1. Jehovah nih aa tinhnak tlinter awkah zeidah a tuah khawh?

JEHOVAH cu aa tinhnak tlinter awkah a herh ningin zei bantuk paoh a hung si kho. Tahchunhnak ah, Jehovah cu Cawnpiaktu, Lung Ṭhawnnak Petu le Thawngṭha a Chimtu a hung si. Mah cu a dirhmun tampi lakah tlawmpal lawng a si rih. (Isa. 48:17; 2 Kor. 7:6; Gal. 3:8) Cun aa tinhnak tlinter awkah minung kha atu tiang a hman rih hna. (Matt. 24:14; 28:19, 20; 2 Kor. 1:3, 4) Mah lengah Jehovah nih a duhnak tlinter awkah a herh ningin zeipaoh kan hung si khawh nakhnga fimnak le thazaang zong a kan pek khawh. Mah cu Jehovah min a sullam ah aa tel dihmi a si tiah Baibal lei mifim tampi nih an ti.

2. (a) A caan ah Jehovah nih a kan hmanmi cungah zeicah lunghrinnak kan ngeih khawh men? (b) Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

² Kan dihlak in Jehovah caah hman awk a tlakmi si kan duh, asinain mi cheukhat cu Jehovah nih anmah theng a hmanmi hna cungah lunghrinnak an ngei men lai. Zeicah? An kumkhua, an sining le an thilti khawhnak hna ruangah ri kan ngei tiah an ruah caah a si. Cheukhat nih cun a za in kan ṭuan cang i tam deuh in ṭuan a hau ti lo tiah an ruah. Hi capar ah Jehovah nih aa tinhnak tlinter awkah zeitindah kan herhmi a kan pek khawh timi kong kan i ruah hna lai. Cun Jehovah nih a salle a simi nu hna le pa hna kha zeitindah tuah duhnak lungthin le tuah khawhnak ṭhawnnak a pek hna timi kong zong kan i ruah hna lai. A donghnak ah zeitindah Jehovah hmanmi kan si khawh timi kong kan i ruah hna lai.

3. Filipi 2:13 ah a langhter bantukin Jehovah nih tuah duhnak lungthin kha zeitindah a kan pek khawh?

³ Filipi 2:13 rel. * Jehovah nih tuah duhnak lungthin a kan pek khawh. Zeitindah a kan pek khawh? Khrihfabu ah a herh taktakmi hna kha kan hun hngalh men lai. Asiloah kan Khrihfabu a si lomi a dang hmun ah bawmh an herhnak kong he aa tlaiin zung ṭengnge cakuat kha Khrihfa upa hna nih an kan relpiak men lai. Mah tikah hitin kan i hal kho; ‘Zeitindah ka bawmh khawh hna?’ Asiloah a har ngaimi rian pakhat pek kan si men lai, mah tikah ṭha tein kan ṭuan kho hnga maw tiah kan ruah men lai. Asiloah Baibal caang cheukhat kan rel dih hnuah ‘mah Baibal caang hi midang bawmhnak ah zeitindah kan hman khawh?’ tiah kan ruah men lai. Jehovah nih zei thil hmanh tuah dingin a kan hnek lai lo. Asinain kan tuah khawhmi kong kan ruahmi kha Jehovah nih a hngalh tikah tuah duhnak lungthin a kan pek khawh.

4. Jehovah nih zeitindah tuah khawhnak ṭhawnnak a kan pek khawh?

⁴ Jehovah nih tuah khawhnak ṭhawnnak zong a kan pek khawh. (Isa. 40:29) A thiang thlarau thawngin kan ngeihmi thiamnak hna kha a ṭhanchoter khawh. (Ex. 35:30-35) A bupi hmangin Jehovah nih rian cheukhat ṭuan khawh ning kha a kan cawnpiak men lai. Rian pakhat kha zeitindah ṭuan ding a si ti naa fian lo ahcun bawmhnak hal hna. Cun a siangmi vancung kan Pa zong kha “thilti khawhnak ṭhawnnak” pek awkah zalong tein hal. (2 Kor. 4:7; Luka 11:13) Baibal chungah Jehovah nih nu hna le pa hna kha zeitindah tuah duhnak lungthin le tuah khawhnak ṭhawnnak a pek hna timi kong tampi aa tel. An kong cheukhat kan i ruah lioah anmah bantukin Jehovah nih zeitindah a ka hman khawh ve ti kha ruat.

5. Jehovah nih a miphun khamh awkah Moses kha zeitikah le zeitindah a hman timi kong in zeidah kan cawn khawh?

⁵ Jehovah nih Moses kha Israel mi khamhtu a siter. Asinain zeitikah dah Jehovah nih a hman? “Izipt fimnak vialte kha an cawnter” i Moses nih sining ka tlinh tiah a ruah tikah a si maw? (Lam. 7:22-25) A si lo, Jehovah nih aa toidormi le lung a nemmi pakhat in a sersiam hnu lawngah Moses kha a hman. (Lam. 7:30, 34-36) Jehovah nih Moses kha a ṭhawng tukmi Izipt ram uktu hmaiah biachim dingin ralṭhatnak zong a pek. (Ex. 9:13-19) Jehovah nih Moses kha zeitikah le zeitindah a hman timi kong in zeidah kan cawn khawh? Jehovah nih thlaraulei ziaza a langhtermi le thazaang hmuh awkah amah aa bochanmi kha a hman hna.—Fil. 4:13.

6. Jehovah nih Siangpahrang David bawmh awkah Barzillai a hmanmi in zeidah kan cawn khawh?

⁶ Kum tampi a rauh hnuah Jehovah nih Siangpahrang David bawmh awkah Barzillai kha a rak hman. A fapa, Absalom sinin an zaam lioah David le a mi pawl cu “an rawl a ṭaam; an baa i an ti a haal.” Midang he kum upa a simi Barzillai nih a nunnak thap in David le a sinah a ummi hna kha a rak bawmh hna. Barzillai nih a kum a upat ruangah Jehovah caah hman awk kaa tlak ti lo tiah a ruat lo. Mah canah Pathian salle nih an herhmi kha siang ngaiin a rak pek hna. (2 Sam. 17:27-29) Zeidah kan cawn khawh? Zeibantuk kumkhua kan si hmanhah Jehovah nih kan pawng ah a ummi asiloah ramdang ah a ummi, bawmh a herhmi unau pawl bawmh awkah a kan hman khawh. (Ptb. 3:27, 28; 19:17) Kanmah nih va kal in kan  bawmh khawh hna lo hmanhah a herh tikah le a herhnak hmun ah unau pawl bawmh khawh awkah vawlei pumpi rianṭuannak caah thawhlawm kan pek khawh.—2 Kor. 8:14, 15; 9:11.

7. Jehovah nih Simeon kha zeitindah a hman, mah kong kan hngalhmi nih zeitindah thazaang a kan ngeihter?

⁷ Jehovah nih Jerusalem ah a ummi zumhfekmi kum upa Simeon kha Messiah na hmuh hlanah cun na thi lai lo tiah bia a kamh. Kum tampi chung Messiah kha a rak hngah cang caah mah biakam nih Simeon kha thazaang tampi a ngeihter lai ti cu a fiang ko. Zumhnak le inkhawhnak a ngeih caah thluachuah a rak hmu. Nikhat cu “thlarau nih a hruainak thawngin” Simeon cu Biakinn chungah a lut. Cuka ah ngakchiapa Jesuh kha a hmuh i Jehovah nih Simeon kha Khrih a si hngami ngakchiapa Jesuh kong kha chimchung awkah a rak hman. (Luka 2:25-35) Jesuh nih a phungchim rian a thawk hlanah Simeon cu thih dawh a si, asinain Jehovah nih cubantuk lam in a hman caah a rak i lawm tuk. Cun hmailei zongah thluachuah tampi a hmuh rih lai. Vawlei thar ah Jesuh uknak nih vawleicung chungkhar dihlak thluachuah a pek hna ning kha mah zumhfekmi pa nih a hmuh lai. (Gen. 22:18) Kannih zong Jehovah nih a rianṭuannak ah a kan pekmi tinvo sung cungah kan i lawm tuk.

8. Jehovah nih Barnabas bantukin zeitindah a kan hman khawh?

⁸ AD kumzabu pakhatnak ah Josef timi a siang ngaimi pa nih lungtho tein Jehovah kha aa hmanter. (Lam. 4:36, 37) Josef cu midang thazaang pek a thiam tukmi a si caah “Thazaang Petu” tiah sullam a ngeimi Barnabas tiin lamkaltu hna nih an rak auh. Tahchunhnak ah, Saul zumtu a hung si tikah unau tampi nih Saul kha an naih ngam lo. Zeicahtiah hlanah Khrihfa pawl kha a hrem hna caah a si. Asinain lungthin ṭha a ngeimi Barnabas nih Saul kha a bawmh. Barnabas nih a cungah zaangfahnak a langhter caah Saul cu aa lawm tuk ko lai. (Lam. 9:21, 26-28) A hnuah Jerusalem i Khrihfa upa hna nih Siria peng, Antiok khua i unau pawl thazaang pek an herh tikah ahodah an thlah? Barnabas kha an rak thlah. Mah cu a ṭha tukmi thimnak a si. Barnabas nih “an dihlak tein Bawipa cu an lungthin a dihumnak in i tlaih awk . . . kha a forh hna” tiah Baibal nih a ti. (Lam. 11:22-24) Tuchan zongah Jehovah nih zumtu hawi pawl “thazaang petu” si awkah a kan bawmh khawh. Tahchunhnak ah, dawtmi nih thihtaknak a tongmi hna thazaang pek awkah a kan hman khawh. Asiloah a dam lomi le a lung a dongmi pakhatkhat sinah va len asiloah phone chawnh in thazaang pek awkah a kan forh khawh. Jehovah nih Barnabas a hman bantukin naa hmanter ve lai maw?—1 Thes. 5:14.

9. Jehovah nih tuukhal ṭha pakhat si awkah Vasily a bawmh ningin zeidah kan cawn khawh?

⁹ Jehovah nih Vasily timi unaupa kha tuukhal ṭha pakhat si awkah a bawmh. Vasily cu kum 26 a si ah Khrihfa upa pakhat in rian pek a si. Vasily nih unau pawl bawmh awkah sining ka tlinh lo, a hleiin harnak a tongmi unau pawl kha ka bawm kho hna lai lo timi ṭihnak a ngei. Asinain hmuhtonnak a ngeimi Khrihfa upa hna sinin le Pennak Rianṭuannak Tinṭan kainak in a ṭha tukmi cawnpiaknak tampi a hmu. Vasily cu ṭhancho awkah fakpi in aa zuam. Tahchunhnak ah, phanh a duhmi a kawltung pawl kha aa ṭial hna. Pakhat cio kha a phanh khawh tikah duhsah duhsah in ṭihnak kha a hun tei khawh. Atu cu hitin a ti cang: “Hlanah ka rak ṭihmi nih atu cu nuamhnak tampi a ka hmuhter. Jehovah nih Khrihfabu i unau pawl hnemhnak caah a ṭha tukmi Baibal caang hna kha hmuh khawh awkah a ka bawmh, mah nih lungsi hnangamnak taktak a ka hmuhter.” Unaupa hna, Vasily bantukin  Jehovah kha nan i hmanter ahcun Jehovah nih Khrihfabu ah a nganmi rian hna kha ṭuan khawh awkah ṭhawnnak aan pek hna lai.

10. Abigail nih zeidah a tuah, a sinin zeidah naa cawn khawh?

¹⁰ David le a mi hna cu Siangpahrang Saul sinin an zaam lioah bawmhnak an herh. David mi hna nih Nabal timi Israel mi mirumpa pakhat kha tirawl tlawmpal an va hal. Annih nih ramcar ah Nabal tuu pawl kha an zohkhenhpiak caah kan hal awk a si ko tiah an ruah. Asinain amah zawn lawng aa ruatmi Nabal nih zeihmanh a rak pe duh hna lo. David cu a thin a hung tuk i Nabal le a inn ah a ummi pa vialte kha thah dih dingin aa tim. (1 Sam. 25:3-13, 22) Asinain Nabal a nupi, Abigail cu a mui aa dawh i thleidan thiamnak a ngeimi a si. Ralṭha tein David ke hram ah a bawk i Nabal le a mi pawl a thah hnanak thawngin a cungah thinsen chuah mawhnak i tlunter lo awkah a nawl. Mah thil sining kha Jehovah kut ah ap dingin ruahnak a cheuh. Abigail nih toidor tein a chimmi bia le fim ngaiin thil a tuahmi nih David cu a lung a suk tuk i Abigail cu Jehovah nih a thlahmi a si ti kha a hun hngalh. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigail cu toidornak, ralṭhatnak le thleidan thiamnak a ngei, mah nih Jehovah caah hman awk a tlakmi si awkah a bawmh. Cu bantukin thleidan thiamnak le a ṭhatnaklei in ruahnak cheutu si awkah a cawngmi unaunu hna zong Jehovah nih an chungkhar le unau pawl thazaang peknak ah a hman khawh hna.—Ptb. 24:3; Titas 2:3-5.

11. Shallum fanule nih zeidah an tuah, tuchan ah ahote nih dah anmah kha an i zohchunh hna?

¹¹ Kumzabu tampi a rauh hnuah Shallum fanule cu Jerusalem vanpang sak ṭhannak ah bawmh dingin Jehovah nih a rak hman hna. (Neh. 2:20; 3:12) An pa, Shallum cu bawi pakhat a si ko nain a fanule nih ṭih a nung i a harmi rian kha ṭuan an duh. (Neh. 4:15-18) ‘An BAWIPA rian ah a lu a hlinh lomi’ Tekoa mi a simi pa hna he cun an i dang tuk. (Neh. 3:5) Shallum fanule nih mah rian kha ni 52 chungah an dih tikah zeitindah an intuar lai ti khi na mitthlam ah cuanter hmanh. (Neh. 6:15) Tuchan zong ah lungthawhnak a ngeimi unaunu hna nih a thiangmi rian a simi, Jehovah sinah pekchanhmi inn saknak le remhnak rian hna kha lungtho tein an ṭuan. An sining, an lungthawhnak le an zumhfehnak cu mah rian hlawhtlinnak caah a biapi tukmi an si.

12. Tabitha bantukin Jehovah nih zeitindah a kan hman khawh?

¹² Jehovah nih Tabitha kha ‘ṭhatnak tuah le sifak bawmhnak’ ah a caan vialte hman dih dingin a forh, a hleiin nuhmei pawl cungah cutin tuah dingin a forh. (Lam. 9:36) A siang ngaimi le zaangfahnak a ngeimi a si caah a thih tikah mi tampi cu an ngaih a chia tuk. Asinain lamkaltu Peter nih a thawhter ṭhan tikah mi pawl cu an i nuam tuk. (Lam. 9:39-41) Tabitha sinin zeidah kan cawn khawh? Mino kan si ah, upa kan si ah kan dihlak in unau pawl bawmhnak ah man a ngeimi thil hna kha kan tuah khawh.—Heb. 13:16.

13. A ningzah a pang tukmi Ruth kha Jehovah nih zeitindah a hman, zeidah a chim?

¹³ A ningzah a pang tukmi Ruth nih missionary ṭuan kha a duh. A no lio tein innkhat hnu innkhat phungchimnak ah aa tel i lungtho tein cazual pawl kha a pekṭhenh hna. Ruth nih “mah rian hi ṭuan ka duh tuk” tiah a ti. Asinain kutka hram ah midang sinah Pathian Pennak kong chim tu cu aa harh. A ningzah a pang tukmi a si ko nain Ruth cu kum 18 a si ah hmaanhmaan hmaikal a ṭuan. 1946 ah Vennak Innsang Baibal Gilead Tinṭan a kai i a hnuah Hawaii le Japan ah Pathian rian a ṭuan. Jehovah nih mah ram hna ah thawngṭha karhter  awkah unaunu kha a rak hman. Kum 80 dengmang tiang phungchimnak ah aa tel hnuah Ruth nih hitin a ti: “Jehovah nih thazaang a ka pek zungzal. Ka ningzahnak kha tei khawh awkah a ka bawmh. Jehovah nih amah aa bochanmi paoh a hman khawh hna ti kha fek tein ka zumh.”

14. Kolose 1:29 ningin Jehovah nih rak kan hmang seh ti kan duh ahcun zeidah kan tuah awk a si?

¹⁴ Tuanbia zoh tikah Jehovah nih a salle kha lam tampi in a rak hman hna. Jehovah nih zeitindah aan hman lai? Mah cu zeitluk in dah rian i zuam duhnak lungthin na ngeih timi cungah tampi aa hngat. (Kolose 1:29 rel.) Jehovah kha lungtho tein naa hmanter ahcun Jehovah nih lungthawhnak a ngeimi thawngṭha chimtu, cawnpiaktu ṭha, hnemhnak a pe khotu, sining a tlinhmi rianṭuantu, bawmh duhnak lungthin a ngeimi hawikom asiloah a duhnak liim khawh awkah a herh ningin zeipaoh aan siter khawh.

15. Tuchan mino unaupa hna nih 1 Timote 4:12, 15 ah a chim bantukin zei tuah khawh awkah dah Jehovah sinah bawmhnak an hal awk a si?

¹⁵ A cuza cangmi mino unaupa na si ahcun zeitin? Bu rianṭuantu in Khrihfabu bawmh awkah thazaang a ṭhawngmi unaupa tampi a herh. Khrihfabu tampi ah bu rianṭuantu nakin Khrihfa upa an tam deuh. Mino unaupa hna, Khrihfabu rian kha tam deuh in ṭuan duhnak lungthin nan ngei maw? A caan ah unaupa hna nih “thawngthanhtu lawng ṭuan kan duh” tiah an ti tawn. Cutin na ruah ve ahcun Jehovah sinah bu rianṭuantu si duhnak lungthin ngeih awk le a rianṭuannak ah na tuah khawhmi dihlak tuah khawhnak ṭhawnnak ngeih awkah bawmhnak hal. (Pct. 12:1) Nangmah bawmhnak kan herh.—1 Timote 4:12, 15 rel.

16. Zei caah dah Jehovah kha bawmhnak kan hal awk a si, zeicah?

¹⁶ Jehovah nih a duhnak liim khawh awkah a herh ningin zeipaoh aan siter khawh. Cucaah a rian ṭuan duhnak lungthin ngeih awk le na herhmi ṭhawnnak pek awk zongah Jehovah sinah bawmhnak hal. Mino na si ah, upa na si ah atu ah na caan, na thazaang le na ngeihmi dihlak kha Jehovah thang ṭhatternak caah hmang. (Pct. 9:10) Jehovah rian tam deuh in ṭuan khawh awkah tinvo sung pek na si tikah ka ṭuan kho lai lo timi ruahnak ruangah mah kha al colh hlah. Kan dihlak in vancung kan Pa nih a hmuh awk a simi upatnak a pemi rian ah kan si khawh tawk tein kan i tel khawhmi cu tinvo sung taktak a si.