A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

Nineveh khua ah inn nganpipi le lungphun hna a um

Na Hngal Maw?

Na Hngal Maw?

Jonah chan hnuah Nineveh khua cu zeidah a cang?

ASSIRIA cu BC kumzabu pasarih hrawngah vawleicung ah nawlngei bikmi empire a hung si. Anih nih “nitlaklei Cyprus in nichuahlei Iran tiang a uk hna i Izipt ram hmanh kha caan caankhat chung a rak uk” tiah British Museum website pakhat nih a ti. Nineveh khualipi cu vawleicung ah a ngan bikmi khua a rak si. Mah ah inn ngan pipi, pangpar dum, siangpahrang umnak inn le cauk chiahnak inn hna a um. Nineveh khua i vanpang ah an ṭialmi ca hna ah Siangpahrang Ashurbanipal cu a dang Assiria siangpahrang hna bantukin amahle amah “vawleicung pumpi siangpahrang” tiah aa ti tiah aa ṭial. Mah caan lioah Assiria le Nineveh cu tei khawh dawh an rak si lo.

A ṭhawngmi Assiria cu caankhat lioah vawleicung ah nawlngei bikmi empire a rak si

Assiria pawl nawlngei biktu an si lioah Jehovah profet Zefaniah nih hitin a rak chimchung: ‘[Jehovah] nih . . . Assiria kha a hrawh lai. Nineveh kha ram car bantukin a carter lai.’ Jehovah profet Nahum zong nih hitin a chimchung: ‘Hranchaw cu an lak hna, ngun le sui hranchaw hna cu . . . [Khua cu, NW] an ramh hna, an rok hna, an hlih cikcek hna. . . . Nangmah cu aan hmutu vialte nih an in hrial lai i “Nineveh cu a rawk cang” tiah an in ti lai.’ (Zef. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Mi nih mah chimchungbia pawl an theih tikah hitin an ruah men lai: ‘Cutin zeitindah a si khawh lai? Assiria cu ahonih dah a tei khawh lai?’ Mah cu zumh awkah a har tukmi a lo.

Nineveh khua cu a rawk i mi um lonak hmun ah a cang

Asinain cutin a rak cang. BC kumzabu pasarih a donghnaklei ah Babilon mi le Media mi hna nih Assiria kha an rak tei. A donghnak ah Nineveh khua cu a rawk i mi um lonak hmun ah a rak cang. New York i Zungmawilei Thil Hlun Chiahnak Inn nih an chuahmi cauk pakhat ah “Baibal chung i aa tel caah Nineveh khua kong cu mi nih an theihmi a si” tiah a ti. 1800 hnuah Baibal Kong A Hlathlaitu Phu pakhat nih “Assiria khualipi cu a um taktakmi a si ti kha ahohmanh nih an hngal lo” tiah an ti. Asinain 1845 ahcun thilhlun kong a hlathlaitu Austen Henry Layard nih a rawkmi Nineveh khua kong kha a hun hlathlai. A hmuhmi thil hna nih Nineveh khua cu khuapi taktak a si ti kha an langhter.

Nineveh khua kong he aa tlaiin chimchungbia pawl a tlinmi nih tuchan ramkhellei donghnak kong he aa tlaiin Baibal chimchungbia zong a tling lai ti kha a kan zumhter chinchin.—Dan. 2:44; Biat. 19:15, 19-21.