A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

Thilnu cell cu a hnawk tukmi a si. Thilnu cell pakhat cio i a laifang ah DNA a um. Cell pakhat cio nih a dang chemical pawl kha a rial i a herhmi rawl hmuh khawh awkah a tuah.

Thilnung Pawl Sinin Kan Cawn Khawhmi

Thilnung Pawl Sinin Kan Cawn Khawhmi

Kan pawngkam ah a ummi thilnung hna cu an ṭhang, an cawlcang i an karh chin thluahmah. Thilnung pawl thawngin kan vawlei cu aa dawh. Tuchan ah mi nih thilnung pawl kong kha a hlan nakin tam deuh an hngalh. Nunnak cu zeitindah aa thawk? A tanglei a kong hna hi ruathmanh.

Thilnung pawl cu ṭha tein design suaimi an si. Thilnung pawl cu cell tiah auhmi thil hmetete in sermi an si. Cell pakhat cio nih thilnung pawl an nun khawh nakhnga le an karh khawh nakhnga a hnawk ngaimi rian tampi kha an ṭuan. Mah a hnawk ngaimi rian kha a sawhsawhte a simi thilnung pawl sin hmanhah hmuh khawh a si. Tahchunhnak ah, changreu sernak ah hmanmi thilnu kong kha ruathmanh. Thilnu cu cell phunkhat a si ve. Minung cell he tahchunh ahcun thilnu cell cu a sawhsawhte a lo ko nain a hnawk tukmi a si. Thilnu cell pakhat cio i a laifang ah DNA a um. Cell pakhat cio nih a dang chemical pawl kha a rial i a herhmi rawl hmuh khawh awkah a tuah. Rawl a um lo ahcun thilnu cell cu rian a ṭuan kho lo. Mah ruangah thilnu cu coka ah saupi in chiah khawh a si i changreu sernak ah hman a si tikah rian a ṭuan ṭhan.

Science lei mifim pawl nih minung cell kong hngalhthiam deuh awkah thilnu cell kong an hlathlainak hi kum tampi a si cang. Asinain an hngalhthiam lomi tampi a um rih. Sweden ram, Chalmers Technology Sianghleiruun i professor a simi Ross King nih hitin a ti: “A sawhsawhte a simi thilnu a rianṭuan ning kong hngalhthiam khawhnak ding ca hmanhah hlathlaitu a za in kan um lo.”

Zeitindah na ruah? A hnawk ngaimi thilnu cell nih design suaimi a si ti kha a langhter a si ko lo maw? Design suaitu um loin amah tein a si kho hnga maw?

Nunnak cu nunnak lawngin a ra khomi a si. DNA timi cu nucleotide tiah auhmi molecule in sermi a si. Minung cell pakhat cio ah nucleotide 3.2 billion a um. Mah chemical pawl fonhmi nih a dummi pungsan (blueprint) pakhat a ser i mah nih cell kha enzyme le protein zeitindah ser ding a si ti kha a theihter.

Nucleotide pawl cu voi nuai thong tampi (1 a hnuah zero 150) an i fonh hmanhah DNA voikhat lawng a si kho tiah scientist pawl nih an ti. Cu bantuk thil sining cu a si kho lomi a lo.

Nunnak a ngei lomi thil kha nunnak a ngeimi thil ah zeitikhmanh ah scientist pawl nih an ser kho lo.

Minung nunnak cu aa thleidang tuk. Minung cu a dang thilnung pawl he i lo loin nunnak kha tling tein i nuamhpi khawhnak sining kan ngei. Thil ser khawhnak, i chawnhbiak khawhnak le intuarnak hna langhter khawhnak sining kan ngei. A thawtnam, a haw, aw thawng, a rong le hmuh khawhnak zong kan ngei. Hmailei caah kan i timhtuah khawh i nunnak a sullam zong kan kawl khawh.

Zeitindah na ruah? Kan nun khawh nakhnga le kan karh khawh nakhnga a herhmi a si caah mah sining hna cu thlennawnnak in ngeih khawhmi a si maw? Asiloah nunnak cu dawtnak a ngeimi Sertu sinin kan hmuhmi laksawng a si ti kha an langhter maw?