuah awk le Baibal kong ruah awkah a caan a pek a hau. Mah nih Jehovah kha dawt awk le upat zungzal awkah a bawmh lai i lunglawm tein a vapa nawl kha ngaih awk zongah a bawmh lai.

23. Nawl a ngaimi nupile nih anmah, an chungkhar le Khrihfabu ah zeitindah ṭhatnak an chuahter khawh?

²³ Jehovah an dawt caah vale nawl a ngaimi hna cu lu sinak kong he aa tlaiin Jehovah timhtuahnak a cohlang lomi hna nakin an i nuam deuh i lungsi hnangamnak zong an ngei deuh. Annih nih mino nu le pa hna caah zohchunh awk ṭha an chiah. Cun chungkhar lawngah si loin Khrihfabu zongah dawtnak le daihnak a um nakhnga an bawmh hna. (Titas 2:3-5) Tuchan ah zumhfek tein Jehovah a biami hna tam deuh cu nu an si. (Salm 68:11) Nu kan si ah, pa kan si ah kan dihlak in Khrihfabu ah a biapimi rian kan ngei. A hnu capar ah kan dihlak in mah rian tlamtling tein kan ṭuan khawh ning kong kha kan i ruah hna lai.