A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

AN KONG ṬIALMI

Jehovah Rianṭuannak Ah Kaa Nuam Tuk

Jehovah Rianṭuannak Ah Kaa Nuam Tuk

CANADA Bethel ah a hmasa bik ka ṭuanmi rian cu cauk chuahnak inn phiah kha a si. Mah cu 1958 ah a si i mah lioah kum 18 lawng ka si rih. Ka nunnak cu a nuam tuk. Mah hnu tlawmpal ah an chuahmi mekazin pawl a tlang riamnak rian ka ṭuan. Bethel rianṭuannak ah kaa nuam tuk.

A hmai kum ah, cauk namnak seh thar bunhpiak awkah Thlanglei Africa zung ṭengnge ah mah lunghto tein aa pemi an herh tiah Bethel ah thawng an thanh. Ka min kaa pe i an ka thim caah kaa nuam tuk. Canada Bethel chungkhar a dang pathum, Ken Nordin, Bill McLellan le Dennis Leech zong thim an rak si ve. Mah ah caan saupi um kan hau lai.

Ka nu kha phone ka chawnh i “ka nu, Thlanglei Africa ah ka kal cang lai” tiah ka ti. Ka nu cu dai tein a ummi a si ko nain a zumhnak a fek i a thlarau tukmi a si. Zeihmanh cu a chim lo nain a ka bawmh lai ti tu cu ka hngalh. Ka biakhiahnak kha ka nu le ka pa nih an ka tlauh bal lo nain lamhlatpi i ka kal lai caah an ngaih a chia.

Thlanglei Africa Ah Ka Kalnak

1959 ah Dennis Leech, Ken Nordin le Bill McLellan he Cape Town in Johannesburg lei ah tlanglawng in an kal lio

2019, kum 60 hnuah Thlanglei Africa ah an pali in an i ton lio

Brooklyn Bethel kan phanh tikah kan pali in cauk chuahnak rian ah thlathum chung an kan cawnpiak. Mah hnuah Thlanglei Africa i Cape Town ah a kal dingmi tilawng kha kan i cit. Mah lioah kum 20 lawng ka si rih. Cape Town in Johannesburg kal awkah tlanglawng in zanlei ah kan rak kal. Zinglei a phanh tikah Karoo tiah auhmi khua fate pakhat ah a voikhatnak kan i din. Mah khua cu leidip a tam tuk i a linh zong a lin tuk. Kan pali in thlalangawng in khua kan cuan i mah hi zei bantuk khua dah a si tiah kan ruah. Zeidah kan ton rih lai ti kha kan hngal lo. A hnu i mah hmun kan phanh ṭhan tik lawngah mah khua fate cu aa dawh tukmi le a dai tukmi khua a si ti kha kan hun hngalh.

Kum tlawmpal a rauh hnu tiang Linotype tiah auhmi cauk chuahnak seh tlaih dingin rian pek ka si. Vennak Innsang le I Hlau! mekazin pawl seh in a chuah khawh nakhnga ka timhtuah. Zung ṭengnge nih mekazin pawl kha Thlanglei Africa ca lawngah si loin a dang Africa ram hna ca zongah an chuah. Mah canamnak seh ruangah Canada in kan ra i rian kan ṭuanmi a si. Mah seh cu man a ngeih tuk caah kan i lawm tuk.

A hnuah, Thil Sernak Zung ah canamnak, cauk kuatnak le holhlehnak rian tlangtlatu in rian ka ṭuan. Ka rian cu a tam tuk nain lungsi hnangamnak le sullam a ngeimi nunnak ka hmu.

Innchunghawi Ngeihnak Le Rian Thar Hmuhnak

1968 ah Laura he special hmaikal kan ṭuan lio

1968 ah Bethel pawngah a ummi hmaikal unaunu Laura Bowen he kan i um. Anih zong Holhlehnak Department ah ca a ṭialpiak ve hna. Mah lio caan ah aa ṭhium kami nuva hna cu Bethel ah an umter tuk hna lo, cucaah zung ṭengnge nih special hmaikal ṭuan dingin rian an kan pek. Tlawmpal cu kan thin a phang pah. Bethel ah kumhra leng, umnak le eidin caah lungretheih awk a um lo. Atu cu hmaikal bawmhnak in zeitindah khua kan sak lai? Halmi suimilam, lennolh le cauk pekṭhenh dingmi kan tlinh lawngah minung pakhat ah bawmhnak thlakhat ah U.S. dollar 121 lawng kan hmuh lai. Mah kan hmuhmi tangka in inn hlan man, eidin, khual tlawnnak, siithlopnak ca le a dang pumpak kan herhmi hna caah kan hman a hau lai.

India Tikulh ah a ummi Durban khua pawng i phu hmete pakhat ah rian pek kan si. Mah ah India miphun pawl tampi an um. Tam deuh cu 1875 hrawngah Thlanglei Africa i cini chuahnak ah rian a rak ṭuanmi hna i an tefa pawl an si. Atu cu rian dang an ṭuan cang. Asinain a thaw tukmi an rawl pawl i telin an nunphung le an chuan ning hna kha cu an kilven peng rih. Cun Mirang holh an hman caah holh thar cawn a hau lo.

Special hmaikal pawl cu thlakhat ah suimilam 150 hal kan si caah Laura he nikhat ah suimilam paruk hmuh dingin cazin kan suai. An khua cu a lin tuk. Lennolh le Baibal cawnpiaknak kan ngeih lo caah suimilam paruk chung innkhat hnu innkhat kan kal a hau. Saupi kan vak cang tiah kan ruah nain suimilam kan zoh tikah minit 40 lawng a si rih. Mah tikah zeitindah special hmaikal kan ṭuan khawh lai tiah kan rak ruat.

A rauhhlan ah ṭha tein kan hun tuah khawh. Nifatin sa sanhmi changreu le tihang asiloah coffee kha kan i rawnh. Dinh kan duh ahcun kan mawṭaw kha thladem a ummi thingkung tangah kan dirter. A caan ah India ngakchia pawl nih khuaruahhar ngai in an kan zoh tawn. Suimilam pahnih asiloah pathum phungchim kan kal dih hnuah a caankal cu a rang tuk ti kha kan hun theih ṭhan.

Khual cungah dawtnak a ngeimi mah hmun i mi pawl sinah Baibal biatak kong chimnak caanṭha kan hmuh caah kan i lawm tuk. India miphun pawl cu mi upat a thiammi, a nun a nemmi le Pathian a dawmi an si ti kha kan hun hngalh. Hindu miphun tampi nih kan chimmi thawngṭha kha an cohlan. Jehovah, Jesuh, Baibal kong, hmailei vawlei thar kong le a thimi hna caah ruahchannak ti bantuk kong hna kha hngalh an duh tuk. Cuticun kumkhat a rauh tikah Baibal cawnpiaknak 20 kan ngei. Nifatin Baibal kan cawnpiakmi hna chungkhar pakhat he rawl kan eiṭi tawn. Cucaah kan i nuam tuk hna.

Tlawmpal hnuah aa dawh tukmi India Tikulh hna ah peng zohkhenhtu rian ṭuan dingin rian pek kan si. Zarhfatin Khrihfabu pakhat i kan tlawn tikah chungkhar pakhat sinah kan i ṭhum. Anmah he chungkhar pakhat bantuk kan hung si i a fale le an zuatmi saram, uico le chizawh pawl he zong nuam tein caan kan hmangṭi hna. Cuticun kumhnih a rauhhnu ah zung ṭengnge in ruahlopi in phone an kan chawnh. “Bethel ah rian auh ṭhan kan in duh hna” tiah an kan ti. Mah tikah “hika ah kan i nuam tuk cang” tiah kan leh hna. Asinain rian pek kan sinak hmun paohah lungtho tein ṭuan awkah timhcia kan si ko.

Bethel Kan Phanh Ṭhannak

Bethel ah Rianṭuannak Department ah rian pek ka si. Thlaraulei ah nutling, patling a simi le hmuhtonnak tampi a ngeimi unau pawl he rian ṭuanṭinak tinvo sung ka hmu. Mah lioah peng zohkhenhtu nih Khrihfabu pakhat a tlawn dih fatin zung ṭengnge ah report kha kuat a si. Mah report cungah i hngat in Rianṭuannak Department nih Khrihfabu kip sinah ca an kuat ṭhan lai. Thazaang pek awk le an herhmi lamhruainak pek awkah a si. Cucaah secretary pawl nih ca hna kha Xhosa, Zula le a dang holh hna in Mirang holh ah an leh. Cun Mirang holh kha Africa holh in an leh ṭhan. Africa unau pawl nih an tonmi zuamcawhnak hna hngalh awkah a kan bawmmi, rian aa zuammi mah unau pawl cungah kan i lawm tuk.

Mah lio caan ah Thlanglei Africa cu cozah uknak tangah an um i anmah miphun cio in umnak hmun kha ri an khiahpiak hna. Cucaah miphun pakhat le pakhat kha an i kom tuk hna lo. Minak a simi unau pawl nih anmah holh kha an hman i an holh a hmangmi Khrihfabu lawngah an i pum.

Mirang holh a hmangmi hna an umnak hmun lawngah rian pek ka si caah Africa miphun pawl kong kha ka thei tuk lo. Atu cu an nunphung le an phunglam hna hngalhnak caan ṭha ka hmu cang. An nunphung le an zumhnak ruangah unau pawl nih an tonmi harnak hna zong kha ka hun hngalh. Kan unau pawl cu ralṭhatnak ah zohchunhawk ṭha taktak an si. An chungkhar le khuami pawl nih fakpi in an ralchanh ko hna nain Baibal ah a um lomi nunphung, phunglam le khuachia thiamnak hna ah an i tel lo. Khuate ah a ummi hna cu an si a fak tuk. Fimcawnnak zong an ngei lo nain Baibal kha an upat tuk.

Zalong tein biaknak le khoikalei hmanhah ṭan lonak kong he aa tlaiin upadi lei rianṭuannak cheukhat ah i telnak tinvo sung ka hmu. Thlacamnak le ram hlasaknak hna i an i tel lo caah sianginn phuah a simi Jehovah Tehte ngakchia pawl i an zumhfehnak le an ralṭhatnak ka hmuhmi nih ka zumhnak a fehter.

Swaziland tiah auhmi Africa ram hmete ah a ummi unau pawl zong a dang harnak an tong ve. Siangpahrang Sobhuza a thih caah an rammi hna cu an ngaih a chia tuk i an ngaihchiatnak langhternak caah an phunglam hna kha zulh dingin nawl pek an si. Cucaah pa paohpaoh nan lu nan i kongh dih lai i nu paohpaoh nih nan sam tawi tein nan i meh dih lai tiah an ti hna. Unau tampi cu pupa biaknak he aa pehtlaimi thil hna kha an tuah lo caah hrem an si. Asinain an zumhfehnak nih Jehovah lung a lawmhter. Africa unau pawl zumhfehnak kong le lungsaunak kong kan hngalhmi nih kan zumhnak kha a fehter.

Cauk Namnak Ah Rian Ka Ṭuan Ṭhannak

1981 ah computer in cauk nam ning kong cawnpiak awkah rian pek ka si. Cucaah cauk nanmak ah rian ka ṭuan ṭhannak a si. Ka lung a cawlcang tuk. Cauk nam ning zong aa dang cang. An hmun i thil a zuarmi pa nih zung ṭengnge ah sehthar kha man loin hneksak awkah a kan pek. Cucaah Linotype pakua zatka ah seh thar panga kan bunh. Cauk namnak seh thar pakhat zong kan bunh. Cucaah hlan nakin cauk tampi kan chuah khawh.

Computer System ruangah (MEPS) tiah auhmi Holh Phun Tampi In Ca Chuah Khawhnak Electronic System kha an timhtuah khawh. Canada Bethel chungkharmi pali kan kal lio nakin atu ah Thlanglei Africa ah sehlei fimthiamnak hna cu a ṭhangcho deuh cang. (Isa. 60:17) Kan pali in Jehovah a daw tukmi hmaikal unaunu pawl he kan i um. Bill le kei cu Bethel ah rian kan ṭuan rih ko. Ken le Dennis tu cu fa an ngei i Bethel pawngah an chungkhar pawl he an um hna.

Zung ṭengnge rian zong a hung ṭhangcho. Baibal hrambunhmi cauk chuahnak le namnak rian zong a ṭhangcho. Mah cauk hna kha a dang zung ṭengnge ah kuat a si. Cucaah Bethel caah inn thar sak a hau. Johannesburg a hnulei i aa dawh tuknak hmun pakhat ah Bethel unau pawl nih inn thar an sak i 1987 ah pekchanhnak an rak tuah. Mah rian a ṭhancho nakhnga i telnak caan ṭha ka hmuh ca le Thlanglei Africa i Zung Ṭengnge ah kum saupi chung rian ka ṭuan khawh caah kaa lawm tuk.

A Dang Rian Thar Pek Ka Sinak

2001 ah naiah an dirhmi United States Zung Ṭengnge Kawmiṭi ah rianṭuan dingin sawm ka si caah ka khuaruah a har tuk. Thlanglei Africa i kan rian le kan hawikom pawl kha kan kaltak hna caah kan ngaih a chia ko nain United States Bethel chungkhar thar kan si laimi kong kan ruah tikah kan lung a cawlcang tuk.

Asinain a kum a upa cangmi Laura nu kan kaltak lai caah kan lungre a thei. New York in cun zeihmanh kan zohkhenh kho lo. Asinain Laura naule pathum nih a nu kha pumsalei, lungthinlei le thilrilei in an bawmh. Annih nih “caantling rian cu kan ṭuan kho lo nain ka nu kan zohkhenhmi hi caantling rian nan ṭuan peng khawh nakhnga kan in bawmhmi hna a si ve ko” tiah an kan ti. Cucaah an cungah kan i lawm tuk.

Cu bantukin Toronto ah a ummi ka upa le a nupi nih nuhmei a simi ka nu kha an zohkhenh ve. Ka nu cu ka ule sin a umnak kum 20 leng a si cang. New York kan phanh tlawmpal ah ka nu cu a thi. Mah caan tiang ka nu kha dawtnak he an zohkhenh caah ka upa le a chungkhar cungah kaa lawm tuk. A caan ah kum upa pawl zohkhenh cu a har ko nain mah rian lungtho tein ṭuan a duhmi chungkharmi ka ngeih hna ca zongah kaa lawm tuk.

United States ah kum tampi chung cauk namnak rian ka ṭuan. Atu cu chanthar he aa tlakin tuah a si cang. Nai in Thilcawknak Department ah ka ṭuan. Mah zung ṭengnge ah kum 20 chung rianṭuannak caan ka hmuhmi cu tinvo sung taktak a si. Atu ahcun Bethel chungkhar 5,000 hrawng an si i lamhla in a ṭuanmi cu 2,000 hrawng an si.

A luancia kum sawmruk lioah mah bantuk hmun ah rian ka ṭuante lai tiah ka ruat bal lo. Mah caan chung vialte ka nupi Laura nih lungthin dihlak in a ka bawmh zungzal. Ka nunnak cu a nuam tuk. Kan hmuhmi rian a phunphun le kanmah he rian a ṭuanṭimi hna kha kan sunsak tuk hna. Mah ah zung ṭengnge rian le khual ka tlawnnak hmun tampi i zung ṭengnge zong aa tel. Atu cu kum 80 leng ka si cang. Rian pek awkah sining a tlinhmi mino unaupa tampi an um caah ka rian a tlawm deuh cang.

Salm caṭialtu pa nih hitin a ti: “An Pathian ah Bawipa a simi miphun cu lunglawmmi miphun an si.” (Salm 33:12) Mah cu a hmaan tukmi a si. Aa nuammi miphun hna he Jehovah rianṭuannak caan ṭha ka hmuh caah kaa lawm tuk.