A NGAIH A CHIAMI HNA CAAH BAWMHNAK
Ton Dingmi Thil Hna
Ngaihchiatnak hi pakhat hnu pakhat in ton a si tiah mifim cheukhat nih an chim nain pakhat le pakhat kan ngaihchiat ning tu cu aa lo lo. Cucaah mi cheukhat cu an ngaih a chia tuk lo asiloah an intuarnak an “langhter lo” tinak a si maw? A si lo. Ngaihchiatnak langhter tikah intuarmi aa rel deuh ti cu a hmaan ko nain ngaihchiatnak langhter “ning pakhat” lawng a um lo. Nunphung, sining, hmuhtonnak le an thih ning cungah i hngat in ngaihchiatnak an langhter ning cu aa dang cio.
ZEITLUK TIANG DAH A CHIAT KHAWH?
Dawtmi pakhat nih thihtak tikah taantakmi hna nih zeidah kan ton lai ti kha an hngal kho lo. Asinain a tanglei langhtermi intuarnak le zuamcawhnak hna cu an tong kho.
A hleihluat tuk in intuarnak. Ṭahnak, a ṭhimi zuun-ngaihnak le lung i thlen lengmangnak hna a chuak kho. Mah cu hlanlio kong ruahnak le mang manhmi hna ruangah a zual chin kho. A hramthawk ahcun thlalaunak le cohlan khawh lonak hna a chuak kho. A vapa Timo nih ruahlopi in a thihtak tikah a tonmi kong kha Tiina nih hitin a ti: “A hramthawk ahcun zei tuah awk ka hngal lo. A ṭah hmanh ka ṭap kho lo. Ka lung a fah tuknak ah ka thaw zong ka chuah kho lo. Ka tonmi cu ka zum kho lo.”
Lungretheihnak, thinhunnak le ka sual timi ruahnak. Ivan nih hitin a chim: “Kum 24 a simi, kan fapa Eric a thih hnuin caan saupi tiang keimah he, ka nupi Yolanda he kan thinhun a fawi tuk. A hlanah cu bantuk minung kan si lo caah kan khuaruah a har. Kan fapa caah hi nak tam deuh in kan rak tuahpiak khawh ko nain timi ruahnak kan ngei i sualnak kan ngei tiin kan i ruat.” Alejandro zong caan saupi zawtnak in a nupi nih a thihtak tikah ka sual timi ruahnak a ngei ve: “A hramthawk ahcun ka sual ruangah Pathian nih mah hi a ka tontermi a si tiah ka ruah. Mah cu Pathian sual ka phawtmi bantuk a si i ka sual timi ruahnak a ka ngeihter ṭhan.” A hmasa capar ah langhtermi Kostas nih hitin a ti: “A caan ah a thi cangmi Sophia cung hmanhah ka thin a hung. Cucaah ka sual timi ruahnak ka ngei. A tak ti ahcun a thihmi cu amah palh a si ṭung lo.”
Harnak a pemi ruahnak. A caan ah fawi tein lung i thlen khawh a si. Tahchunhnak ah, a thi cangmi nih khua a theih khawh, a hmuh khawh i intuarnak zong a ngei kho tiah taantakmi nih an ruah tawn. Asiloah khua ṭha tein an ruat kho lo i thil zong an i cinken kho lo. Tiina nih hitin a ti: “A caan ah bia cu ka chim ko nain ka lungthin cu kaadang a phan. Timo a thih lio i thil sining kha ka lung ah a chuak ṭhan. Ka lung a vaivuanhmi hi ka huat tuk.”
Midang he umṭi duhlonak. A ngaih a chiami hna cu mi sin an um tikah um zia an thiam lo. Kostas nih hitin a chim: “Nuva pawl sin ka um tikah a hleimi bantukin kaa ruat. Innchunghawi a ngei lomi hna sin ka um tik zongah cutin kaa ruat ṭhiamṭhiam.” Ivan nupi Yolanda nih hitin a chim: “Kan tonmi buaibainak nakin thil hme deuh a tong nain a phunzaimi hna sinah um cu a har tuk. An fale an thiamnak le an fimnak kong a chimmi hna sin um tik zongah cutin a si ṭhiamṭhiam. An caah kaa lawm ko nain an chimmi bia kha ngaih ka duh lo. Nunnak cu hi bantuk hi a si ti kha kan nuva in kan hngalh ko nain an chimmi bia kha kan ngai kho lo.”
Damlonak. Rawl duhnak, pum rih-zan le ih caan hna aa thleng kho. Aaron nih a pa a thih in a hmaikum kong kha hitin a chim: “Ṭha tein kaa hngilh kho bal lo. Zan ṭim ah kaa ṭhang peng i ka pa a thihnak kong kha ka ruat tawn.”
Alejandro zong nih a ngandamnak kong he aa tlaiin hitin a chim: “Atu le atu siibawi sinah kaa piah nain na zawtnak a um lo tiah a ka ti. Ka ngaihchiat tuk ruangah pumsalei fahnak ka tuarmi a si men lai.” A sining cu duhsah tein a hung ṭha ṭhan. Asinain siibawi sinah aa piahmi cu a ṭha tukmi a si. Ngaihchiatnak nih thazaang a derter, kan ngeihciami zawtnak kha a zualter chin i zawtnak thar hmanh a chuahter khawh.
A biapimi rian hna ṭuan khawh lonak. Ivan nih hitin a chim: “Eric a thih tikah chungkhar le hawikom pawl lengah a rian ṭuanṭihawi le a rian bawi pawl sinah thawng ka thanh hna. A herhmi ca tampi zong ka timhtuah. Eric i a thilri pawl zong ka fim. Lungthinlei he, pumsalei he fahnak ka tuar buin mah rian hna kha ka ṭuan.”
Mi cheukhat tu cu a hnuah a harmi zuamcawhnak hna an tong. Mah cu a thimi nih an rak tuah tawnmi rian hna anmah nih an ṭuan tikah a si. Tiina nih mah bantuk zuamcawhnak cu a rak ton. Hitin a ti: “Bank kong le a dang rian kong hna cu Timo nih a ṭuan tawn. Asinain atu cu keimah rian a si cang caah ka lungre a thei. Ṭha tein ka ṭuan kho taktak hnga maw?”
Mah bantuk lungthinlei, intuarnaklei le pumsalei fahnak hna nih ngaihchiatnak kha tei awkah a harter. Dawtmi pakhat nih thihtak cu a fak tuk ko nain mah kong hngalh chungnak nih inkhawhnak ngeih awkah a fawiter deuh. A cunglei langhtermi ngaihchiatnak vialte kha mikip nih an tong lai lo ti kha i cinken. Ngaihchiatnak le a fakmi intuarnak hna a chuak kho ti hngalhnak nih taantakmi chungkhar kha hnemhnak a pek khawh hna.
KAA NUAM ṬHAN KHO TI HNGA MAW?
Ton dingmi thil hna: Ngaihchiatnak cu a zungzal in cun a fak tuk lai lo. Duhsah in a dam ko lai. Mah cu lungfahnak “a tlau dih lai” asiloah a thimi cu philh an si lai tinak a si lo. Ngaihchiatnak cu duhsah tein a zor thluahmah kho. Hlanlio kong hna ruahlopi in an lung a chuah tik le an i ṭhitumnak camtuak ni hna a phak tikah an ngaih a chia ṭhan tawn. Asinain an intuarnak kha duhsah tein an i sum kho. Nifa tuah tawnmi rian hna ah lungthin an pek ṭhan khawh. Chungkhar pawl le hawikom pawl bawmhnak thawngin duhsah duhsah in an ngaihchiatnak kha an tei khawh.
Zei can tiang dah ka tuar lai? Mi cheukhat cu thla tampi chung ngaihchia-lungkuai in an um kho. Mi tam deuh cu kumkhat asiloah kumhnih hrawng a rauh hnuah an lung a hung dam. Cheukhat tu cu mah nak sau deuh hmanh an tuar. * Alejandro nih “kei cu kumthum hrawng fakpi in ka tuar” tiah a ti.
Na lung sau. Nikhat ca lawng kha ruat. Na sining tein um. Na tuarmi lungfahnak cu nikhatkhat ah a tlau ko lai. A si ahcun atu na tuarmi ngaihchiatnak a damter deuh khomi thil a um maw? Caan saupi tiang ngaihchia-lungkuai in na um nakhnga lo a bawmmi thil tah a um maw?
Ngaihchiatnak le a fakmi intuarnak hna a chuak kho
^ cat. 17 Mi cheukhat cu caan saupi tiang ngaihchia-lungkuai in an um kho men. Mah kha “caan saupi chung” fahnak tuar tiah an auh. Mah bantuk ngaihchiatnak a tuarmi hna nih lungthinlei siibawi sinah bawmhnak an hal hna a hau.